Sancties verwacht van EU en VS als reactie op behandeling van Navalny door Kremlin

De Indiase Hindustan Times geeft een fragment uit de persconferentie van het Amerikaanse State Department van 1 maart 2021. NBC’s Andrea Mitchell stelt de woordvoerder enkele vragen over de reactie van de VS en de samenwerking van dit land met de EU in de kwestie van de tweeënhalf jaar strafkolonie van de Russische oppositieleider Alexei Navalny.

Woordvoerder Ned Price benadrukt de goede coördinatie van zijn land met de EU. Hij zegt dat de VS en hun bondgenoten veroordelen dat de oppositie in de Russische Federatie om politieke redenen het zwijgen wordt opgelegd. Hij voegt eraan toe dat ze de kwestie als uiterst urgent behandelen.

Dat is een verschil met de regering Trump die het Kremlin geen strobreed in de weg legde. De regering Biden komt naar verluidt vandaag met sancties tegen individuen, aldus een bericht van Reuters. Wellicht worden er nog andere sancties aan toegevoegd. Oud-ambassadeurs als Michael McFaul en Victoria Nuland, die genomineerd is als Under Secretary of State for Political Affairs, pleiten voor een harde koers tegen het Kremlin dat volgens waarnemers een autoritaire koers is ingeslagen. Daarbij past volgens deze critici als antwoord geen poging tot verzoening omdat dit nutteloos is, maar confrontatie.

Wat voor sancties zullen worden opgelegd door de EU wordt naar verwachting ook vandaag duidelijk. Naar verwachting zullen ze weinig om het lijf hebben en zijn ze al uitgewerkt voordat ze ingevoerd zijn. Niet de hoogste functionarissen als president Vladimir Poetin, minister Lavrov, minster Sergej Sjojgoe of de oligarchen die het Kremlin steunen zullen worden geraakt. Evenmin zal aan politiek gevoelige projecten zoals gaspijplijn Nord Stream II pijn worden gedaan.

De EU heeft publicitairs wel iets goed te maken door het recente rampzalige optreden van buitenlandcoördinator Josep Borrell in Moskou die werd geschoffeerd door zijn Russische collega Sergei Lavrov. Maar het valt te bezien of de EU tot daadkracht in staat is en de wil en eensgezindheid heeft om door te pakken. Regelgeving is het voor- en nadeel van de EU. Het beperkt het improvisatievermogen en de daadkracht, maar schraagt het beleid van kleine stappen. Het buitenlandbeleid van de EU krijgt langzaam vorm, maar om te overtuigen is meer nodig dan reageren op anderen.

Toenemende druk op China vanwege uitbraak coronavirus en het gebrek aan openheid daarover

De druk neemt toe op China om openheid van zaken te geven over de uitbraak van het coronavirus. Er zijn steeds meer aanwijzingen voor een ‘opzettelijke doofpot’ van de Chinese regering. Het dossier waar Sky News Australia op doelt heeft de Australische The Saturday Telegraph verworven, zo stelt het in een bericht van 3 mei 2020. Beide media zijn onderdelen van het media-imperium van magnaat Rupert Murdoch. De rechtse Amerikaanse nieuwszender Fox News dat onder de overleden directeur Roger Aisles Trump aan de macht heeft geholpen en hem nog steeds steunt maakt ook onderdeel uit van Murdochs imperium. Die relatie Murdoch – Trump maakt sceptisch over deze berichtgeving. Zo laat het de optie van Trump open dat het virus uit een lab in Wuhan komt. Uit berichten in de Amerikaanse pers blijkt dat Trump en zijn campagnestrategen met schrik de dalende peilingen aanschouwen en nog maar één weg zien voor herverkiezing. Namelijk door de schuld voor de coronacrisis ondubbelzinnig en hard in de schoenen van China te schuiven en te beredeneren dat Trump harder optreedt tegen China dan de Democratische beoogde uitdager Joe Biden. De logica van die redenering is overigens twijfelachtig omdat Trump de coronacrisis slecht heeft gemanaged.

Hoe dan ook ligt de Chinese regering onder druk. Het is juridisch niet mogelijk om China als soevereine staat verantwoordelijk te stellen voor de wereldwijde uitbraak, laat staan om de schade op China te verhalen, maar gezamenlijk optreden van de VS, de EU en landen als Canada, Australië en Aziatische bondgenoten als Japan en Zuid-Korea zou China tot openheid kunnen dwingen. Openheid die het tot nu toe blokkeert. Het valt af te wachten of de opstelling van Trump die zijn eigen koers vaart daarbij behulpzaam kan zijn. Want Trump wil niet zozeer de Chinezen tot openheid dwingen, mede om een toekomstige virusuitbraak te voorkomen, hij is vooral geïnteresseerd in zijn herverkiezing. De EU heeft inmiddels bij monde van haar vertegenwoordiger buitenlandse zaken Josep Borrell toegeven naïef te zijn geweest over China. Verzet tegen China bouwt zich op.

Kandidatuur Ursula von der Leyen krijgt kritiek en roept vragen op over de procedure hoe de leiders van de EU worden geselecteerd

De Duitse kanselier Angela Merkel zegt dat de Duitse Defensieminister Ursula von der Leyen vertrouwen geniet en geknipt is om voorzitter van de Europese Commissie te worden. Het Europarlement moet in meerderheid instemmen met de voordracht. Het is geen uitgemaakte zaak dat zij een meerderheid achter zich krijgt. Vooral Sociaal-democraten en Groenen zijn teleurgesteld omdat het systeem van de Spitzenkandidaten in een onderonsje van enkele regeringsleiders is getorpedeerd. Von der Leyen krijgt kritiek en geniet juist geen vertrouwen zoals Merkel suggereert. Als Defensieminister wordt ze beschuldigd van verkwisting en mismanagement, zoals niet toevallig in een artikel in Politico wordt gememoreerd. Zij is geen topkandidaat, maar deelnemer van het B-Team die vanwege haar lidmaatschap van de goede partij wordt genomineerd.

Merkels argumenten dat Von der Leyen pro-EU is en vrouw is klinken zo minimaal dat het erop lijkt dat Merkel evenmin gelooft dat deze Duitse minister een sterke kandidaat is. Naast Von der Leyen zijn andere kandidaten in het pakket evenmin optimaal. Aan Christine Lagarde (voor de ECB) en Josep Borrell (buitenlandcoördinator) hangen zulke nadelen dat het vooral vragen oproept over de procedure om leiders van de EU te benoemen.

Wat nu op tafel ligt is slecht. Als het Europarlement het hard wil spelen en in meerderheid dwars gaat liggen, dan kan de EU terug naar de tekentafel om betere leiders te benoemen. Hoe dan ook was de procedure die naar Von der Leyen leidde verre van optimaal. De leiders van belangrijke West-Europese lidstaten hebben zich gecompromitteerd en bemoeit met een procedure die niet de hunne was en die ze om zeep hebben geholpen. Ze hebben de chaos eerder vergroot dan verkleind. Dit vergroot de roep om democratisering van de EU.