BBC-documentaire over Gordon Welchman. Van Alan Turing naar Edward Snowden

Voor iedereen die geïnteresseerd is in privacy, Edward Snowden, cryptologie, surveillance en de NSA is de vandaag uitgezonden BBC-documentaire ‘Bletchley Park: Code Breaking’s Forgotten Genius’ een must. Het vergeten genie is Gordon Welchman die leiding gaf aan ‘spionnenfabriek’ Bletchley Park met tegen het einde van de oorlog zo’n 10.000 medewerkers. De Duitse geheime Enigma-code werd er onderschept en gekraakt. Dankzij het genie van Welchman werd naar verluidt de Tweede Wereldoorlog met twee jaar verkort. De titel is ook een verwijzing naar het andere, niet vergeten genie van Bletchley Park: de computer-pionier Alan Turing.

De meerwaarde van de documentaire is dat die niet blijft hangen in de historie van de Tweede Wereldoorlog, maar een directe lijn trekt naar het heden. Welchman verhuisde na de Tweede Wereldoorlog in 1948 naar de VS om daar midden in de Koude Oorlog een beslissende rol te spelen in het opzetten van een geïntegreerd commandosysteem voor de krijgsmacht. Waarbij zijn kennis van Bletchley Park hem goed van pas kwam. Het is hetzelfde systeem dat de NSA en de Britse GCHQ nu nog hanteren en dat heeft geleid tot de hedendaagse surveillance van alles en iedereen. Zo beschouwd heeft Gordon Welchman een monster helpen creëren.

Net als Edward Snowden nu en Alan Turing in de jaren ’50 kwam Welchman -omdat hij erkenning zocht en zijn geweten liet spreken- uiteindelijk in conflict met de zittende macht van politiek en inlichtingendiensten toen hij in 1982 zijn boek The Hut Six Story publiceerde. Het vertelde behalve het verhaal van Bletchley Park, ook dat van de cryptologie en geïntegreerde systemen. Hij waarschuwde zelfs voor de risico’s ervan. Hoewel NSA en GCHQ geen juridische redenen hadden om hem aan te pakken intimideerden ze Welchman en werd de publiciteit van zijn boek in de VS en Engeland tegengewerkt. Ze vonden dat hij uit de school klapte. In 1985 stierf hij, bestreden door de landen en de inlichtingendiensten waarin hij een beslissende rol had gespeeld.

Komende woensdag 9 september wordt om 00.15 de documentaire op BBC 2 herhaald.

Foto 1: Schermafbeelding van aankondiging op de BBC van de documentaire ‘Bletchley Park: Code Breaking’s Forgotten Genius’.

Foto 2: Omslag van ‘Hut Six Store’ uit 1982 van Gordon Welchman.

Advertentie

Open Data. Weg met de gesloten bestuurscultuur: D66 Nijmegen

Vandaag bespreekt de Nijmeegse raad het raadsinitiatiefvoorstel ‘Open Data‘ van Kristie Lamers (D66). Het geeft het college zes opdrachten mee op het gebied van ‘Open Data‘. D66 meent dat dat “de gemeente Nijmegen van openbaarheid en toegankelijkheid de nieuwe norm voor haar data moet maken. Alle data moet eenvoudig, in een standaard formaat op internet beschikbaar worden gemaakt, tenzij dat strijdig is met belangen als privacy of veiligheid”. D66 beredeneert de openheid niet alleen vanuit de democratie, maar ziet er ook een stimulans voor innovatie en economische activiteit in. Zelfs: ‘Open data zijn dus niet alleen gunstig voor het ontwikkelen en aanbieden van diensten, maar ook voor de verbetering van de kwaliteit van het leven‘.

Openbaarheid en toegankelijkheid in het openbaar bestuur zijn voorwaarden voor goed bestuur, maar verre van vanzelfsprekend. Opvallend in het internettijdperk waarin technisch zoveel mogelijk is. Het openbaar bestuur loopt achter in het bieden van openheid. Vreemd is dat ICT-projecten van overheden vaak mislukken. De basisregel van informatieanalyse is betrokkenheid en medewerking van allen. Zonder dat gaat het niet.

D66, GroenLinks en de Piratenpartij zijn voorstanders om de gesloten bestuurscultuur open te breken. In een toelichting zegt D66: ‘Nederlandse overheden stellen de gegevens (data) die zij verzamelen meestal niet openbaar beschikbaar. Zij hebben daar vaak geen principiële reden voor. Het is eerder een gewoonte dan een keuze.  (..) D66 Nijmegen vindt dat de gemeente Nijmegen van openbaarheid en toegankelijkheid de nieuwe norm voor haar data moet maken. (…) Dat vraagt om een open houding van de gemeente Nijmegen.‘

Bij een prijsvraag voor de preambule van ‘De Nieuwe Wob; Initiatiefwetsvoorstel GroenLinks voor een transparante overheid‘ van toenmalig kamerlid Mariko Peters schreef ik: ‘Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is….
’dat niet de ene waarheid de andere blokkeert, maar ideeën elkaar opvolgen, dat inzichtelijkheid in de werking van de overheid de bereidheid van burgers om zich in te zetten voor de samenleving vergroot, dat openheid een voorwaarde is om goed geïnformeerde en betrokken burgers voor de publieke zaak te winnen zodat ze op hun beurt kunnen deelnemen aan een prikkelend debat als voorwaarde voor een open samenleving en dat het daarbij wenselijk is dat de overheid de vergroting van het aantal burgers dat meepraat ondubbelzinnig toejuicht en actief ondersteunt omdat het alleen zo een basis legt onder de democratische orde
‘….Zo is het, dat Wij, de Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze.’

De Raad van State oordeelde in november 2012 in een advies over dit initiatiefvoorstel van GroenLinks dat het onvoldoende onderbouwd was. Ook vond de raad dat de problemen die wel worden genoemd in het voorstel niet veroorzaakt worden door de huidige wet maar voornamelijk door de uitvoering ervan. Dit duidt opnieuw op een gesloten Nederlandse bestuurscultuur die openheid en toegankelijkheid niet als noodzakelijke voorwaarde voor haar functioneren ziet. Maar als een mentaliteit die in de uitvoering openheid tegenhoudt. 

Foto: Hans Wildschut, Touch, 2009. Credits: Hans Wildschut.