Stena Line: Making good time: de 1940s

Zweden was neutraal in de Tweede Wereldoorlog. Maar feitelijk stond het aan de kant van Nazi-Duitsland. Het land weet prima het eigenbelang te volgen. Sinds de val van het IJzeren Gordijn in 1989 heeft het toenadering tot de VS gezocht als bescherming tegen Rusland om expansie in de Baltische staten te realiseren. Daar heeft het als vanouds economische belangen. Tegelijk voert het een campagne dat Zweden in de beeldvorming een gunstig imago moet geven. Maar achter die façade is Zweden een in zichzelf gekeerd land. Een eendenvijver.

In de jacht op succes kunnen Zweden op buitenstaanders saai, gevoelloos en opportunistisch overkomen. In een reclamecampagne voor trips naar Duitsland en Polen zegt Stena Line het zonder fratsen, ‘de jaren ’40 waren een geweldig decennium met veel plezier’: ‘var härligt årtionde när massor av kul hände‘. Echt? Veel klanten die door Stena Line werden benaderd associeerden die tijd toch eerder met de Tweede Wereldoorlog en de genocide van de nazi’s op de joden. Ze klaagden over de campagne. Na 1 januari 2013 past Stena het aan, aldus woordvoerder Jesper Waltersson. Dat er over de onwenselijkheid van de campagne bij Stena Line geen lichtje ging branden zegt iets over de ongevoeligheid van Zweden. Of hun wereldvreemde collaboratie?

Foto 1: Advertentie van Stena Line waarin de jaren ’40 als een geweldig decennium wordt voorgeteld:

Foto 2: André Zucca, Parijs onder de bezetting (1940-1945). Zie ook: ‘Hot Times in Hot Music: Django Reinhardt‘

WikiLeaks zet eendenvijver Zweden op scherp

Krijgen we van onze media een goed beeld van Zweden? Doorgaans wordt het voorgesteld als een egalitair, democratisch land waar de burgerrechten een vanzelfsprekendheid zijn. Belastingen zijn er hoog, maar daar staan voorzieningen tegenover. Maar is Zweden niet eerder een corrupt, onverdraagzaam land dat mensen kapot maakt? Onze media vertellen dat verhaal niet.

Mogelijke uitlevering wegens verkrachting van WikiLeaks-oprichter Julian Assange naar Zweden doet stof opwaaien. Assange vecht vanuit Engeland uitlevering aan omdat-ie vervolgens naar de VS uitgewezen vreest te worden. Zijn nieuwe advocate Gareth Peirce verzamelt nauwgezet de feiten. Er resteert geen beeld van een open samenleving waarin iedereen gelijke rechten heeft. Dat past bij de publiciteitsoorlog die wordt gevoerd.

Om verkrachting te weerleggen zal Gareth Peirce op corruptie en hegemonie van de Sociaal-Democratische Partij, vooringenomenheid van de media, extremistische feministen en juridische dwalingen stuiten. Iedereen gaat wroeten. Deze buitenstaanders kunnen niet geïntimideerd worden om te zwijgen. Daarom vormt de zaak Assange een bedreiging voor de gevestigde orde van Zweden. En nu al voor het Zweedse zelfbeeld.

Veelzeggend zijn de juridische dwalingen in de zaken van de seriemoordenaar Thomas Quick. Zo zegt de Nederlandse rechercheur Frans Wittenaar die te hulp werd geroepen dat er geen technisch bewijs was in de zaak van het in 1984 in Zweden vermoorde echtpaar Stegehuis uit Almelo. De agent heeft de blik in de ogen van Thomas Quick gezien. Thomas Quick lijkt eerder een psychoot en leugenaar, dan een moordenaar. Maar de Zweedse justitie weet die conclusie niet te trekken.

De ontboezemingen van  de christelijke Sociaal-democratische politica Anna Ardin die in zeven stappen duidelijk maakt hoe men juridisch wraak kan nemen op een minnaar die bedriegt zijn lachwekkend. Het schetst het draaiboek van de zaak Julian Assange die door twee vrouwen wordt beschuldigd van verkrachting. Of het juridisch klopt moet nog blijken. Anna Ardin is de eerste van de twee vrouwen die Assange van verkrachting beschuldigde.

Het beeld van Zweden als tolerant en open land verdient een nieuwe heroverweging in de Nederlandse media en politiek. Want de landen van Scandinavië worden ons altijd als lichtend voorbeeld gesteld. Maar het lijkt er sterk op dat dat beeld niet klopt of op zijn minst onvolledig is. Naar verwachting is een neveneffect van de behandeling van de zaak Assange dat wij een beter beeld krijgen van Zweden. Da’s pas positieve twijfel.

Foto: Stadhuis van Stockholm ’s nachts

Cablegate als Hollywood

Het gaat bij Cablegate niet om een aanranding, verkrachting, sexueel misdrijf, gescheurd of ontbrekend condoom in Zweden, maar om het falen van de Amerikaanse regering haar eigen informatie te beschermen. De reactie van de Amerikanen om Julian Assange tot hoofdrolspeler te bevorderen past in de Hollywood-traditie. Het is een verteltraditie die een achterliggende structuur onbenoemd laat en alles terugbrengt tot de ontwikkeling van personen. Een ongevaarlijke manier van filmmaken die nooit de macht aan de orde stelt en economisch nut optimaliseert.

Maar buiten de VS hoeft men zich hieraan natuurlijk niets gelegen te laten liggen. Interessant is dat minister van Buitenlandse Zaken van Australië Kevin Rudd nu als eerste hoge bestuurder de schuld bij de VS zelf legt. En indirect voor zijn landgenoot Assange in de bres springt: ‘Meneer Assange is niet persoonlijk verantwoordelijk voor de clandestiene vrijgave van 250.000 documenten uit het Amerikaanse diplomatieke communicatienetwerk’, aldus Rudd in een interview met het persbureau Reuters. ‘De Amerikanen zijn daarvoor verantwoordelijk’.
 
Hopelijk kunnen de Amerikanen in hun geconditioneerde reflex van spierballengebruik eens de omslag naar het verstand maken. Zonder anderen mee te slepen. Hoewel mogelijk is dat president Obama en minister van Buitenlandse Zaken Clinton de grip op dit dossier al volledig kwijt zijn. Politiek gezien is het achteraf ook een blunder dat de Amerikaanse regering in de afgelopen weken naar zeggen van Assange elk contact met WikiLeaks heeft afgewezen. Dan had er onderhandeld kunnen worden over het weglaten van gevoelige documenten. Zoals dat over de meest strategische plekken.

Het valt te hopen dat het jingoïsme snel luwt in de VS en het besef doorbreekt dat de oorzaak voor het lekken van Cablegate in eigen huis ligt. Zodat ook de afstand tot rationele bondgenoten niet toeneemt. Het Amerikaanse systeem kent voldoende correctiemechanismen om slecht functioneren aan te pakken. Dan wordt men hard voor zichzelf. Professionele media die hun angst voorbij zijn kunnen daarbij behulpzaam zijn.

Het gevolg is dat Cablegate het komende jaar naar verwachting zal zorgen voor een verheviging van de partijpolitieke strijd in de VS. Die toch al zo fel is. Het falen van opeenvolgende Amerikaanse regeringen zal centraal staan in het debat. Maar da’s in elk geval duidelijker dan Zweedse schijnbewegingen. Ingmar Bergman had er ongetwijfeld een gevoelige film van gemaakt.

Foto’s uit Sånt händer inte här van Ingmar Bergman, 1950.