Trump overweegt om de annexatie van de Krim door de Russische Federatie te erkennen

President Trump houdt de deur open dat hij de annexatie van de Krim door de Russische Federatie in 2014 erkent. Dat zei hij in gesprek met journalisten in aanloop naar de top met de Russische president Vladimir Putin in Helsinki op 16 juli. Wat de Amerikaanse president ermee zegt is ongekend en zonder precedent omdat hij ermee de aantasting van de internationale rechtsorde goedpraat. In 2014 heeft het Kremlin met militair geweld en inzet van reguliere troepen een deel van een ander land, namelijk Oekraïne bezet.

Hiermee schoffeert Donald Trump niet alleen zijn nationale veiligheidsadviseur die van een anti-Kremlin havik is veranderd in een lakei en voetveeg zonder veel invloed, maar ook de Europese bondgenoten die sinds 2014 samen met de VS sancties tegen de Russische Federatie hebben ingesteld. Als Trump de annexatie van de Krim erkent, dan zal hij logischerwijze ook (een deel van) de Amerikaanse sancties terugdraaien. Hoe de EU dan reageert is onvoorspelbaar. Tegelijkertijd keurt Trump de energie-afhankelijkheid van de EU van de Russische Federatie sterk af. Dat uit zich in zijn verzet tegen de aanleg van het Nord Stream II-project dat een door Duitsland geleid project is waarmee dit land ingaat tegen het belang van de EU. Dus iedereen heeft boter op het hoofd. En omdat vele landen uit eigenbelang handelen geeft dat Trump politieke manoeuvreerruimte.

Blijft de vraag waarom Trump overweegt een onrechtmatige annexatie oor de Russische Federatie te erkennen en waarom hij er opnieuw alles aan lijkt te doen om vijanden van de VS te dienen en bondgenoten dwars te zitten. Het is opvallend dat Trump tegen het belang van zijn eigen land in de talking points van Putin probeert te realiseren. Op de achtergrond zeurt de vraag waarom Trumps incompetentie niet door de economische en politieke elite van de VS wordt gecorrigeerd. Hoe lang nog laat men brokkenpiloot Trump aan het stuur zitten?

Thierry Baudet praat Russische annexatie van Krim goed. Vanwege gebrekkig inzicht, onervarenheid of aanschurken tegen Kremlin?

In een commentaar voor DDS laat Tim Engelbart weinig heel van Baudets argumentatie om de band met de Russische Federatie te herstellen die door de annexatie van de Krim door dat land verstoord is. Engelbart verwijst naar Baudets optreden voor BNR Nieuwsradio en concludeert onder verwijzing naar de betrokkenheid van het Kremlin bij het neerschieten van de MH17: ‘Kortom: door nu met getuite lippen onder de Moskouse mistletoe te gaan staan, laat je zien dat je als land niet over karakter beschikt. Het zal het beoogde effect trouwens niet bewerkstelligen, trouwens: je wordt met zo’n daad van onderdanigheid namelijk nooit een bondgenoot van Rusland. Hooguit een vazalstaat.’ Engelbart oppert dat Baudet niet over karakter beschikt.

Baudets argumentatie geeft aan dat hij geen strategische politicus met een brede horizon, een lange adem, voldoende historisch besef en inzicht is. De Duitse kanselier Angela Merkel maakte in 2017 in een interview met de Frankfurter Allgemeine een vergelijking van de bezetting van de voormalige DDR door de Sovjet-Unie met de huidige bezetting van de Krim door de Russische Federatie: “Als ik bijvoorbeeld nu hoor dat de Russische annexatie van de Krim moet worden aanvaard, dan denk ik: wat zou er gebeurd zijn, als men ons destijds in de DDR had behandeld volgens het motto, ‘het is duidelijk dat Duitsland gedeeld is, niets zal dat veranderen’?” Zo is het ook met de Krim, het kan wellicht 40 of 50 jaar duren voordat de Russische Federatie gedwongen zal zijn de bezetting op te geven, maar voor politiek die gaat voor stabiliteit en de internationale rechtsorde kan alleen dat het einddoel zijn. Mijn reactie bij het artikel:

Eens met het commentaar. Het is een slecht plan van Baudet om door de vingers te zien dat de Russische Federatie in 2014 de Krim onrechtmatig heeft geannexeerd en het Kremlin daar niet voor verantwoordelijk te stellen. Het referendum waarmee die overdracht werd opgetuigd werd in een VN-resolutie door een grote meerderheid van landen eveneens als onrechtmatig gekenmerkt.

Moskou heeft in 1994 het Boedapester Memorandum getekend dat de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne erkende. Dat was een ruil voor Kiev dat haar verouderde kernwapens opgaf. In 2014 schond de Russische Federatie dit verdrag en een reeks andere verdragen dat het of haar rechtsvoorganger de Sovjet-Unie had getekend. Baudet legt de internationale rechtsorde naast zich neer en keurt met andere woorden de schending ervan onvoorwaardelijk goed. Dat is onverstandig voor de stabiliteit in Oost-Europa. Het verlaagt de drempel voor landen om andere landen binnen te vallen of te ondermijnen.

Dat het gewenst is dat de verhouding tussen de Russische Federatie en het Westen verbetert is een andere zaak. Maar de vraag is dan onder welke voorwaarden dat moet gebeuren. De liefde tussen landen of machtsblokken moet van beide kanten komen. De weg die Baudet kiest is eenzijdig en bevat geen tijdpad en een pakket maatregelen dat de spanning uit de lucht neemt. Integendeel, Baudet beloont de agressor en laat het daar bij.

Men kan alleen maar gissen waarom Baudet tot deze gedachten komt die ook nog eens in strijd zijn met andere standpunten van hem over de Russische Federatie. Is het zijn simplisme dat zegt ‘de vijand (Russische Federatie) van mijn vijand (EU) is mijn vriend’, zijn onervarenheid als beginnend politicus of is er meer aan de hand?

Het is een publiek geheim dat talloze Europese radicaal- en extreem-rechtse partijen door het Kremlin financieel, politiek of publicitair worden gesteund. Of Forum voor Democratie zich die Russische steun laat aanleunen of er door dit standpunt van Baudet naar hengelt valt vooralsnog niet uit te maken. Maar dat Baudet met deze uitspraken de schijn tegen heeft dat hij materiële of immateriële Russische steun zoekt en zich keert tegen de Nederlandse consensus inzake de Russische Federatie en de EU is een teken aan de wand.

Baudet is een politieke spookrijder die met zijn uitspraken de positie van Nederland verzwakt. Dat is uitzonderlijk voor een politicus die zegt voor de Nederlandse natiestaat te gaan. Het lijkt er sterk op dat Baudet aarzelend en halfslachtig de weg inslaat die Steve Bannon voor president Trump heeft uitgetekend. Namelijk het vernietigen van de Nederlandse staat en het omverwerpen van de gevestigde orde. Terwijl Baudet notabene prominent onderdeel van dat establishment is. Baudet als Marxist-Leninist die toenadering tot het Kremlin zoekt. Het valt te bezien of de Nederlandse kiezers het pikken als Baudet in het openbaar verklaart dat dat zijn streven is.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Thierry Baudet wil band met Rusland weer aanhalen: ‘De Krim gaat nooit meer naar Oekraïne, aanvaard dat!’’ van Tim Engelbart op DDS, 28 juni 2018.

In gesprek met Jan Verheul, LibertyFlea en Hugo Jansen over de Russische Federatie en het voorbijgaan van oude wereldbeelden

NRC-journalist Wilmer Heck publiceerde op 24 april een artikel ‘Pro-Russische krant blijkt betaald door Brabantse bioboer die strijdt tegen ‘joodse elite’’. Het ging om Hugo Jansen die de pro-Putin publicatie De Andere Krant financieel steunt en onder meer als ‘Jan Verheul’ op zijn blog in een mission statement zegt:

Ik probeer te begrijpen wat Hugo Jansen bezielt en waarom hij redeneert zoals hij redeneert. Hoe komt hij tot zijn standpunten en waar komen ze vandaan? In een eerdere reactie op zijn blog merkte ik op: ‘Wat een vreemd commentaar op het artikel van NRC. U zegt onder meer: ‘Toch niet zo vreemd dat ik Putin steun, lijkt mij. Putin wordt al jaren zwart gemaakt, omdat Amerika alléén baas in de wereld wil zijn. Dat blijkt helder uit hun documenten.’ Daar kwam een reactie van LibertyFlea op van wie ik aanneem dat het een alias van Hugo Jansen is. Die reactie was niet onvriendelijk en begon zo: ‘Met respect voor uw wel zeer balancerend, onpartijdig commentaar moet ik toch kwijt dat hier niet alleen op Putin vs het Westen gaat.’ Daarna wordt veel overhoop gehaald. Daar reageer ik weer op en die reactie plaats ik hieronder. Nogmaals, ik probeer niet te veroordelen, maar te begrijpen. En in het voorbijgaan enkele misverstanden uit de weg te ruimen:

Laten we ons aan de feiten houden. Het is nooit aangetoond dat toenmalig secretaris-generaal Gorbatsjov en de toenmalige Westerse leiders rond 1990 hebben afgesproken dat de NATO zich niet naar het Oosten richting grens van de Sovjet-Unie zou uitbreiden. Gorbatjsov heeft later juist gezegd dat hij dit onderwerp op het hoogste niveau nooit naar voren heeft gebracht, laat staan dat afspraken over die uitbreiding  in een officieel document zou zijn geformaliseerd. Alleen over de stationering van Westerse troepen in de toenmalige DDR zijn afspraken gemaakt.

Het is om meerdere redenen ook niet logisch dat die afspraken gemaakt zouden zijn. Ten eerste lag de Soviet-Unie rond 1990 economisch en politiek op de rug en was het niet in de positie om concessies af te dwingen bij Westerse leiders. Ten tweede had de Sovjet-Unie internationale verdragen zoals de Helsinki Akkoorden 1975 actief gesteund en was er zelfs een initiator van. Erin werden de soevereiniteit en het zelfbeschikkingsrecht van staten gegarandeerd (‘Soevereine gelijkheid, respect voor de rechten die inherent zijn aan soevereiniteit’). Gezien hun 20ste eeuwse geschiedenis waren het de Centraal-Europesee landen zelf die aansluiting zochten bij de NATO om daar bescherming te vinden.

Ik ben het met u eens dat er in het Westen een vijandige beeldvorming over het bewind van president Putin bestaat. Zoals er overigens vanuit het Kremlin een vijandig beeld van het Westen wordt opgebouwd. Maar ik ben het met u oneens dat er in het Westen een vijandig beeld over de Russische Federatie en het Russische volk bestaat, of moeite wordt gedaan om dat beeld te vestigen. Laten we daarom beseffen tegen wie dat vijandbeeld gericht is. Ja, tegen de leiders in het Kremlin en de kring van zakenvrienden, oligarchen en functionarissen van Putin, maar nee, tegen de Russische Federatie en de volkeren en nationaliteiten van die federatie.

Het is me niet ontgaan dat president Putin in verband wordt gebracht met de gifgasaanval op Sergei Skripal en diens dochter in het Britse Salisbury. Het onderzoek is bij mijn weten nog niet afgerond, maar het meest waarschijnlijke scenario is dat het zenuwgas novichok, het motief en de omstandigheden erop wijzen dat het een Russische operatie was die in opdracht van de politieke leiding van de Russische Federatie is uitgevoerd.

Putin wordt in het Westen niet als een monster afgeschilderd, maar als een berekenend leider die met relatief goedkope middelen (cyberwarfare, omkoping van Europese radicaal-rechtse en radicaal-linkse politici, inperking van de persvrijheid en gelijkschakeling van de Russische media, op het westen gerichte propaganda) verdeeldheid probeert te zaaien in het Westen en zich vastklemt aan de macht. Hoewel dat laatste ook uitgelegd kan worden als het ontbreken van een voor alle partijen in het Kremlin aanvaardbare exit-strategie van Putin. Putin gijzelt met zijn vertrouwelingen de Russische Federatie, maar tegelijk wordt hijzelf ook gegijzeld en kan niet opstappen. Dat is overigens een fundamenteel verschil met Westerse democratieën waar machtsoverdracht in wetten geregeld is en niet zoals in de Russische Federatie een sprong in het duister.

Syrië en ISIS is weer een ander onderwerp. Laat ik volstaan met de constatering dat het om een gemengd beeld gaat met allerlei claims en beschuldigingen over en weer. Wat er in een oorlog gebeurt is niet per definitie identiek met wat de nieuwsconsument erover verteld wordt. Zowel in het Westen als in de Russische Federatie. Maar er bestaat wel overeenstemming over het feit dat het regime van Assad afgelopen jaren ISIS relatief met rust heeft gelaten.

Tekenend voor dat verwarrende beeld was de aanval van een door de VS geleide coalitie op 7 februari bij Deir al-Zour waar naar verluidt 200 Russische door het Russische leger  ondersteunde huurlingen van de Wagner Groep werden gedood. Het Kremlin houdt dat stil, zoals het ook sinds 2014 zwijgt over de in de Russisch-Oekraïense oorlog in Oost-Oekraïne gevallen Russische militairen, ‘toeristen’ en huurlingen. Warlords die voor de eigen portemonnee gaan en vaak haaks opereren op het officiële beleid van hun land vertroebelen verder het beeld van een oorlog met een duidelijk einddoel. Hoewel het verlengen van een oorlog ook een doel kan zijn en kan dienen om andere landen in de wielen te rijden en te verzwakken.

Ik ben het niet oneens met sommige van uw observaties over de VS en NATO, maar nogmaals, dat poetst de daden van Putin niet schoon. Dat gaat dan niet eens zozeer over de tegen het Westen gerichte acties omdat het Westen genoeg politieke en militaire macht heeft om zich teweer te stellen. Hoewel die macht overigens tot nu toe nauwelijks ingezet wordt. Dat gaat over het Russische volk dat weliswaar zweert bij een tsaar, maar in dat stilzwijgend afgesloten sociale contract tegelijk ook verlangt naar stabiliteit, welzijn, ontwikkeling van hun land, toepassing van de rechtsstaat en bestrijding van de corruptie. Dat alles levert Putin op dit moment onvoldoende en sociale onvrede is een risico voor hem. Ofschoon hij de urgentie goed beseft en nu zegt in te gaan zetten op de vergroting van de budgetten voor onderwijs, gezondheid en infrastructuur. Het Russische volk vraagt de urgentie die het verlangt en het is de vraag of het Kremlin daarin tijdig kan voorzien.

De paradox is dat de expansie van de Russische Federatie in het Westen die verder gaat dan de ‘normale’ verdediging van de eigen soevereiniteit en territoriale integriteit samen met het opbouwen van een binnenlandse nationale identiteit, wellicht het zelfbeeld van inwoners van de Russische Federatie versterkt en zo op dit moment de macht van Putin versterkt, maar voor de lange termijn ondermijnt dat juist de positie van machtscentrum en staat omdat het zich ermee internationaal isoleert en dit wegens gebrek aan macht en capaciteit economisch niet vol kan houden.

Een wereldbeeld dat uit de schuld van de een de onschuld van de ander laat volgen is onhoudbaar. Des te meer omdat de wereld sinds het eind van de koude oorlog is gefragmenteerd. Nieuwe landen als China zijn in opkomst, niet-statelijke actoren als Al Qaida die over grenzen opereren hebben aan belang gewonnen en Westerse en niet-Westerse multinationals Facebook, Alibaba, Google of Goldman Sachs  onttrekken zich door de economisering van de politiek hoe dan ook grotendeels aan de macht van staten (hoewel de bandbreedte per land verschillend is). De Russische Federatie en het Westen zijn niet langer communicerende vaten, waarbij een actie van de een direct 1 op 1 gevolg heeft bij de ander. En het een direct uit het ander af te leiden is, en omgekeerd.

Zo’n redenering is achterhaald en verklaart de huidige wereld niet meer. Of in elk geval onvoldoende. Het past bij een vorige fase van onze geschiedenis tot 1991 die wel verregaand dualistisch was. Maar nu leven we in een multipolaire wereld. Waarschijnlijk heeft de inzet van zo’n vroegere focus te maken met de achtergrond en de generatie van de beschouwer die opgegroeid is tijdens de koude oorlog. Daarom is het verleidelijk daarin te blijven hangen. Het is via een omweg niet zozeer een bevestiging van het eigen gelijk, maar van het eigen levensverhaal.

Met als complicatie dat hardliners in Moskou en Washington er belang bij hebben (hun nationale veiligheidsindustrie, hun legitimatie van de macht) om dat oude vijandbeeld in stand te houden, of zelfs opnieuw uit de kast te halen en weer glanzend op te poetsen. Maar als wij in onze eigen tijd willen leven en daar zinvol op willen reflecteren, moeten we juist voorbijgaan aan oude vijandbeelden. Niet omdat nostalgie niet mag, maar omdat het het zicht ontneemt op de uitdagingen en problemen van nu. Die willen we toch begrijpen om ze vervolgens in een debat met elkaar te bespreken?

Foto 1: Militair van de 2e Infanteriedivisie van de VS en Duitse krijgsgevangenen in de stad Leipzig, 19 april 1945.

Foto 2: Schermafbeelding van ‘mission statement’ op het blog ‘xevolutie.blogspot.nl’ van Jan Verheul (= Hugo Jansen).

Wierd Duk legt de Duk-doctrine uit in Café Weltschmerz. Door zijn woorden om te draaien komt de waarheid aan het licht

De Dagelijks Standaard besteedt in een opinie-artikel van Tim Engelhart half-instemmend, half-kritisch aandacht aan wat Telegraaf-journalist Wierd Duk over de Russische Federatie en geopolitiek te beweren heeft. Dat naar aanleiding van een interview met hem voor Café Weltschmerz. Volgens Duk vormt de Russische Federatie geen groot gevaar voor het Westen. Het is altijd zinvol om Duks woorden aan te horen, omdat eruit de waarheid gedestilleerd kan worden die omgekeerd is van wat Duk beweert. Mijn reactie bij het artikel:

De Duk-doctrine zegt dat wat Wierd Duk beweert in werkelijkheid precies andersom in elkaar zit. De relevantie van Duk is dat hij de waarheid omkeert. Door zijn woorden om te draaien komt de waarheid aan het licht.

Het is een dooddoener om te pochen dat men voor betere betrekkingen van het Westen met de Russische Federatie is. Dat is namelijk iedereen, behalve waarschijnlijk de wapenfabrikanten in de Russische Federatie en het Westen die bij oplopende spanningen hun wapens makkelijker slijten. Dat is weer een andere doctrine, de Juan Bosch- of Pentagon-doctrine. Het gaat er uiteraard om onder welke voorwaarden en met de waarborg van internationale verdragen die betere betrekkingen worden gerealiseerd. Dat is de nuance die Duk uit de weg gaat.

Uiteraard is president Putin niet van plan om het Westen aan te vallen. In elk geval niet frontaal. Er is geen enkele militaire of Rusland-deskundige die dat zal beweren. De reden daarvoor is eenvoudig, de Russische Federatie heeft te weinig militaire, economische en politieke kracht om ook maar enige kans te maken om het Westen succesvol aan te vallen. Putin zou wel gek zijn, een directe aanval richting Baltische staten, Polen, Duitsland of Roemenië betekent het einde van zijn politieke leven. Het is daarom onduidelijk wat Duk wil bewijzen met een stelling die niemand voor z’n rekening neemt.

Wat het Kremlin sinds de invasie van de Krim in 2014 wel uitvreet in Europa is het slinks en stiekem ondermijnen van haar grenslanden zoals Oekraïne, en de EU. Dat laatste onder andere door de financiële of politieke steun aan links- maar vooral rechts-radicale politici en opiniemakers.

Het Kremlin ondermijnt daarmee de Europese veiligheidspolitiek. Al 4 jaar heeft de Russische Federatie reguliere militaire troepen in Oost-Oekraïne zonder dat het Kremlin dat erkent. Dat is hybride oorlogsvoering die op te vaten valt als een kruising van propaganda, cyberoorlog, geheime operaties van speciale troepen, incidentele inzet van ouderwetse conventionele infanterie en artillerie, en politieke ondermijning. Dat is een bewuste strategie van het Kremlin. Deels uit nood geboren omdat het een relatieve goedkope manier van oorlogvoeren is. Het Westen heeft daarop nog steeds geen goed antwoord weten te formuleren.

Oekraïne is een groot land met 44 miljoen inwoners dat zich probeert te ontworstelen aan de greep van het Kremlin. Juridisch, economisch, politieke en mentaal. Volgens internationale verdragen is het een soeverein land waarvan de territoriale integriteit gegarandeerd is. Ook door de Russische Federatie dat in het Boedapester Memorandum van 1994 Oekraïne die soevereniteit garandeert. Dat heeft niets te maken met de Russische wereld, maar alles met de autonomie van landen dat daar volkenrechtelijk bovenuit gaat en in na-oorlogse afspraken zoals Helsinki 1975 is vastgelegd. Juist vanwege die door Moskou gegeven garantie kwam de annexatie van de Krim voor Kiev als een koude douche.

Een kleine meerderheid van vooral jongere Oekraïeners richt de blik naar het Westen. Veel Oekraïeners willen maar een ding: vrede en een einde aan de Russisch-Oekraïense oorlog die nu al vier jaar duurt, en tot niets leidt. Dat laatste is precies wat het Kremlin beoogt, namelijk Oekraïne verdeeld, corrupt, chaotisch en verzwakt houden. Onder die condities kan een land niet tot de NATO toetreden.

Het is onjuist dat het Westen de Russische Federatie het recht ontzegt om de eigen geopolitieke belangen te behartigen zoals Duk beweert. Integendeel. Het Westen heeft juist belang bij een stabiele Russische Federatie. En bedenk wel, dat deze federatie van landen in oppervlakte het grootste ter wereld is en zelf met grote interne problemen van verdeeldheid kampt. Het Westen ontzegt de Russische Federatie echter wel het recht om te stoken in andere landen (Baltische landen, Oekraïne, voormalige Sovjet-republieken) die hun eigen land willen opbouwen, maar door de ondermijning van het Kremlin daar in gehinderd worden. Dat is wat er scheef zit aan de Russische politiek. Wie dat niet wil zien, ziet de Russische agressie door de vingers en wordt een waterdrager die rechtpraat wat krom is. Kortom, de Duk-doctrine.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Wierd Duk springt in de bres voor Moskou: ‘Men framet dat Rusland onze primaire vijand is. Supergevaarlijk!’’ van Tim Engelbart voor DDS, 14 april 2018.

Baarlijke onzin van Laurien Crump over de russofobie in de top van de Nederlandse politiek. Wat moeten media en wetenschap ermee?

Update 8 december 2021: Opnieuw heeft Laurien Crump het voor elkaar weten te krijgen om haar opinie in NRC geplaatst te krijgen. Haar stellingname blijkt uit de kop: ‘Poetin heeft een punt’. Al eerder plaatste NRC in 2016 artikelen van haar waar ik forse kritiek op liet blijken in commentaren. De herhaalde plaatsing door NRC vind ik bedenkelijk omdat Crump in mijn ogen de objectiviteit en onpartijdigheid voorbij is. Ze verbergt zich achter een wetenschappelijke status die ze eigenlijk niet heeft. Daarbij vertelt ze telkens het zelfde verhaal en komt onafhankelijk van de actualiteit telkens terug op het onbewezen feit dat Westerse leiders rond 1990 de leiding van de Sovjet-Unie beloofden de NAVO niet oostwaarts uit te breiden. Dat is inderdaad een mythe en gold alleen voor een moratorium op de plaatsing van NAVO-troepen in de toenmalige DDR. Crump doet aan misleiding en NRC werkt daar welbewust aan mee door haar een podium te bieden. Overigens staat bij het opinie-artikel dat ze ‘universitair hoofddocent’ is, maar volgens opgave van de Universiteit Utrecht is zij ‘universitair docent’. 

Laurien Crump is universitair docent en onderzoeker in de geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht. Haar achtergrond is Klassieke Talen en Vergelijkende Geschiedenis. Ze is auteur van een boek over de periode 1955-1969 van het Warschaupact. In een artikel in NRC van 20 juni 2016 meende ze dat het Westen op moet houden de Russische Federatie te vernederen. Mijn reactie daarop was dat Crump de plank misslaat en niet weet waarover ze praat. Ik zette zelfs twijfels bij haar motivatie: ‘Het zal niet de opzet zijn, maar dit artikel roept vooral vragen op over de deskundigheid en politieke gezindheid van Crump. Is zij wel zo objectief als ze zegt te zijn?’ Crump vereenzelvigt zich met de retoriek van het Kremlin.

In december 2016 bood NRC haar nogmaals een podium en kon ze haar artikel ‘Praat met die man – om erger te voorkomen’ publiceren. Met die man werd de Russische president Putin bedoeld. In een commentaar concludeerde ik dat ze opnieuw vanuit de identificatie met het Kremlin redeneerde. Nu heeft Crump naar aanleiding van de leugen over een bijeenkomst van de afgetreden minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra opnieuw een artikel geschreven dat door de Belgische De Standaard is geplaatst. De titel is ‘Voor Den Haag blijft Rusland de baarlijke duivel’. Bij de reacties is de versie te lezen zoals die op internet is te vinden.

Crumps stelling is dat er russofobie heerst ‘in de hoogste regionen van de Nederlandse politiek’. Wat ze met ‘russofobie’ bedoelt maakt zij niet duidelijk. Ze lijkt te suggereren dat er in de top van de Nederlandse politiek angst of afkeer voor Rusland of de Russen bestaat, maar zij maakt dat alleen hard door te wijzen op de afkeer van het beleid van het Putin-regime of de slechte relatie op het geleid van de nationale veiligheid tussen de Russische Federatie en westerse landen. Maar het is misleidend om dat russofobie te noemen, dat is hooguit Putinfobie. In de top van de Nederlandse politiek bestaat geen afkeer van het Russische volk, Rusland of de Russische Federatie, maar op z’n hoogst afkeer van het veiligheidsbeleid van de Russische overheid dat de Europese stabiliteit in gevaar brengt. De Russische bezetting van de Krim in 2014, de bezetting van delen van Oost-Oekraïne door reguliere Russische troepen of huurlingen van het Russische veiligheidsbedrijf Wagner en het neerhalen van de MH17 door een Buk-raket die volgens het meest waarschijnlijke scenario van het JIT uit de Russische Federatie werd aangevoerd hebben de afkeer van het Russische beleid in het Kremlin gevoed.

Crump gaat voor een historica losjes met de feiten om. Zo concludeert ze dat Zijlstra niet alleen gelogen zou hebben over zijn aanwezigheid bij een bijeenkomst in 2006 met Putin, maar zou hij ook hebben gelogen over de inhoud: ‘Hij was er niet alleen niet bij, maar Poetin blijkt het ook nooit gezegd te hebben.’ Dat is echter niet onafhankelijk vastgesteld. Ook Crump was er niet bij en weet niet wat er in de marge van de bijeenkomst in 2006 in de Russische datsja is gezegd. Bron is oud-topman van Shell Jeroen van der Veer die nog steeds voor Shell lobbyt en er belang bij heeft om de verhouding met Putin goed te houden en zo de belangen van Shell te verdedigen. Wat hij er achteraf over zegt moet dan ook gerelateerd worden aan Shells belangen die hij verdedigt. Dat zijn geen geringe belangen zoals het pijplijn-project Nord Stream II waar zowel het Russische Gazprom als Shell aan deelnemen of belangen in Russische olievelden (Sakhalin-2: 27,5%; Salym: 50%).

Crump verwijdert zich nog verder van een onpartijdige historische opstelling als zij over de gesprekken van Zijlstra met zijn Russische collega Lavrov zegt: ‘die Zijlstra aanvankelijk zou benutten om de Russen te confronteren met het verdraaien van feiten omtrent de MH17.‘ Dat is een kleuring van de feiten door Crump. Het is een constatering uit het ongerede. Aangenomen mag worden dat als minister Zijlstra in de gesprekken met Lavrov uitging van de bevindingen van het JIT dat wordt gecoördineerd door het Nederlandse OM. Crump gaat niet mee in de bevindingen van het OM, maar bestempelt ze via een omweg als ‘verdraaien van feiten’. Dat is een merkwaardige opvatting voor een universitair docent die werkzaam is bij de Universiteit Utrecht en van wie zorgvuldigheid mag worden verwacht. Crump doet in dezelfde alinea opnieuw aan stemmingmakerij als ze het heeft over ‘versterkte aan­wezigheid van Navo-troepen in Oost-Europa’. In de Baltische staten heeft de Navo-reactiemacht  3.260 militairen gestationeerd. Dat wordt door militaire deskundigen als te weinig gekwalificeerd voor een snelle en passende reactie op offensieve bedoelingen van het Russische leger dat aan de grens met Polen en de Baltische staten aanzienlijk grotere aantallen parate troepen heeft samengetrokken.

Crump gebruikt de blauwdruk van de Koude Oorlog om de huidige spanningen in Oost-Europa te verklaren. Dat mag onderhand haar methodiek genoemd worden. Het is een zinloze omleiding. Uiteraard zijn er kansen gemist om tot een goede relatie tussen de Sovjet-Unie of de Russische Federatie en het Westen te komen. Dat valt te betreuren. Volgens Crump volgt uit een OVSE-rapport waaraan ze heeft meegewerkt dat de oorzaken van de slechte relatie verder terug gaan in de tijd dan 2014: ‘Volgens het rapport zijn de Oekraï­necrisis en de vermeende geo­politieke ambities van Rusland niet de oorzaak van de huidige crisis in de Europese veiligheid, maar het symptoom. De oorzaak ligt dieper, in de unfinished post-Cold War settlement’. Crump gaat verder: ‘De Russen zelf maken er ook geen geheim van dat de invasie van de Krim – hoe afkeurenswaardig ook – bedoeld was om Rusland weer ‘relevant’ te maken. In die opzet is Poetin in ieder geval geslaagd.’ Dat laatste is een aanname die betwijfelbaar is. Het Kremlin heeft zich door de bezetting van de Krim vervreemd van het Westen en sancties op de hals gehaald die de economie en de toenadering tot Europa hebben beschadigd.

Crump laat in haar betoog een onderwerp ongenoemd dat sinds een jaar centraal staat in de politiek en media in de VS en Europa en de verhoudingen akelig heeft verziekt. Namelijk de inmenging van de Russen in de publieke opinie en de nationale politiek van landen via onder meer sociale media en hacks. En dan vooral in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016. Op een recente hoorzitting in het Amerikaanse congres beweerden de directeuren van de Amerikaanse inlichtingendiensten dat die inmenging ongewenst is, tot op de dag van vandaag doorgaat en er voldoende signalen zijn dat voor Russische inmenging in de tussentijdse verkiezingen van november 2018. Dat is geen aanname, maar een feit dat door onderzoeken in onder meer de VS en het Verenigd Koninkrijk wordt gestaafd. Ofwel, het kan zijn dat de Russische Federatie in het verleden onheus bejegend is door westerse landen, maar sinds het mislukken van de Reset van 2012 doet het Kremlin er zelf weinig aan om de relatie door een gematigde opstelling en overleg met Westerse landen te verbeteren.

Het is een raadsel wat een universiteit als die van Utrecht (waar ik alumnus van ben en die me nauw aan het hart gaat) en  gerespecteerde nieuwsmedia als NRC of De Standaard denken te winnen bij de deskundigheid van Crump die de objectiviteit en de onpartijdigheid voorbij is. Ze is een politiek activiste en daar is niets mis mee. Ze mag uiteraard haar mening verkondigen in het publieke debat, zoals iedereen dat mag. Het wordt er echter bedenkelijk op als ze dat doet onder het mom van wetenschap en zich beroept op een instelling met autoriteit. Zelfs krampachtig in het geval van de OVSE. Het wordt er pijnlijk op als OVSE, Universiteit Utrecht of gerespecteerde nieuwsmedia haar die dekking wensen te geven. Crumps zelfingenomenheid wordt er absurd op als ze denkt de Nederlandse politiek als objectieve analist van advies te kunnen dienen: ‘De opvolger van Halbe Zijlstra nodig ik graag uit tot een gesprek om nieuwe verzinsels te voorkomen’. Ze illustreert haar betoog met plak en knip-illustraties met Zijlstra die haar ‘wetenschap’ er extra onbenullig op maakt.

Foto’s: Knip-en plak illustraties bij het artikel ‘Voor Den Haag blijft Rusland de baarlijke duivel’ van Laurien Crump in De Standaard, 15 februari 2018. NRC heeft op 14 februari 2018 het artikel geplaatst onder de titel ‘Ook kabinet lijdt aan russofobie’, zonder illustraties met een gephotoshopte Zijlstra. 

De Hoop Scheffer keuvelt over NAVO en Russische Federatie. Nieuwsuur zendt het nog uit ook

De voormalige secretaris-generaal van de NAVO (2003-2009) Jaap de Hoop Scheffer doet aan waarzeggerij. Hij kijkt in de glazen bol van de recente geschiedenis en brouwt daar zijn aannames uit. Actieve politici hoeden zich om hypothetische als/dan-vragen te beantwoorden, maar De Hoop Scheffer schudt ze moeiteloos uit zijn mouw. De relevantie van wat hij zegt is nul. Het is de vraag wat voor belang de redactie van Nieuwsuur erin ziet. Waarom geeft Nieuwsuur De Hoop Scheffer een podium? Wat denkt Nieuwsuur dat hij toevoegt?

Daarbij spreekt hij zich ook nog eens tegen wat zijn betoog er nog onbeduidender op maakt. In maart 2017 zette hij in bovenstaand fragment vragen bij de rationaliteit van de Russische president Putin, maar in januari 2018 gaat De Hoop Scheffer uit van de rationaliteit van Putin. Dat kan niet allebei waar zijn. Wat De Hoop Scheffer met deze buitenfeitelijke geschiedschrijving vooral oproept is vragen over zijn eigen rationaliteit.

Jaap de Hoop Scheffer is weer een CDA-politicus die pas assertief wordt na zijn carrière als actieve politicus. Als het er niet meer toe doet. Wijsheid komt bij dit soort politici blijkbaar met de jaren. Net als oud-premier Dries van Agt die van de weeromstuit overgestapt is naar GroenLinks. Sapristi! De Hoop Scheffer gaat nog verder. Hij kijkt niet alleen terug en bouwt met onnavolgbare aannames zijn kaartenhuis, maar doorgrondt ook de toekomst. Zo zegt hij volgens een bericht van de NOS dat er voor Georgië en Oekraïne geen sprake meer zal zijn voor NAVO-lidmaatschap. Hoe kan hij dat weten en waarom loopt hij als voormalig secretaris-generaal het huidige leiderschap van de NAVO hiermee voor de voeten? De Hoop Scheffer gaat daar helemaal niet over. Nog los van het feit dat zijn inschatting niet op feiten, maar op hypotheses is gebaseerd.

Hoe is het werkelijk gegaan? Op de NAVO-top in Boekarest, 2008 zei Putin tegen president Bush: ‘You don’t understand, George, that Ukraine is not even a state. What is Ukraine? Part of its territories is Eastern Europe, but the greater part is a gift from us.’ Een citaat dat overigens door sommigen als apocrief wordt bestempeld. Maar als de bron klopt, dan onderstreept dat de onjuistheid van wat De Hoop Scheffer zegt. Dan werd Putin in 2008 niet radicaler door een hem onwelgevallig besluit van de NAVO, maar was Putin al door en door radicaal voordat de NAVO in 2008 besloot om Georgië en Oekraïne het lidmaatschap in het vooruitzicht te stellen.

Er bestaat consensus over dat Putin los van welk besluit van de NAVO ook Oekraïne hoe dan ook geen autonomie gunde. Hij ontkende zelfs dat Oekraïne een autonome staat was, kon of mocht zijn. Autonomie die Putin 10 jaar later door inmenging in Oost-Oekraïne nog steeds blokkeert overigens. Dat is de rode lijn in het beleid van het Kremlin. Want volgens de voorwaarden van de NAVO kan een land dat gedestabiliseerd is geen lid worden. Dat tekent Putins missie: Oekraïne door destabilisering afhouden van het NAVO-lidmaatschap.

Wat de NAVO verweten kan worden is dat het besluit om Georgië en Oekraïne lidmaatschap te bieden Putin de gelegenheid bood om zijn weerzin tegen een autonoom Oekraïne te verbergen achter dat besluit. In die val trapt De Hoop Scheffer 10 jaar later nog steeds. De NAVO had Putin die politieke dekking nooit moeten geven. Die inschattingsfout is gemaakt tijdens het secretariaat van Jaap de Hoop Scheffer en heeft hij niet kunnen voorkomen. Dat valt niet hem maar vooral president Bush aan te rekenen. De huidige relativering van De Hoop Scheffer verklaart dat echter niet, maar onttrekt het aan het zicht door er een laag van aannames overheen te leggen. Voor het begrip van wat er in 2008 gebeurde is dat een zinloze exercitie. Er valt zelfs een misleiding door De Hoop Scheffer in te zien. Het was beter geweest als de NAVO in 2008 beide landen per onmiddellijk lid had gemaakt of hun kandidatuur geheim had gehouden totdat het besluit effectief zou worden genomen.

De wijsheid achteraf van Jaap de Hoop Scheffer verwisselt oorzaak en gevolg. Hij schat Putin in 2018 in tegensstelling tot wat hij in 2017 beweerde 100% rationeel in terwijl de Russische president zonder de NAVO en voor 2008 ook al radicaal was. Want zo kan het misgunnen of blokkeren van de autonomie voor het 44 miljoen inwoners tellende Oekraïne wel genoemd worden. Machtspolitiek waartoe De Hoop Scheffer zich blijkbaar achteraf bekeerd heeft. Dat maakt internationale verdragen en grondrechten ondergeschikt aan botte macht en is per definitie radicaal omdat het voorbijgaat aan de soevereiniteit en het recht van staten.

In zijn betoog heeft De Hoop Scheffer het geen moment over de rechten en volkssoevereiniteit van Georgië en Oekraïne. Hij gaat voorbij aan internationale verdragen (Helsinki 1975, Parijs 1990, Boedapest 1994) die autonome staten zoals Oekraïne soevereiniteit garanderen en het recht op een eigen koers. De Hoop Scheffer redeneert alsof hij Oekraïne ondergeschikt ziet aan of als een verlengde (‘Klein Rusland’) van de Russische Federatie. Dat is te grof voor geschiedschrijving die de werkelijkheid genuanceerd en waarheidsgetrouw beschrijft of voor historiserende journalistiek die het moet hebben van een zorgvuldige reconstructie die het verleden helpt inzichtelijk te maken. De Hoop Scheffer dendert met de fijngevoeligheid van een olifant in de porseleinkast door de recente geschiedenis. Zijn revisionisme rammelt aan vele kanten en is niet to the point.

Herken de tekortkoming in het neorealisme van Beatrice de Graaf

Het artikel ‘Herken de tsaar in Poetin’ van hoogleraar internationale betrekkingen Beatrice de Graaf in NRC is merkwaardig onevenwichtig opgebouwd. Alsof zij heeft zitten knippen en plakken in eigen werk. In het middenstuk geeft ze een analyse van en waarschuwing voor Putin die tamelijk negatief is voor het Kremlin. De Graaf toont aan dat de Russische leiders zich niet aan afspraken houden en niet aan afspraken te houden zijn. Dankzij ondermijningstactieken en een nostalgische blik naar de 19de eeuw. In die analyse is De Graaf goed te volgen. Het sluit aan bij de in het Westen meest aangehangen visie op de machthebbers in het Kremlin.

Maar in de inleidende en slotalinea’s zegt De Graaf iets anders. Haar instemmende verwijzing naar Laurien Crump zet de toon. Crump is echter niet zozeer voor toenadering en ontspanning, maar voor inbinden. Vanuit een Westers schuldcomplex. De Graaf geeft de positie van Crump dan ook niet goed weer. Crump meent dat het Kremlin niet uit zou zijn op confrontatie met het Westen. Dat sluit echter helemaal niet aan bij De Graafs analyse. Met haar instemmende verwijzing naar Henry Kissinger laat De Graaf zich kennen als een historisch neorealist. In de school van John Mearsheimer de niet voor niets zo populaire historicus in het Kremlin. Iemand die machtsdenken voor afspraken van internationale verdragen, en pragmatisme voor moralisme zet.

Dit neorealisme dat De Graaf aanhangt leidt tot een aanbeveling die haaks staat op haar analyse uit het middenstuk. Want enerzijds moet Nederland van haar goed beseffen waar de Russische dreiging uit bestaat en partners zoeken om die te weerstaan. Maar anderzijds wil ze de Russen eigen speelruimte (diplomatieke ‘theaters’) en begrip geven om ze te appaiseren of in toom te houden. Hoewel uit haar analyse volgt dat het Kremlin letterlijk en figuurlijk over grenzen gaat en het zeer de vraag is of het teruggrijpen naar 19de eeuws machtsverhoudingen de juiste voorwaarde is om van het Kremlin spijkerharde afspraken af te dwingen.

Het grootste gemis van het stuk van De Graaf is dat ze alles in een historische en machtspolitieke dimensie plaatst en daarom het meest waarschijnlijke en voor de hand liggende mist. Dat maakt haar aanbevelingen vrijblijvend. Deze eendimensionele visie biedt weinig waarde voor de praktische politiek. Het is namelijk de economie en de demografie die de zwakte van de Russische Federatie uitmaken. Kortweg gezegd, het Kremlin kan als de reservefondsen zijn uitgeput binnen één of twee jaar economisch op de knieën gedwongen zijn. Door een combinatie van lage olieprijzen, sancties en een stop op investeringen en export van technologie. Dat was de tactiek van president Obama. De Russische confrontatie vraagt om een asynchroon antwoord die afwijkt van de framing door het Kremlin. Dat heeft De Graaf niet begrepen die alles beredeneert vanuit traditionele internationale betrekkingen waarvan ze de contouren kritiekloos door het Kremlin laat dicteren.

Foto: Schermafbeelding van deel ‘artikel ‘Herken de tsaar in Poetin’ van Beatrice de Graaf in NRC, 13 januari 2017.

Laurien Crump slaat opnieuw de plank mis over Putin die niet uit zou zijn op confrontatie

Laurien Crump is universitair docent en onderzoeker in de geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht. Haar achtergrond is Klassieke Talen en Vergelijkende Geschiedenis. Ze is auteur van een boek over de periode 1955-1969 van het Warschaupact. In een artikel in NRC van 20 juni 2016 meende ze dat het Westen op moet houden de Russische Federatie te vernederen. Mijn reactie daarop was dat Crump de plank misslaat en niet weet waarover ze praat. Ik zette zelfs twijfels bij haar motivatie: ‘Het zal niet de opzet zijn, maar dit artikel roept vooral vragen op over de deskundigheid en politieke gezindheid van Crump. Is zij wel zo objectief als ze zegt te zijn?’ Crump vereenzelvigt zich met de retoriek van het Kremlin.

Nu biedt NRC haar in een artikel opnieuw een podium en kunnen we haar objectiviteit nogmaals toetsen. Zij redeneert opnieuw vanuit haar identificatie met het Kremlin. Haar uitgangspunt zijn de goede bedoelingen die president Putin volgens haar in zijn jaarlijkse toespraak tot de Doema tentoonspreidt door te zeggen dat hij ‘niet uit is op confrontatie” en dat samenwerking in ieders belang is.’ Die uitgesproken hand zou Europa aan moeten nemen. Goede bedoelingen van Putin zijn echter een nietszeggend argument en het is de vraag of hij een hand uitgestoken heeft. Een deel van de Russische informatieoorlog is immers de misleiding (‘Maskirovka’) waarbij om militaire doelstellingen de feiten bewust anders worden voorgesteld dan ze zijn.

Opnieuw legt Crump in haar beschouwing de blauwdruk van de Koude Oorlog over de huidige relatie tussen de Russische Federatie met het Westen en meent daaruit conclusies over de actuele veiligheidspolitiek te kunnen trekken. Opnieuw gaat ze met dat schematisch denken de fout in. Want 1955 of 1970 is 2016 niet. Er bestaat een fundamenteel verschil tussen de toenmalige Sovjet-Unie en de Russische Federatie anno 2016. Putin is een rechts-nationalistische leider zonder ideologische en strategische visie op de geschiedenis. Het voortbestaan van hemzelf en zijn directe zakenvrienden is wat Putin drijft. De positie van de Russische Federatie is daarvan de afgeleide. Met tactische invallen hobbelt Putin van incident naar incident. Volgens critici werkt hij zich daarmee steeds verder in de nesten. De reserves van de Russische Federatie zouden in de zomer van 2017 op zijn. Dan kan de sociale vrede niet langer afgekocht worden. En wacht de kladderadatsch.

Crump vergeet dat het Putin is die door de bezetting van de Krim in 2014 de Europese veiligheidspolitiek fundamenteel heeft veranderd door het schenden van internationale afspraken over veiligheidspolitiek en soevereiniteit van staten die in 1941, 1975 en 1994 in overleg tussen landen vorm kregen en iedereen zich aan hield. In de Algemene Vergadering van de VN werd in maart 2014 die annexatie in resolutie 62/262 met 100 stemmen voor veroordeeld. Het is naïef en wetenschappelijk onbegrijpelijk van Crump om in een analyse naar de Europese veiligheidspolitiek te verwijzen zonder de Krim of Oekraïne zelfs te noemen. Dat is een onvolledige analyse. Dit pragmatisme -of neorealisme volgens John Mearsheimer en Henry Kissinger- dat pleit voor een dialoog met de Russische Federatie gaat te makkelijk voorbij aan de schade die door dit land sinds 2014 aan de Europese veiligheidssituatie is aangebracht. En Oost-Europese landen heeft geïntimideerd.

Het is wenselijk om een nieuwe start te maken -en door de verslechterende economische situatie wordt Putin daar wellicht toe gedwongen- maar niet op de condities die het Kremlin stelt. Europa neemt de Russische Federatie serieus door Putin niet serieus te nemen. Dat verschil gaat aan Crump voorbij. Europa moet werken aan de verbetering van de verstandhouding met de inwoners van de Russische Federatie. Een autoritair leider als Putin die hard op weg is om zijn land richting dictatuur te loodsen en de rechtsstaat te ontmantelen is geen gesprekspartner waarop vertrouwd kan worden. De recente veiligheidspolitiek van het Kremlin maakt dat duidelijk. Voor de goede verstaander. Europa heeft vrienden nodig, maar niet als ze zich gedragen als vijand.

Foto: De Russische president Vladimir Putin bezoekt de Krim. Credits: Getty.

Obama vraagt Trump om het Kremlin te weerstaan terwijl hij dat zelf heeft nagelaten

Laten we er geen doekjes om winden, president Obama heeft in zijn buitenlands beleid mooi weer gespeeld. En blijft dat doen. Hij vraagt president-elect Donald Trump zich ferm op te stellen tegenover de Russische Federatie, terwijl hij dat zelf heeft nagelaten. Obama is hypocriet. Hoe meent hij er in hemelsnaam mee weg te kunnen komen anderen iets te vragen wat hij zelf heeft nagelaten? Vertrouwt hij zozeer op een welwillende houding van de establishment media dat hij dat straffeloos meent te kunnen zeggen? Obama’s gebrek aan zelfkennis en zelfreflectie zijn immens. Zijn intellectualisme heeft hem wereldvreemd gemaakt. Benauwd voor buitenlandse avonturen heeft hij de grootste en duurste militaire macht ter wereld de handen op de rug gebonden. Het is een wonder waarom Obama publiekelijk niet meer kritiek op zijn veiligheidsbeleid krijgt.

John Schindler toont in een opinie-artikel voor de Observer overtuigend aan dat Obama door zijn aarzelend, zwalkend en weinig doortastend buitenlands beleid president Putin onnodig veel ruimte heeft gegeven in Oekraïne, Syrië of Kaliningrad. Door toedoen van de afwachtende houding van Obama is vooral in Europa de instabiliteit nodeloos vergroot. Door dit gebrek aan tegenspel ontstond geen stabiel evenwicht tussen de VS en de Russische Federatie. Putin kon steeds meer initiatief naar zich toe trekken en zich steeds agressiever gedragen. Ondanks de Amerikaanse handtekening onder het Boedapester Memorandum 1994 weigerde   Obama in maart 2014 de daad bij het woord te voegen. De Russische Federatie bezette na een gemanipuleerd referendum in maart 2014 de Krim dat Oekraïens territorium is. Dat memorandum garandeerde de territoriale integriteit van Oekraïne in ruil voor het opdoeken van het weliswaar verouderde, maar wel zeer omvangrijke Oekraïense kernwapenarsenaal. Het maakte Oekraïne kwetsbaar. Obama maakte zichzelf ongeloofwaardig.

Het is niet het Kremlin dat door hacks en lekken via WikiLeaks Hillary Clinton de verkiezingen liet verliezen. Het is Obama met zijn slechte veiligheidsbeleid en gebrek aan durf om banken en bedrijven aan te pakken die het verlies van Clinton grotendeels op zijn geweten heeft. Hoewel Clinton niet het antwoord op Trump was  zoals ik in juni 2016 schreef: ‘Clinton is de aangekondigde ramp, zoals Cameron dat voor zijn land was. De Democratische partij heeft als backup kandidaat Bernie Sanders achter de hand die nog steeds niet uit de race voor de Democratische nominatie gestapt is. Hij houdt vermoedelijk vol om twee redenen. Om punten van zijn progressieve agenda op de Democratisch conventie van 25-28 juli binnen te halen en zo het progressive platform te versterken. En om in te stappen als het onwaarschijnlijke, maar niet onmogelijke scenario zich voordoet: een aanklacht tegen Clinton vanwege spionage in verband met haar privé server aan de hand van een FBI-onderzoek. Het feit dat over de timing van het naar buiten komen ervan de gezagsgetrouwe, maar ook Republikeinse FBI-chef James Comey beslist is het schrikbeeld voor allen die het populisme een halt willen toeroepen. Als dit pas na de Democratische conventie gebeurt in het midden van de campagne dan is de ramp niet meer af te wenden’. De ramp was aangekondigd en iedereen kon hem aan zien komen komen.

Corporate Democraten als Obama hebben het verlies van het presidentschap op hun geweten. Het zou Obama sieren als hij voortaan zijn mond hield. In de acht jaar van zijn presidentschap kon hij handelen en liet dat na. Nu zitten de VS opgezadeld met een semi-fascist als Trump en kan Putin ruimte van anderen inpikken.

SP wil oorlog voorkomen en vrede bevorderen. Hoe kan dat door wensdenken en wegkijken voor de realiteit?

Aldus het concept verkiezingsprogramma van de SP over ‘Oorlog voorkomen, vrede bevorderen’ dat afgelopen week werd gepresenteerd. Wie wil nou geen einde aan oorlog en ontmanteling van de Amerikaanse, Chinese, Russische en Europese veiligheidsindustrie waarin wapenfabrikanten, politici, journalisten en wetenschappers onder een hoedje spelen? Maar de claim van de SP dat dat eenzijdig veranderd kan worden is niet realistisch.

Het is een wereldvreemde paragraaf vol verhullend taalgebruik. Maar ook een paragraaf die voorbijgaat aan de werkelijkheid en een fout beeld van de werkelijkheid schetst. Feit is dat de uitgaven van de NAVO-lidstaten enorm zijn afgenomen. Europa en Canada geven in 2015 volgens opgave van de NAVO nog zo’n 1,43% van hun bbp uit aan defensie. In de periode 1980-1984 was dat voor de Europese NAVO-leden gemiddeld 3,6% (zie tabel 2). Door het vredesdividend zijn de defensie-uitgaven sinds de hoogtijdagen van de Koude Oorlog in Europa aanzienlijk gedaald. Met als gevolg dat hoofdkwartieren zijn gesloten, Amerikaanse troepen uit Europa zijn teruggetrokken, nationale krijgsmachten onderdelen zijn afgestoten -Nederland heeft geen tanks meer- en Nederland een gebrek heeft aan reserveonderdelen en munitie (zodat het oefent door pangpang te roepen) dat het de vraag is of het nog kan voorzien in de opdracht om het eigen grondgebied te verdedigen.

Een politieke partij moet staan voor de verdediging van het eigen territorium. Dat wil zeggen de territoriale integriteit. Zeker voor een partij die pleit voor een afgeslankte EU met minder bevoegdheden. Dat kan door  het opbouwen van een compacte, hooggekwalificeerde en professionele krijgsmacht die Nederland niet afhankelijk maakt van vrienden en nog minder van vijanden. Een verzwakt Nederland dat zichzelf niet kan verdedigen voorkomt geen oorlog en bevordert geen vrede. Daar helpt geen 1984-achtige newspeak aan die oorzaak en gevolg omkeert. En los van de feiten ‘vrede‘ ‘oorlog‘ en ‘oorlog‘ ‘vrede‘ wenst te noemen.

Uiteraard moet een wapenwedloop worden voorkomen, want het geld kan beter naar onderwijs, cultuur of zorg gaan. Maar dat kan niet vanuit wensdenken en wegkijken voor de realiteit eenzijdig geforceerd worden vanuit het niets van een niet bestaande ideale wereld, zoals de SP het voorstelt. Als deze partij blijft weigeren om recente daden van de Russische Federatie te noemen wat ze zijn, dan blijft het zich ongeloofwaardig en zelfs onwaarachtig gedragen. Het Kremlin initieert daden van agressie die de Europese veiligheidspolitiek sinds 2014 op de kop hebben gezet. Het is de Russische Federatie die delen van buurlanden volgens VN-resolutie 68/262 onrechtmatig bezet houdt, verplichtingen en garanties van internationale verdragen niet nakomt (Boedapester Memorandum 1984, Helsinki Final Act 1975), voortdurend het luchtruim van andere landen schendt en dreigt met de militaire invasie van Oekraïne, Polen, de Baltische landen en Roemenië.

De paragraaf over veiligheidspolitiek maakt de SP electoraal ongeloofwaardig voor kiezers die deze partij om andere redenen willen steunen. Dan loopt de partij opnieuw de kans op een teleurstellend stembusresultaat. Wellicht kan het erover nadenken of het correct weergeven van oorzaak en gevolg van de veiligheidspolitiek niet meer kiezers over de brug trekt. De SP heeft als vanouds de pretentie om de façade van het Westers kapitalisme door te prikken, maar vlucht vervolgens weg in een andere, eigen schijnwereld. Dat helpt niet.

Foto: Deel van de paragraaf ‘Oorlog voorkomen, vrede bevorderen’ in concept verkiezingsprogramma van de SP, oktober 2016.