Schermafbeelding van deel artikel ‘Putin involved in war ‘at level of colonel or brigadier’, say western sources‘ in The Guardian, 16 mei 2022.
Herinneren we ons dat Hitler en Stalin de generaals opzij duwden en dachten dat ze betere strategen waren? Maar het waren rampzalige militaire strategen zonder enig militair professionalisme.
Ze gingen voor symboliek en politieke statements. Denk aan Hitler en Stalingrad, denk aan Stalin die aan het begin van de oorlog geen westerse verdedigingslinie in Polen handhaafde.
Godzijdank voor Oekraïne is er nu Poetin die, volgens westerse bronnen, zich als amateursoldaat bemoeit met de strategie van de Russische oorlogsvoering in Oekraïne. Deze aankondiging sluit handig aan bij de mislukte militaire interventie van Hitler en Stalin. En onze herinnering daaraan.
Het is onduidelijk of alleen Poetin verantwoordelijk is, maar de Russische strijdkrachten lijden de ene rampzalige nederlaag na de andere. Ook zijn de Russische strijdplannen zo voorspelbaar dat de Oekraïense legerleiding zich daarop kan voorbereiden.
Een politicus zonder aantoonbare militaire capaciteiten die zich bemoeit met de militaire strategie en denkt dat hij het beter weet dan de generaals, is het grootste geschenk aan de tegenstander.
Aan erfopvolging kleeft hetzelfde bezwaar als aan dictatorschap. Het is niet hetzelfde, maar er zijn overeenkomsten.
Erfopvolging is de regeling die binnen een monarchie of dynastie geldt dat bij overlijden of aftreden van een heersende monarch de opvolging via de wet onderling wordt geregeld. Dus zonder inspraak van het volk werd toenmalig koningin Juliana opgevolgd door haar oudste dochter Beatrix die op haar beurt werd opgevolgd door haar oudste zoon Willem-Alexander.
Het bezwaar is tweeledig. Het is niet democratisch omdat niet iedereen tot het ambt van staatshoofd kan worden geroepen. Ook kan de troonopvolger incapabel of middelmatig zijn, terwijl aan het belangrijke ambt van staatshoofd hoge eisen gesteld zouden moeten worden.
Hoe dat fout kan gaan tonen allerlei voorbeelden aan. Gekte of incompetentie in de monarchie wordt er kwalijk op als het op de erfopvolger gaat die op een gegeven moment tot staatshoofd wordt benoemd of dicht bij de troon staat en sterke invloed op het staatshoofd heeft. Denk aan Prins Bernhard die nu toch als een charlatan, oplichter en leugenaar wordt gezien. In een normaal, democratisch proces was hij vermoedelijk niet door de screening gekomen.
Presidenten of staatshoofden die te lang bleven zitten zijn niet beter dan incompetente of middelmatige monarchen. President Donald Trump wilde zelfs met illegale middelen zijn vier jaar presidentschap met vier jaar extra oprekken. Dat is hem in 2020 niet gelukt, maar kan hem in 2024 wellicht wel lukken.
Met dictators of autoritaire leiders gaat het er nog slechter aan toe. Denk aan de Sovjet-dictator Stalin die een schrikbewind voerde en miljoenen mensen liet vermoorden of verhongeren of de Chinese leider Mao die ook boven de realiteit verheven was. Of de omhooggevallen korporaal Adolf Hitler die zijn land naar de ondergang voerde. Intellectueel komt dit type leider van ver en blijft dat gebrek aan ontwikkelingen aan hen kleven. Het zullen altijd zwakke sterke mannen zijn. Ze kunnen zichzelf niet overstijgen.
Nu hebben we de Russische leider Vladimir Poetin die sinds 2000 aan de macht is zonder dat het volk hem in eerlijke, open verkiezingen heeft gekozen. Hij had zich daarvoor nooit als opmerkelijk bewezen, behalve manipulatie en ambitie om de top te halen. De consensus is dat hij in zijn eerste jaren redelijk functioneerde en zijn land uit de chaos van de jaren 1990 voerde. Maar zoals bij alle autoritaire leiders komt er dan onherroepelijk een kantelpunt dat de nadelen van zo’n langzittende leider groter worden dan de voordelen. Maar omdat er geen mechanisme bestaat om zo iemand te lozen. gaat het van kwaad tot erger. In vol daglicht.
De invasie van Oekraïne met inzet van overweldigend militair geweld wordt als een daad van gekte gezien. Dat is het kantelpunt van Poetins politieke, intellectuele en psychische ontwikkeling. Wat hij doet is niet alleen in strijd met het internationaal recht, maar ook met realistische politiek die het landsbelang vooropstelt. De Russische Federatie wordt door het huidige leiderschap in het Kremlin niet naar de toekomst gevoerd, maar naar het verleden. De eigen rancune legt hij zijn land op. Maar het is de vraag of dat nog lang gepikt wordt.
Poetin stelt vanuit wrok en vijandschap zijn eigenbelang voorop. Hij is compleet losgezongen van de werkelijkheid. Geholpen door een kliek van meelopers, een propaganda-apparaat dat elke tegenstem laat zwijgen en met misleiding de waarheid verdraait, en een sterke krijgsmacht en geheime dienst die het recht uit de loop van een geweer laten komen. De tegenkrachten die in een samenleving voor redelijkheid, compassie en rechtvaardigheid moeten zorgen zijn uitgeschakeld. Dat is een onheilspellend scenario voor een land dat zich politiek, economisch en mentaal niet weet te ontwikkelen. Maar vanwege de kurk van gas- en olie-inkomsten toch blijft drijven. Zo wordt een land een psychisch niemandsland.
Monarch of president, niet altijd is de laatste geschikter dan een monarch. Feitelijk functioneren langzittende autoritaire leiders met dictatoriale trekjes als Poetin, Xi Jinping of Kim Jong-un door hun politieke macht en maatschappelijke isolatie slechter dan plichtmatige monarchen die op een troon zitten waar ze evenmin als de dictators op zijn gekozen.
Het is de vraag wat de beste regeringsvorm is om deze aberraties van een incompetente monarch of een dictatoriale autoritaire leider te voorkomen. Trump geeft het tegenvoorbeeld, evenals de monarchen die als een relict uit een ver verleden in Europese democratieën ceremonieel staatshoofd zijn. Hoe dan ook, laten we in onze oren knopen dat Poetin en koning Willem-Alexander een positie als staatshoofd innemen die ze in de schoot is geworpen. Dat is vragen om problemen.
Op 23 augustus 1939 werd het Molotov-Ribbentroppact gesloten tussen de Sovjet-Unie en het Derde Rijk. Het was een niet-aanvalsverdrag tussen deze twee landen. Zoals Wikipedia uitlegt bevatte het pact ook geheime protocollen ‘over de grenzen van de invloedssferen van de twee partijen, na een toekomstige ‘territoriale en politieke herschikking’. Polen werd tussen de twee ondertekenaars verdeeld, de Baltische staten Finland, Estland, Litouwen en Letland kwamen in de Sovjetsfeer, evenals delen van Roemenië. Omdat het duivelspact in strijd was met de retoriek in de twee landen kreeg het kritiek. In de Russische Federatie is het ook nu nog een gevoelige episode omdat het tegengesteld is aan het vijandbeeld van een agressief Duitsland. De relativerende opmaat staat haaks op het heldenepos dat in de Rusland van de Tweede Wereldoorlog wordt gemaakt.
Op 23 september 2008 nam het Europees Parlement een verklaring aan die het voorstel bevat om van 23 augustus een ‘Europese herdenkingsdag voor de slachtoffers van het stalinisme en het nazisme‘ te maken. Een goed initiatief, maar nu 9 jaar later is het de vraag of de termen stalinisme en nazisme de lading dekken en niet te eng begrensd zijn. Het verdient overweging om de Europese herdenkingsdag uit te breiden naar slachtoffers van het communisme en fascisme. Zodat ook het Leninisme (tot 1924) eronder valt of het Oost-Europese communisme van onder meer Albanië, Hongarije, Bulgarije en Roemenië. En het Fascisme ook van toepassing is op Italië, Spanje, Portugal, Vichy-Frankrijk, Slowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije.
En als we dan toch de slachtoffers gedenken van de twee kwaadaardige ideologieën van de 20ste eeuw die het communisme en het fascisme zijn, kunnen we moeilijk de slachtoffers van het islamisme in de 21ste eeuw ongenoemd laten. Ze duiken meer op in het nieuws dan de slachtoffers van die andere twee ideologieën. Dat actualiseert de herdenking en brengt het sterk onder de aandacht van een hedendaags publiek. De herdenking kan er sterker op worden. Zonder iets af te doen aan de slachtoffers van het fascisme (of: nazisme) of het communisme (of: Stalinisme). In onder meer Madrid, Brussel, Londen, Nice, Berlijn, Parijs, Sint-Petersburg, Manchester, Barcelona vielen in deze eeuw slachtoffers van het islamistisch terrorisme.
Foto: Tweet van het Europees Parlement ter gelegenheid van 23 augustus, de Europese herdenkingsdag voor de slachtoffers van het stalinisme en het nazisme met mijn reactie, 23 augustus 2017.
Update 10 september 2017: Het blijft onbegrijpelijk. Opnieuw geen enkele actie uit de kunstsector of de politiek tegen het Gergiev Festival in Rotterdam dat van 14 tot 17 september plaatsvindt. Dat staat in schril contrast tot protesten in andere landen, zoals Duitsland of de VS. Het uitblijven van protest tegen Gergiev en het Gergiev Festival wordt een jaarlijks terugkerende gebeurtenis. Wat zegt dat over Nederland en Rotterdam?
Update 8 september 2016: Het is onbegrijpelijk. Geen enkele actie in Rotterdam tegen Valery Gergiev. Terwijl gewoonlijk Nederlanders voor het minste onrecht de straat op gaan om te demonstreren tegen het perfide establishment. Maar deze keer niet. Het grote onrecht van Gergiev laten ze links liggen. Wat zegt dat over Rotterdam en Nederland? Weinig goeds. Onze Rotterdamse vrienden laten het afweten. Ze laten het terrein aan Opstelten en consorten. De bewustwording is blijkbaar nog niet zo ver. Beschamend? Ja. Ontzettend.
Sport en politiek of kunst en politiek hebben niets met elkaar te maken. Of toch wel? We spreken schande van het sjoemelen met de dopingcontrole door de Russische overheid op de Winterspelen in Sochi. Om ons op de rondetijden te richten. Kritiek ontstaat pas in de historische terugblik die afstand schept. Die ongevaarlijk maakt. We worden verontwaardigd over de collaboratie van de Duitse toneelspeler Gustaf Gründgens (1899-1963) die vele jaren later door schrijver Klaus Mann of filmer István Szabó in diens Mephisto (1981) werd vereeuwigd als voorbeeld hoe het niet moet. Maar de Gründgens van de eigen tijd zien we over het hoofd.
En in Rotterdam al helemaal. Of dat voortkomt uit naïviteit, provincialisme, misplaatste solidariteit met een ontspoorde kunstenaar, gebrek aan politiek besef of gemakzucht is de vraag. Er bestaat geen twijfel over dat Gergiev een fervent supporter is van het bewind van Putin en zich voor propagandadoeleinden laat inzetten. Putin en Gergiev zijn goede vrienden en zouden peetvader van elkaars kinderen zijn, aldus een bericht in de The Telegraph. Laatst was er het optreden van het Kirov Orkest van het Mariinski Theater uit Sint-Petersburg in het Syrische Palmyra. De NOS schreef over Gergiev in een bericht: ‘Hij zei dat hij met muziek wil protesteren tegen “de barbaren die monumenten van de wereldcultuur hebben verwoest”‘. Het is echter niet IS, maar Gergiev die door zo’n optreden de cultuur verwoest door het voor het karretje van de politiek te spannen. Maar in Rotterdam wordt tegen beter weten in volgehouden dat Gergiev in een politiek vacuüm opereert.
Waar is het politieke besef van de Nederlanders gebleven? In 1983 gaf W.F. Hermans een serie lezingen in Zuid-Afrika die wisselend werden gewaardeerd. Hoofdstedelijke PvdA’ers hadden het idee dat Hermans een internationale culturele boycot had doorbroken en verklaarden hem in 1986 tot persona non grata in de hoofdstad. Dat waren nog eens tijden. Nu heerst gezapigheid bij de culturele, bestuurlijke elite van Nederland. Veelzeggend is dat afgelopen jaren op het Groninger Museum na geen Nederlandse culturele organisatie zich inzette voor Ai Weiwei en Chinese dissidenten. Ian Buruma verklaarde in 2002 in The Guardian dat de bouw in China door een westerse architect van een ziekenhuis, hotel of universiteit niet over een grens gaat, maar de bouw van een gebouw dat direct onderdeel is van de propagandamachine wel. Toen Rem Koolhaas in 2008 het prestigieuze CCTV-gebouw als deel van de propagandamachine voor de Chinese autoriteiten bouwde voerde het Oranje-gevoel de boventoon. Rotterdamse koopmansgeest die de dominee maar even vergeet?
Met de organisatie van het Gergiev Festival laten de organisatoren zich voor het karretje van de Russische propaganda spannen. Al is het maar door te helpen Gergiev een neutraal image in het Westen te verschaffen. We moeten ons ervan bewust zijn waar collaboratie met het Russische bewind begint. Het is op z’n minst lichtzinnig te noemen dat burgemeester Aboutaleb die zich zo vaak kritisch uitspreekt over maatschappelijke ontwikkelingen die verder gaan dan zijn functie deel uitmaakt van het Comité van Aanbeveling. Dit steekt des te meer omdat het komende Gergiev Festival in het teken staat van de Russische componist Sergei Prokofjev die tijdens het Stalin-bewind werd beschuldigd van anti-democratisch formalisme en werd verplicht om mee te werken aan de Stalinistische propaganda. Het Kremlin herwaardeert Stalin nu als nationalistisch icoon.
De Rotterdamse elite kan achteraf niet zeggen niet te hebben geweten dat Valery Gergiev aan de verkeerde kant van de geschiedenis is terecht gekomen. De signalen zijn overduidelijk en klinken wereldwijd. Er waren afgelopen jaren volop protesten tegen de collaboratie van Gergiev. Zo ageerde Dmitry Smelansky in januari 2015 in een posting op de FB-pagina Arts Against Aggression tegen zangeres Anna Netrebko en Valery Gergiev als ‘twee prominente supporters’ van ‘het bloedige bewind van Putin’. Dit naar aanleiding van een optreden in de Metropolitan Opera in New York. Smelansky: ‘Mr. Putin counts on his supporters to continue to see no evil in his actions and on the civilized world to continue to hear no evil and speak no evil. We can and must do better than that.’ Ja, we kunnen en moeten beter doen dan wegkijken. Te beginnen in Rotterdam.
Foto: Vladimir Putin schudt Anna Netrebko de hand, 2013. In het midden Valery Gergiev.
AFVN (anti fascistische oud verzetsstrijders nederland /bond van anti fascisten)noemt zich anti-fascistisch, maar onduidelijk is wat anderen daaronder moeten verstaan. AFVN is kritisch, maar neemt zonder relativering of duiding een toespraak van president Putin over die hij op 9 mei 2015 in Moskou hield ter gelegenheid van de 70ste herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog. Op andere plekken neemt AFVN op haar site artikelen van de digitale Waarheid over. Dit zijn er aanwijzingen voor dat AFVN een organisatie is die in het vaarwater van het Kremlin terecht is gekomen of zelfs een Russische mantelorganisatie is die zich voor de buitenwereld presenteert als anti-fascistisch. AFVN is aangesloten bij de internationale koepelorganisatie FIR.
Nederlanders moeten beseffen wat voor vlees ze precies in de kuip hebben en wat dat etiket ‘anti-fascisme’ van de AFVN precies betekent. Want het maakt nogal een verschil of dat wordt ingegeven door het afwijzen van alle of niet alle vormen van hedendaags fascisme. De AFVN laadt sterk de verdenking op zich het hedendaagse Russische fascisme zoals zich dat manifesteert in het beleid van president Putin te vergoelijken. Of zelfs goed te keuren. Dat maakt de claim van de AFVN zich te weer te stellen tegen het ‘anti-fascisme’ minder geloofwaardig. Weliswaar is het de legitieme keuze van de AFVN om een Stalinistische organisatie te zijn, maar het zou zich voor de duidelijkheid dan ook beter als zodanig presenteren.
Vandaag was er een actie van de AFVN bij de Totalitarian Art Gallery in Amsterdam omdat er een exemplaar van Adolf Hitlers ‘Mein Kampf’ tentoongesteld wordt. Volgens AT5werd galeriehouder Michiel van Eyck naar eigen zeggen belaagd. AFVN had het raam van de Totalitarian Art Gallery beplakt met pamfletten met teksten als ‘Verboden voor Joden’, ‘Verboden voor negers’ en ‘Verboden voor Moslims’. Omstanders dachten dat Van Eyck de pamfletten had opgehangen. De galerie is gespecialiseerd in objecten uit totalitaire regimes. Zoals het Duitsland van Hitler, het China van Mao, maar vooral de Sovjet-Unie van Stalin. In dat laatste lijkt ‘m de kritiek van de AFVN te zitten. Stalinisten zien niet graag dat de kritiek op Stalin niet gerevisioneerd wordt zoals de laatste jaren in het Rusland van Putin gebeurt waar Stalin weer op het schild wordt gehesen als staatsman.
Foto: AFVN beplakt de voorruit van de Totalitarian Art Gallery met posters. Credits: AT5.
Het draait niet om het tellen van de stemmen, maar om de mensen die de stemmen tellen. Aldus een regel uit de overlevingsgids voor dictators die Josef Stalin in de praktijk bracht. Dat de resultaten van het zogenaamde Krim-referendum vervalst waren was vanaf het begin het vermoeden. Statistisch klopte het niet, de 13% Krim-Tataren waren niet in de uitslagen terug te vinden. Of de 25% Oekraïners. Het was te mooi opgeklopt door het Kremlin. Er is nu een rapport van een Russische mensenrechtencommissie dat dit vermoeden onderbouwt. Zo was de opkomst met hooguit 50% lager dan het Kremlin het voorstelde. Die cijfers lijken meer in lijn met de demografie van de verschillende bevolkingsgroepen. Het bedrog werd mogelijk gemaakt door het ontbreken van onafhankelijke internationale waarnemers, verwarrende vraagstelling, onvoldoende voorbereiding, intimidatie en geweld tegen de tegenstanders en gebrek aan democratisch besef bij de leiding van Rusland.
Nu komt de SBU, de geheime dienst van Oekraïne in het kader van de bestrijding van terreur met het bericht over bovenstaand afgeluisterd telefoongesprek tussen een leider van de extreem-rechtse Russische Nationale Eenheid Aleksandr Barkasjhov en een van de leiders van de zelfbenoemde Volksrepubliek Donetsk Dmitro Boitsov over een ander pseudo-referendum in Oekraïne. Deze keer gepland voor 11 mei. Beide hardliners lijken zich te ergeren aan het Kremlin dat zich naar hun idee niet hard genoeg opstelt. Het is de vraag hoeveel ze in de melk te brokkelen hebben. Hoe dan ook maakt het inzichtelijk dat in Rusland gedacht wordt dat de resultaten van een referendum niet door het tellen van de stemmen, maar vooraf bepaald kunnen worden.
Intussen zal president Putin mensen als Barkasjhov of Boitsov van zich vervreemden door z’n aankondiging vandaag dat het referendum van 11 mei beter niet kan doorgaan. Putin roept weliswaar in de openbaarheid op tot een dialoog met Kiev en lijkt zo afstand te nemen van de hardliners en het vuile werk, maar kan -en zal- tegelijkertijd niet meer verhinderen dat het referendum op 11 mei gewoon doorgaat. Het is immers al op de rails gezet. De uitslagen liggen al klaar. In de goed Stalinistische traditie. Alles voor het moederland.
Verschillende kanten hinten op een paleisrevolutie in het Kremlin vanwege de Oekraïne-politiek van president Putin. Zoals in 1917 niet het volk, maar een kleine beroepsklasse van revolutionaren namens dat volk optrad. Hoogleraar inlichtingen- en veiligheidsstudies Bob de Graaff vergeleek gisteren in de NRC Putin met de voormalige Servische president Milosevic. Hij vindt de gelijkenissen opvallend. Volgens hem worden dat soort leiders door hun volk uiteindelijk terzijde geschoven. Of het reëel is of wensdenken als onderdeel van de informatieoorlog is de vraag, maar hoe dan ook lijkt Putin het meest kwetsbaar in eigen huis. Oekraïne is militair en economisch machteloos, tot op het bot verdeeld en ligt voor het grijpen voor de meest biedende.
Vanuit tegengesteld gedachtengoed komt de Russische ‘euroaziaticus’ en nationaal-bolsjewiek Aleksandr Dugin die nauwe banden met het Kremin onderhoudt tot dezelfde conclusie als De Graaff. Paul Goble vat het samen op z’n blog ‘Window on Euroasia‘. Leerzaam om de reconstructie van Dugins gedachtengang te volgen. Hij ziet naast een openlijk anti-Putin, pro-Westerse ‘vijfde colonne’ ook een ‘zesde colonne’ die vanuit de verborgenheid de politiek van Putin ondermijnt. Deze verborgen zesde colonne bestaat uit ‘oligarchen, politici en anderen die weliswaar niet minder radicale atlantici dan de anti-Putin radicalen zijn, maar ze bleven binnen het politieke regime ‘en zochten een compromis’ met Putin’. Hun loyaliteit wordt gestuurd uit eigenbelang.
In een paleisrevolutie schuilt dus het gevaar voor Putin waar Dugin voor waarschuwt. Het zijn niet de vijanden, maar de medestanders die Putin het meeste kwaad kunnen doen. Dugin spreekt Putin de moed in om hard op te treden tegen deze potentieel grootste vijanden. Dat advies kan opgevat worden als een voorafschaduwing van zuiveringen die doen denken aan die van Stalin in de late jaren ’30. Maar er zijn drie verschillen met toen. Moeilijk valt in te zien hoe Putin de oligarchen kan uitschakelen zonder de economie schade aan te doen. Die verbonden is met Europa. En de ideologie van toen is vervangen door een systeem van corruptie dat tot in de haarvaten van de Russische maatschappij is doorgedrongen. Vanuit bovenstaand scenario valt te beredeneren hoe westerse sancties doelmatig kunnen zijn. Door zich te richten op de zesde colonne die het verschil maakt.
Foto: LIFE Magazine, 1953. Met op omslag de tekst ‘Stalin’s sixth column; agents buy strategic material in West‘.
Jan van de Pavert is een beeldend kunstenaar naar m’n hart. Eigenlijk ook een historicus. Een peinzer met een bezonken oordeel dat aangevuld wordt met de fonkeling van de kunstenaar. Als toeschouwer van z’n eigen leven. Kritisch waar kritiek past. Op de splitsing van kunst, politiek en maatschappijkritiek die wegloopt naar de illusie van een betere wereld. Dol op de oude Soviet-Unie toen idealen nog overeind stonden, maar al onheilspellend kantelden. Tatlin, Lissitzky, Majakovsky, Meyerhold of Rodtsjenko bewerkten emotie en geest. Jan neemt in rust het initiatief. Kunstenaars die in de gaten worden gehouden door de overheid worden dan kunstenaars die de overheid in de gaten houden. Viseren. Zo betaamt het. Minder ambitie is nutteloos.
Vandaag worden de scherven van Geert Wilders opgeveegd. Marokkaanse meisjes lieten zich toch al niet intimideren. In het hoofd en met de handen van Jan van de Pavert die het vlugschrift van de tijd formaliseert.
Het internet kan een schat, een rijkdom aan gedachten en informatie zijn. De inschatting van de waarde maakt het verschil. Vaak is het ook een opeenstapeling van lariekoek. Soms uit dommigheid, soms uit berekening. Neem nou het volgende citaat op ‘HollandBizRussia; Nederlandse en Russische Zaken‘. Deze site profileert zich niet onbescheiden als ‘dé informatieve portal (..) voor zakendoen tussen Nederland, Rusland en het GOS‘. Is zo’n citaat nou gewoon dom, berekenend dom, gemakzuchtig dom of wellicht ontzettend slim?
‘(..) Na de revolutie van 1917 dienden kunstuitingen te voldoen aan het socialistische ideaal, ofwel ‘de concrete voorstelling van de werkelijkheid in haar revolutionaire ontwikkeling in de geest van het Socialisme. (..) Vluchten of blijven. Verschillende kunstenaars vluchtten naar het Westen, zoals Chagall, Kandinski, Stravinski en Nabokov. Sommigen van hen, waaronder Maxim Gorki en Sergei Prokofjev, keerden na verloop van tijd terug naar de Sovjet-Unie. Anderen bleven in de Sovjet-Unie en pasten zich aan, zoals Sjostakovitsj, Pasternak, Sjolochov en Boelgakov. In het huidige Rusland lijken kunstenaars meer vrijheden te hebben, maar ze worden nog steeds in de gaten gehouden door de overheid.’
Lariekoek. De tekst gaat voorbij aan het constructivisme van rond 1920 dat vrij baan gaf aan niet-traditionele vormen van kunst. Denk aan het werk van Tatlin, Lissitzky, Majakovsky, Meyerhold of Rodtsjenko dat nu nog in onze kunsttempels gekoesterd wordt. Het socialistisch realisme werd pas alleenzaligmakend begin jaren ’30. Onder de knoet van Stalin. Het eufemisme dat in het huidige Rusland ‘kunstenaars nog steeds in de gaten worden gehouden door de overheid’ sluit de ogen voor recente ontwikkelingen. Zoals de sluiting door de politie op 27 augustus van de tentoonstelling van Konstatin Altunin in het Museum van de Macht in St. Petersburg. Altunin zag zich genoodzaakt om naar Frankrijk te vluchten omdat-ie zich niet veilig voelde.
Moet Nederland relaties onderhouden met landen die eigen oorlogsmisdadigers bewust buiten schot laten en klokkenluiders die oorlogsmisdaden in de publiciteit brengen hardhandig aanpakken? Had Nederland bondgenootschappelijke relaties kunnen onderhouden met Hitler-Duitsland, Stalin-Rusland, China van de Culturele Revolutie, Cambodja van de Rode Khmer, Bosnië van Karadzic of Rwanda van de genocide op de Tutsi’s? Moet Nederland relaties willen onderhouden met het VS van Barack Obama waar de schuldigen niet voor het gerecht worden gebracht, maar de onschuldigen die de regering in verlegenheid brengen wel?
Door de economische, militaire en politieke verwevenheid tussen Nederland en de VS valt niet in te zien wat de ruimte voor Nederland is om met kritiek te komen. Het verbreken van de banden is een brug te ver omdat het Nederland isoleert. Het zou economische zelfmoord betekenen. Daarbij komt dat het de politieke leiders van Nederland ontbreekt aan ethisch besef. Ze politiseren de economie en economiseren de politiek. In die pragmatiek stopt hun denken. Overwegingen over mensenrechten schuiven ze naar de achtergrond. Ons land kent geen grondwettelijke toetsing die de politiek met de neus op de universele waarden van de wet drukt.
Welk gebaar kan de Nederlandse regering maken om zich afkeurend uit te spreken over de verkeerde afslag die president Obama heeft genomen? Met zijn beleid over de mensenrechten, de nationale veiligheid en de massale spionage van alle wereldburgers? Want vrienden die als het erop aankomt elkaar de waarheid niet durven zeggen zijn geen echte vrienden. Juist het Atlantische Nederland dat zich altijd zo verbonden heeft gevoeld met de VS en dat historisch ook daadwerkelijk is kan als oude vriend de VS de waarheid zeggen.
Nederland heeft een publiek debat nodig dat twee aspecten benadrukt. Als opdracht aan de regering-Rutte. Met als uitgangspunten dat Nederland zich gebonden voelt aan de VS en zich zorgen maakt over de recente ontwikkelingen richting politiestaat die gedragen worden door het Amerikaanse establishment en de regering-Obama. En dat Nederland zich kritisch, maar vanuit de vriendschappelijke, oude relatie uitspreekt tegen deze ontwikkelingen. Nederland kan de Amerikaanse burgers en burgerrechtenactivisten die deze kritiek delen een steuntje in de rug geven en de VS vanaf afstand weer op het goede pad proberen te brengen.
George Knight 
