Zomaar een debat over de EU, Oekraïne en de associatie-overeenkomst. Hoe voor- en tegenstanders te verbinden?

In een aardige discussie op TPO over de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne en de oplossing die het kabinet Rutte zoekt kwam ik tot onderstaande reactie die kan dienen als zelfstandig commentaar. Klik op Toon/Verberg Reacties. En het functioneren van de EU in een context zet. Aanleiding is een tekst van Kees Pieters die precies doet wat ik hier afwijs. Namelijk zonder een brede blik niet constructief met anderen naar een oplossing zoeken, maar het laten bij afwijzing en kritiek.

In Oekraïne is de corruptie groot en de welvaart ongelijk verdeeld. Dat kan beter. Het is opvallend dat de voor- en de tegenstanders van de associatie-overeenkomst in de corruptie het iultieme argument vinden. Voorstanders menen dat door hervormingen die door de associatie op gang kunnen komen de hervormingsgezinde en jongere krachten gesteund kunnen worden. En de corruptie beteugeld. De tegenstanders menen dat de corruptie niet of onvoldoende bestreden kan worden. Ik neig naar dat eerste standpunt, maar zie dat de top van de Oekraïense politieke klasse verrot is omdat het nog steeds een Sovjet-mentaliteit heeft. En patronage het leidende principe is.

De EU moet de eigen belangen behartigen. Het kan zich wel verdeeld opstellen en terugtrekken achter de dijken, maar dan kiezen andere landen voor de EU en krijgen het voor het zeggen. Zoals de VS of de Russische Federatie. Daar hebben Nederlanders niks aan. In een geglobaliseerde wereld neemt het belang van Europa toch al af. En Nederland is echt te klein om het alleen in zo’n wereld te redden.

Ik ben het met iedereen eens die zegt dat de EU grondig verdiept en hervomd moet worden. Dus gedemocratiseerd. Anders dreigt inderdaad fragmentatie. Dat kan het best door een welwillende, constructieve oppositie. Niet door bewust zand in de machine te gooien. En maar steeds te praten over alles waar men tegen is. Ook omdat dat nou exact de tegenstanders van de EU dient. Dus de Amerikanen en Russen. De EU staat voor een stevige klus. Het moet zichzelf tegelijk in de kern sterk maken en de eigen omgeving stabiliseren. Dat vraagt meer samenwerking tussen de EU-lidstaten.

Het is een Catch-22. De resultaten zijn slecht omdat de EU niet eensgezind en krachtig optreedt, maar federalisering om dat te realiseren wordt geblokkeerd. De VS, China of de Russische Federatie treden wel tamelijk eensgezind vanuit een machtscentrum aangestuurd op in hun buitenlandse politiek. Anders dan dat kan ook niet. Maar de EU komt niet of onvoldoende tot dat besef en blijft hangen in het idee van de natiestaat die de tegenstanders aanvoeren als tegenargument en de voorstanders eveneens. De laatsten gebruiken dat als argument hoe het niet moet. Dat is de paradox van het huidige debat over de EU. Een kwestie van emancipatie voor allen.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Mark Rutte doet NEE-stemmers associatieverdrag Oekraïne geen recht’ van Kees Pieters op TPO, 3 november 2016.

Elektronisch stemmen gaat voorbij aan zorgvuldigheidseisen

Op 10 april 2013 stelde minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken in de Tweede Kamer dat het houden van een correctief referendum 30 miljoen euro per keer kost. Dit werd als hoog ingeschat. Kees Pieters vindt dat het anders kan. Hij meent dat er voor 30 miljoen euro een eenmalig systeem te bouwen is waarmee tot in lengte van jaren referenda gehouden kunnen worden. Hij berispt de minister en meent dat deze beter moet weten. Door uit te gaan van kosten en technologie vergeet Pieters dat de minister bestuurlijke zorgvuldigheid en transparantie als uitgangspunt zou moeten hebben. Met zijn voorstel voegt Pieters vooral verwarring toe.

Pieters is een voorstander van elektronisch stemmen. Hij negeert de bezwaren zoals in 2008 de actiegroep wijvertrouwencomputersniet.nl succesvol naar voren bracht. Met als gevolg dat er met het rode potlood gestemd werd omdat de techniek haperde en niet geperfectioneerd kon worden. Op het spel staan controleerbare verkiezingen. Da’s met referenda niet anders. In allerlei landen zijn de afgelopen jaren stemcomputers ongrondwettig verklaard. Pieters spant nu het paard achter de wagen en verwijt minister Plasterk dat deze terug wil naar de tijd van de postkoets. Maar het is juist Pieters die de tijdgeest niet verstaat.

Rob Gonggrijp ziet in het electronisch stemmen geen doorbraak. Alle oude bezwaren staan volgens hem nog overeind. Maar minister Plasterk stelt een commissie samen om te onderzoeken of elektronisch stemmen weer kan worden ingevoerd. ‘Ik geef toe dat het een gok is‘, erkent-ie. Volgens Gonggrijp laat de minister zijn oren hangen naar fabrikant Nedap en 500 burgemeesters. Hij zegt: ‘Het is jammer dat wij dan elke keer weer door een fase van nationale dommigheid heen moeten en een enorme infrastructuur optuigen, om over vijf jaar na talloze commissies weer hetzelfde te concluderen.’ Wensdenken van de politiek overstijgt de zorgvuldigheid.

In z’n beschrijving van een digitaal referendumsysteem dat leest als een concept projectvoorstel voor subsidie gaat Pieters niet in op toezicht en beveiliging. Wellicht kan Pieters zich twee aspecten realiseren voordat-ie dit project verder uitwerkt. Namelijk dat de technologie en de kosten altijd ondergeschikt zijn aan de bestuurlijke zorgvuldigheid en het democratisch proces. Zo is volledige transparantie nodig om de burger vertrouwen te geven. Als dat ontbreekt is elke raadpleging waardeloos. En de bezwaren zoals die werden geformuleerd door wijvertrouwencomputersniet.nl voor stemcomputers gelden onverminderd voor het houden van een digitaal referendum. Binnen die randvoorwaarden is het de vraag of het projectvoorstel van Pieters enige kans maakt. Minister Plasterk blijft halfslachtig hangen tussen het rode potlood en het wensdenken dat principes overrulet.

Foto: Stemcomputer van Nedap.