In de Russische Federatie is oppositiepoliticus Alexei Navalny door de Centrale Kiesraad uitgesloten van de komende presidentsverkiezingen in maart 2018. Als reden wordt een oude veroordeling in een vermeende fraudezaak aangevoerd. Volgens velen een smoes van het Kremlin om Navalny niet toe te laten tot het politieke proces. Het is een raadsel waar het Kremlin precies bang voor is. In de peilingen heeft Navalny op dit moment niet meer dan 2% steun onder de bevolking. Het is overigens de vraag hoe representatief peilingen in een autoritaire staat kunnen zijn als burgers zich geremd voelen om hun mening frank en vrij te geven.
Dat de Russische Federatie geen democratie is blijkt uit Navalny’s oneigenlijke uitsluiting. Het Kremlin dat sinds 2012 zoveel kritiek heeft op het vermeende onrecht in westerse landen en dat op staatsmedia actief uitdraagt laat zich hier van haar zwakste kant zien. Het kent geen eerlijke landelijke verkiezingen waarbij de uitslag niet vooraf vaststaat. In een verklaring wijst de EU de uitsluiting van Navalny af: ‘Politiek gemotiveerde aanklachten mogen niet worden gebruikt tegen politieke deelname. Wij verwachten van de Russische autoriteiten dat zij zorgen voor een gelijk speelveld, ook bij de presidentsverkiezingen die op 18 maart zullen plaatsvinden.’ Dat wordt lang wachten. Zo’n verklaring zonder consequentie maakt nergens enige indruk.
De paradox kan niet groter zijn. De presidentskandidaat van de Groene partij Jill Stein legt op het door het Kremlin gecontroleerder staatsmedium RT America (voorheen Russia Today) uit dat ze een fondswervingsactie is gestart voor een hertelling in drie cruciale staten Pennsylvania, Wisconsin en Michigan. Trump won in deze staten met een verschil van in totaal 55.000 stemmen. Als Clinton deze staten wint, dan heeft zij de meerderheid in het Electoral College en wordt tot president gekozen. Omdat Clinton terughoudend is heeft Stein het initiatief genomen. Ze kan dat omdat ze als presidentskandidate belanghebbende is. Stein zegt in een verklaring bij de fondsenwervingsactie dat het haar niet te doen is om Hillary Clinton te helpen, maar de betrouwbaarheid van het kiessysteem te vergroten. Er wordt naar het Kremlin gekeken dat via hacks in de stemmachines de uitslagen zou kunnen hebben gemanipuleerd. Er zijn sterke aanwijzingen dat Russische hackers via WikiLeaks lekken van de Democratische partij verspreidden om Clinton in diskrediet te brengen.
De Clinton-campagne is om drie redenen terughoudend bij de actie om een hertelling aan te vragen. Het wil zich niet laten kennen als slechte verliezer en evenmin suggereren dat het vindt dat het systeem ‘rigged’ is. Iets wat Trump altijd beweerde. Totdat hij gewonnen had. Verder is er twijfel onder computerdeskundigen en statistici over de grond voor de claim. Zie hier een artikel in The Guardian. In districten met stemmachines in Wisconsin zou Trump disproportioneel gewonnen hebben, terwijl dat in districten met papieren stembiljetten niet het geval was. Waarom dat dan voor Pennsylvania en Michigan ook zou gelden is onduidelijk, behalve dat de verschillen er klein waren. In Michigan werden trouwens alleen papieren stembiljetten gebruikt.
Op de claim over het verschil tussen papieren en elektronisch stemmen komt computerwetenschapper J. Alex Haldeman terug. Zijn naam werd dinsdag genoemd in een verslag in New York Magazine dat de kwestie in de openbaarheid bracht. Hij en anderen namen contact op met John Podesta van de Clinton-campagne. Later die dag zegt Haldeman in een update dat er waarschijnlijk geen sprake is van een cyberaanval op stemmachines. Maar uitsluiten doet hij het evenmin. Het ‘zou kunnen’. Amerikaanse elektronische stemmachines kennen problemen, zijn kwetsbaar voor cyberaanvallen en sommige staten handelen naïef en nalatig. De enige manier om dat volgens Haldeman te controleren is een hertelling: ‘The only way to know whether a cyberattack changed the result is to closely examine the available physical evidence — paper ballots and voting equipment in critical states like Wisconsin, Michigan, and Pennsylvania. Unfortunately, nobody is ever going to examine that evidence unless candidates in those states act now, in the next several days, to petition for recounts.’
Op de site Five Thirty Eight van de gezaghebbende statisticus Nate Silver wordt dat verschil tussen de uitslagen in districten met papieren biljetten en stemmachines in een artikel van Carl Bielik en Rob Arthur verklaard uit demografische verschillen die te maken hebben met leeftijd en opleiding, en niet-witte kiezers. Deze auteurs sluiten achter evenmin uit dat de verkiezingen gehackt waren. Hoe geavanceerder en slimmer de hackers handelden, hoe geavanceerder en gedetailleerder het onderzoek moet zijn om dat op te sporen.
Een hertelling kan het vertrouwen in het kiessysteem ondermijnen. En is daarom een paardenmiddel. Maar het feit dat het debat over de soliditeit van het stemproces zo hoog oploopt laat zien dat elektronisch stemmen zonder ingebouwde zekerheden politiek niet transparant, technisch onbetrouwbaar en maatschappelijk ongewenst is. Zeker vanwege cyberaanvallen door vreemde mogendheden op westerse landen is het naïef om blind te vertrouwen op elektronisch stemmen. De opkomst van het populisme heeft de inzet verhoogd.
In Nederland wordt sinds 2009 met rood potlood en papier gestemd. Commissies volgen elkaar op, zo blijkt uit een overzicht van de Kiesraad. In recente debatten stond het stemgeheim centraler dan een hack door installatie van malware. Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken opteert vanwege het kostenaspect voor herinvoering van elektronisch stemmen, maar wil zekerheden ingebouwd zien. Zo drukken kamerleden en computerdeskundigen hem op het hart. Bedrijven zijn gevraagd om op dit eisenpakket een nieuw product te ontwikkelen. In een lelijk woord heet dat ‘marktuitvraag’. Naar verwachting maakt Plasterk eind 2016 bekend wat de uitkomst hiervan is. Bij de Tweede Kamer verkiezingen van 15 maart 2017 wordt nog met potlood en papier gestemd. Een geruststellende gedachte voor wie de Amerikaanse discussie in ogenschouw neemt.
Wie ben ik om stemadvies te geven? Dat geef ik dan ook niet. Weet ik veel. Een keuze is ook sterk afhankelijk van de eigen situatie. Als lid van de Piratenpartij kan ik in Utrecht niet op deze partij stemmen omdat die daar niet meedoet. Dat kan wel in Amsterdam, Binnenmaas, Groningen en Zwolle. Wat is in hemelsnaam Binnenmaas? En in Nijmegen op een wilde kandidaat die wel en niet namens de Piratenpartij deelneemt. Geen voorbeeld van een goed draaiende partij. Integendeel. Maar de Piratenpartij verdient een kans om zich te bewijzen. Ze zijn opvallend onder de radar van de publiciteit gebleven. Als aanvalspiloten. Voor de Europese verkiezingen in mei weet ik nu al zeker dat mijn stem naar de Piratenpartij gaat. Daar zie ik de zin van in.
Wat stem ik dan in Utrecht? Verdorie, het is verdomde lastig. Ik onttrek me niet aan de malaise. Sommige maatschappijcritici menen dat vooral de loze beloftes van premier Rutte in vorige campagnes het aanzien van de politiek hebben beschadigd. Of het rancuneus optreden van Diederik Samsom die als het tegenzit en anderen hem weerspreken steeds meer de trekken van een Karpatenkop vertoont. Of komt het doordat landelijke politici de lokale campagnes hebben gekaapt? Met hulp van de media. Zodat lokale partijen op de landelijke televisie nauwelijks aan bod kwamen. Alsof in een verslag van de voetbalcompetitie Ajax en Twente ongenoemd blijven. De twee grootste partijen zullen wel weer de niet-stemmers en de lokale partijen worden.
Het doet er nauwelijks toe wat ik stem. Mijn ideale partij en ideale kandidaat ontbreken toch. En de volgende ook. Evenals de daarop volgende. Ik doe water in de wijn. En daarna nog eens water in de wijn. En dan nog eens. Van de lokale politiek kan ik bij lange na niet begeesterd raken. En die vervreemdende campagne van landelijke politici die net doen alsof ze gekozen kunnen worden in lokale gemeenteraden heeft het me nog eens extra tegengemaakt. Maar ik stem wel. Vol tegenzin in mijn lichaam. Om ontstemd van te worden.
Er moet niet te zwaar getild worden aan het feit dat Erwin Lensink namens de Piratenpartij verkiesbaar is voor de gemeenteraadsverkiezingen in Nijmegen. Lensink is landelijk bekend als de waxinegooier. De Piratenpartij is er niet blij mee. Het is een incident dat in alle partijen kan voorkomen. Of staat het voor meer dan dat?
Binnen de partij is in de coördinatie veel misgegaan. Eerst zou het bestuur niet geweten hebben wie ‘Erwin’ was, maar toen weer wel zoals uit een persbericht blijkt. Later beweerde Dirk Poot dat Lensink zich op eigen houtje aangemeld zou hebben bij de Kiesraad, maar zoals BB meldt kan dat niet omdat het ‘H3-1-formulier was per ongeluk al getekend door de voorzitter‘. Toen diende het partijbestuur bij de Raad van State een dag te laat een bezwaarschrift in tegen de verkiesbaarheid van Lensink namens de partij. Een reeks van foutjes.
Vraag is of de fouten samenhangen of los van elkaar zijn ontstaan. Het ligt trouwens nog ingewikkelder als blijkt dat de Nijmeegse piraten niet en de ledenraad en het landelijk bestuur wel aan de verkiezingen mee wilden doen. Er lijkt sprake van een bedrijfscultuur binnen de Piratenpartij die gekenmerkt wordt door een tekort aan centrale regie. Overigens een keuze waar de meerderheid van de leden op de ledenraad bewust voor kiest. Het is een gevolg van de afweging tussen basisdemocratie en uniformiteit. Met voor- en nadelen.
Als lid van de Piratenpartij heb ik me de afgelopen jaren herhaaldelijk in discussies op internet met andere leden gemengd over de vraag hoe de afweging tussen centrale regie en basisdemocratie gemaakt kan worden. Intussen ben ik daar mee gestopt. Ik zie aan beide standpunten voor- en nadelen, maar neig toch naar meer centrale sturing. Zeker als het om verkiezingscampagnes gaat die nu eenmaal continuïteit, eenduidige beeldvorming en doelmatig omgaan met middelen vragen. En een snelle en daadkrachtige aanpak in de concurrentie met andere partijen. De Piratenpartij is ondanks alles en het bij sommige leden bestaande idee van eigen ‘exceptionalisme’ in de eerste plaats een ‘normale’ politieke partij en geen pressie- of actiegroep.
Haperingen, dilemma’s en foutjes zijn naar mijn idee terug te brengen tot het zelfbeeld van de piraten. Dat schuurt. Daarom blijft de doorbraak uit. Piraten komen met liberale eisen, maar velen voelen zich anarchisten en buitenstaanders. Hoe kan een maatschappijcriticus als Erwin Lensink zich anders tot de partij aangetrokken voelen? Het geeft te denken dat een partij die als kernpunten onder meer transparant bestuur, internetvrijheid en privacy/ burgerrechten heeft zo weinig steun verwerft in het jaar dat Edward Snowden, de NSA en de blunders van minister Plasterk het nieuws beheersten. Het is de hoogste tijd voor een fundamenteel debat over een andere organisatie waarbij niet de rol van de ledenraad maar de potentiële kiezers centraal staan.
Foto: Vakulenchuk, de leider van de opstand op de Potemkin. Still uit ‘Bronenosets Potemkin‘ (1925) van Sergei Eisenstein.
Een nieuwe politieke partij in Drenthe: DaadKrachtig Nederland (DKN). Niet te verwarren met Daadkrachtig Nederlandvan oprichter Alice de Nijs die zich in maart 2012 presenteerde. Het Asser Journaalmeldt dat de van de VVD afgescheiden Frank Duut in Assen lijsttrekker van ‘de kortgeleden opgerichte nieuwe landelijke partij ‘Daadkrachtig Nederland’ (DKN)‘ wordt. Dat ‘landelijk‘ klopt niet. De partij komt niet voor in het register bij de Kiesraad voor de Tweede Kamer. De nieuwe partij is ‘een competitief antwoord op het feit dat de partij hem [Duut] het aanvoerschap van de VVD-lijst niet heeft gegund‘. Dus ontstaan uit ontgoocheling met de partijpolitiek. DKN gaat voor veiligheidsbeleid met cameratoezicht en streng optreden. Niet links, maar rechts. Ab Bruintjes zegt in De Wolden de kar van DKN te trekken. Op de gemeentesite staat dit nog niet vermeld.
De politieke partij met de naam ‘Jezus Leeft‘ is geregistreerd door de Kiesraad. In een toelichting legt de Kiesraad uit hoe een registratieverzoek wordt beoordeeld. Een naam of aanduiding moet niet op die van een andere partij lijken, niet in strijd met de openbare orde zijn of misleidend overkomen op de kiezer.
De gemachtigde is J. van Ooyen, ofwel de evangelist Joop van Ooyen uit Giessenburg die met rode pannen ‘Jezus Redt.nu‘ op het dak van zijn boerderij heeft staan. Hij wil met z’n nieuwe partij meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014. In ieder geval in de gemeente Giessenlanden, ‘En misschien in nog wel wat plaatsen‘ zo zegt-ie tegen het RD. En mogelijk aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2017.
Het programma van ‘Jezus Leeft‘ is nog niet geschreven. Maar het valt te verwachten dat het overeen zal komen met de inhoud van ‘Jezus Redt.nu‘. Zoals: ‘Het gaat in de wereld en in de Bijbel maar om ÉÉN Persoon‘, ‘Jezus is het Beeld van de Onzichtbare’, ‘Hij is voor alle dingen‘, ‘Helaas maakt religie (Islam, Judaisme, Rooms en Orthodox Katholicisme, Gereformeerd protestantisme) de wet tot hoofdzaak en het genadeverbond, dus JEZUS, tot bijzaak‘. Voor wie weinig opheeft met het huidige politieke systeem is de politieke partij ‘Jezus Leeft‘ een zinvolle toevoeging. Want hoe meer partijen er zijn en hoe meer de stemmen verdeeld worden, hoe eerder het besef ontstaat dat het politiek systeem zoals we dat nu kennen hoognodig hervormd moet worden.
De christelijke politiek zit in een neergaande lijn en heeft haar sleutelpositie verloren. SGP en CU steunen weliswaar het kabinetsbeleid -samen met D66-, maar hebben het toch niet aangedurfd om eisen te stellen over immateriële zaken als abortus, euthanasie, weigerambtenaren of de positie van het bijzonder onderwijs. ‘Jezus Leeft‘ zal zich naar verwachting juist wel profileren met deze immateriële zaken, zodat het zeker de CU, maar ook de SGP die zich breder oriënteren rechts zal passeren. Dat legt druk op het kabinet. Vooralsnog is ‘Jezus Leeft‘ een regionaal initiatief in Zuid-Holland Zuid met weinig wereldse uitstraling. Is het levensvatbaar?
George Knight 
