Joodse lobby stoort zich aan cartoon en beschuldigt Vlaamse regering

De Oekraïense, maar internationaal opererende nieuwszender Jewish News One laat Maurice Sosnowski van ‘Het Coordinatiecomité van de Joodse Organisaties van België‘ (CCOJB) aan het woord die kritisch is over een cartoon op KlasCement, een Vlaamse ‘portaalsite voor en door onderwijs‘. Deze is inmiddels verwijderd. In een verklaring van 18 september reageert het CCOJB: ‘Deze karikatuur is dubbel onaanvaardbaar omdat ze de Shoah van 6 miljoen Joden ontkent of minimaliseert door ze op een misleidende wijze te vergelijken met een feit dat niet vergelijkbaar is.‘ En: ‘Ze [=vergelijking tussen het Palestijnse volk en de Joden tijdens de Shoah] maakt in feite deel uit van een leugenachtige en lasterlijke propaganda die sinds vijftig jaar zowel op internationaal als nationaal niveau door radicale antizionistische groepen tegen het joodse volk en de staat Israël wordt gevoerd‘. De verklaring suggereert dat de Vlaamse regering propaganda bedrijft tegen de Joden.

De laatste beschuldiging lijkt een standaardreactie die uit de kast wordt gehaald bij kritiek op het joodse volk en Israël, maar is belachelijk. Dit verdient de Vlaamse regering niet. Hiermee verspeelt het CCJOB elke krediet en plaatst het zich buiten het politieke debat zoals tussen opposanten gevoerd dient te worden. Bea Claeys, de webcoördinator van KlasCement betuigt namens de regering spijt, legt uit dat de cartoon is teruggetrokken en dat haar website niet staat voor antisemitisme. In haar positie heeft ze geen belang bij escalatie. De vraag die blijft hangen is welke zaak het CCOJB dient. Wat heeft het te winnen bij de aggressieve bejegening van de Vlaamse regering? Of speelt hier eerder een communautair geschil tussen Walen en Vlamingen, dan tussen Joden en antisemieten? De Nederlandstalige verklaring van het CCOJB bevat belabberde zinswendingen.

De cartoon van de Braziliaanse en van oorsprong Libanese cartoonist Carlos Latuff is verre van fijnzinnig. Op z’n blog ontkent-ie de beschuldiging een Holocaust-ontkenner te zijn. Hij is wel kritisch op het beleid van de Israëlische regering en neemt stelling in het conflict. Dat mag. De ruimte om in de westerse pers de islam of de moslims te bespotten lijkt groter dan hetzelfde te doen met de Joden of Israël. Dit komt door een veelheid aan redenen. Zoals de sterke Israël-lobby die adequaat reageert op elke uiting die het als antisemitisch beschouwt, de gruwelen die de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog werd aangedaan, het idee dat de Holocaust een uniek karakter heeft dat onvergelijkbaar is met andere volkerenmoorden, het slechte imago van de islam in het Westen en de achterblijvende ontwikkeling en slechte organisatie van de meeste Arabisch-Islamitische naties. Maar meten met twee maten is cultureel bepaald en vindt geen legitimatie in de realiteit.

Foto 1: Cartoon uit 2009 van Carlos Latuff, ‘Never Again, Over Again!‘

Foto 2: Cartoon uit 2006 van Carlos Latuff, ‘Making Jokes About …‘

Sociale media verbinden de wereld: een week ‘George Knight’

De kaart geeft de landen weer met bezoekers aan dit blog gedurende de afgelopen week. Af en toe mag het, praten over wat hier gebeurt. Zoals de voetballers of schakers aan de bar napraten over hun wedstrijd. Nou ja, wedstrijd, meer een opeenstapeling van individuen vanuit de hele wereld die langskomen. Terughoudendheid past, maar zwijgen is weer het andere uiterste. Bezoekers mogen best begrijpen wie de anderen zijn.

Afgelopen week werd het bezoek vooral bepaald door een stuk over Charlie Hebdo. Het was waarschijnlijk niet eens de tekst, inclusief Engelse vertaling die het ‘m deed, maar de plaatsing van de gewraakte cartoons. Met de kont van de profeet Mohammed. Sinds de film ‘Innocence of Muslims‘ een nieuwe ster in de filmwereld.

Interessant is het bezoek gedurende deze week vanuit landen met grote islamitische bevolkingsgroepen. Met als hits 1: Bahrein, Afghanistan, Nigeria; 2: Oman, Kameroen, Syrië; 3: Jemen, Irak; 5: Jordanië; 8: Tunesië, Marokko, Mauritius; 9: Pakistan; 10: Koeweit; 11: Turkije; 12: India; 13: Algerije; 14: Singapore, Egypte; 15: Verenigde Arabische Emiraten; 17: Kenia; 22: Libanon; 24: Saoedi-Arabië; 31: Indonesië; 53: Maleisië. Na Nederland wordt de top-5 gevormd door België, VS, VK, Frankrijk en Canada. Bezoekers uit 76 landen.

Deze cijfers bevestigen dat de wereld een dorpsplein is. Wereldwijd bestaat op de sociale media gretigheid naar nieuws. Internet is een middel. En dit blog doet daar aan mee als schakel. Kortom: laat 1000 bloemen bloeien op internet. Op pogingen in de cultuursector om de informatievoorziening te centraliseren reageerde ik negatief. Dezelfde manier van denken bedreigt op termijn ook de verscheidenheid van de blogosfeer: ‘Het internet heeft de gevestigde media niet nodig. Voor de aanwas is het eerder andersom. De oudere media verouderen in snel tempo, en de nieuwe media volgen hun eigen logica. De twee komen vanzelf samen. Waar markt is. Elke poging om dat van bovenaf te willen regelen is een verstoring van een natuurlijk proces.’

Foto: Schermafbeelding ‘Top Views by Country for 7 days ending 2012-09-22 (Summarized)‘ van ‘George Knight‘ op WordPress.

Geert Wilders en Abdullah Gül zijn voor velen een inspiratie en een voorbeeld

Heeft de Turkse president Abdullah Gül geklaagd over intolerantie? Wilders zegt het in een tweet: ‘Turkse humor: christen-pester, koerden-mepper, hamas-vriend en islamist Gul klaagt over intolerantie.’ Minister Rosenthal noemde dit op kamervragen van Frans Timmermans (PvdA) tijdens het Vragenuurtje ‘weinig fraai en weinig gastvrij‘. President Gül en Geert Wilders zien elkaar als intolerant en discriminerend.

Ze hebben groot gelijk, want ze zijn allebei intolerant en discriminerend. Waarbij Abdullah Gül islamofobie verwart met religiekritiek. De vrijheid van godsdienst is in Nederland groter dan in Turkije, ook voor moslims. Maar het is nu eenmaal de intimidatie door islamitische landen van de OIC om elke kritiek als islamofobie te bestempelen. Waarbij ze de meningsuiting beknotten, zelfs binnen de Verenigde Naties. Wilders gooit alle moslims op een hoop en vergeet in welke uiteenlopende stadia van emancipatie en individualisering ze zijn.

Twee hardliners als Abdullah Gül en Geert Wilders hebben ons niets te bieden. De tragiek is dat Nederland de een met pluimstrijkerij moet ontvangen alsof-ie een democraat is en een hart voor zijn eigen minderheden heeft. En de ander het tegengeluid dat president Gül anders van alle kanten zou krijgen ongeloofwaardig maakt door zijn eigen geluid. In hun gekef en gemep heffen ze elkaar op tot volledige nietszeggendheid.

Maar in hun ideologie hebben zowel Gül als Wilders iets authentieks. Ze staan waarvoor ze staan. Wat dat ook is. Triest is pas het Nederlandse staatshoofd dat mooie woorden moet liegen: ‘Voor velen is uw land een inspiratie en een voorbeeld.’ Dat kan op vele manieren opgevat worden. Maar het hoort bij haar functie. En het Nederlandse bedrijfsleven wringt zich in bochten om in de Turkse politiestaat een graantje mee te pikken. Gül en Wilders menen ten minste wat ze zeggen. Hoewel velen het onzin vinden wat ze zeggen. Het is niet anders.

Foto: Staatsieportret bezoek Turkse president Gül en zijn vrouw aan Nederland, 17 april 2012. Credits ANP

Achter de macht en de kracht van de democratie

1. Toetreders. Zowel de achterban van PVV als nieuwe Nederlanders zijn ondervertegenwoordigd in het publieke debat. Hun stem klinkt onvoldoende. Toetreders wordt deelname aan het publieke debat bemoeilijkt. Het opmerkelijke is overigens dat deze toetreders eerder tegen elkaar dan tegen de echte macht ageren.

Pas door deze toetreders een stem te geven kunnen we de islam en de anti-islam inpassen. Dit onderscheid tussen oude en nieuwe macht loopt anders dan de aloude tegenstelling links-rechts die doorgaans aangehouden wordt. Da’s deels een schijntegenstelling.

2. Islam. Nederland verzwakt in de verkeerde reactie op iets van buiten. Dat had niet gehoeven. Des te vreemder omdat Nederland als het ooit omvangrijkste islamitische land ter wereld een wetenschappelijke traditie heeft in de kennis van de islam. Snouck Hurgronje en daarna. Vraag is waarom de kennis niet benut is in 1970, 1980, 1990, 2000 of 2010? Nog steeds een blinde vlek in onze recente politieke geschiedenis.

Vergelijkingen met andere landen in de opvang van moslims pakken niet altijd gunstig uit, maar zijn vaak onrechtvaardig. Moslims die naar de VS gingen zijn vaak christen en hoogopgeleid. Ze komen uit moslimlanden, maar zijn als bedreigde elite het eerst vertrokken. Naar Nederland zijn plattelanders, laagopgeleiden en cultureel conservatieven gekomen. De stap naar de grote stad van een geïndustrialiseerde samenleving vanuit een plattelandsomgeving was een reuzenstap.

De islam wordt door critici een woestijncultuur met wrede aspecten genoemd. Maar Arabische staten kennen al vanaf een pre-islam tijdperk de verfijning van de stad. Door de opkomst van de fundamentalistische islam komt die traditie onder druk te staan. De intellectuele, seculiere Arabische stadselite zal zich onderhand meer thuisvoelen in het Westen dan in de eigen omgeving die in hoog tempo islamiseert.

3. Publiek debat. In Nederland moet iedereen mee kunnen praten. Niet alleen de middengroepen en de gebruikelijke belangengroepen. Het huidige debat laat slechts marginale ruimte voor tegenstemmen. Zo’n getrapt en gesloten debat is ongewenst voor de democratie, verre van ethisch en bevestigt de status quo.

De macht verdedigt zich hardnekkig en mag dat. Maar goed is om te beseffen dat de toegang tot het debat voor sommigen helemaal niet vanzelfsprekend is. Dat het taboe over de islam voor ons wordt beslist.

Ik pleit voor een open maatschappelijke debat zonder onnodige beperkingen. Dat gaat over de islam of de anti-islam, maar ook over het christendom, de verdeling arm-rijk, de positie van vrouwen, natuur en milieu. Noem maar op, alles wat ons bezighoudt, of bezig zou moeten houden.

4. Oneigenlijke beperkingen. Een open debat over de islam zonder taboes is nodig. Laat maar botsen. Een debat zonder grenzen van moralisme en kiesheid. Juist dat moralisme drukt de openheid weg. Ofwel, er ontstaat in het debat over de islam een ongenoemde kern die inhoudelijk niet beantwoord kan worden.

Moralisme, beschaving en fatsoen zijn van die termen die in stelling worden gebracht als wordt gezegd in principe ben ik voor openheid, maar …. . Dan volgen de uitzonderingen die een beroep zijn op ongeschreven sociale regels. Nou valt het te billijken dat vanwege cohesie en continuïteit niet alle omgangscodes overboord worden gezet. Daar pleit ik niet voor.

Maar ik ben wel tegen het oneigenlijke beroep op moralisme, beschaving of fatsoen als instrument om het publieke debat in te perken. Als de koningin in een kersttoespraak pleit voor fatsoen en beschaving, dan moeten we beseffen dat het haar idee van fatsoen en beschaving is. Beredeneerd vanuit haar macht die een positie verdedigt. Laten we daarom goed beseffen dat het vanuit dat specifieke perspectief wordt gezegd. Dan komen we al een stap verder in ons begrip van het mechanisme van de macht.

Laten we dus beseffen dat sommige beperkingen van het publieke debat oneigenlijk zijn en niet zozeer voortkomen uit werkelijke bekommernis met fatsoen en beschaving, maar gewoon uit keiharde politieke en sociale machtsposities.

5. Nederland klassemaatschappij. Voor wie de signalen kan lezen is Nederland een klassemaatschappij. Achter de schermen worden in een fijn spel mensen zodanig bespeeld dat ze tegen hun eigen positie in redeneren. Burgers wordt angst voor openheid aangepraat. Da’s een slechte zaak voor de democratie.

6. Rechtsstaat. Een en ander is terug te brengen tot de rol van de rechtsstaat, de levendigheid van het debat en de weerbaarheid van de democratie. De grens ligt daar waar de grondrechten opzij worden gezet en de rechtsstaat als overkoepeling niet wordt erkend. Daar ligt een juridische grens die bewaakt moet worden.

Zo steun ik het recht van elke moslim in Nederland om zich te laten inspireren door de islam en te genieten van de vrijheid van godsdienst die Nederland kent. Maar als deze moslim vindt dat zijn religie zich niet kan schikken in de Nederlandse rechtsstaat, dan eindigt mijn steun. Gevraagd kan dan worden aan de vertegenwoordigers van betreffende verschijningsvorm van de islam om uitleg te geven en toe te lichten hoe het zich in relatie tot de Nederlandse rechtsstaat ziet. Als vervolgens na onderzoek door een neutraal juridisch college blijkt dat deze islam zich niet ondergeschikt wil opstellen aan de rechtsstaat, dan acht ik het gewenst om een procedure te beginnen om deze verschijningsvorm van de islam buiten de orde te plaatsen.

Hetzelfde geldt voor de andere toetreder Wilders. Het gaat niet om het afkeuren van zijn standpunten. Dat volgt al uit het onderschrijven van de gangbare interpretie van de rechtsstaat. Als blijkt dat Wilders daarmee in strijd komt, dan houdt mijn steun voor het recht van Wilders om politiek te acteren automatisch op.

7. Openheid utopie? Wellicht is een zuiver publiek debat zoals ik het zie onmogelijk. Maar ik streef er wel naar om het breder te maken en minder vanuit het verleden te sturen en meer naar de toekomst te richten. Wat ik voorstel is het streven om de beperkingen die nu aan het debat gesteld worden opzij te zetten. Dat gebeurt niet op stel en sprong omdat mensen hun geschiedenis en belangen met zich meedragen. De afbraak van de beperkingen is een geleidelijk proces dat jaren vergt. Maar het moet wel ooit in gang gezet worden.

Hoe bewijst de vrijheid van meningsuiting zich beter dan iemand als Wilders of de islamist met wie men politiek tegengestelde meningen heeft een gelijkwaardige plek in het debat te gunnen? Juist hun dat gunnen tekent een ruimdenkende opvatting van hoe de democratie functioneert. En een grenzeloos vertrouwen in de kracht ervan. Op dit moment neem ik geluiden waar die oproepen Wilders of de islamist buiten de orde te plaatsen. Dan wordt het middel erger dan de kwaal. Deze verkeerde aanpak verzwakt de democratie.

8. Macht. Kwetsen mag, wordt individueel ervaren en het verschil zit ‘m in de reactie. Zo keur ik standpunten af van christelijke partijen die onverdraagzaamheid jegens andersdenkenden prediken. Hun moralisme om zich beter dan een ongelovige te achten en me daar mee te confronteren verbaast me. Het heeft iets kinderlijks. Maar ik gun christenen hun onverdraagzaamheid. Maar wordt vervolgens alles in stelling gebracht om het CDA, SGP of CU buiten de orde te plaatsen? Of het nu een juridische, sociale of politieke orde is? Nee.

In mijn ogen ligt dat niet aan de standpunten, maar aan de sterke positie die de christen-democratie inneemt. Het is een sterk verankerde, gevestigde macht die zich vanuit het centrum van de macht te weer stelt tegen aanvallen op haar positie. Zolang Wilders’ uitingen met alle juridische zorgvuldigheid worden bekeken kan-ie niet vooraf buiten de orde worden geplaatst. Waartoe nu wordt opgeroepen door welwillenden die het goed bedoelen. Zonder dat ze het zelf begrijpen zijn ze de marionetten van de echte macht.

De onzichtbaarheid van de macht schaadt onze democratie. Dan wordt het middel erger dan de kwaal. Wie weet wordt het straks tegen een andere groepering ingezet. Of tegen onszelf. De sluiproute van de verontwaardiging over Wilders of een imam is de verkeerde weg. De verontwaardiging moet gericht worden op de macht achter de schermen.

Foto: Cartoon Democracy van julianloa

Laatste avondmaal met religie

Religie is eeuwen geleden ontstaan. Nu is de maatschappij gewijzigd. Naast godsdienst zijn er cultuuruitingen gekomen die meer bij de tijd zijn. Sport, amusement, kunst en media zijn nieuwer en daarom voor velen aantrekkelijker. Ze worden afgedaan als oppervlakkig en inhoudsloos. Die reactie is van alle tijden en komt voort uit de kinnesine van een oude cultuuruiting. Door secularisatie neemt het belang van godsdiensten af.

Terwijl de godsdiensten door herschikking, publiciteit en relatieve groei nog een front weten te vormen. Da’s de paradox van achteruitlopende groei. Maar er vallen open plekken. Er staan minder paarden in de stal dan vroeger. De plekken worden gecompenseerd door intimidatie en strijdlust. De wereldwijde trend van een teruglopend aandeel van religie leidt niet tot bescheidenheid. Religieuze minderheden proberen over seculiere meerderheden te heersen. Deze fase waarin verhoudingen kantelen zorgt voor onrust en onzekerheid.

De reuring van de islam wordt gevreesd. Maar deze worsteling is geen sterkte, maar zwakte. De islam mist aansluiting bij de moderne wereld. Het wereldbeeld in islamnaties is schizofreen en vol schaamte, achterstand en hulpeloosheid. Terugkijken van de islam biedt geen perspectief en mist het programma van de 21ste eeuw.

Als een godsdienst eerder kiest voor politiek en machtsvorming dan voor verinnerlijking, zingeving en afstand, dan maakt godsdienst zich kwetsbaar in het maatschappelijk debat. Maar anders kan niet omdat het voor het eigen voortbestaan op moet komen. Het geeft de onhoudbare situatie van religie weer. Godsdienst moet cachet uitstralen, maar tegelijk lobbyen om geld, goed en geest veilig te stellen. Verticaal en horizontaal moeten in dezelfde mal geperst worden. Een godsdienst vervreemdt in dit proces van haar eigen wortels.

Naar verwachting valt godsdienst als eeuwenoud cultuurgoed straks in de categorie oude ambachten. Zover is het nog niet. Godsdienst kan ook als uiting van een elite klein en fijn eindigen waar het ooit begon. De massa zal dan nieuwe cultuuruitingen omhelsen, zoals allerlei godsdiensten eens naar hun zin werden ontwikkeld.

Foto: Viridiana van Luis Bunuel (1961)

Over de achterblijvende ontwikkeling van islamnaties

1. Laten we ons voorstellen dat Arabische leiders opportunisten zijn en vooral hun familie, clan en eigen zak willen spekken. Ze interesseren zich nagenoeg niet voor de staat of natievorming. Ze laten zich sturen door het Westen voorzover dat in hun belang is. Maar als het anders uitkomt volgen ze hun eigen weg.

Verontwaardiging over misdragingen van Westerse landen is gerechtvaardigd, maar brengt onvoldoende inzicht. Hun rol is vernietigend geweest.
 Maar alles wat in islamnaties misgaat herleiden tot het Westen leidt niet tot een sluitende verklaring wat er precies gebeurt. Laten we proberen dat te benoemen en de redenen te achterhalen.

Uitgangspunt is dat islamnaties slecht presteren op het gebied van onderwijs, cultuur en educatie. VN-rapportages wijzen dat ondubbelzinnig uit. Waarom kiezen islamnaties ervoor om vrouwen in een ondergeschikte rol te duwen? Da’s absoluut geen vereiste van het Westen.

Het Westen is trouwens niet ondeelbaar. De VS is anders dan Noorwegen, en Zwitserland anders dan Engeland. Hetzelfde geldt voor de islamnaties die onderling verschillend zijn. Voor de discussie wordt afgezien van de verschillen en geprobeerd de uiterste posities niet als bepalend te zien. Dus geen Tea Party beweging of Al Qaida.

Pas het antwoord op de vraag te waarom islamnaties hun eigen ruimte onvoldoende benutten leidt tot een verklaring. De houding met een open mind vergroot het begrip van de wereld.

In Nederland ontmoet de vraag  naar de stand van ontwikkeling in islamnaties geen brede consensus. Dat heeft niets met de ontwikkelingen zelf te maken, maar wel met de dominante politieke stroming van het cultuurrelativisme.

Analyseren is het pellen van een ui. Wil men tot de kern doordringen of vreest men de uitkomst? Dat mechanisme is eerder een taboe dan een blinde vlek. Feitelijk kan de vraag wat islamnaties bezighoudt niet beantwoord worden.

2. Moslims zijn individuen op zoek naar betere levensomstandigheden. Daarom trekken velen naar Europa of de VS. Murw gebeukt door het leven in een politiestaat of een autocratische staat of de informele economie. Omdat ze geconditioneerd zijn nemen enkelen die sfeer mee naar Europa. Bijvoorbeeld religieuze extremisten.

Een vergelijking met de opkomende economieën van Oost-Azië is interessant. Ze hebben zich onder het juk van het Westen ontworsteld. Waarom hebben de islamnaties deze interne krachten niet weten te mobiliseren? Waarom lukt elders wel wat islamnaties in gelijksoortige omstandigheden niet lukt? Alleen de cultuur verschilt.

Waar schort het aan? Is dat het naar binnen gekeerd zijn en de angst zich te vermengen met anderen? Bang om de eigenheid te verliezen? Bang voor een besef waar we alleen maar naar kunnen raden? Zijn het de juridische en constitutionele grenzen?

3. In de vergelijking van landen en sferen blijkt dat superioriteitsdenken overal voorkomt. Typisch Westers is het niet. Arabieren kennen het ook. Zoals in Noord-Soedan waar neergekeken wordt op zwarte en niet-islamitische Zuid-Soedanezen. Dat leidt tot genocide door Arabieren op de Zuid-en West-Soedanezen. De geschiedenis toont dat Arabieren even bekwame slavenhandelaren als Europeanen waren.

Aziaten als Chinezen en Japanners voelen zich superieur aan andere volkeren zoals Mongolen of Koreanen. Da’s de normale vorm van discriminatie die tot groeps- en natievorming leidt. Deze socialisering boetseert eenheid. Door globalisering krijgt dat mechanisme nieuwe betekenis. Het wordt inwisselbaar.

Chinezen zoeken expansie in Afrika. Waarbij ze zich verre houden van Westers moralisme en zich evenmin weten te onttrekken aan het ondersteunen van verkeerde regimes. Ze stellen geen vragen over mensenrechten omdat ze dezelfde vragen niet willen beantwoorden.

Naar mijn idee is het tekort van de islamnaties dat hun superioriteitsdenken een lege huls is geworden. Behalve hun geschiedenis en religie hebben ze weinig om trots op te zijn. Politiek stagneert. Onderwijs stagneert. Cultuur stagneert. Emancipatie van vrouwen en minderheden stagneert. Corruptie en ongelijkheid tieren welig. Hoewel er ook gunstige uitzonderingen zijn als Oman.

4. Olie- en gasbronnen trekken een zware wissel op landen. Zoals de ontwikkeling van Venezuela en Rusland toont. Dat leidt tot inmenging van Westerse landen of juist een afwerende reactie daarop. Maar daarnaast is er voldoende ruimte die deze landen grijpen. De bevolking wordt afgekocht.

Sommige islamnaties drijven op de inkomsten van gas en olie. Ze baden in het geld en proberen hun economie te verbreden. Da’s positief en geeft deze staten mogelijkheden. In de Golfstaten wordt dat met beperkte burgerrechten doorgegeven aan de kleine autochtone bevolking. Burgerrechten gelden niet voor allochtonen.

Niet toevallig spannen juist de Golfstaten zich in om economisch onafhankelijk te worden van hun olie-inkomsten. Ze investeren in toerisme, dienstverlening en media. Maar ook in industrie.

 Het is het diapositief van het idee in de consumerende landen minder afhankelijk van petrodictaturen te worden. Islamnaties voelen politieke druk vanwege de olie. Dat remt de ontwikkeling. Vraag is waarom het zo langzaam gaat.

5. Er is in alles een omslagpunt dat herstel na een klap aangeeft. Hoe lang te wachten? Zo heeft het Westers kolonialisme kwaad aangericht in Afrika. Economisch en cultureel imperialisme is nooit verdwenen. Het Westen  zet onder druk en steelt en rooft. Het speelt in op tribalisme, slecht leiderschap, religie of cultuur.

Het donkere continent mist kansen die gegrepen hadden kunnen worden. Daarover zijn watchers het eens. Was president Mbeki van Zuid-Afrika een zwarte racist, zoals Mugabe van Zimbawe? Waarom gijzelen deze leiders hun landen en houden ze hun bevolking klein? Waarom missen ze kansen?

Veel landen met arme bevolkingen zijn rijk. Ze wenden de middelen niet goed aan. Het is een schande dat in potentie rijke landen als Nigeria, Congo, Gabon of Angola ondermaats presteren.

6. Als het over de dwingende macht van de katholieke kerk gaat, dan is Latijns-Amerika een sfeer waar religie mensen heeft kort gehouden. Dat aspect is verbonden, maar valt niet volkomen samen met het Amerikaans imperialisme.

De film Missing die in Chili speelt vertelt dat. Amerikanen hebben daar niet minder huisgehouden dan in het Midden-Oosten. Totdat de links-populisten in Zuid-Amerika aan de macht kwamen. 

Zo is het ook met de islamnaties. Ze zijn verbonden, maar vallen niet volkomen samen met het Amerikaans imperialisme. Het gaat erom om dat deel te vinden dat niet samenvalt. Wat is dat? Hoe is het ontstaan en ziet het eruit?

7. Op de hele wereld haat de massa de bovenklasse. Het Westen heeft de mogelijkheden om de elite te manipuleren en te ondersteunen. Wat de Nederlanders drie eeuwen geleden in hun Oost-Indië deden. De Engelsen hebben het later geperfectioneerd en de Amerikanen hebben het systeem naar de eisen van de 20ste eeuw gemodelleerd.

Nu krijgt het Westen een koekje van eigen deeg. Wereldwijd verschuift het evenwicht van West naar Oost. Wat globalisme heet, werd voorheen in een andere vorm imperialisme genoemd. Europa lijkt het continent van het verleden geworden. Zonder politieke stem.

Terugkijkend naar het Egypte van Nasser of het Syrie van Hafiz al-Assad, zien we landen die zich verzetten tegen het imperialisme. De eerste wellicht mentaal hangend aan Engeland en de tweede aan Frankrijk, maar toch redelijk autonoom.

Dat soort landen keert zich vervolgens naar binnen en handhaaft zich door corruptie en onderdrukking. Uiteraard stoken de Westerse landen om dit soort landen in te dammen. Maar waarom benutten deze landen de eigen ruimte niet beter? Vinden ze hun bestaansrecht in de reactie en stopt daarom de ontwikkeling?

De VS heeft geen belang bij een instabiel Egypte dat in elkaar klapt. Vraag is of islamnaties met een beter intern beleid een derde weg hadden kunnen bewandelen. Een democratisch model met brede culturele ontwikkeling van de massa, goede juridische waarborgen in economie en rechtspraak en op termijn meer pluralisme in religie, meningsuiting en politiek.

Het verbaast dat behalve Turkije geen enkel land in de islamwereld de stap naar de moderniteit van de 20ste of 21ste eeuw succesvol gezet heeft. Het is de islam die het verschil maakt.

8. In Nederland zijn de meeste emigranten niet-islamitisch. Zelfs de meeste moslims zijn slechts in culturele en niet in religieuze zin moslim. Zelfs religieuze moslims zijn individuele burgers met een identiteit die verder gaat dan religie alleen. Laten we daarom emigranten niet in een islamidentiteit opsluiten. Dat laatste is het grootste falen van de Nederlandse integratie-politiek.

Uitdaging is om Nederlandse moslims aan te spreken op hun idee van democratie en rechtsstaat. Moslims elders onttrekken zich aan onze invloed. Elke verklaring verkeert in haar tegendeel als het gebruikt wordt om moslims in de hoek te zetten. Niet in het minst omdat het met een cirkelredenering elk debat over de achterblijvende ontwikkeling van de islamcultuur blokkeert.

Foto: Een wajang wong voorstelling bij de regent van Malang met maskerdansers (1910-1922). Collectie Tropenmuseum.