Intocht Sinterklaas in Aerdt met slechts één Zwarte Piet

Wat is dit voor intocht van Sinterklaas? In het Gelderse Aerdt. Een kern van de gemeente Rijnwaarden. Slechts één Zwarte Piet begeleidt Sinterklaas. Ligt het antwoord in de vele kernen die allen hun eigen intocht hebben? Alleen die in Spijk, Lobith/Tolkamer, Herwen en Pannerden kregen de burgemeester of een wethouder op bezoek. Dan resteert elders een intocht die een povere indruk maakt. Hoewel de fanfare veel goedmaakt. Maar wie goed kijkt ziet in de verte nog een paar Pieten aan komen rennen. Ze hebben hun eigen intocht gemist.

In Zweden gijzelen anti-Zwarte Piet activisten de beeldvorming

Zwarte Piet ligt ook internationaal onder druk van anti-Zwarte Piet activisten. Zoals in het Zweedse Stockholm waar Sinterklaas op 30 november met boot en rondrit zijn intocht houdt. Nu zonder Zwarte Piet. Activisten zijn aan de winnende hand, maar praten niet altijd met verstand van zaken of stellen recente veranderingen in de traditie van het Sinterklaasfeest goed voor. Ze zijn onvoldoende geïnformeerd en missen de nuances. Zo is het allang achterhaald dat Zwarte Piet krom Nederlands praat en zich kinderlijk gedraagt. Vooral de Hoofdpiet is Sinterklaas doorgaans te slim af en regelt de zaken die Sinterklaas in zijn onbegrip niet meer bij kan benen.

De reactie ontspoort soms ook weer met de claim dat alles bij het oude moet blijven. Middengroepen zoals vertegenwoordigd door de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan en de Sinterklaas-comité’s gaan voor een geleidelijke aanpassing waarbij de ergste stereotyperingen verdwijnen. Dat polderen heeft tijd nodig, maar het fanatisme aan beide kanten maakt de speelruimte in het midden klein. In Zweden wil de Afro-Swedish National Association zelfs bepalen wat er achter de gesloten deuren van de Nederlandse ambassade gebeurt. Da’s intolerant en past niet bij pluriformiteit. Met hun verkeerde voorstelling van zaken proberen de anti-Zwarte Piet activisten de beeldvorming te domineren. In Nederland lukt dat niet, in het buitenland wel.

Foto: Schermafbeelding van deel van UPI-artikel: ‘Afro-Swedish group objects to Santa’s blackface helper’.

Zwarte Piet: solo voor simpele zielen

Iedereen heeft meerdere identiteiten. Niemand is alleen maar donker gekleurd, religieus, homoseksueel, bejaard, hoogopgeleid, kok, Amsterdammer, kunstliefhebber, voetballer of metselaar. Of kies uit de vele duizenden identiteiten waaruit iedere burger kan kiezen. Wie die veelheid ontkent is beperkt bezig.

Wie de eigen identiteit terugbrengt tot een religie, een levensovertuiging, een hobby of de eigen huidskleur doet zichzelf tekort. Da’s een tocht met oogkleppen waaraan alle andere identiteiten ondergeschikt worden gemaakt. Niet verstandig als de nuance wijkt en grote woorden als racisme of slavernij dat moeten legitimeren. In een bestrijding van het negatieve die het negatieve koestert. Ten koste van de eigen meerduidigheid. Niet meedoen. Keep laughing.

In A’dam verandert uiterlijk Zwarte Piet om hetzelfde te blijven

Zwarte Piet moet veranderen om hetzelfde te blijven. Da’s de uitkomst van een maatschappelijk proces. Burgemeester Van der Laan liet vandaag weten in beroep te gaan bij de Raad van State tegen de beslissing dat hij de vergunning voor de sinterklaasintocht opnieuw moet bekijken. Het Amsterdamse Sinterklaascomité werkt al aan een nieuw uiterlijk van Zwarte Piet. Dat Amsterdamse voorbeeld doet wellicht elders volgen.

De burgemeester heeft gelijk zich niet in de rol van zedenmeester te laten drukken. Voor je het weet beginnen tegenstanders van de Gay Pride een zaak om een voor velen controversieel uiterlijk aan de kaak te stellen. Verschil is dat nu Zwarte Piet de wind tegen heeft en de Gay Pride de wind mee. Ofwel, Gay Pride is nu politiek correct en Zwarte Piet incorrect. Maar die mode kan zo omdraaien. Dan moeten homojongens en lesbomeisjes zich aanpassen aan de nieuwe zedelijkheid om stereotypering tegen te gaan. Tegenstanders van Zwarte Piet doen er verstandig aan geleidelijkheid te zoeken. Altijd beter om verder te kijken dan de eigen neus lang is.

Rechter vindt Zwarte Piet inbreuk op privéleven. Wat volgt?

Een bestuursrechter oordeelde vandaag dat Zwarte Piet leidt tot negatieve stereotypering van mensen met een donkere huidskleur, aldus Elsevier. Volgens de rechter is er geen sprake van discriminatie. De procedure was een vervolg op een kort geding dat tegenstanders van Zwarte Piet vorig jaar aanspanden tegen de gemeente Amsterdam. Burgemeester Van der Laan was in gesprek met de critici om het Sinterklaasfeest bij de tijd te brengen. Critici hebben de aanpassingen niet afgewacht. Amsterdam kan in beroep gaan of een nieuw besluit nemen over de intocht. Mogelijk omvat dat een beschrijving van nieuwe gemoderniseerde Zwarte Pieten.

Met dit oordeel lijkt het van de dam. Waar gaat tolerantie voor afwijkend gedrag over in intolerantie? Waar leidt negatieve stereotypering tot inbreuk op het privéleven? Want in de pluriforme samenleving met allerlei groeperingen met specifieke gevoeligheden loert de negatieve stereotypering om elke hoek. Goed kan ik me indenken dat mensen met een gekleurde huid zich verbazen of zelfs ergeren aan elementen van het Sinterklaasfeest. Zwarte Piet als knecht van de witte Sinterklaas. De volkse traditie van het kinderfeest kan best aangepast worden aan de nieuwe tijd. Als het Sinterklaasfeest niet wil verdwijnen, moet het meegaan met de eigen tijd. Verwijzingen naar slavernij of kolonialisme zijn niet nodig om de negatieve stereotypering af te wijzen, wat de rechter trouwens ook niet deed. Een voordeel bij een nadeel is daarom dat het debat zuiver blijft. Het gaat enkel en alleen om de negatieve stereotypering van mensen met een donkere huidskleur.

Positieve stereotypering is soms gevaarlijker dan negatieve stereotypering, zo wijst onderzoek uit. Mede omdat positieve stereotypering minder snel opgemerkt wordt omdat het onder de radar blijft. Zo opgevat werkt negatieve stereotypering positief om mensen scherp te houden over hun eigen vooroordeel dat ze kunnen bijstellen. Ze moeten alleen geleerd worden er goed mee om te gaan. Een kwestie van onderwijs en voorlichting. De openbaarheid lijkt de beste plek om negatieve stereotypering aan te pakken en om te buigen. Verbieden kan averechts werken als de negatieve stereotypering ‘ondergronds’ gaat. Het is jammer dat de Amsterdamse rechter de modernisering van Zwarte Piet halverwege die ontwikkeling in de wielen rijdt.

Foto: Rob Agterberg, Willibrord processie in Utrecht, 2012.