Wilhelmina op reis: 1898 – 1923

Dit stukje verscheen eerder op George Knight Kort op 27 februari 2013.

In 1923 viert Koningin Wilhelmina haar 25-jarig regeringsjubileum. Dat vraagt om een gelegenheidsuitgave: De koningin op reis: 1898-1923.

Onze lieve vorstin reist per trein langs de afbeeldingen in het prentenboek. Giethoorn, Friesland, Amsterdam, een heidebrand in Drente, het leger in mobilisatietijd, Rotterdam en een overstroming.

In Amsterdam wordt de Koninklijke Familie op het balkon van het Paleis op de Dam begroet: ‘Men juicht van vreugd en zwaait met pet en hoed‘. Het regeringsjubileum is niet ongemerkt voorbijgegaan. Houzee!

De Amsterdamse uitgever Ph. van Amerongen laat de koningin niet afreizen naar de zuidelijke provincies. Of naar de Oost. Of de West. Er zijn grenzen aan een prentenboek van 10 pagina’s. Festijn is hoofdzaak.

Het Jubileums-Prentenboek is bedoeld voor de ‘Nederlandsche Jeugd‘. Een royaal gebaar. Ook reist de koningin naar Zweden en Noorwegen. Als een moderne Betzy Akersloot. Een artistieke invloed op Wilhelmina. Roodwitblauw in top. Met de stoomboot door de fjorden.

Foto’s: Illustraties uit het prentenboek: ‘De koningin op reis 1898-1923‘ (1923).

Ontmoet Luther Burbank koninginnen? (1919)

Luther Burbank with Juliana, future queen of the Netherlands, 1919. Collectie: Sonoma County Library Digital Collection en Luther Burbank Home & Gardens Collection.

Er is iets ontzettend verkeerd gegaan bij de beschrijving van deze foto’s in de collectie van de Sonoma County Library, iets ten noorden van San Francisco.

Centraal staat de befaamde botanist en pionier in de landbouwwetenschap Luther Burbank (1849-1926). Hij ontvangt hoge gasten in zijn tuinen in Santa Rosa. Nu een nationaal historisch monument. Zie hier voor alle beroemde vrienden en bezoekers, inclusief Dr. Hugo de Vries en George H. Shull. Burbank had belang bij die bezoeken.

De beschrijving van de bovenste foto luidt: ‘Luther Burbank with Juliana, future queen of the Netherlands, 1919‘. In 1919 was prinses Juliana 10 jaar. Op de foto is geen 10-jarig meisje te zien. Waarom zou ze Luther Burbank trouwens bezoeken?

Het wordt er nog absurder op bij de beschrijving van onderstaande foto: ‘Luther Burbank with the Queen of Belgium, 1919. De additionele titel luidt: Luther Burbank and Queen Wilhelmina of the Netherlands, Santa Rosa, Calif., 1919. Dat wringt. Burbank schudt de Belgische koningin Elisabeth de hand, niet de Nederlandse koningin Wilhelmina.

Aan de kleding van Burbank valt af te leiden dat beide foto’s niet bij dezelfde gelegenheid zijn genomen. Het gaat om aparte bezoeken. Een andere foto met de Belgische koning Albert geeft als datum 14 oktober 1919.

De bovenste foto roept de meeste raadsels op. Nederland was buiten de Eerste Wereldoorlog gebleven zodat een groepsfoto met veteranen van WOI in 1919 met een lid van het Nederlandse koninklijk huis die op goodwillreis naar VS is nergens op slaat. Hier lijkt een andere bondgenoot van de VS op bezoek. Uit België, Italië of de Balkan?

Luther Burbank with the Queen of Belgium, 14 oktober 1919. Extra titel: Luther Burbank and Queen Wilhelmina of the Netherlands, Santa Rosa, Calif., 1919. Collectie: Sonoma County Library Digital Collection en Luther Burbank Home & Gardens Collection.

Parlementaire jaar wordt geopend. In 1939. Toen ook op film

Wat me bijblijft in het commentaar van British Pathé is dat Den Haag de hoofdstad van Nederland genoemd wordt. Koningin Wilhelmina staat weer eens haar mannetje. Bij de opening van het parlementaire jaar in september 1939. Wat een jaar ging dat worden. The Worst Was Yet to Come. Wisten zij veel? Prins Bernhard had z’n uniform al aan. Voor het geval dat. Zonder zich om te kleden kon-ie zich in de strijd werpen. In de hoofdsteden van de wereld. Of hoe dat soort plekken waar de macht zetelt en de leeuw slaapt ook heten.

Smaak referendum smaakt naar meer: proef Zeeuws-Vlaanderen

706px-County_of_Flanders_(topogaphy)

Zomaar een gedachte-experiment. Belgen kopen zo’n 35% van de huizen die in Zeeuws-Vlaanderen verkocht worden. Dat gebied van Hulst tot Cadzand, en van D’Ee tot Hontenisse. Daarmee hebben we het volkslied te pakken. Eerder een strijdlied om niet geannexeerd te worden door België. Het was een serieuze dreiging in 1919. Koningin Wilhelmina steunde het Anti-Annexatie Comité en sprak over het amputeren van een pink. Ooit viel het Zeeuws-Vlaamse grondgebied onder het Graafschap Vlaanderen. Direct deel van Frankrijk, en indirect van Vlaanderen. In 1815 werd dat wingebied Staats-Vlaanderen definitief toegevoegd aan de Nederlandse provincie Zeeland. Maar stel dat Belgen uit Brugge, Gent en Antwerpen bijna alle huizen kopen.

Zo ontstaat een meerderheid van 60% aan Belgen op voormalig Belgisch grondgebied. Een krimpgebied dat ontvolkt. Dan laat de Belgische premier Elio Di Rupo zich in een strijdwagen langs de Zeeuws-Vlaamse grens rijden. Vergezeld van de havenwethouder van Antwerpen die van expansie houdt en de politieke leiders van de Belgische partij in Oostburg, Terneuzen en Hulst die de meerderheid in de lokale raad vormen. Belgische media brengen het in beeld en verspreiden het over de wereld. In z’n ultieme schranderheid zegt Di Rupo dat de Belgische inwoners van Zeeuws-Vlaanderen zich bedreigd voelen. Door het calvinisme, het slechte Nederlandse eten, de Haagse regelgeving en de weinig hoffelijke omgangsvormen in Nederland. En vooral de platvloerse programma’s op de Nederlandse televisie. Belgische Zeeuws-Vlamingen vragen bescherming.

Vlaamse paratroepers bezetten in neutrale camouflagepakken de havens van Breskens en Terneuzen, Dow Chemical in de Nieuw-Neuzenpolder, de markt van Sluis, de stranden van Cadzand en alle grensovergangen. Strijdgroepen van Belgische inwoners steunen de bezetting en blokkeren de politiebureaus. Di Rupo roept een referendum uit. Met twee keuzes: aansluiting bij België of terug naar de situatie van voor 1795. De zwakke Nederlandse regering van premier Rutte zoekt buitenlandse steun, maar kan geen vuist maken tegen de machtige en wilskrachtige Belgen. Die hun roemruchte verleden uit de late Middeleeuwen laten spreken.

In heel Europa schieten afscheidingsbewegingen uit de grond. Politici sturen hun wetenschappelijke bureau’s de archieven in om claims op te duiken en te onderbouwen. Grenzen verschuiven dagelijks. De chaos is groot.

Hoe het met Zeeuws-Vlaanderen afloopt? Belgen winnen het referendum, maar een week later bezetten Franse troepen Zeeuws-Vlaanderen. Ook om hun vlucht uit 1940 goed te maken. De Franse president François Hollande verklaart eindelijk thuis te komen in Nederland. De Fransen hadden oudere claims dan de Belgen.

4b5b8f23-9f1d-46c4-8c04-e359be063faf-460x276

Foto 1: Kaart van het Graafschap Vlaanderen, tweede helft 14de eeuw.

Foto 2: ‘Soldiers, believed to be Russian, guard the Crimean parliament next to a sign that reads ‘Crimea Russia’. Photograph: Sean Gallup/Getty Images’