Karel van Wolferen is een grappige man met veel wrok in zich. Hij heeft ergens de afslag van de redelijkheid en maatschappelijke erkenning gemist en slijt zijn dwarsigheid als de verworvenheid van de malcontente rebel. Als voormalig Japan-deskundige richt hij zich sinds 2014 op Oekraïne. Opvallend zijn niet zijn meningen, maar de onveranderlijkheid ervan. Van Wolferen blijft bij zijn mening ook als de feiten veranderen.
Dat maakt hem ontroerend als de last-man-standing. Zijn betoog leest als een tijdscapsule. In het hoofd van Van Wolferen is het altijd 2014 en lijkt het alsof onderzoeksjournalisten van het Russische Novaya Gazeta of Simon Ostrovky van Vice News geen nieuwe feiten boven water hebben gehaald over de politieke, economische en militaire inmenging van het Kremlin in Oekraïne.
De invalshoek van Van Wolveren is de eenzijdigheid. Hij is in slaap gedommeld in de trein waaruit hij niet meer kan ontsnappen en doet als in trance verslag van wat hij aan die ene kant ziet. Het landschap aan de andere kant van de trein valt buiten zijn bereik. Zo ziet hij niet dat de meest kwalijke inmenging in Oekraïne de onrechtmatige bezetting door Russische strijdkrachten van de Krim in februari 2014 was. Die bezetting en het pseudo-referendum werd door de Algemene Vergadering van de VN in een resolutie in maart 2014 veroordeeld. Dat laat Van Wolveren in zijn nu al jaren terugkerende tirades tegen Victoria Nuland, Joe Biden, president Porosjenko, Guy Verhofstadt en Hans van Baalen altijd ongenoemd.
Logisch, want Van Wolveren is geen journalist of wetenschapper op zoek naar de waarheid of nieuwe inzichten, maar een ideoloog die de waarheid probeert te verbergen met alternatieve feiten uit zijn knutseldoos. In de Sovietology wordt zo iemand als nuttige idioot of reisgenoot (‘fellow traveller’) aangeduid. De tragiek van Van Wolveren is dat hij zijn eigen reisgenoot is en steeds weer naar zijn eigen identieke monologen moet luisteren. Wie bevrijdt hem van zichzelf?
Foto: Schermafbeelding van deel opinie-artikel ‘VS en EU spelen dubieuze rol bij ontwrichting Oekraïne’ van Karel van Wolveren en Marie-Thérèse ter Haar in RD, 26 april 2017.
Trump gooit de EU onder de bus en wil zaken doen met de Russische Federatie die de EU wil desintegreren. Dat had hij in de campagne al aangekondigd met zijn slogan ‘America First’. Als een verrassing kan het niet komen. Europese rechts-populisten als Wilders, Farage en Le Pen juichen de aanval van de regering-Trump op de EU toe. Evenals populistische analisten als Willem Post die om onbegrijpelijke redenen verbonden is aan Clingendael en in een artikel van 15 november 2016 dat NRC om onbegrijpelijke redenen plaatste zei dat het allemaal wel mee zou vallen ‘met Trumps dwaze avonturen’. Zoveel onnozelheid en naïviteit doet pijn aan de ogen en is een belediging voor het gezonde verstand. Als antwoord aan Post schreef ik op 17 november 2016: ‘Het gaat vreselijk worden. Het zou ook de Nederlandse media sieren dat ze de berichtgeving over Trump niet normaliseren. Of sussende opinies zoals die van Willem Post die volgen uit een fikse portie wensdenken niet publiceren zonder disclaimer. Media moeten niet meegaan in de suggestie dat ‘het allemaal wel zal meevallen’ met president Trump. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid niet meevallen, maar tegenvallen.’
Voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk heeft in een open brief van 31 januari aan 27 leiders van de EU-lidstaten hard uitgehaald naar Trump. In voorbereiding op een top in Malta op vrijdag komt hij met reflecties die man en paard noemen. Eindelijk doet de EU aan buitenlands beleid. Tusk plaatst de VS samen met China en de Russische Federatie in dezelfde categorie externe bedreigingen van de EU. De VS is volgens Tusk een existentiële bedreiging voor de EU en trekt de laatste 70 jaar van Amerikaanse buitenlandse politiek in twijfel. Tusk roept op tot trots, samenwerking, ambitie en een antwoord op de krachten die de EU willen ondermijnen.
Ishaan Tharoor zet in een opinie-artikel in The Washington Post de recente ontwikkelingen op een rijtje. Zo citeert hij de liberale, federalistische ALDE-leider in het Europarlement Guy Verhofstadt die meent dat Trumps topadviseur Steve Bannon erop uit is de EU te ontmantelen: ‘Bannon is actively working to destroy the European Union, suggested Verhofstadt, and “is sending people now to Paris and Berlin to prepare for similar referendums … as Brexit.”’ Inderdaad identiek aan een pleidooi van de EU voor de uittreding van Ohio uit de VS. Maar tegelijk is het de vraag of de EU zich wel weet te verenigen. Het kent teveel verdeeldheid en innerlijke weerstand, onder meer door de bezuinigingen op de verzorgingsstaat en een technocratische EU die weinig genegenheid bij de bevolking oproept. Tharoor citeert Kathleen R. McNamara in een artikel voor Foreign Affairs waarin ze uiteenzet waarom de EU zich door onder meer het gestook van de rechts-populisten niet zal verenigen. WikiLeaks lijkt na de inbraak in de Podesta-emails die Hillary Clinton beschadigde nu in opdracht van het Kremlin alweer bezig om de Franse presidentskandidaat Marine Le Pen te helpen door via onthullingen haar rivalen François Fillon en Emmanuel Macron te beschadigen. De EU reageert hierop niet.
Wie hebben er het meeste schuld aan de chaos die ontstaat in Europa? De als vanouds externe vijanden als de Russische Federatie die de EU agressief bejegenen of de extreem-rechtse populistische meelopers die zich door het Kremlin laten omkopen of meeliften op de rode loper van Russische propaganda tegen de EU? Of de nieuwe machthebbers in het Witte Huis die alle oude zekerheden en afspraken met de EU en EU-lidstaten in twijfel trekken? Of hebben de EU-leiders zelf het meeste schuld aan de chaos omdat ze zich uit elkaar laten spelen en geen passend antwoord op de Russische agressie durven geven en zich onvoldoende voorbereid hebben op de nieuwe koers van Trump die zich gedurende de campagne van 2015-2016 al aankondigde?
De EU is op zichzelf aangewezen en komt tergend langzaam tot het besef dat het zich politiek en militair moet versterken. Maar van beleidswijzigingen die zo’n omslag aankondigen is nog geen sprake. In een FB-posting van 29 januari slaat Hubert Smeets de spijker op de kop door zich af te vragen waarom de regering-Rutte zwijgt in antwoord op het beleid van Trump en of de regering in Den Haag zich wel voorbereid heeft. Het lijkt er niet op en dat is voor het hele leiderschap van de EU de trieste constatering. Hopelijk weten Tusk en EU-leiders de EU tijdig te motiveren en verenigen tegen externe dreigingen. Het is pompen of verzuipen.
Update 12 juli 2022: De Duitse toestemming voor het gebruik van gaspijplijn Nord Stream II waarvan de kosten zo’n 11 miljard dollar bedragen is door de Russische aanval op Kiev van februari 2022 opgeschort. Het jaarlijkse onderhoud aan Nord Stream I (2011) vindt nu plaats. Het is de vraag of het Kremlin deze gaspijplijn die eveneens in de Oostzee van de Russische Federatie naar Duitsland loopt met een transportcapaciteit van 55 miljard m³ per jaar om politieke redenen definitief sluit. Waardoor de Duitse economie in problemen komt.
De blinde naïviteit van de energiepolitiek van met name de Duitse politiek en het bedrijfsleven en de top van de EU is groot geweest. De politiek handelde welbewust in strijd met de eigen uitgangspunten met betrekking tot diversificatie en onafhankelijkheid van energie. Tegen staand EU-beleid in (Third Energy Package) werd de afhankelijkheid van Russisch gas vergroot in plaats van verkleind. Nu heeft vooral Duitsland zich in de hoek gebokst.
Het is niet dat men nu kan zeggen dat ‘de kennis van nu’ pas het inzicht biedt dat het fout beleid was. Het was op het moment zelf ook al fout beleid. Dat werd door wetenschappers, journalisten en politici publiekelijk gezegd en met argumenten onderbouwd. Maar vooral de Duitse politiek was doof en blind.
Op 4 maart 2016 schreef ik onderstaand commentaar en vroeg ik me af of de aanleg van Nord Stream II die ook toen al controversieel werd bevonden wel verenigbaar was met de Europese wetgeving en energiepolitiek. Ik concludeerde van niet. Het kantelpunt was 2014, het begin van de Russisch-Oekraïense oorlog die tot op de dag van vandaag voortduurt.
Hoe kan het dat een blogger en andere critici dat toen al concludeerden en de elite van Duitsland en de EU de kop in het zand hadden gestoken en ook na de onrechtmatige Russische inval van de Krim in 2014 nog vertrouwen in Poetin had? Het antwoord speelt op het raakvlak van economisch opportunisme en een verstoorde psyche. Ofwel, zelfbedrog en het ontbreken van zelfkennis en -reflectie.
Het is gewenst dat er een Europese parlementaire enquête komt die het energiebeleid van de EU sinds eind 2005 (begin aanleg Nord Stream) tegen het licht houdt. Dit soort naïviteit in de top van de EU is schadelijk voor de geloofwaardigheid en het functioneren van de EU.
Update 12 februari 2017: Volgens een bericht in NRC wordt de EU steeds afhankelijker van Russisch gas. Met de tweede pijplijn Nord Stream II zal de afhankelijkheid nog groter worden. Maar de EU is oorverdovend stil over Nord Stream II. De EU zegt zich in theorie onafhankelijker te maken van Russisch gas, maar doet in praktijk het omgekeerde. De pseudo-populisten, rechts-extremisten of Brexiteers brengen minder schade aan de EU aan, dan de EU zelf. Zo wordt het zelfs voor supporters van de EU onmogelijk om nog in een EU te geloven die het één zegt, maar het ander doet. Een EU waar multinationals de geopolitiek bepalen.
Is het gasproject Nord Stream II verenigbaar met de Europese wetgeving en energiepolitiek die streeft naar onafhankelijkheid? De vraag stellen is de vraag beantwoorden. Omdat Nord Stream II de EU-lidstaten minder onafhankelijk van de Russische Federatie maakt dient het geblokkeerd te worden. Het is meer dan een commercieel project van bedrijven als Gazprom, E-ON, OMV, Shell, Wintershall en Engie. Het is een politiek project dat in tijden is bedacht toen de relaties van Europa met de Russische Federatie redelijk waren. Sinds het Kremlin de Europese veiligheidssituatie ernstig heeft verstoord door de onrechtmatige bezetting van de Krim en de inmenging in de hybride oorlog in Oost-Oekraïne is dat veranderd. Wat in een recent verleden een project was om de onderlinge samenwerking te bezegelen is veranderd in een project dat de Russische agressie jegens Europa niet kan belonen. Inclusief de informatie-oorlog van het Kremlin tegen de EU.
In een artikel op de Vlaamse site Doorbraak.be schetst Theo Lansloot de achtergronden van de besluitvorming over Nord Stream II. Ik herhaal hier mijn reactie die ik er vanmiddag plaatste:
Mee eens. Het is krom om Nord Stream II een commercieel project te noemen, terwijl South Stream feitelijk om politieke redenen is afgeblazen door de EU vanwege strikte regelgeving die niet van toepassing is op Nord Stream II. De Italiaanse premier Renzi heeft meermalen op deze tegenstrijdigheid gewezen.
Inderdaad bevat de rol van Duitsland in de relatie tot de Russische Federatie volop tegenstrijdigheden. Het lijkt erop dat niet steeds dezelfden aan de touwtjes trekken. Duitsland is een land waar soms de emotie de boventoon voert en dan weer de rede. Het is nog steeds WOII die het de Duitsers moeilijk maakt om zich op een passende manier te verhouden tot het Kremlin. Onverwerkt schuldgevoel maakt het er onmogelijk op.
Toch hebben de belangrijkste partners, te weten Nederland (MH17), Frankrijk (Russische lening aan het Front National), Duitsland (Lisa en de Russische informatie-oorlog tegen kanselier Merkel, Duitsland en de EU) en het Verenigd Koninkrijk (Litvinenko) alle redenen om niet met Gazprom in zee te gaan. Dat zich niet geheel toevallig deze week tot China wendde voor een miljardenlening.
De EU kan het niet maken om met Nord Stream II zowel Oost- als Zuid-Europa te passeren en het Kremlin te dienen. En door het erop te gooien dat het een louter commercieel project betreft maakt het er hypocriet en ongeloofwaardig op. Iedereen weet dat het grote geopolitieke gevolgen heeft.
Aan de Russische Federatie moeten geen concessies gedaan worden. Want het leidt alleen nog maar tot het moeten doen van meer concessies. Een streep in het zand is voor iedereen duidelijker. De Russen met hun militaire macht hebben niets anders dan dat. Daarom moet de EU achter die eenzijdige macht kijken. En trouwens snel de eigen legers op orde brengen. Oekraïne lukt dat vanuit een slechtere uitgangspositie in 18 maanden. De EU moet dat in 12 maanden lukken. Als het wil.
De EU is zwak, verdeeld en niet in vorm. Dat valt de EU-lidstaten te verwijten. De oplossing is niet zozeer meer EU door federalisering zoals iemand als Guy Verhofstadt herhaaldelijk bepleit, maar gewoon het nakomen van gemaakte afspraken. De EU is levensvatbaar en valt op te vatten als een ballon die nu slechts half opgeblazen is en zieltogend toont. De EU heeft geen nieuwe ballon nodig, maar een ballon die zoals lang geleden overeengekomen de lucht krijgt die bij haar past. Niet meer en niet minder.
Foto: Partners/aandeelhouders in het vermeende project Nord Stream II.
Voorzitter van de liberale ALDE-fractie in het Europarlement Guy Verhofstadt heeft gelijk. De leiding van de EU lost problemen niet op, maar besteedt ze uit. Wat voor doodlopende weg is dat? In een artikel voor Politico.eu stelt hij dat de EU Turkije omkoopt, maar de top met Turkije een mislukking was en de afspraken niet tot een daling van de vluchtelingenstroom zullen leiden: ‘It’s a troubling time for Europe when the only thing we can agree on is that our problems should be outsourced. Instead of outsourcing challenges, EU leaders should agree to take a much-needed leap forward and provide a genuine common European response.‘
Waarom handelt de Europese Commissie verdeeld, chaotisch, a-moreel en ondoelmatig? Verhofstadt geeft het voor de hand liggende antwoord. Omdat de EU niet in staat is de eigen problemen op te lossen. Dat is beschamend zoals hij zegt. Hetzelfde aarzelende optreden en omkering van oorzaak en gevolg valt waar te nemen in de omgang met de Russische Federatie. Niet alleen hebben de EU en de EU-lidstaten Oekraïne in de oorlog met de Russen slechts mondjesmaat gesteund en hun eigen afspraken over soevereiniteit zoals vastgelegd in de Helsinki Akkoorden niet gevolgd. Na de aanslagen in Parijs zoeken de Fransen samenwerking met de Russen in Syrië in de bestrijding van IS. Ze hebben niet in de gaten dat het Kremlin geen oplossing biedt, maar juist problemen creëert. Hugo Spaulding zet de misverstanden in een artikel op een rijtje.
Zo langzamerhand krijgt Verhofstadt nog gelijk dat federalisering van de EU de enige werkbare oplossing is om te komen tot krachtig bestuur. Het ontbreken van federalisering leidt tot schijnconstructies zoals in de ‘samenwerking’ met Turkije en de Russische Federatie dat geen structureel karakter heeft en de EU niet sterker maakt. Zelfs beschamend is voor een organisatie die Europese normen en waarden zo belangrijk zegt te vinden. Een politieke unie is niet populair en wordt door tegenstanders van een versterkte EU tegengewerkt.
Critici die huiverig staan tegenover zowel verdere federalisering als het huidige voortmodderen komen voor de keus te staan als de nu zwalkende EU politiek, economisch, militair en mentaal nog verder wegzakt.
De Vlaamse politicus Mark Demesmaeker (N-VA) staat op de zwarte lijst van Putin. Hij mag de Russische Federatie niet meer in. Waarom? Hij is kritisch op wat hij als Russische agressie in Oekraïne ziet, maar eigenlijk nog meer op het slappe, weinig principiële en terughoudende antwoord op die agressie door Europa.
Ook zijn landgenoot Guy Verhofstadt (OpenVld) en de Nederlanders Michiel Servaes (PvdA), Hans van Baalen (VVD) en Louis Bontes (GPVK) staan op de lijst. In totaal 89 namen. Minister-presidenten zijn verontwaardigd, maar trekken niet de conclusie dat met dit Rusland van Putin geen zaken meer valt te doen. Nederland, Italië, Duitsland en andere Europese landen willen koste wat kost niet hun zakelijke belangen met Rusland schaden.
Update 27 januari: De pas-ingezworen Griekse premier Alexis Tsipras (Syriza) speelt het hard. Op zijn eerste dag in functie nam hij afstand van een EU-verklaring over Rusland. Tsipras zegt dat Griekenland niet was geraadpleegd, terwijl de staf van de voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk beweert dat Griekenland wel geraadpleegd is en afgelopen maandag geen bezwaar maakte. Vraag is hoe handig Tsipras is. Duidelijk is dat hij zoals vele Europese radicale partijen een pro-Russische koers voert en weinig diplomatieke ervaring heeft. Denkbaar is dat hij zijn pro-Russische positie gebruikt als wisselgeld voor financiële steunmaatregelen van de EU. Als hij werkelijk meent binnen de EU te kunnen vasthouden aan een harde pro-Russische koers, dan overschat hij de Griekse positie grandioos. Dat zal zijn binnenlandse positie doen verzwakken.
Als u of ik in Griekenland zouden wonen, niet tot de oude politieke klasse of de bevoorrechte rijke klasse zouden behoren die belasting ontwijkt, dan hadden we gisteren bij de parlementsverkiezingen toch ook op Syriza gestemd? Reken maar. Met vermoedelijk 149 van de 300 zetels behaalde deze radicaal linkse partij een klinkende overwinning. Vanochtend werd duidelijk dat de partij een coalitie vormt met de rechts-populistische Onafhankelijke Grieken die Syriza met 13 zetels aan een meerderheid helpt. Zodat Syriza de premier levert.
Allerlei Europese politieke leiders hadden gisterenavond na het bekend worden van de uitslag zo hun eigen idee over hoe het verder moet met Griekenland. De Belgische ex-premier Guy Verhofstadt (Open VLD) meende dat een andere splinterpartij, de linkse, pro-Europese partij To Potami een sleutelrol zou moeten spelen om ‘linkse en rechtse eurosceptische tendenzen in te tomen’. Een tweet die op zijn best irrelevant en naïef is, maar op zijn slechtst irriteert en averechts werkt en de betutteling en het gebrek aan regie in Brussel tekenen.
Hoe moet het verder met Europa? Voor de buitenstaanders is het simpel. De Griekse schulden zijn een gewoon probleem dat politiek opgelost kan worden als de emoties opzij gezet worden. Europa moet alleen het oog op de bal houden. De Amerikaanse econoom Jeffrey Sachs zegt in NRC: ‘Griekenland moet een uitweg uit deze puinhoop worden geboden door een verregaande herstructurering van de schulden. Die moeten worden omgezet in leningen met een hele lange looptijd tegen een hele lage rente. Griekenland is maar een piepklein deel van de eurozone en toch verspillen we een hoop tijd door steeds maar bezuinigingen te eisen.‘
Zo simpel is het. Europa is rijk genoeg, heeft genoeg economische kracht en culturele potentie om zich als een sterke eenheid in de wereld te presenteren, maar laat zich steeds weer gijzelen door partijpolitieke belangen en trivialiteiten. Gesymboliseerd door in het Europarlement vastgeroeste politici als Verhofstadt die niet alleen voor hun beurt praten, maar zich ook bemoeien met zaken waar ze niks mee te maken hebben zoals de interne Griekse politiek en de zaken die ze wel aan kunnen pakken laten liggen. Europa moet zichzelf hervinden door de politiek weer leidend te laten zijn over de economie en de talrijke eigen verworvenheden te koesteren. Eigenlijk is Europa te belangrijk om aan politici over te laten, maar vooralsnog kan het niet zonder.
Nu hoort u het ook eens van een ander. Europarlementariër Marietje Schaake (D66) doet een goed woordje voor Amelia Andersdotter van de Zweedse Piratenpartij. Een endorsement in goed Angelsaksische traditie. Opvallend dat een lid van de ene politieke partij een lid van een andere politieke partij aanbeveelt. Zoiets kan alleen in de EU omdat kiezers alleen op kandidaten in hun eigen land kunnen stemmen. Omdat Nederlanders niet op de Zweedse Amelia Andersdotter mogen stemmen kan Marietje Schaake dit doen omdat een Zweedse kandidaat geen directe concurrent is. Pas verrassend zou zijn als Schaake iemand van de Nederlandse Piratenpartij zou aanbevelen. Zoals lijsttrekker Matthijs Pontier of lijstduwer Dirk Poot. Dat doet ze dus niet.
Toch kan deze aanbeveling een neveneffect hebben. Hoe bescheiden dat ook is. De Nederlandse, Zweedse, Duitse en piraten van andere landen werken nauw samen in de European Pirate Party. Ze zien zichzelf als de enige echt internationale partij die in alle Europese landen hetzelfde basisprogramma volgt. In geen andere Europese ‘familie‘ is die gemeenschappelijkheid tot nu toe gerealiseerd. Een stem voor een Zweedse piraat kan van invloed zijn op de fractievorming en daarom indirect van invloed op kandidaten in andere landen.
Amelia Andersdotter is namens de Europese Piratenpartij kandidaat om voorzitter van de Europese Commissie te worden. Op formele gronden werd ze echter uitgesloten van de debatten tussen de kandidaat-lijsttrekkers (Schulz, Juncker, Verhofstadt etc.) omdat ze samengewerkt heeft met de Groenen. Zo zouden namens deze partij twee kandidaten deelnemen. Maar omdat Andersdotter is genomineerd door de Europese Piratenpartij en namens die partij optreedt is het een onterecht argument om haar om deze reden uit te sluiten. Samen met duo-lijsttrekker Peter Sunde. De Europese Piratenpartij had kritiek op deze uitsluiting: ‘Ons van een debat uitsluiten dat gericht is op jonge kiezers is onzinnig en laat zien dat iemand z’n positie misbruikt‘.
Deze petitie roept de Nederlandse publieke omroep op om meer aandacht aan de Europese verkiezingen te besteden en debatten tussen de lijsttrekkers van de grootste partijen in het Europarlement uit te zenden. De oproep vraagt om kanttekeningen. 1) De petitie suggereert dat de lijsttrekkers met zekerheid ook de kandidaten voor het voorzitterschap van de Europese Commissie zijn. Dat suggereren de lijsttrekkers zelf, maar het is nog lang geen uitgemaakte zaak of de regeringsleiders niet zelf de voorzitter benoemen. 2) Niet alle stromingen uit het Europarlement of uit de Europese landen zijn vertegenwoordigd in de vier debatten die gehouden worden. Piraten en Eurosceptici ontbreken zodat de debatten kandidaten uitsluiten. Zo worden de debatten een onderonsje tussen christen-democraten, sociaal-democraten, liberalen en groenen die een vertekend beeld van de stemming onder het electoraat geven. 3) Geen van de kandidaten die aan de debatten deelneemt kan in Nederland gekozen worden. Hoe kan een Nederlandse kijker zich er dan mee identificeren?
Freek de Jonge komt bij Pauw & Witteman te laat tot inzicht dat-ie zich maar beter niet kan mengen in het politieke debat. Hij heeft het over ‘populistisch correct‘ tegenover ‘politiek correct‘. Met de voorbeelden dat ‘populistisch correct‘ betekent dat ‘alle Marokkanen zeer criminele tendensen hebben’ of ‘de gevangenissen volzitten met kleurlingen die crimineler van inborst zijn dan blanken’ zet De Jonge eigen clichés tegenover bestaande clichés. De Jonge maakt niet duidelijk wat ‘populistisch correct‘ is. Laat staan dat-ie kan verklaren waarom het populisme in Europa zo’n opgang maakt. De Jonge praat in tegenstellingen. Hij denkt niet door.
Zijn opponent in het debat Yernaz Ramautarsing bakt er even weinig van. Ze trekken elkaar naar beneden en blijven hangen in hun posities. Met aplomb gooien ze waarheden over tafel die een vraag oproepen: Wat is de waarde van zo’n programma om zich te informeren? Ramautarsing en De Jonge gaan met hun simplificaties voor het onderwerp staan dat meer kennis, nuancering en ‘vrij denken’ vraagt om anderen inzicht te geven.
De Jonge staat niet alleen in zijn neerbuigende houding tegenover populisten. Krantencommentaren spreken hun bezorgdheid uit nu in het Europese Parlement de klassieke middenpartijen bij de komende verkiezingen in mei 2014 dreigen te verliezen. De winst gaat dan naar de rechter- en linkerflank. Zoals de PVV, de Britse UKIP van Nigel Farage, het Franse Front National, maar ook de Piratenpartijen, de Italiaanse Vijfsterren-beweging van Beppe Grillo of de Spaanse Partido X als vertegenwoordiger van de indignados. Al deze partijen dagen met een houding van anti-politiek de zittende macht uit. Zoals nieuwkomers altijd doen. Sommigen zullen zich schikken in de macht als ze op het pluche zitten, maar anderen willen het systeem veranderen. De Jonge en de commentatoren maken zich zorgen over die machtswisseling en weten er geen woorden voor te vinden. Behalve reflecties die ze uit de mottenballen halen, maar die bij oude politieke tegenstellingen passen.
Nogmaals citeer ik als antwoord aan Freek de Jonge wat ik eerder schreef over de grillist Paolo Becchi: ‘Becchi ziet in het oproepen van angst voor het populisme een reactie uit eigenbelang van de zittende macht. De EU is volgens hem een project van de economisch-financiële oligarchie dat werkt als een politieke dictatuur. De ‘traditionele’ partijen die gebundeld zijn in onder meer een sociaal-democratische, christen-democratische en liberale fractie verdelen in dienst van die oligarchie met elkaar de macht en proberen buitenstaanders die dat systeem willen wijzigen te brandmerken als vertegenwoordigers van het populisme. De beweging M5S van Beppe Grillo wil binnen Europa een debat aanzwengelen dat Europa teruggeeft aan de burger. Da’s volgens Becchi waar de bestaande machten bang voor zijn. Met ‘populisme‘ heeft dat volgens hem niks te maken. Het is een gewoon standpunt dat afwijkt van het bestaande. Het spookbeeld van ‘populisme‘ wordt uitsluitend opgeroepen om die oligarchie van economische belangen van grootbedrijven en banken te beschermen.‘
Foto: Loesje, 1 Europa, zodat je met 1 staatsgreep klaar bent! Debat rondom het Europees referendum. April 2005.
‘Iedereen heeft recht op z’n eigen fouten’, aldus EU-commissaris Neelie Kroes. Ze laat de kans niet liggen om fouten te maken. Met de uitspraak ‘Als je populisme beantwoordt met populisme maak je een immense fout‘ begeeft Kroes zich in een merkwaardig spiegelpaleis. Zij loopt er doorheen, maar suggereert dat zij geen rol speelt en als het ware niet aanwezig is. Maar met deze uitspraak gedraagt ze zich juist als de pure populist.
Twijfel aan de inhoud van de Europese politiek en het project van een Europese Unie laat ze niet toe. Ze staat hooguit twijfel over de vorm toe. Europese politici moeten het voor de zoveelste keer nog maar eens goed uitleggen. Intussen bedrijft ze propaganda voor de EU. Fundamentele kritiek erop doet ze af als populisme. Ze verwijt anderen niet boven de zaak te staan. Maar staat zij dan wel boven de zaak? Het lijkt er totaal niet op.
Twee dagen geleden schreef ik in een posting: ‘De EU is volgens hem [Paolo Becchi] een project van de economisch-financiële oligarchie dat werkt als een politieke dictatuur. De ‘traditionele’ partijen die gebundeld zijn in onder meer een sociaal-democratische, christen-democratische en liberale fractie verdelen in dienst van die oligarchie met elkaar de macht en proberen buitenstaanders die dat systeem willen wijzigen te brandmerken als vertegenwoordigers van het populisme.’ Kroes volgt het mechanisme dat Becchi beschrijft.
Foto: Rita Hayworth schiet haar kogels af in het spiegelpaleis (hall of mirrors) in The Lady from Shanghai (1947).
George Knight 