Tentoonstelling ‘The Painted Bird’ in Maastricht reflecteert op Europa

Marres in Maastricht komt met de tentoonstelling ‘The Painted Bird’ die op 10 maart is geopend. Met Marie Aly, Cian-Yu Bai, Bonno van Doorn, Kim David Bots, Gijs Frieling, Natasja Kensmil, Klaas Kloosterboer, Mirthe Klück, Frank Koolen, Fiona Lutjenhuis, Charlott Markus, Kalle Mattsson, Jan van de Pavert, Tanja Ritterbex, Sam Samiee, Charlotte Schleiffert, Derk Thijs, Sarah Verbeek, Helen Verhoeven, Evi Vingerling en Job Wouters.

De toelichting vraagt zich af hoe de stand van Europa is. Kunst reflecteert op de samenleving. De timing is perfect: ‘Dansen we op een vulkaan? Bereiden een vernieuwd nationalisme, xenofobie, wantrouwen in politiek en democratie, de komst van vluchtelingen en economische onzekerheid ons voor op een afschuwelijke ‘meltdown’? Misschien wel. Het zou ons hoop moeten geven voor dit project, omdat de beste kunst gemaakt wordt in tijden van wanhoop, op momenten dat samenlevingen afbrokkelen en we afstevenen op een nieuwe wereldorde.’ Elk nadeel heeft nu eenmaal z’n voordeel. Brengt een crisis echt betere kunst voort? Als het maar niet ten koste van Europa gaat. Zoals Jan van de Pavert zegt, we zijn het idealisme ontwend. Maar wat komt er voor in de plek? Het sleutelwoord is hoop. Niet vanwege betere kunst, maar vanwege een betere samenleving.

Tentoonstelling ‘De Beuk Erin’ in Mondriaanhuis Amersfoort

De tentoonstelling De Beuk Erin in het Mondriaanhuis in Amersfoort moet het niet hebben van publiciteit, marketing of grote budgetten. Maar van de kunst alleen. Dat is ook weer wel eens aardig. Goede kunst voor zichzelf laten spreken. Op straffe dat er niemand komt kijken. Maar evenmin zonder het risico dat de koekblikken in de museumwinkel, de tenten van de hospitality of de overkill aan publiciteit de bezoeker platslaat en verdwaasd achterlaat. De Beuk Erin, is er een betere titel mogelijk?

Voorbezichtiging ‘Painting XXXL’ in Onderzeebootloods Boijmans

Ook wie van een afstand naar de journalistiek kijkt weet dat er persdagen zijn. In een informele sfeer wisselt informatie van eigenaar, worden foto’s genomen, hoofdrolspelers geïnterviewd, en contacten gelegd of bestendigd. Over hun project, hun bedrijf, hun verkiezing, hun kunstwerk of hun gat in de markt. Het is als de smeerolie van het goede contact voordat het wist dat het droogstond. Met als voordeel voor de uitnodigende partij dat de vraag doelmatig in de promotie ingebed wordt. Zo is de opzet. In de amusementsindustrie geeft de streng gecontroleerde press junket dit type produktmarketing een slechte naam. Maar het kan losser.

Er zijn ook persdagen voor bloggers. Zeg maar, voor burgerjournalisten. Hun medium is anders, hun bereik vaak, maar niet altijd kleiner en hun toon losser. Bloggers zijn hun eigen baas. Ze proberen niet te verzeilen in de marktwerking die professionele nieuwsorganisaties afhankelijk maakt van grotere belangen. Ze nemen op de koop toe het risico dat ze de baas van niks zijn. Maar ze weten dat mond-tot-mond-reclame ergens start.

Vandaag was ik op een persbijeenkomst voor bloggers van museum Boijmans van Beuningen. Relatief nieuw in cultureel Nederland nadat het Stedelijk Museum het vorig jaar probeerde. De bijeenkomst was een aanloop naar de opening op 8 juni van de vierde aflevering in de reeks tentoonstellingen in de Onderzeebootloods. Te Heijplaat aan een insteekhaven aan de Nieuw Maas. Idyllisch gelegen voor een zomerbestemming. Onder de titel ‘XXXL Painting‘ is het te zien tot 29 september. Voordat het koud wordt. Het project is een samenwerking tussen Boijmans en het Havenbedrijf Rotterdam dat hier op het oude RDM-terrein een Research, Design & Manufacturing bestemming realiseert. Zo spreekt Rotterdamse turbotaal die de hemel als ondergrens heeft.

XXXL Painting presenteert drie schilders die gevormd werden in de 80s. Uit Nederland: Klaas Kloosterboer, van de Amerikaanse Oostkust: Chris Martin en van de Westkust: Jim Shaw. Op twee manieren ligt de keuze voor schilders niet voor de hand. In de kunstpraktijk zijn ze in de minderheid vergeleken met ontwerpers, video-kunstenaars, fotografen, tekenaars, keramisten, wilde breiers en alle ruimtelijke kunstenaars. In zekere zin zetten bij de vorige drie edities Joep van Lieshout, Elmgreen en Dragset en Sarkis de ruimte naar hun hand. Ze waren geen pure schilders als Kloosterboer, Martin en Shaw. Tevens vraagt de immense loods van meer dan 100 meter lang schilders om buiten het vlak te denken. Anders verliezen ze het van de ruimte. Of van elkaar.

Beoordeling van een werk in uitvoering ruim een week voor de opening is lastig te doen. Toch is al te zien waar deze schilders het zoeken: in de dramatisering. Kloosterboer hangt zijn schilderijen aan een rails hoog in het plafond en beweegt ze langs ons in het midden, en een tableau van werken aan de buitenkant: Tijd. Shaw bouwt een stad van beschilderde decorstukken en vult dat met sculpturen: Plaats. Martin relativeert de ruimte door schaalvergroting en voedt dat met zijn individuele levensverhaal: Handeling. Zo ontvouwt zich een klassiek drama met eenheden van tijd, plaats en handeling. Waarbij de verschillende kunstenaars andere accenten leggen. Vraag is of het geheel ook als eenheid gaat werken. En welke interne spanning dat geeft. Het kan, want de kunstenaars zitten op hetzelfde spoor. Kijkers weten waar ze de komende zomer terechtkunnen.

Foto 1: Buitenaanzicht Onderzeebootloods met Nieuwe Maas. Credits: Thijs de Lange en Boijmans.

Foto 2: Jim Shaw: Capitol Viscera Appliances mural 2011. Credits: Simon Lee Gallery/Hong Kong.

Foto 3: Klaas Kloosterboer, 00319, 2000. Collectie Boijmans.