Petitie: Stop ecocide Westerschelderegio. Over de Hedwigepolder

De petitie ‘Stop ecocide Westerschelderegio!’ roept leiders van Nederland, België en het Europarlement op om de verdieping van de Westerschelde te stoppen en niet langer polders onder water te zetten. Concreet gaat het om de ontpoldering van de Hedwigepolder. In een lang betoog schetst de petitie de achtergrond en de juridische stand van zaken over de Hedwigepolder. Met schijnbewegingen. Eigenaar Gery De Cloedt stelde eind 2015 voor om in de polder voorlopig 5000 vluchtelingen onder te brengen. Aanleiding voor de petitie is de economische macht van de Antwerpse haven die zich tot in Zeeuws-Vlaanderen doet gelden en door de meeste Zeeuwen als onterecht wordt ervaren. Des te meer omdat het als natuurcompensatie wordt verkocht.

In een interview met Omroep Zeeland vergelijkt initiatiefnemer Johan Robesin het vernietigen van het regenwoud met het vernietigen van de Hedwigepolder. Het vernietigen van eco-stelsels noemt hij een misdaad tegen de menselijkheid. Om die reden is hij met enkele anderen de actiegroep Noodklok Hedwige gestart. Het is een geluid dat langzaam opschuift naar het centrum van de politiek. Het CDA zegt in haar concept verkiezingsprogramma in paragraaf 5.4.3 Stop de onteigening: ‘We moeten ook de groene ruimte buiten de stad beschermen. Daarom zijn wij tegen de onteigening van goede landbouwgrond als middel voor de uitvoering van Europees, nationaal of provinciaal natuurbeleid voor de aanleg van nieuwe natuur.‘

Foto: Schermafbeelding van deel petitie ‘Stop ecocide Westerschelderegio!’ op Avaaz.org.

Petitie: Snelheidsbeperking zeevaart op Westerschelde. Veiligheid binnenvaart in geding. Kolonisatie van de rivier door Antwerpen

Binnenschipper Marijn Oosdijk uit Terneuzen vraagt zijn collega’s om steun in een petitie. Het gaat om de Westerschelde waar zeeschepen op weg naar of van Antwerpen en binnenvaartschepen elkaar kruisen. Die bijvoorbeeld komend uit het Kanaal van Gent naar Terneuzen als onderdeel van de hoofdtransportas Gent-Duitsland de Westerschelde over moeten steken om het Schelde-Rijnkanaal of het Kanaal door Zuid-Beveland in te varen. De klacht van Oosdijk is dat zeevaartschepen te hard varen. Zijn petitie is ook bedoeld om de klachten te inventariseren, te polsen wat de ervaringen van zijn collega’s zijn en actie te ondernemen.

Uit de reacties blijkt ongenoegen en machteloosheid. Reactie #1 zegt zelfs niet graag over de Westerschelde te varen omwille van de zeevaart die niet naar de binnenvaart omkijkt. Dat gaat niet zozeer om botsingen, maar om hoge golfslag. Reactie #28: ‘Het is waar dat met name container schepen met hoge snelheid enorme golfslag veroorzaken, als kleine binnenvaart blijf je nergens en spoelen de golven over je heen’.

Reactie #14 ziet een al jarenlang bestaand probleem: ‘Er zijn meerdere incidenten gebeurt die telkens net goed aflopen. Maar het is wachten tot een incident waar het niet goed afloopt. Wie wil die slachtoffers dan op z’n naam hebben? En wie verteld het de nabestaanden?!’ Reactie #16 voelt zich in de steek gelaten door de overheid: ‘Alle klachten wordt niets mee gedaan, heb gemeld bij politie overleg vorige maand, dat sommige zeeboten met 36 km door komen, zij hebben geen snelheidsbeperking en het enige wat je kan doen als schipper is zeggen dat je omslaggevoelig bent en dan nog.’

Belgische loodsen worden genoemd als deel van het probleem. Reactie #20: ‘En onze zuiderburen zijn met bepaalde loodsen altijd een beetje veel aan het WEDSTRIJD VAREN’. Hoe het beter kan doet deze schipper door te verwijzen naar de drukst bevaren kunstmatige zeeweg ter wereld het Noord-Oostzeekanaal bij Kiel waar een snelheidsbeperking voor zeevaartschepen geldt. Waarom op de Westerschelde geen snelheidsbeperking voor de zeevaart of op z’n minst een gelijkwaardig overleg tussen vertegenwoordigers van binnenvaart- en zeevaart bestaat is de vraag. Een mogelijk antwoord geeft A. Verboom in reactie #40: ‘Ik heb het idee sinds de Westerschelde is uitgediept, de zeevaart niet meer hoeft af te stoppen i.v.m. diepgang t.o.v. de bodem en er steeds meer grote containerterminals bij komen het probleem voor de binnenvaart steeds groter wordt.’

De problemen zijn terug te brengen tot het economisch belang van de Antwerpse haven waar alles voor moet wijken. Inclusief de veiligheid ondanks de sussende woorden van de Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie dat wel een loodsplicht noemt, maar geen snelheidsbeperking voor zeevaartschepen. Door afspraken van de Scheldeverdragen van 2005 is de Westerschelde verdiept tot 13.10 meter. Met als gevolg dat grotere, diepere en snellere zeevaartschepen naar Antwerpen kunnen varen. Met alle veiligheidsproblemen van dien die de binnenvaartschippers in hun reacties aankaarten. De verdieping van de Westerschelde heeft voor Zeeland ongunstige neveneffecten gehad, zoals het verlies aan natuur dat het volgens afspraken van de Natura 2000 richtlijn moet realiseren op eigen gebied en de veiligheid van de scheepvaart waarvoor zoals blijkt door snelheidsbeperkingen geen afspraken gemaakt kunnen worden omdat dat blijkbaar niet in Belgisch belang is.

Terwijl de Vlaamse regering er de economische lusten van draagt moet Zeeland de lasten dragen door de Hedwigepolder als natuurcompensatie af te stoten als landbouwgrond. Wat Zeeuwen met de herinnering aan de ramp van 1953 door de ziel snijdt. Het is zover kunnen komen door het systeemmatig zwakke bestuur van de provincie Zeeland en het relatief kleine belang van deze provincie in Den Haag. Toen de Zeeuwse Jan Peter Balkenende in 2002 premier werd was het kwaad al geschied. Hij kon met de Zeeuwse CDA’er Ad Koppejan dit dossier politiek en juridisch niet meer redden, maar alleen rekken. Dat geeft aan wie het op de Westerschelde voor het zeggen heeft: België. De Vlaamse kolonisatie van de Westerschelde is de afgelopen decennia door Nederland geen halt toegeroepen, maar eerder toegenomen. De politiek laat het gebeuren. Zoals ontpoldering van de Hedwigepolder tegen Zeeuwse wensen in en marginalisering van de binnenvaart op de Schelde leren.

Foto: Petitie ‘snelheidsbeperking zeevaart Westerschelde’ op petities24.com.

Smaak referendum smaakt naar meer: proef Zeeuws-Vlaanderen

Zomaar een gedachte-experiment. Belgen kopen zo’n 35% van de huizen die in Zeeuws-Vlaanderen verkocht worden. Dat gebied van Hulst tot Cadzand, en van D’Ee tot Hontenisse. Daarmee hebben we het volkslied te pakken. Eerder een strijdlied om niet geannexeerd te worden door België. Het was een serieuze dreiging in 1919. Koningin Wilhelmina steunde het Anti-Annexatie Comité en sprak over het amputeren van een pink. Ooit viel het Zeeuws-Vlaamse grondgebied onder het Graafschap Vlaanderen. Direct deel van Frankrijk, en indirect van Vlaanderen. In 1815 werd dat wingebied Staats-Vlaanderen definitief toegevoegd aan de Nederlandse provincie Zeeland. Maar stel dat Belgen uit Brugge, Gent en Antwerpen bijna alle huizen kopen.

Zo ontstaat een meerderheid van 60% aan Belgen op voormalig Belgisch grondgebied. Een krimpgebied dat ontvolkt. Dan laat de Belgische premier Elio Di Rupo zich in een strijdwagen langs de Zeeuws-Vlaamse grens rijden. Vergezeld van de havenwethouder van Antwerpen die van expansie houdt en de politieke leiders van de Belgische partij in Oostburg, Terneuzen en Hulst die de meerderheid in de lokale raad vormen. Belgische media brengen het in beeld en verspreiden het over de wereld. In z’n ultieme schranderheid zegt Di Rupo dat de Belgische inwoners van Zeeuws-Vlaanderen zich bedreigd voelen. Door het calvinisme, het slechte Nederlandse eten, de Haagse regelgeving en de weinig hoffelijke omgangsvormen in Nederland. En vooral de platvloerse programma’s op de Nederlandse televisie. Belgische Zeeuws-Vlamingen vragen bescherming.

Vlaamse paratroepers bezetten in neutrale camouflagepakken de havens van Breskens en Terneuzen, Dow Chemical in de Nieuw-Neuzenpolder, de markt van Sluis, de stranden van Cadzand en alle grensovergangen. Strijdgroepen van Belgische inwoners steunen de bezetting en blokkeren de politiebureaus. Di Rupo roept een referendum uit. Met twee keuzes: aansluiting bij België of terug naar de situatie van voor 1795. De zwakke Nederlandse regering van premier Rutte zoekt buitenlandse steun, maar kan geen vuist maken tegen de machtige en wilskrachtige Belgen. Die hun roemruchte verleden uit de late Middeleeuwen laten spreken.

In heel Europa schieten afscheidingsbewegingen uit de grond. Politici sturen hun wetenschappelijke bureau’s de archieven in om claims op te duiken en te onderbouwen. Grenzen verschuiven dagelijks. De chaos is groot.

Hoe het met Zeeuws-Vlaanderen afloopt? Belgen winnen het referendum, maar een week later bezetten Franse troepen Zeeuws-Vlaanderen. Ook om hun vlucht uit 1940 goed te maken. De Franse president François Hollande verklaart eindelijk thuis te komen in Nederland. De Fransen hadden oudere claims dan de Belgen.

Foto 1: Kaart van het Graafschap Vlaanderen, tweede helft 14de eeuw.

Foto 2: ‘Soldiers, believed to be Russian, guard the Crimean parliament next to a sign that reads ‘Crimea Russia’. Photograph: Sean Gallup/Getty Images’

SGP: Wie betaalt hoge onderhoudskosten Hedwigepolder?

Een filmpje uit oktober 2012. De SGP is geworteld in Zeeland. Het krijgt er zo’n 8 tot 11% van de stemmen. Vanaf het begin maakt de partij met stevige aanhang onder boeren en vissers zich hard tegen de ontpoldering van de Hedwigepolder. Evenals SP en PVV. De ontpoldering dient uiteindelijk om natuurcompensatie te bieden voor de economische belangen van de Antwerpse haven. Het debat heeft de Zeeuwen nog verder van de Haagse politiek vervreemd. Gezagsgetrouwe Zeeuwen kunnen zich ook rebels opstellen. Daar in de marge. Ze voelen zich geen baas in eigen huis en schatten de argumenten vanuit Antwerpen als vals in. Bij de hoeveelste verdieping stopt de claim van België op de Westerschelde die gebaseerd is op een verdrag uit 1839?

SGP-kamerlid Elbert Dijkgraaf stelde gisteren kamervragen aan staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken. Uit het Ontwerp Rijksinpassingsplan zou blijken dat de Hedwigepolder na ontpoldering snel zal dichtslibben en dat het kosten met zich meebrengt om dat af te graven om een dynamisch ‘intergetijdengebied‘ te behouden. Dijkgraaf wil weten hoe Vlaanderen aan die kosten gaat bijdragen.

Dijkgraaf brengt niks nieuws naar voren, maar wijst in tijden van bezuinigingen toch op een kwetsbaar aspect: blijvende onderhoudskosten. In het Ontwerp-Inpassingsplan Hertogin Hedwigepolder uit september 2010 staat op p. 65: ‘Gezien de ligging van het plangebied in een luwe binnenbocht van de Schelde en ten gevolge van het voorkomen van een turbiditeitsmaximum, zal de opslibbing van het plangebied vrij snel verlopen.’ Hij had er nog aan toe kunnen voegen dat slibafzetting in een bocht van de vervuilde Westerschelde tot nieuwe milieuproblemen kan leiden en onduidelijk is wat de compenserende waarde van zo’n natuurgebied is. Het is verstandig dat de SGP zich niet neerlegt bij besluitvorming die landschap en natuur ondergeschikt maakt aan de economische belangen van Antwerpen. Waarom moet daarvoor de eigenheid van Zeeland in de uitverkoop?

Foto: Schermafbeelding van het ‘Ontwerp rijksinpassingsplan, ontwerp uitvoeringsbesluiten en het Milieu Effect Rapport voor het Hedwigeproject‘ gepubliceerd op 19 augustus 2013.

Zeeuws-Vlaanderen, de Schelde, Hedwigepolder en propaganda

Update 12 november 2014: De Raad van State heeft bezwaren tegen ontpoldering van de Hedwigepolder afgewezen. Hoe heeft het zo ver kunnen komen in deze tragedie die natuur inwisselt voor economisch belang, maar net doet alsof het niet om economie maar om natuur gaat?

Tommy Wieringa ging voor het VPRO-programma ‘De Grens‘ naar de Zeeuws-Vlaamse polders en werd door zijn redactie het bos ingestuurd. Hij probeerde de ziel van de Zeeuws-Vlamingen te doorgronden, maar zette voornamelijk zijn gebrekkige kennis van de streek te kijk. Hij bleef hangen in clichés over het ‘Bourgondische’ Oosten en miste het calvinistische Westen. De kuststreek en de Kanaalzone. Ondanks die gebreken maakte Wieringa toch een interessant programma over de Hedwigepolder en de macht van de Antwerpse haven.

Het had alleen weinig te maken met het gekrijs der meeuwen dat verstierf aan het eenzaam strand. Die beginregels van het Zeeuws-Vlaams volkslied leerde ik op de lagere school. ‘Daar schiepen zich de Zeeuwen, Uit schor en slik hun land‘. Da’s de kern. Dat sentiment dateert van ver voor de watersnoodramp van 1953. Wie de verschillen in de streek wil begrijpen moet teruggaan naar de veldtochten van prins Maurits in 1604. Die dragen meer bij aan begrip dan de gedachten van een onteigende boer in het Belgische Oost-Vlaanderen.

Treffend registreert Wieringa dat sommige boeren tweemaal geslachtofferd worden. Eerst door de uitbreiding van de Antwerpse haven die als een waterwolf landbouwgrond opeet en al sinds 1963 voor onzekerheid zorgt. Tot drie generaties terug. En nu door de natuurcompensatie die nogmaals land afpakt. Zoals in de Belgische Prosperpolder en de Nederlandse Hedwigepolder. De verdieping van de Westerschelde gebeurt uitsluitend voor het economisch belang van Antwerpen. Stroomsnelheid en overstromingsgevaar voor de Zeeuwen nemen toe. Betreffende polders worden onder het mom van natuurcompensatie als overloopgebied bestemd.

De ‘Internationale Scheldeweek‘ illustreert perfect hoe op Belgisch overheidsniveau natuur ondergeschikt wordt gemaakt aan het economisch belang van Vlaanderen. Deze wordt van 22 maart tot 1 april 2013 voor de tweede maal gehouden. Het is een initiatief van het agentschap VMM (Vlaamse Milieumaatschappij) van de Vlaamse regering. Nederland en Frankrijk zijn er zijdelings bij betrokken. Over de Hedwige Prosperpolder zegt het het volgende: ‘Op de grens van Vlaanderen en Nederland is een waardevol natuurgebied in volle ontwikkeling. In het kader van het geactualiseerde Sigmaplan beschermt het polderlandschap binnenkort gemiddeld twee keer per jaar de bewoners langs de Schelde tegen overstromingen bij stormtij.‘

Een gotspe die Zeeuws-Vlamingen, overige Zeeuwen en Vlaamse boeren hard in hun maag raakt. Want de directe oorzaak van die overstromingen bij stormtij is exact de uitdieping van de Westerschelde voor de Antwerpse haven. De Belgische propaganda werkt op volle toeren en draait oorzaak en gevolg om. Het gaat de Belgen om de vaargeul en niet om de natuur. De Internationale Scheldeweek is geen evenement voor de bewoners, maar een vehikel van overheidspropaganda. Antwerpen eet de natuur op, vormt deze om tot industriegebied vol dokken, kranen en loodsen, verdrijft de boeren en heeft het lef dat in officiële publicaties voor te stellen als natuurontwikkeling. Nederland is partner in dit project. Wie is aan Nederlandse zijde verantwoordelijk voor deze Belgische propaganda? Deze Nederlandse betrokkenheid verdient nadere vragen.

Foto: Haven van Antwerpen, 1929. Geheugen van Nederland. Credits: Spaarnestad Photo.

Hedwigepolder: Vóór en Na

De Hedwige polder in Zeeuws-Vlaanderen wordt ontpolderd. Op termijn. Uiteindelijk wordt Zeeuwse natuur opgeofferd voor het economisch belang van de Antwerpse haven. Nu met Bart de Wever aan het roer. In de publiciteit wordt het alleen zo niet gezegd. Als geboren en getogen Zeeuws-Vlaming heb ik afstand genomen van het territorium dat ik zo goed ken. Maar het besluit dat onder het mom van natuur, Scheldeverdrag, compensatie, habitat of wat dan ook wordt verkocht verwerp ik nog steeds. Waar natuur aan het water wordt gegeven geef ik niet thuis. Immers voor Antwerpen dat aast op de vierde verdieping. Moeten straks Breskens, Hoofdplaat of Ossenisse ontpolderd worden? VIA Drupsteen uit Sneek maakt er prachtige simulaties van.

Foto’s: Hedwige polder na en voor de ontpoldering, kijkrichting: Noord. VIA Drupsteen, Sneek

Debat Hedwigepolder benadrukt economisch belang Antwerpen

Update 28 juli: Eigenaar van de Hedwigepolder Geri de Cloedt zegt in een NRC-interview dat de dreigende ontpoldering begrepen moet worden vanuit de belangen van de Antwerpse haven. Om het nakomen van verdragen of natuurcompensatie gaat het volgens hem niet. ‘Het is geen natte natuur, maar politieke natuur‘, aldus de Cloedt. Nederland is bang ervan beschuldigd te worden Rotterdam te beschermen als het over het belang van Antwerpen praat. Zo wordt door alle partijen gelogen. Alleen de Zeeuwen noemen man en paard. Maar België, dus Antwerpen heeft de Europese commissie in de zak. Hoewel commissaris Potocnik ontkent. 

Het kamerdebat over de Hedwigepolder is een discussie over de toekomst van de Antwerpse haven. Op 24 december 2010 werden de werken voor de zogenaamde derde verdieping van de Schelde afgerond. ‘Hierdoor is de tij-onafhankelijke vaart voor schepen met een diepgang van 13,10 meter een feit. De maximumdiepgang voor schepen op de Schelde nam toe tot 15 meter eind december 2010 en zal verder worden verhoogd in samenwerking met de nautische Schelde-autoriteiten’. Aldus de Port of Antwerp in het jaarverslag 2010.

Tussen Nederland en België werd in 2005 een Scheldeverdrag ondertekend dat Nederland verplichtte tot een verdieping tot 13,10 meter. Grotendeels betaald door België. In de onderhandelingen gaat het niet alleen om het Zeeuwse belang, maar dient het verdrag om pijnpunten als een TGV-verbinding of loodstarieven glad te strijken. Onderliggend is het Scheldeverdrag van 1839 dat Antwerpen de vrije doorgang over de Schelde garandeert en in artikel 9/1 verwijst naar het Congres van Wenen 1815: ‘de vrije scheepvaart op de stroomen en bevaarbare rivieren, zullen toepasselijk zijn op de stroomen en bevaarbare rivieren die het Belgische grondgebied en het Hollandse grondgebied vaneen scheiden, of gelijkelijk doorlopen’.

Van Vlaamse zijde wordt het idee van doorgang opgerekt en verondersteld dat België behalve het recht op doorgang ook het recht op diepgang heeft. Maar hoe kon in 1839 een kieldiepte van schepen van 13,10 meter of meer worden voorzien? Het economisch belang van Antwerpen stopt niet bij de derde verdieping. Grootste concurrent van Antwerpen is Hamburg. Daar wordt nu gewerkt aan de zesde uitdieping tot 14,50 meter om de Elbe voor grote containerschepen bereikbaar te maken. Ook op de Elbe wijkt natuur voor economisch belang.

Staatssecretaris Henk Bleker en CDA-kamerlid Ad Koppejan stellen dat de Westerschelde in de toekomst ontpolderd noch verdiept zal worden. Maar ze zeggen alleen dat zij er niet aan mee zullen werken. In Zeeland bestaat over de vierde verdieping onduidelijkheid. In Provinciale Staten werd in 2007 een motie tegen verdere verdieping aangenomen. Maar het Zeeuwse college ‘vindt het onwenselijk op voorhand elke ingreep in de Westerschelde uit te sluiten‘. Antwerpen zinspeelt al op de vierde verdieping en zal haar macht gebruiken.

In het kamerdebat over de Hedwigepolder leggen veel partijen een direct verband tussen de verdieping en de aantasting van de natuur. Dat laatste vraagt om natuurherstel met als uiterste consequentie ontpoldering. Kamerlid Hero Brinkman suggereert dat instemming met de vierde verdieping de vinger aan de knop van Nederland is. Dat geeft Nederland een machtsmiddel dat altijd al bestond, met het verschil dat het nu centraal is komen te staan in het Nederlandse politieke debat. Niemand zegt nog langer Zeeuwse natuur op te willen offeren voor het economisch belang van de Antwerpse haven. De strijd wordt verplaatst naar de rechtbank.

Foto: Antwerpse haven