Gedachten bij de foto ‘Öster Ledinge sågverk Interiör’ (1947)

Sune Sundahl, Öster Ledinge sågverk Interiör (Öster Ledinge houtzagerij Interieur), 1947. Collectie: Swedish Centre for Architecture and Design.

Deze foto van de Zweedse fotograaf Sune Sundahl (1921-2007) spreekt voor zichzelf. Hij was gespecialiseerd in architectuur en kunstnijverheid. Het interieur van een houtzagerij in Oost Ledinge nabij Stockholm doet denken aan een project van kunstenaar Marjan Teeuwen.

Het interieur ziet eruit als kunst. Maar daarmee is het nog geen kunst. Het is schoonheid die terloops betrapt wordt door Sune Sundahl die er oog voor heeft.

Is zijn foto die registreert dan kunst? Dat is een lastige vraag. Kan bijvangst ofwel ‘iets wat je vindt of ontdekt terwijl je eigenlijk op zoek was naar iets anders‘ kunst zijn zonder dat het bewust gecreëerd is? Dan is het op z’n best gevonden kunst. Een objet trouvé. Dat is democratisch gedacht, maar geeft nog steeds geen antwoord op de vraag of de foto kunst is.

Het doet er niet toe. Het omkleedsel om de foto te duiden moet duidelijkheid geven, maar geeft schijn. Schijnbeweging leidt af van de foto. Soms maken we het ons nodeloos ingewikkeld. De foto sprak toch voor zichzelf?

Palladio Behang: 1955

Dit stukje verscheen eerder op George Knight Kort op 26 maart 2013.

Malaga, Palladio Wallpaper, 1955. Flessen. Collectie V&A Museum.

Behang raakte uit de mode raakte tijdens de periode van het modernisme. Kale muren namen het over. Het Palladio gamma werd in de jaren 1950 ontworpen om behang terug te brengen in de interieurs van moderne gebouwen. Zowel openbaar als privé. Behangers konden weer volop aan het werk. Ze plakten de tijdgeest aanschouwelijk op de muur.

Bistro, Palladio Wallpaper, 1955. Café’s, vissersboten, barsCollectie V&A Museum.

De Lockheed Constellation was het naoorlogse meest populaire lijnvliegtuig. Het verbond landen. Nog voordat het toerisme echt op gang kwam. In gedachten ontstond al belangstelling voor buitenlandse vakanties en bijpassend eten en wijn. Trattoriaalbergobistro en bars verbeeldden de honger naar het verleggen van grenzen. Met een vis erbij.

Basuto door Edward Hughes, Palladio Wallpapers stalenboek, 1955. Collectie V&A Museum.

Flessen poseren glitterend met elkaar. Daar, in Malaga. Als behang in café’s, koffiebars en restaurants overgebracht naar het binnenland. Ook klotsend in de woonkeuken van de kosmopoliet. Maar tegenwoordig verwisselt de decoratie uit 1955 tijd en plek. Wat toen onbereikbaar was in ruimte, is dat nu in tijd. Heimwee brengt ons naar de andere wereld.

Malaga, Palladio Wallpaper, 1955. Flessen. Collectie V&A Museum.

Desinformatie van AD over kunst en het kopen van kunst

Het AD plaatst een bericht van Rachel van Kommer over de kunstverhuurbedrijven Business Art Service (bedrijven) en Kunst.nl (particulieren) dat claimt te informeren, maar feitelijk het omgekeerde doet. Het geeft een onvolledig en gekleurd beeld over het kopen van kunst. Het AD komt niet verder dan ronduit reclame maken voor kunstverhuurbedrijven en plaatst kunst eenzijdig in het frame van een commercieel bedrijf. Het AD verpakt reclame als journalistiek. Wie de vier vrouwelijke klanten van de kunstverhuurbedrijven heeft aangeleverd blijft ongenoemd. Zo ontstaan er twee soorten misleiding: over de inhoud en over de wijze waarop het artikel tot stand kwam. Het is reclame die vermomd wordt als journalistiek. Maar dit gebeurt zo slecht dat vooral de journalistieke geloofwaardigheid van het AD ermee beschadigd wordt.

Kunst is meer dan iets dat past bij ‘interieurs van nu‘ zoals Kunst.nl meent. Ook is kunst beter betaalbaar dan AD de kunstverhuurbedrijven napraat. Ze plaatsen kunst op een voetstuk en poneren stilzwijgend dat alleen zij dat kunnen bevatten. Het begint al met de aankeiler: ‘Een kunstwerk kopen is vanwege de prijs niet voor iedereen weggelegd. Toch kan iedereen voor een paar tientjes een schilderij of beeld in huis hebben, als het aan de nieuwe kunstuitleen in Utrecht ligt.’ De suggestie is dat kunst voor bijna niemand is weggelegd. De kunstverhuurbedrijven proberen samen met het AD het beeld te vormen dat kopers afhankelijk van hen zijn.

Vervolgens wordt iedereen door de fuik van het commerciële kunstverhuurbedrijf gejaagd. Mensen besteden duizenden euro’s aan luxe goederen of vakanties, maar zouden om budgettaire redenen geen kunst kunnen kopen? Dat is een lage ambitie. Toegegeven, voor mensen aan de onderkant van de samenleving zal dat gelden, maar niet voor de meerderheid. Voor bedrijven is dat budgettaire aspect nog minder een bezwaar.

Bij een kunstgalerie kan voor ruim onder de duizend euro een originele tekening worden gekocht. Meer dan 120 galeries zijn  aangesloten bij KunstKoop, ofwel kunst kopen op afbetaling. Ook zijn er initiatieven als This Art Fair of de Affordable Art Fair waar kunst tegen een schappelijke prijs kan worden aangeschaft. Het AD werkt mee aan de misleiding dat beeldende kunst onbetaalbaar en ‘moeilijk’ is. Of er voornamelijk toe dient om bij een ‘kleurig’ interieur te passen. Maar kunst kan daar ook haaks op staan of helemaal geen relatie met een interieur aangaan. Waarom zou kunst in hemelsnaam een vorm van binnenhuisarchitectuur moeten zijn?

Uit de foto’s bij het artikel blijkt dat de commerciële kunstverhuurbedrijven voornamelijk kleurige grafiek in oplage verhuren. Een categorie kunstconsumenten wordt de kant opgeduwd dat ze te weinig van kunst weten om zelfstandig te handelen. Door de kunstverhuurbedrijven worden ze onwetend gehouden. Het AD herhaalt deze misleiding en geeft er haar journalistieke stempel aan. Het artikel bereikt zo dat mensen van het zelfstandig kopen van kunst afgehouden worden. Het zet ze ook nog eens op het verkeerde been over wat de functie van kunst is. In de visie van kunst.nl is kunst dat wat past bij het interieur. Punt. Discussie gesloten.

Deze vermenging van kunst en commercie is een slechte beurt AD. Ga eens op bezoek bij een galerie en laat deze misleiding over kunst achter je. Laat voortaan journalisten met verstand van zaken over kunst schrijven.

Foto’s 1 en 3: Schermafbeelding van delen van artikelKunst duur? Deze Utrechters huren voor een paar tientjes per maand kunstwerken voor in huis’ van Rachel van Kommer in het AD, 10 maart 2020.

Foto 2: Banner op voorpagina van kunst.nl.

Foto 4: Campagnebeeld van tentoonstelling ‘Boven de Bank’ bij Galerie Logman in Utrecht die opent op 20 maart 2020. Met ‘Mijn Werk I/ My Work I‘ (2010) van Carel Blotkamp boven een Chesterfield bank. Met de tekst: ‘Mijn werk is voor alle gezindten. Het past boven elke bank en kleurt bij alle gordijnen’.

Voor mannen van lifestyle website ‘Manners’ is kunst onmisbaar naast hun persoonlijkheid en interieur

Manners is ‘een lifestyle website voor mannen die heren willen zijn en heren die af en toe de man willen uithangen‘, zo zegt Manners over zichzelf. Het betekent niks, maar het klinkt interessant. Bij een lifestyle website kan kunst niet ontbreken, of dat wat voor kunst doorgaat. Dat maakt het artikel ‘Zo laat je jouw persoonlijkheid zien in je interieur’ duidelijk. ‘Kunst in jouw interieur’ wordt gebruikt om de persoonlijkheid van de man die een heer is en de heer die de man wil uithangen te benadrukken. Kunst wordt getemd tot een halffabrikaat om de persoonlijkheid van de man te helpen opkrikken. Het is veelzeggend dat dat volgens Manners nodig is. De man die het al eeuwen voor het zeggen heeft, maar nu al snel in de slachtofferrol vervalt. Om minder zijn oorlogen begonnen. De inzet is veelbelovend en garandeert succes: ‘Welk interieur je ook gekozen hebt, wij hebben kunst gevonden die perfect past bij jou.’ De clichédichtheid van het artikel is verbazingwekkend hoog. Het is te verleidelijk om niet uit het artikel van Younes Ben Abdelkader te citeren:

Over de muur: ‘Niet elke muur is geschikt voor een spijker of schroef om je favoriete kunstwerk aan op te hangen. In dit geval (of wanneer je gedoe met boren niet ziet zitten) zijn de verstelbare klevende spijkers van tesa de oplossing. (..) Hierdoor blijft de muur onbeschadigd en kun jij je interieur altijd mee laten veranderen met je stijl en persoonlijkheid, zonder de gaten van vorige keuzes te hoeven dichten.

Over de stijl modern: ‘Je bent een man die met de tijd meegaat. Je houdt van strak en simpel en zit niet graag in het donker. Je wil op een minimalistische manier uitstralen dat je geld hebt door het gebruik van luxe materialen en gestroomlijnde objecten. Een modern interieur dus. In dit geval heb je twee keuzes qua kunst. Een mooi figuratief schilderij past in elk modern interieur en gaat volledig op in de schema’s die jij voor je huis hebt uitgedacht. (..) Hang dit schilderij op een mooi centraal punt waar het meteen de aandacht kan trekken en de eenvoud van de rest van je interieur benadrukt.’

Over de stijl Scandinavisch: ‘Je bent altijd kalm en je houdt je koppie erbij. Je kunt de dingen altijd praktisch bekijken en rust en overzicht zijn jou op het lijf geschreven. Grote kans dat een Scandinavisch interieur dan perfect bij jou past. Dit interieur straalt puurheid en rust uit en ook duurzaamheid en symmetrie spelen een belangrijke rol. Het is dan ook geen verassing (sic! GK) dat het ophangen van geometrische kunstwerken in bijvoorbeeld zwarte, grijze of pasteltinten deze stijl geweldig uit de verf laat komen. (..) Een Scandinavisch interieur behoefd (sic! GK) geen eyecatcher, laat de subtiliteit voor zichzelf spreken.

Over de stijl landelijk: ‘Het perfecte interieur voor de stoere man van het platteland die zegt waar het op staat. Je houdt van puur en eerlijk en dat is ook te zien aan de natuurlijke materialen die in jouw huis terug te vinden zijn. Frisse kleuren en veel gebruik van hout, linnen of beton. De hele sfeer straalt het robuuste leven van het platteland uit. Comfortabel en uitnodigend zijn woorden die bij jou en je interieur passen. Maar wat voor kunst hoort daarbij? De meest voor de hand liggende keuze is natuurlijk een landelijk kunstwerk met aardetinten die precies in het kleurenpalet van je inrichting passen.’

Over de stijl industrieel: ‘Je bent een echte bad boy, je houdt van leer, staal en rijd (sic! GK) waarschijnlijk rond op een dikke motor. (..) Het gebruik van de materialen zoals leer en staal in combinatie met grijstinten en beton creëren (sic! GK) een fraai maar vooral stoer karakter in je interieur. Ook een vette bakstenen muur kan bijdragen aan een ruige look en een industriële uitstraling. Deze humoristische kunstvorm kan net dat sprankje kleur en gezelligheid brengen in het stalen industriekarakter. Toch geen plaats voor kleur in jouw ideale inrichting? Breng dan extra rust met ingetogen composities zoals vette skylines of architecturale kunstwerken.’

Wat je interieur en je persoonlijkheid ook moge zijn, het juiste schilderij kan altijd net die extra boost geven’, zo begint de slotalinea. In de visie van Manners bestaat kunst niet los van het interieur en de persoonlijkheid van de man. In de visie van Manners doet het er absoluut niet toe wat kwaliteit en strekking van het kunstwerk zijn. Bij de mannen van Manners is kunst ondergeschikt aan de lifestyle. Hoe dan ook is een kunstwerk ‘altijd een leuk gespreksonderwerp en zorgt het voor een stukje kleur of emotie bij iedereen die jouw nederige stulpje bezoekt‘. Dat is mooi meegenomen, want stel je voor dat je thuis een vrouw uitnodigt en verlegen zit om een gespreksonderwerp nadat je het uitgebreid hebt gehad over je motor, je rugbyteam, de regionale competitie klootschieten in de Achterhoek of je hobby langeafstandswandelen voor gevorderden. Dan biedt het kunstwerk uitkomst. In de stijl modern, Scandinavisch, landelijk of industrieel. De mannen van Manners zijn niet te benijden. Ze hebben een interieur en persoonlijkheid die een steuntje in de rug moet krijgen van kunst waar ze over geïnformeerd moeten worden. Gelukkig is er de deskundige commentator van Manners die van de hoed en de rand weet en advies over kunst geeft. En de klevende spijkers van tesa als oplossing ziet.

Foto’s: Schermafbeeldingen van delen van het artikelZo laat je jouw persoonlijkheid zien in je interieur’ van Younes Ben Abdelkader in Manners, 15 oktober 2018.

Verslag over kunst op kantoor gaat over alles, behalve over kunst

Thera van Assen schrijft voor Facto.nl een wervend verslag dat de noodzaak van kunst op kantoor benadrukt. Alleen ontbreekt in haar betoog de kunst. Daarin is ze overigens niet de enige. Kunst wordt tegenwoordig vaak allerlei functies toebedeeld, maar niet de functie die kunst van oorsprong heeft. Namelijk het ontregelen, het aanscherpen of het vergroten van het besef van wat we zijn en wat we hier doen. Thera van Assen is het om wat anders te doen. Zij benadert kunst als sfeer, als decoratie of als visitekaartje. Haar uiteenzetting is te veelzeggend om ongenoemd te laten. Voor wie het weet te waarderen is het intens grappig. Zij is tamelijk concreet in haar adviezen op het snijvlak van kantoorinrichting en bedrijfsfilosofie. Daarom wat citaten:

‘Beeldende kunst motiveert en inspireert, het beïnvloedt en communiceert. Een schilderij geeft veel en heeft eigenlijk maar weinig nodig, behalve een plek aan de muur en de bereidheid om te willen kijken.’ 

‘De uitstraling van beeldende kunst op de werkomgeving moet niet onderschat worden. Uit onderzoek blijkt dat het mensen met elkaar in gesprek brengt, een prettige werkomgeving voor medewerkers stimuleert en een warm welkom voor bezoekers is.’

‘Het is een misverstand dat kunst slechts voor enkele mensen is weggelegd. Alleen, iedereen ervaart, voelt en beleeft het anders. Je hoeft geen verstand van kunst te hebben om ervan te genieten.’

‘De kunstwerken kunnen aansluiten bij de verschillende functies van de kantoren. Abstract in boardrooms en vergaderruimtes waar gebrainstormd wordt. Kleurrijk, decoratief in een entree, receptie en lunchruimte. In kleinere ruimten vormen neutrale voorstellingen, natuurbeelden of portretten een sfeervolle achtergrond.’

‘Je kunt in je bedrijf een positieve sfeer benadrukken door schilderijen en andere kunstvormen op te hangen en neer te zetten.’

‘Kunst is een inspirator, beïnvloedt gedachten en stemmingen, en kan een geweldig medium zijn om de energie van het bedrijf te onderstrepen en versterken.’

‘Tegelijkertijd geeft een goedgekozen schilderij een rustgevend gevoel. Het geeft ruimte aan de rust en bezinning die nodig is om de energieke flow binnen het bedrijf vast te houden.’

‘Op een meer directe manier kan bijvoorbeeld het logo of de bedrijfskleuren doorgevoerd worden in de keuze van kunstwerken.’

Foto: Schermafbeelding van deel artikelDe meerwaarde van kunst op kantoor’ van Thera van Assen op Facto.nl, 24 oktober 2017.

Groninger Museum koopt Helmantel. Met de Zeitgeist van Blühm

Het Groninger Museum koopt voor de eigen collectie een schilderij van Henk Helmantel aan. Het wordt als een artistieke doorbraak gepresenteerd. Ook als correctie van de vorige directeuren Kees van Twist, Reyn van der Lugt en Frans Haks. Niet-Nederlander Andreas Blühm staat blijkbaar vrijer in de stammenstrijd tussen realisme en postmodernisme. Tussen lage en hoge kunst, zoals het cliché zegt. Dat opent perspectief voor kunstenaars die zich door hun lokale museum miskend voelen omdat ze vinden niet gezien te worden. Niet omdat ze naar eigen idee geen kwaliteit hebben, maar omdat ze tot de verkeerde stroming zouden behoren.

De tijd van het post-postmodernisme waarin wordt geciteerd, gekruist, vervormd, gesampled en geïntegreerd legt Andreas Blühm de aankoop van Helmantel op. Zoals andere tijden het zijn voorgangers verbood. Simpel. Museumdirecteuren hebben gewoon hun tijd te volgen. De beleidswijziging kondigde zich vorig jaar al aan: