Totale meltdown in Radar van directeur Tomas Novak van Parkmobile

Een understatement van de afdeling voorlichting van het bedrijf Parkmobile: ‘Helaas is de boodschap niet overgekomen zoals deze was bedoeld.’ Dat maakt nieuwsgierig naar wat er aan de hand is. Waar bestond ‘ons optreden in Radar’ uit? Tv-recensent Han Lips van Het Parool spreekt in zijn recensie van ‘de totale meltdown‘ van de directeur van Parkmobile: ‘Maar het gebruikelijke gehakkel haalt het niet bij de totale meltdown die de directeur van betaaldparkeerdienst Parkmobile maandag in Radar beleefde‘. Het ging om een klacht van klant Fred die door een weigerende app onterecht 106 euro moest betalen. Hoe kreeg hij dat geld terug? Directeur Tomas Novak zat met de mond vol tanden op basale vragen van presentatrice Antoinette Hertsenberg.

Novak en de damage control van Parkmobile staan voor instellingen, bedrijven en overheidsdiensten die zich vanuit een monopolistische marktpositie afschermen en denken met marketing en gedragsbeïnvloeding hun tekortkomingen op te kunnen vangen. Meestal komen ze daar mee weg, maar soms niet. Bijvoorbeeld als een directeur naar een studio wordt gestuurd en zijn bedrijf heeft nagelaten om een gepaste klachtenafhandeling op poten te zetten. Dan wacht een totale meltdown en gooit zo’n bedrijf in een poging om publicitaire schade te beperken het uit armoede op de communicatie (‘Helaas is de boodschap niet overgekomen’). Trouwens een riskante tactiek omdat het eigenlijk tegen het publiek zegt ‘u hebt het niet begrepen’. Dat stapelt zo’n bedrijf op het eigen falen nog eens een onterecht verwijt aan het publiek. Maar slechte communicatie was niet de essentie van de afgang van boodschapper Novak, hoewel hij onhandig communiceerde. Parkmobile kon Novak onvoldoende instrueren omdat het haar zaakjes over de klachtenafhandeling gewoonweg niet op orde had.

Foto: Schermafbeelding van FB-bericht van Parkmobile, 24 april 2017.

Beatrixziekenhuis Gorinchem verwijdert ‘aanstootgevende kunst’

Het is weer zover, je kunt er de klok op gelijkzetten, een bericht dat er ‘aanstootgevende kunst‘ uit een openbare instelling wordt verwijderd. Deze keer betreft het RTV Rijnmond dat meldt dat twee schilderijen van Izak Boom zijn verwijderd uit het Beatrixziekenhuis in Gorinchem. Het gaat om de schilderijen ‘Het Beloofde land’ (hierboven afgebeeld) en ‘De Grote dag’. Volgens de schilder zouden bezoekers hebben geklaagd.

Alle elementen zijn aanwezig van de misstap door de leidinggevenden van onderwijsinstelling, ziekenhuis of gemeentehuis. Het scenario ontrolt zich vaak identiek. Eerst is er een zogenaamd autonoom opererende kunstcommissie die de werken ‘goedkeurt’. Dan komen er een paar bezoekers die klagen. Doorgaans in vage termen. Die klacht vertalen de leidinggevenden in onvrede over het werk. Daarbij komt dat doorgaans overeen met hun eigen al bestaande onvrede over het werk of met hun vrees dat het uit de hand zal lopen. De kunstcommissie wordt vervolgens zonder overleg gepasseerd. De directie laat de gewraakte werken buiten openingsuren weghalen. In dit geval ’s nachts. De kunstenaar zoekt de publiciteit en zegt niet precies te weten wat er speelt, maar wel een vermoeden te hebben. Met als gevolg dat de rel geboren is.

In dit geval zegt Izak Boom: ‘Ik zoek niet de provocatie, maar het kan provocerend zijn voor strengchristelijke mensen.’ Let wel, Boom doelt niet op ruimdenkende christenen, maar op fundamentalistische christenen die het omgekeerde van ruimdenkend zijn. De kunstenaar zegt vervolgens op zoek te zijn naar een andere plek om zijn werk te presenteren. Klassiek is dat de directie geen commentaar geeft: ‘Bij het Beatrixziekenhuis was zondag niemand beschikbaar voor commentaar.’ De komende dagen kan een persbericht van het ziekenhuis verwacht worden met de woorden ‘misverstand’, ‘gevoeligheden‘, ‘afstemming’, ‘communicatie‘ en ‘respect‘. Een lid van de kunstcommissie laat anoniem weten zich te beraden, maar laat nooit meer iets van zich horen.

Foto: Izak Boom, Het Beloofde land.

Holy Soda misbruikt verontwaardiging Christenen voor marketing

Stichting Reclame Code heeft volgens Televizier klachten over deze commercial ontvangen. Christenen zien er de humor niet van in dat Arie Boomsma over water lijkt te lopen. Zoals in hun optiek Jezus Christus ook deed. Televizier geeft nog een andere reden: ‘Het lopen over water is trouwens een grapje dat verwijst naar de reden dat Arie Boomsma ooit werd ontslagen door de EO. Hij wilde voor de omroep het programma Loopt een Man Over het Water maken, maar dat viel niet in goede aarde bij de zwarte kousen-afdeling van de EO.’

Holy Soda zegt op haar website dat het deze commercial heeft moeten terugtrekken. Dat zou niets met de inhoud te maken hebben. Dus het lopen over water en de verwijzing naar Jezus. Maar: ‘Holy Soda streeft naar 100% Goodness en verwacht dit ook van Arie Boomsma. Er heeft zich een voorval voorgedaan waaruit die 100% goodness van onze ambassadeur niet blijkt.’ Televizier suggereert dat deze verklaring onzin is en het allemaal georkestreerd is binnen de campagne voor Holy Soda. Wat ‘100% Goodness’ zou kunnen zijn is de vraag. De opgedirkte marketing van Holy Soda die verstrikt raakt in complotten is het in elk geval niet.

Plofkippen bij Albert Heijn en Jumbo. Hoe lekker is dat?

Ik eet al jaren geen kip meer. Ook geen biologische overigens. Zonder een dierenactivist-fetisjist te zijn, kan ik het toch niet aanzien. Daarbij komt dat ik het naar niks vind smaken en vrees voor m’n gezondheid. De Reclame Code Commissie heeft de klacht tegen bovenstaande reclame van Wakker Dier afgewezen. Ingediend door een onbekende. Het zegt haar campagne voort te zetten. Plofkippen dienen geen enkel doel. De kippen niet, de kippenboeren niet, de supermarkten niet, de smaak van Nederland niet en de volksgezondheid niet. Want omdat de plofkippen volgepompt worden met antibiotica neemt de resistentie tegen bacteriën toe. Da’s op termijn levensgevaarlijk omdat zo ziekten niet meer bestreden kunnen worden omdat de antibiotica niet meer werken. Daarom is het me een raadsel waarom plofkippen niet gewoon wettelijk verboden worden.

Foto: Poster van Wakker Dier over plofkip.

Wat is kunst die niet aanstootgevend en confronterend mag zijn?

Lokale kunstenaars worden uitgenodigd om te komen exposeren in het gemeentehuis van Hardenberg. Onder voorwaarden. De kunstcommissie beoordeelt de aanvragen en streeft naar kwaliteit en diversiteit. Het moet mensen met verschillende achtergronden aanspreken. Tot zover niets bijzonders. Maar dan komt het: ‘de kunst moet een positieve, inspirerende uitstraling hebben en mag niet confronterend of aanstootgevend zijn.’

Wat wordt hier bedoeld? Want wat voor de een confronterend of aanstootgevend is hoeft dat voor de ander niet te zijn. De satanist houdt van een duivelse voorstelling, de christen juist niet. Het gezinsmens ziet het gezinsleven als normaal, de vrijgezel ergert zich eraan. Voor de vrijdenker krijgt kunst pas betekenis als het schuurt, voor de conformist moet kunst vooral niet schuren. De communist wil niet dat er gespot wordt met Marx of Lenin, de religieus geïnspireerde zweert bij eerbied voor een opperwezen. De opvatting van wat confronterende of aanstootgevende kunst is verschilt van persoon tot persoon. Het is een onwerkbare norm.

Het lijkt de Hardenbergse kunstcommissie om de zedelijkheid te gaan. Het Amerfoortse CU-raadslid Simone Kennedy benaderde dit aspect in 2011 vanuit een christelijke invalshoek in haar stuk ‘Pornofestival en naakt in kunst en reclame‘. Ze vraagt zich af: ‘Zijn wij in de beoordeling van kunstwerken en reclames van deze tijd niet te bekrompen?‘ en beantwoordt dat door het op te nemen voor kunst en tegen reclame. Provocerende kunst ziet ze als een categorie die voorkomen moet worden: ‘Hoe breder deze commissies zijn samengesteld en hoe meer burgers erin zijn vertegenwoordigd, hoe minder kansrijk provocerende projecten zijn.’ 

Kunstenaars hebben vrijheid zich te uiten, maar de morele boodschap die een kunstwerk verkondigt, vraagt dan om een reactie. In de reactie op de reactie gaat het vaak fout. Kunstcommissies weten zich geen raad en geven een klager z’n zin. Als de staafgooier die een tentoonstelling in z’n eentje benadeelt. Onlangs moest in het Amsterdamse project Lijdensweg West de film Liquid Love van Barbara Thompsen verhuizen van de ruit naar binnen omdat een omwonende zich ergerde aan de fruiteters in de film. In Nijmegen verwijderde een kunstcommissie een schilderij van Elmert de Gruijl omdat een schoonmaakster zich eraan stoorde. Het hield de rug niet recht zoals de Nijmeegse hoogleraar Letterkunde Jos Joosten de kunstcommissie nadien verweet.

Het lijkt logisch dat een kunstcommissie zich in de eisen die het vooraf stelt probeert in te dekken tegen alle beroering die kan ontstaan. Wie weet krijgen beleidsambtenaren Cultuur tegenwoordig de opdracht om controverses uit de weg te gaan. Speciaal waar het (de suggestie van) bloot betreft. Een wethouder zit niet te wachten op een rel over kunst. Evenmin als het bestuur van een ziekenhuis of de voorzitter van een culturele instelling. Maar de eisen vooraf aan de kunstenaars om het positief te houden en de controverse te vermijden ondermijnen de strekking van wat kunst is. Uit angst, gemakzucht en vrijblijvende verwijzing naar kwaliteit en diversiteit wordt kunst in de openbare ruimte gemuilkorfd. Hardenbergse kunstenaars: pak jullie kans!

Foto: Klassiek Grieks beeld: Afrodite, Pan en Eros. Circa 100 voor Chr., toegeschreven aan Praxiteles.

Radboud Universiteit verwijdert controversieel schilderij

Update 8 maart: Op de stoep van RE: Rotterdam raakte ik vorige maand in gesprek met Elmert de Gruijl. Hij kon zich wel vinden in onderstaande tekst en reacties. Jan-Jette Zijlstra antwoordt vandaag in De Volkskrant op de beschuldiging van censuur door Rob Perrée. Zijlstra komt naar mijn idee laf uit de hoek. Het verwijderen van Elmerts schilderij zou geen censuur zijn, maar getuigen van respect en ‘beleving’. Echt? Ik zou nog respect kunnen hebben voor Zijlstra als-ie volmondig voor zijn mening stond. Nu blijft het beeld van een draaier en iemand die wegduikt voor zijn verantwoordelijkheid. Een bestuurder die zich verschuilt achter onze medewerkers. Natuurlijk draagt deze kwestie alle kenmerken van censuur. Alleen Zijlstra wil het niet zien. 

Een schilderij van Elmer de Gruijl, getiteld ‘Venus van Brussel‘ uit 2008. Een vrouw met hoofddoek is bezig een man met snor te bevredigen. Op de achtergrond een schilderij van een mediterraan dorpje met minaret. Tot zover een doorsnee huiselijk tafereeltje. Het blad met thee accentueert dat. Maar er is iets vreemd aan de hand met het schilderij. Of liever gezegd met de tentoonstelling waar het hing. Het is ervan verwijderd.

Een schoonmaakster van de Nijmeegse Radboud Universiteit meent zich namelijk in de Venus van Brussel te herkennen. Dat stoorde haar, ze klaagde en het schilderij werd van de tentoonstelling verwijderd. Dus na één klacht van één persoon. Door de kunstcommissie van de Radboud. Bijzonder is dat Elmert de Gruijl en deze schoonmaakster, zeg de Venus van Nijmegen, elkaar niet kennen en zelfs nooit gezien hebben.

De Gruijl is teleurgesteld. In De Gelderlander zegt-ie: ‘De kunstcommissie weet dat mijn werk schuurt en wist wat ze voor werk kreeg. Dan is het vreemd dat het schilderij na één enkele klacht moet wijken.‘ Coördinator Jan-Jetze Zijlstra van de kunstcommissie laat de klacht van de schoonmaakster zwaar wegen. Hij wil haar niet zes weken met de afbeelding confronteren. Vlaams kunstfilosoof Daan van Speybroeck is er kunstcoördinator.

Dit voorval doet denken aan wat in 2010 in het stadhuis van Huizen gebeurde. Na een of meer klachten werden twee schilderijen van Ellen Vroegh van een expositie verwijderd. Ook toen kwam de klacht van de eigen medewerkers. Ook toen ging het dus om de confrontatie van personeel met kunst die als controversieel werd ervaren. Ook toen kwam de klacht van een of meerdere moslims. Ook toen was het de kunstcommissie die al na een klacht overstag ging en de schilderijen van de tentoonstelling verwijderde

Toegeven aan een minderheid is onverstandig. Welke minderheid dan ook. Nederland bestaat onderhand alleen nog maar uit minderheden. Straks komen homosexuelen, zigeuners, negers, kleine mensen, dikke mensen, katholieken, kleurenblinden, ménière-patiënten, gehandicapten, pacifisten en noem maar op klagen omdat ze aanstoot nemen aan een kunstuiting. Als een kunstcommissie dat serieus neemt, dan kan het beter stoppen met het exposeren van kunst in de semi-openbare ruimte. Een kunstcommissie zou je meer lef en ruggengraat toewensen. Want zoals Elmer de Gruijf terecht opmerkt wist de Nijmeegse kunstcommissie vooraf waaraan het begon. Zijlstra en Van Speybroeck beseffen onvoldoende dat kunst ergens voor staat.

Foto: Elmer de Gruijl, Venus van Brussel, 2008

Commercial met ‘God’ leidt tot klachten

Update 13 augustus: Er zal gepast gevloekt zijn bij de Bond tegen het Vloeken, want de Reclame Code Commissie oordeelt de klachten tegen de commercial ongegrond. De Bond weigert haar verlies te nemen als het in een reactie stelt dat dit een vrijbrief is voor reclamemakers om religieuze gevoelens te kwetsen. Een onjuiste conclusie omdat het nu binnen de wet ook al mogelijk is om religieuze, of andersoortige gevoelens te kwetsen. De Bond kon alleen niet aantonen dat de belediging ‘nodeloos kwetsend‘ was. Meer is het niet. 

De Bond tegen het vloeken maakt bezwaren tegen een commercial van de Nederlandse Energie Maatschappij. Die zou in de campagne IkZegZon.nl de suggestie wekken dat God spreekt. De Bond tegen het vloeken voelt zich hierdoor gekwetst en stelt zich de vraag of de NEM zich ervan bewust is dat dit godlasterlijk is.

De Reclame Code Commissie laat weten dat het diverse klachten over de commercial ontvangen heeft. De klachten komen er volgens de RCC op neer ‘dat de reclame in strijd is met de goede smaak en het fatsoen, nodeloos kwetsend is voor gelovigen en misleidend is‘. De RCC heeft een aantal klachten geselecteerd dat als representatief kan worden beschouwd. Ze worden op 2 augustus 2012 behandeld, daarna volgt de uitspraak.

In de commercial klinkt een Robbie Muntz-achtig commentaar. Een brommende tweede stem (=’God’) geeft daar commentaar op. Bij een 5-jarig energiecontract krijgt de klant drie zonnepanelen. De vormgeving van het 20 seconden lange reclamefilmpje leent sterk van een Terry Gilliam/Monty Python-achtige animatie.

Gebruikt de Bond tegen het vloeken het protest om haar bestaan te rechtvaardigen? Is de commercial godlasterlijk en nodeloos kwetsend? Ik zie het niet. De makers lijken niet ‘nodeloos‘ te kwetsen. ‘God’ wordt weliswaar opgevoerd, maar niet belachelijk gemaakt. Waaruit de misleiding zou bestaan is ook een raadsel. Mogelijk zien de klagende gelovigen de humor niet. Maar dat kan geen voldoende grond voor een verbod zijn.