De ‘Angela S. and Gerit J. Bussemaker photograph albums, 1923-1966’

‘Angela Bussemaker with relatives on a shopping trip, Utrecht, Netherlands, 1950‘. Collectie: University of Washington Libraries, Special Collections.

De ‘gevonden fotografie’ van Erik Kessels heeft mede onze blik opgerekt en wellicht geconditioneerd voor gevonden foto’s van anonieme fotografen. Doorgaans albums met vakantiekiekjes op rommelmarkten die de tragiek van afgeronde levens tonen.

Het Centraal Museum toonde in 2006 Kessels tentoonstelling ‘Loving Your Pictures‘. De toelichting zegt dat de oorspronkelijke makers deze foto’s nooit als ‘kunstwerken’ hadden bedoeld. Het museum durft zelfs te beweren dat ze door Kessels ‘een volledig nieuwe betekenis’ hebben gekregen vanwege de ‘bijzondere vormgeving’ van de expositie. Dat was toen ook de kritiek erop, namelijk dat de vormgeving voor de inhoud ging staan en deze wegdrukte.

Found footage is een subgenre dat een verhaal vertelt aan de hand van gevonden materiaal of materiaal dat als zodanig gepresenteerd wordt. In Nederland werd de film ‘Lyrisch Nitraat‘ (1991) van Peter Delpeut gestructureerd rond ‘gevonden’ filmfragmenten. Die film was toen in Nederland invloedrijk en heeft ongetwijfeld andere makers beïnvloed.

De University of Washington Libraries, Special Collections in de staat Washington bevat de Angela S. and Gerit J. Bussemaker photograph albums, 1923-1966 waarin bovenstaande foto in is opgenomen. Ze hebben een hoog Kessels-gehalte. De albums vertellen het verhaal van een internationaal leven over grenzen heen. Ontheemde personen die uiteindelijk hun plek vinden. Een deel van de 195 foto’s is gedigitaliseerd. De albums zijn in 2006 geschonken aan de bibliotheek.

Het draait om Angela Saturnia en de Nederlandse Gerrit Jan (Johnny) Bussemaker die in 1912 waarschijnlijk in Hengelo werd geboren en in Enschede en Rotterdam opgroeide. Zijn ouders overleden vermoedelijk allebei op 3 mei 1925 en Gerrit werd door zijn oom en tante in huis genomen. De bibliotheek geeft overigens 1924 als datum van overlijden van Gerrits moeder. Over Angela Saturnia worden weinig details gegeven, behalve dat ze op 1 februari 1922 in Litouwen werd geboren en in 2004 in Seattle overleed. Haar naam klinkt Italiaans.

In de documentatie wordt Gerrit steevast ‘Gerit’ genoemd. Het stel trouwde in 1946 en ze waren ‘Displaced Persons‘, waarschijnlijk vluchtelingen of ‘uitgebombardeerd’ en op zoek naar nieuw onderdak? Gerrit werkte voor het Amerikaanse leger in Duitsland, ze toerden vlak na de oorlog door Europa en emigreerden in 1952 naar Washington state. Na 1948 nam de VS dit soort mensen op. Ze reisden ook veel door de VS. Gerrit overleed in 1966.

Bij de titel ‘Johnny’s aunt and uncle with Angela‘ van bovenstaande foto staat beschreven: ‘Holland–Utrecht–1950–Johnny’s Aunt & Uncle & I came from Zeist for dinner & shopping‘. Of dat de oom en tante waren waarbij Gerrit is opgegroeid is onduidelijk. Het is goed denkbaar.

‘Angela Bussemaker outside of the Cliff House, San Francisco, California, approximately 1956‘. Collectie: University of Washington Libraries, Special Collections.

Advertentie

Kunstproject Hengelo haakt aan bij maatschappelijk ongenoegen en claimt zich sterk te maken voor minderheden in kunstsector

Het was mogelijk nog niet opgevallen, maar minderheden in de kunstsector zijn ondervertegenwoordigd. Te denken valt aan vrouwen, LHBT-ers, ‘mensen van allerlei culturele achtergronden’ of ‘mensen met een niet-Nederlandse achtergrond’. Janneke Oude Alink van de pas opgerichte Stichting DiVCult legt het uit aan de hand van een kunstproject in Hengelo in gesprek met omroep 1TwenteEnschede. Wie doordenkt moet tot de conclusie komen dat de minderheden de toegang tot de kunstsector wordt ontzegd door een meerderheid. Wie die meerderheid is wordt niet omschreven. Oude Alink laadt de verdenking op zich een andere scheidslijn te willen doorbreken als ze zegt dat iedereen creativiteit in zich heeft. Zo wordt identiteit tot voorwaarde voor kwaliteit gemaakt. Maar Oude Alink zegt dat het haar wel om het kunstwerk en niet de achtergrond van de kunstenaar gaat. Zo zijn we terug bij af. Het gaat Oude Alink weliswaar om de intentie, om het ‘oog hebben voor’ zonder echter de kwaliteitstoets af te schaffen. Haar bedoelingen blijven zo wat halfslachtig hangen.

Foto: Werk van Viktoria Gudnadottir in project ‘DiVCult op de vijver’ in het Prins Bernhardplantsoen Hengelo.

Praktiseren leerlingen van Hengelose basisschool homoseksualiteit op toneel tijdens musical? De directeur vreest van wel

De meest bizarre opmerking van basisschooldirecteur Ben de Vlugt van de Anninkschool in Hengelo is: ‘Je mag wel homo zijn, maar je mag het niet praktiseren’. Het gaat over een musical op deze openbare montessorischool waarin een homostel optreedt. Hoe ziet De Vlugt dit praktiseren van homoseksualiteit door kinderen van groep 8 voor zich? Zoent het homostel of bedrijft het zelfs de geslachtsdaad op het toneel?

Wie weet waar directeur Van Vlugt deze kinderen van 12 jaar toe in staat acht. Hij meent niet dat ze in hun rol net doen alsof ze homo zijn, dus een homoseksueel spelen, maar dat ze de homoseksualiteit praktiseren. Het moet niet gekker worden in de geest van deze basisschooldirecteur die niet begrijpt wat toneel is. Dat is ‘doen alsof’, in een rol kruipen. Dat hij aan projectie doet door een dochter van een gezin van Jehova’s Getuigen in bescherming te nemen is nog tot daar aan toe, maar dat hij niets van theater begrijpt tekent zijn onbegrip en besef aan inlevingsvermogen. Deze directeur speelt dat hij basisschooldirecteur is, maar praktiseert het niet.

De VVD’ers Rudmer Heerema en Yesilgöz-Zegerius hebben over deze kwestie kamervragen gesteld aan de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media en de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Basisschool Hengelo schrapt homorollen uit musical vanwege geloof leerling’ in Tubantia, 30 mei 2018.

Zie ook het commentaar: Jehova’s Getuigen geloven nog steeds in homoconversie. Ze isoleren zich ermee

Kunstcentrum in Hengelo toont geen aanstootgevende kunst die in strijd is met goede smaak, fatsoen of goede zeden

HeArtGallery in Hengelo biedt naar eigen zeggen sinds begin 2016 ‘ruime expositiefaciliteiten voor beeldende kunst, maar ook voor vormen van toegepaste kunst en al haar facetten. De organisatie ziet HeArtGallery als de ontmoetingsplaats voor kunstenaars en vormgevers met een breed publiek. Naast expositiefaciliteiten wordt er in het gebouw een kunstuitleen ondergebracht, is er ruimte voor kunsteducatieprojecten, lezingen en workshops en worden producten, gemaakt door kunstenaars en vormgevers, voor verkoop aangeboden.’

Nu heeft HeArtGallery een uitnodiging aan kunstenaars voor de tentoonstelling Hengelo Toont die in maart 2016 opent de deur uitgedaan die haaks staat op wat kunst is en waar het voor dient te staan. De uitnodiging die in een artikel in Tubantia wordt geciteerd meldt dat de organisatie zich het recht voorbehoudt ‘ten alle tijde een werk te weigeren indien deze (…) in strijd is met de goede smaak, het fatsoen of de goede zeden.’ Desgevraagd laat voorzitter Willy Koebrugge aan Tubantia weten dat men ‘daar niets achter moet zoeken’. Koebrugge gaat verder: ‘Alles moet kunnen, in principe. Het is niet onze intentie om kunstenaars aan banden te leggen, kunst is vrijheid. Als het maar niet aanstootgevend is voor het grote publiek.’

Hiermee spreekt Koebrugge zichzelf tegen en maakt hij zich ongeloofwaardig als voorzitter van HeArtGallery. Want het is van tweeën een: Of een culturele instelling geeft de kunstenaars volledige vrijheid of niet. Meer smaken zijn er niet. Zijn verwijzing naar goede smaak, fatsoen of goede zeden is om verschillende redenen ongelukkig. Naast het feit dat het de bewegingsruimte van kunstenaars inperkt en vrijheid vervangt door burgerlijkheid zijn het ook nog eens hoogst subjectieve begrippen waarvan de interpretatie niet bij voorbaat vaststaat. Goede smaak, fatsoen of goede zeden is niet meer dan een normatieve opvatting van een specifieke sociale klasse. Koebrugge en mogelijk ook andere bestuursleden van HeArtGallery hebben zich bij de start van dit initiatief gelijk al onmogelijk gemaakt. Koebrugge is niet de juiste man op deze plaats. Niet omdat hij een fatsoensridder zou zijn, maar omdat hij het diepste wezen van wat kunst is overduidelijk niet begrijpt.

Foto 1: Schermafbeelding van artikel ‘Liever geen Hengelose kunst ‘in strijd met goede smaak’’ in Tubantia, 5 januari 2016.

Foto 2: Werk ‘Queen’ (2015) van de in Hengelo wonende kunstenaar Remco Dikken.

Onzorgvuldig bestuur van gemeente Hengelo in de zaak Beernink

RTV Oost geeft een overzichtelijk verslag over het handelen van de gemeente Hengelo in de zaak Beernink. Het gaat over een bestemmingsplan waarmee het gesjoemeld zou hebben. De Utrechtse advocaat Bernard Tomlow is scherp en duidelijk: ‘de Beerninks zijn ongelofelijk genaaid door de gemeente Hengelo‘. De gang van zaken duidt op een gesloten en angstige bestuurscultuur op het stadskantoor in Hengelo. Burgemeester Sander Schelberg (VVD) en de commissievoorzitter blijken niet bereid een interview voor de regionale omroep te geven. Het college wordt gevormd door SP, D66, CDA en PvdA. Volgens Tomlow roept het onzorgvuldig bestuur van het gemeentebestuur het wantrouwen van de burger op. Je kunt het niet meer flikken in 2015. Of toch wel in Hengelo? Commissaris van de koning Ank Bijleveld (CDA) heeft geweigerd om te bemiddelen.

Burgerschap betekent ook opkomen voor pedofilie

Gisteren plaatste ik een posting van twee jaar geleden tijdelijk voorop: Politie kijkt de kat uit de boom. Met de strekking dat groeperingen van omvang voor zichzelf op kunnen komen. Voor zwakkeren en kwetsbaren ligt dat moeilijker. Op zichzelf aangewezen hebben ze steun en bescherming nodig. Dat betreft hoogbejaarden, geestelijk gehandicapten, kinderen, chronisch zieken, minderheden en andersdenkenden. Het principe van rechtsgelijkheid garandeert iedereen grondrechten. Dat staat los van enige persoonlijke voorkeur. De iman die scheldt op homo’s, het bedrijf dat dierproeven houdt, de pedofiel, de abortus-activiste, de nertsenfokker of de homo-activist. Allen hebben ze er recht op om te leven als ieder ander. De overheid kan hierover geen mening hebben, maar dient de rechten te waarborgen die voor iedereen gelden. Niets meer en niets minder.

Naar aanleiding van bovengenoemde posting reageerde Marthijn Uittenbogaard, voorzitter van de Vereniging Martijn. Deze organisatie ligt de laatste jaren publicitair en juridisch onder vuur ligt omdat het een positief standpunt ten aanzien van pedofilie zou innemen. Wat echter de doorslag geeft in de rechtsstaat zijn niet de emoties of de voor- en afkeuren van burgers, maar is het recht. De ontbinding van vereniging Martijn is in april 2013 in hoger beroep teruggedraaid. Het hof zag er geen aanleiding in omdat ‘ontwrichting van de samenleving‘ niet aan de orde is. Vereniging Martijn mag dus bestaan zoals elke vereniging, de bestuursleden mogen in de openbaarheid functioneren en ze hebben recht op bescherming zonder voorwaarden vooraf. Uittenbogaard heeft trouwens geen strafblad en heeft nooit sexueel contact gehad met minderjarigen. Dus?

Marthijn Uittenbogaard schetste me in aanvullende informatie dat de veiligheid van hem en z’n partner in zijn woonplaats Hengelo niet optimaal beschermd wordt. Incidenten met bakstenen door de ruiten, eieren tegen de ramen, scheldpartijen en fysieke bedreigingen komen herhaaldelijk voor. Essentieel daarbij is dat de politie, het openbaar bestuur en de bedreigden proberen op een lijn te komen en goed samenwerken. Dat ontbreekt. Incidenten zijn niet uit te sluiten, maar kunnen wel opgevangen worden. De burgemeester heeft als eindverantwoordelijke voor de veiligheid hierbij een leidende rol die hij serieus moet nemen. De ridder in de Orde van het Heilig Graf Sander Schelberg dient het initiatief te nemen voor de beveiliging en bescherming van de woning, voorzorgsmaatregelen, advies over het gedrag van de bedreigden en politionele bijstand.

Een motief van dit blog zijn de burgerrechten. Als daarop een uitzondering wordt gemaakt verliest het z’n waarde. Zoals de vrijheid van meningsuiting geen waarde heeft als men die alleen gunt aan medestanders. Burgerschap betekent dat een burger opkomt voor de rechten van degenen waarmee men het per definitie niet eens is. Hoe moeilijk dat ook is en hoeveel zelfoverwinning het innemen van een standpunt kost dat de ander iets gunt. In de pluriforme, open samenleving moet iedereen die binnen de wet opereert zich veilig kunnen wanen en bij bedreigingen blindelings kunnen vertrouwen op steun en bescherming van de overheid.

Marthijn Uittenbogaard is er niet het enige voorbeeld van dat de relatie tussen openbaar bestuur en burger niet vanzelf tot stand komt. Door alle betrokkenen moet oplossingsgericht gewerkt worden als er een probleem geconstateerd wordt. Het openbaar bestuur moet bezuinigen en heeft geen makkelijke opdracht. Hoe lastig de afweging van ongelijksoortige taken op diverse beleidsterreinen is kan iedereen beseffen. Maar de overheid moet er zonder onderscheid des persoons voor alle burgers zijn. Niet alles is trouwens een kwestie van geld of hoeft veel te kosten. Burgemeester Schelberg en een vaste contactpersoon bij de politie kunnen vanuit hun opdracht en plicht Uittenbogaard en z’n partner veiligheid en bescherming geven. En aan de inwoners van de gemeente  via voorlichting duidelijk maken wat het principe van de rechtsstaat inhoudt.

Foto: I Was Borm, But– van Yasujiro Ozu,. Japan, 1932.

Kunnen kunstenaars belangeloos de samenleving steunen?

Help-portrait noemt zichzelf een wereldwijde beweging van fotografen, stylistes, fotobewerkers, drukkers en make-up artiesten die hun tijd, middelen en expertise teruggeven aan mensen in nood. Event ‘Help Portrait Twente – Help Portrait Twente‘ maakt inzichtelijk wat het is. Beeldend kunstenares Mirna Limon en fotografe Marina de Beukelaer zetten het in Hengelo samen op zodat ‘mensen met lage inkomens de mogelijkheid krijgen om GRATIS op een mooie manier op de foto te worden gezet‘. Op 8 december 2012 was de shoot.

Dat idee van kunstenaars en fotografen om belangeloos hun creativiteit in te zetten voor de lage inkomens is vergelijkbaar met het Amsterdamse initiatief ‘Eenzame Uitvaart‘ van dichter F. Starik om de uitvaart van overledenen ‘waar anders niemand en niemand anders hun uitvaart zou bezoeken’, een bijzonder saluut te brengen met een passend gedicht. De ‘Eenzame Uitvaart‘ zorgt in dat geval voor een ‘dichter van dienst’.

Deze initiatieven gaan voorbij aan de marktwerking. Ze opereren in de marge. De gevestigde kunstwereld kan er moeilijk bezwaar tegen maken. Door de lage commerciële waarde kunnen ze getolereerd worden. Het is aanvullend. De inzet van de kunstenaars is niet helemaal belangeloos omdat ze zich in hun belangeloosheid presenteren. Soms resulterend in bewuste marketing. Soms niet gezocht en liefst wegduikend, maar zonder dat het vernoemde nog ongenoemd kan worden. Iedereen die zich uitspreekt neemt stelling en doorbreekt onvermijdelijk de neutraliteit. Verschil met het ‘sociale’ community art is dat het vanaf de basis werkt met individuen zonder tussenkomst van overheid, kunstencentrum of zelfs de samenleving als gemeenschap.

Is stigmatisering een probleem? Want uit alles blijkt dat iemand die door Help-portrait op de foto wordt gezet een laag inkomen heeft. Of in nood verkeert zoals het wordt genoemd. Is het betuttelend dat een creatieve klasse vanuit een idee van charitas ‘iets teruggeeft’? Als de spreekwoordelijke chocolademelk die koningin Juliana op paleis Soestdijk eens per jaar aan het personeel serveerde. In een incidentele omkering der waarden die eerder de macht bevestigt, dan deze ter discussie stelt. Maar wat kunnen kunstenaars die het goed bedoelen en echt hun tijd en vakmanschap willen inzetten voor een maatschappelijk doel anders doen?

Foto 1: Schermafbeelding van Help-portrait community.
Foto 2: Help Portrait Twente initiatiefnemers: Beeldend kunstenaar Mirna Limon (rechts) en fotografe Marina de Beukelaer.

Politie kijkt de kat uit de boom

Update 17 juli 2013: Een posting van exact twee jaar geleden. Hoe actueel en relevant is het nog? 

De stand van de beschaving van een samenleving valt af te meten aan bescherming van en respect voor de zwakkeren en kwetsbaren. Zoals hoogbejaarden, geestelijk gehandicapten, kinderen, chronisch zieken, minderheden en andersdenkenden. En ambulancebroeders, kleine winkeliers, leraren, brandweerlui en politieagenten die gehinderd worden in de uitoefening van hun beroep.

Groeperingen met een zekere omvang, politieke en maatschappelijke steun en een goede organisatie kunnen voor zichzelf opkomen. Ze hebben geen bescherming nodig. Dat voor zichzelf opkomen is juist de punt op de i van hun emancipatie. Risico is dat ze afhankelijk worden van woordvoerders of overheidsprogramma’s die te lang voortgezet worden.

Marthijn Uittenbogaard van pedofielenvereniging Martijn vraagt aan premier Rutte bescherming. Naar eigen zeggen wordt-ie in zijn woning te Hengelo bedreigd, onvoldoende beschermd door de politie en kan de burgemeester niet voor goede beveiliging zorgen. Bij hem is een raam met een baksteen ingegooid, zijn ramen met roze verf besmeurd en kreeg-ie een klap in zijn gezicht. Daarvan heeft-ie aangifte gedaan.

In Nijmegen voelt juwelier Jos Kamerbeek zich onbeschermd door de politie. Hij is acht keer overvallen door jeugdige Antillianen en Marokkanen, zo zegt-ie, en heeft daarbij een gedeeltelijke dwarslaesie opgelopen. Hij zit nu in een rolstoel. Zijn besluit om jeugdige Antillianen en Marokkanen de toegang tot zijn zaak te ontzeggen heeft weer tot reacties geleid. Overigens huurde hij zelf al voor bepaalde uren beveiliging in.

Zo erodeert het gezag. Sinds de politie in Nederland is gesociologiseerd straalt het weinig gezag uit. Agenten dreigen fitnesstesten niet te halen. Achtervolgingen op straat verliezen ze. Oplossingspercentages zijn laag, het management middelmatig en de doelmatigheid staat onder druk. Maar het geweldsmonopolie vraagt om trefzeker en zelfverzekerd optreden door de politie. Dat staat los van de herindeling van politieregios.

Handhaven van de orde gaat in Hengelo of Nijmegen niet vanzelf. Vraag is of de politie zich voldoende inspant om Uittenbogaard of Kamerbeek  te beschermen. Gevaar bestaat dat in een land waar de politie dat nalaat burgers het recht in eigen hand nemen. Daarom moet de politie op de schop en zich voortaan uitsluitend richten op het handhaven van de orde.

Foto: Verkeersactie politie controleert langzaam verkeer, Vijzelstraat hoek Herengracht, Amsterdam, maart 1948 C IISG