‘In onbeschoftheid steken de Oranjes hun lakeien naar de kroon’

Update 26 april 2014: Campagneleider Hans Maessen van het Nieuw Republikeins Genootschap doet alsnog aangifte tegen de Amsterdamse politie. Hij werd bijna een jaar geleden op 30 april 2013 op de Dam samen met activiste Joanna van der Hoek door de politie gearresteerd en vastgezet. Ondanks de afspraak met burgemeester Van der Laan dat demonstreren tegen de monarchie mocht. Op de arrestatie kwam kritiek. Het Amsterdamse bevoegd gezag bood excuses aan. Een door de politie zelf samengesteld feitenrelaas volgde. Een persoonsverwisseling en miscommunicatie bij de politie zouden geleid hebben tot de aanhouding. Hans Maessen gelooft er niks van. Het feitenrelaas kreeg kritiek niet onafhankelijk en geloofwaardig te zijn. Hij denkt eerder dat de politie Amsterdam de instructies van burgemeester Van der Laan niet heeft opgevolgd. Een onafhankelijk onderzoek kan deze keer uitkomst bieden over de precieze gang van zaken. 

Meindert Fennema vindt koningin Beatrix, nu prinses Beatrix een takkewijf. Zo’n geluid is een welkome, want afwijkende afwisseling van de Oranje-propaganda die Nederland al sinds 28 januari in z’n greep houdt. Toen kondigde Beatrix haar aftreden aan. Ontdaan van hun gewone redelijkheid en kritisch vermogen kwamen de hermelijnvlooien, jaknikkers en hielenlikkers tevoorschijn om Oranje’s lof te uiten. Fennema legt aan de hand van Oranjefanaat en aftredend Senaatsvoorzitter Fred de Graaf in De Volkskrant uit hoe dat in z’n werk gaat.

Fennema biedt hoogst vermakelijke kost. Niet alleen omdat hij de kleinheid van mensen in de nabijheid van Oranje zo grappig tekent. Maar bij lezing groeit het besef hoe zelden deze kritiek eigenlijk klinkt. Is dat niet bizar? We lezen volop negatieve verhalen over Obama, Merkel, Hollande of Putin. Maar in de Nederlandse gevestigde media blijft dat soort kritiek op het koningshuis achterwege. Het lijkt daarom bijna of Fennema bewust een taboe probeert te doorbreken. Ter emancipatie van Nederland en de Nederlandse media.

Dat heeft in zijn ogen alles met de verstorende werking van de democratie te maken: ‘De kern van de zaak is dat de Oranjes een verkeerd soort gezagsgetrouwheid aanwakkeren.‘ Oranje kweekt amechtige horigheid en geen kritisch burgerschap. Fennema laat ongenoemd dat het openbaar bestuur geen raad weet met een ander geluid. Demonstranten tegen het koningshuis worden gearresteerd. En daarna met een smoes vrijgelaten.

Volgens Fennema zit het Oranjegevoel achter de ellebogen. ‘Het gaat er om zo dicht mogelijk bij het centrum van de macht te geraken: bij de koning.‘ Daar verliezen politici, journalisten, bestuurders en iedereen die in de nabijheid van Oranje komt hun fatsoen en verstand bij. ‘Het hebben van een vorstenhuis roept bij veel mensen het slechtste naar boven. Veel van die zelfbenoemde lakeien zouden er de maagdelijkheid van hun dochter voor over hebben om in de nabijheid van de koning te geraken.’ Een thema dat past bij sprookjes.

Fennema heeft niet alleen geen goed woord over voor de aanstellers die voordringen en zich vergeten in de nabijheid van Oranje, maar ook voor de Oranjes zelf: ‘In onbeschoftheid steken de Oranjes hun lakeien naar de kroon. Leden van de Staten-Generaal die om staatsrechtelijke redenen geen trouw aan de koning hadden gezworen werden door de koning niet begroet. Toen Marianne Thieme niettemin op Willem-Alexander afstapte, gaf hij haar een hand ‘met afgewend hoofd, terwijl hij doorsprak met iemand anders‘. Waarschijnlijk heeft Fennema gelijk. Hoe dan ook is het verfrissend dat iemand eens niet meegaat in de Oranje-propaganda.

Foto: ‘Mensen kijken naar de nieuwe koning Willem-Alexander en zijn moeder, koningin Beatrix, tijdens de abdicatieceremonie. Amsterdam, 30 april 2013.’ Credits: AFP.

Onterechte arrestatie demonstranten op de Dam. Politie zwalkt

Op de Dam was vandaag ‘individueel protest’ toegestaan. Toch werden studente Joanna en Hans Maessen van het Nieuw Republikeins Genootschap (NRG) gearresteerd volgens de berichtgeving in De Volkskrant en Trouw. Sophie Vanlommel van De Volkskrant: ‘De twee kregen eerst een waarschuwing het plein te verlaten, maar ze beriepen zich tegen de agenten op het recht te demonstreren.’ Haar advocaat bevestigde even later de arrestatie tegen de NOS.’ Trouw-verslaggeefster Hanne Obbink stond naast haar toen rond 10 uur plotseling 10 agenten in uniform en ‘twee kleerkasten in burger’ opdoken. Obbink: ‘Ze gingen om haar heen staan en trokken haar richting een politiebusje. Vreemd, want voor zover ik kon zien deed ze niets verkeerd.‘

Eerst ontkende de politie dat Joanna was verwijderd. Nu heeft de politie haar excuus aangeboden: ‘Dit had niet mogen gebeuren‘. Omdat Joanna haar actie had aangekondigd is het merkwaardig dat de Amsterdamse politie niet voorbereid was op dit kleinschalige protest. Daar helpt geen excuus aan. Des te meer omdat in Utrecht in februari 2013 Joanna al eens eerder op het Jaarbeursplein onterecht werd weggevoerd door de Utrechtse politie bij een bezoek van koningin Beatrix. Daarover ontstond in de publiciteit een breed debat met als uitkomst dat Joanna in Utrecht nooit weggevoerd had mogen worden door de Utrechtse politie.

De arrestatie zet burgemeester Eberhard van der Laan te kijk. Afgelopen week beloofde hij in een gesprek met het NRG dat individuen die zich verspreid in de menigte ophielden mochten protesteren tijdens de balkonscène. Joanna en Hans Maessen leken aan dat profiel te voldoen, hoewel ze zich in elkaars buurt ophielden. Drie is het maximum voor samenscholingen die niet vallen onder het demonstratieverbod. Vraag is wat het woord van de Amsterdamse burgemeester waard is als-ie zijn garantie breekt die individueel protest buiten de protestzone toestaat. Vraag is ook hoe de Amsterdamse driehoek van burgemeester, korpschef en officier van justitie in de aanloop naar de troonswisseling heeft overlegd over taakverdeling en commando.

De arrestatie van enkele demonstranten lijkt niet meer dan een schoonheidsfoutje op een stralende dag, maar raakt aan het burgerrecht dat individuele vrijheid van het protest toelaat. Handhaving van de openbare orde is altijd een afweging tussen veiligheid en vrijheid. Het valt niet in te zien waarom de aanwezigheid van twee individuele demonstranten in de mensenmassa op de Dam als bedreigend werd ervaren door de politie.

Foto: Studente Joanna met haar protestbord in handen, 30 april 2013. Credits: ANP.

Niet iedereen is Oranjefan. Protest in de verboden zone toegestaan

Update 17 april: Vanavond werd door NOS en RTL het interview van ongeveer 50 minuten met prins Willem-Alexander en prinses Maxima uitgezonden. De prins kon voluit gaan en greep die kans zelfverzekerd. De prinses moest zich inhouden en kwam minder goed uit de verf. Een politiek interview kon het natuurlijk niet worden, zodat de menselijke kant benadrukt werd. Het woord kunst viel geen enkele keer. Het venijn zat ‘m in de nabesprekingen. Allerlei deskundigen leken de indruk te wekken uit de entourage van de monarchie te komen. Opnieuw ontbraken echte critici van de monarchie. Kysia Hekster die nieuws meende te zien in de uitspraak van de prins over het ceremonieel koningschap werd door haar discussiegenoten teruggefloten. 

‘Wie wil d’r nu niet de nieuwe koning zien, wie wil d’r nu niet de prinses Maxima zien, die staat zo’n beetje op even hoog niveau voor mij, (..)’, aldus een Overijsselaar die bij de inhuldiging aanwezig is omdat Oranjejefan Ria van Ommen verstek laat gaan. Het antwoord is kort: ik hoef prins Willem-Alexander en prinses Maxima niet te zien. De vraag op welk niveau ze afzonderlijk, in relatie tot elkaar of tot koningin Beatrix staan is interessant. Iedereen geeft er een ander antwoord op. Alleen in de media is het antwoord eenduidig hosanna. Oranjefan ben ik niet en Republikein evenmin. Gewoonweg omdat ze ontbreken voeg ik graag grijstinten toe.

M’n haren gaan echter wel rechtop staan van de uitspraak van de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan: ‘Prins Willem-Alexander en prinses Máxima hebben hun kinderen bij zich: drie dochtertjes, van vijf, zeven en negen. Daar wil ik als burgemeester rekening mee houden. Daarom is er geen plek om te demonstreren langs de route van de vaartocht (..)’. De altijd zo evenwichtige Van der Laan wordt mataglap in een Oranje omgeving. Wat bezielt de burgemeester met deze uitspraak? Worden hier kinderen gebruikt als excuus of schild om een demonstratieverbod te legitimeren? Wat telt nou zwaarder? Het grondwettelijk recht om te demonstreren of de aanwezigheid van drie kinderen die niet noodzakelijk aanwezig hoeven te zijn?

Drie is ook het maximum getal voor samenscholingen die niet onder het demonstratieverbod vallen. Als ik een kritisch Republikeins organisator was dan wist ik het wel. Met 300 demonstranten kunnen in de verboden zone 100 demonstraties gehouden worden. En dat kan voor veel publiciteit zorgen. Zaak is wel om een stevig sportschooltype onderdeel uit te laten maken van elk drietal. En een juridisch geschoold woordvoerder die de logica van de politie kan beantwoorden. Oranje is best. Maar voor het correcte zelfbeeld van Nederland moet ook weer niet de indruk gewekt worden dat alle burgers enthousiast achter de monarchie staan. Verre van dat.

Foto: Andrei Tarkovski, Stalker, 1979. Drie mannen in de verboden zone.

Toename protesten tegen troonopvolging en monarchie

Over de troonsopvolging begint een ander geluid te klinken. De avond van 28 januari toen koningin Beatrix haar aftreden bekend maakte is een dieptepunt in de berichtgeving. Elk tegengeluid ontbrak. Dat verandert. De rechter bij de Amsterdamse rechtbank Peter Ingelse solliciteerde in de NRC van 1 april naar de functie van staatshoofd. Dat het geen grap is bleek toen-ie zijn bezwaren een dag later herhaalde in Nieuwsuur.

De argumenten van Ingelse zijn niet nieuw. Bijzonder is dat ze klinken in een land waar Oranjecomitees en maatschappelijke groeperingen het idee in de lucht houden dat er geen oppositie is tegen de monarchie. Dat lijkt zo omdat door zelfcensuur de media zijn gelijkgeschakeld. Er is het protest ‘Weg met de monarchie. Het is 2013! dat ontstond na het onrechtmatig wegvoeren in Utrecht door de politie van ‘Joanna VH’. De hoogte van de donaties geeft de wervingskracht bij derden aan: 118 euro. In Amsterdam zijn zes zones aangewezen om op kroningsdag te demonstreren en er is de optie van verspreide acties met maximaal drie personen. Maar een debat over het bestaansrecht van de monarchie wordt tot nu toe juridisch en politiek geblokkeerd.

Ingelse probeert dat te doorbreken. Hij merkt op een en ander 15 jaar geleden in een juridisch vakblad al uiteengezet te hebben. Volgens hem zijn de voordelen van de baan van staatshoofd zo groot dat velen er belangstelling voor hebben. Zo noemt-ie een CAO voor de hele familie, een dienstwoning en tal van andere aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden. Hij doet dat met aantoonbaar genoegen. Op haar beurt stelt Marianne Thieme van de PvdD kamervragen over het pensioen van koningin Beatrix dat 7,2 maal de Balkenendenorm bedraagt. Hiermee doorbreekt ook zij het beeld dat in Nederland kritiek op de monarchie vrijwel ontbreekt.

Ingelse roert een principieel aspect aan door te stellen dat de troonopvolging door prins Willem-Alexander illegaal is. Een geluid dat ook veelvuldig binnen de SP klinkt. Hij meent dat de grondwettelijke bepaling waarin staat dat ‘het koningschap erfelijk vervuld wordt door de wettige opvolgers van Koning Willem I, Prins van Oranje-Nassau’ onverbindend is: ‘Het is regelrecht in strijd met het verbod van discriminatie, dat niet voor niets als artikel 1 is opgenomen in diezelfde Grondwet. Het is evenzeer in strijd met het internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. Dat verbiedt iedere vorm van discriminatie, uitdrukkelijk ook die op grond van geboorte, bij de toelating van een burger ‘tot de overheidsdiensten van zijn land”.

Ingelse concludeert: ‘Dit verbod heeft hogere rangorde dan onze Grondwet en zet het erfelijk koningschap dan ook aan de kant’. De rechter heeft zijn openbare sollicitatie verstuurd aan koningin, premier Rutte en de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer. Hij pleit voor een open procedure. Hij merkt nog op dat de benoeming van Piet Hein Donner tot vicepresident van de Raad van State niet voor herhaling vatbaar is. Het is nog vier weken tot de inhuldiging. Tegengehouden lijkt het niet te kunnen worden. Te veel machtige neuzen wijzen dezelfde kant op. De brede betuiging dat het volk het onder protest slikt is nu het hoogst haalbare.

Foto: Actie ‘Foto Campagne‘ op het is 2013