Zonder wettelijke basis heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie (DoJ) stiekem telefoongegevens geregistreerd van verslaggevers en redacteuren van persbureau Associated Press (AP). Volgens AP gaat het om meer dan 20 aparte lijnen, waaronder de persoonlijke en zakelijke nummers van verschillende journalisten, de uitgaande lijnen op het hoofdkantoor van de AP in New York, evenals de telefoons van de kantoren in Washington en Hartford. Ook de lijn van het persagentschap van de AP in het Huis van Afgevaardigden is in de gaten gehouden. AP noemt het een massale en ongekende inmenging in de nieuwsgaring.
De reacties zijn vernietigend voor het DoJ. Mensenrechtenorganisatie ACLU praat over intimidatie van de pers en ziet er machtsmisbruik in door het DoJ. Digitale burgerrechtenorganisatie EFF kenmerkt het als ‘een verschrikkelijke klap tegen de persvrijheid en het vermogen van journalisten om het nieuws te onderzoeken en te verslaan’. Het ziet er ook een wake-up call in voor Congresleden en rechters. New York Times noemt in een opiniestuk de acties van het DoJ ‘schandelijk’ en Washington Post noemt het schokkend en verontrustend.
Dit komt op andere schandalen. Zoals de extra focus van belastingdienst IRS op leden van de Tea Party en andere conservatieven. Of de inzet van drones. Of het hardhandig optreden tegen klokkenluiders als Bradley Manning, Julian Assange, Jeremy Hammond of John Kiriakou. Of Guantanamo Bay. Of de nasleep van de aanval op het consulaat in Benghazi. Onder Obama worden democratische instituties gepolitiseerd die onafhankelijk zouden moeten werken. Dat past een rechtsstaat niet. De controlestaat die onder Obama wordt opgebouwd baart burgerrechtenactivisten zorgen. Het afluisterschandaal van AP is daar maar een toevallig voorbeeld van.
In een opiniestuk voor Politico kijken Alexander Burns en John Harris naar de gevolgen voor president Obama. Zelfs hun welwillende bril kleurt kritisch. Obama is de verhalenverteller die met een krachtig verhaal mensen aan zijn kant wist te krijgen. De bevolking vrat het. Maar nu klinkt een steeds geloofwaardiger tegenverhaal dat de middengroepen overtuigt. Mogelijk kan Obama niet direct gekoppeld worden aan de schandalen, maar zijn denkbeelden lijken tot aan het uitvoerend niveau doorgesijpeld te zijn. Het verschil tussen zijn goede bedoelingen en de uitvoering wordt steeds groter, en pijnlijker. Het tekent op z’n minst het gebrek aan grip dat de president op de uitvoering heeft. Dat noemen niet alleen conservatieven gevaarlijk, maar ook progressieve activisten. Goede bedoelingen van Barack Obama zijn een gevaar voor de rechtsstaat geworden.
Foto: President Barack Obama: ‘Any Political Capital That Obama Had Is Now Gone’.