Mediahuis zet GeenStijl te koop. Welk bedrijfsmodel gaat voor dit weblog werken?

De nieuwe eigenaar van weblog GeenStijl (GS) wil dit weblog verkopen. Zo zegt Bert Ysebaert in een interview met De Volkskrant. Deze topman van het Vlaamse Mediahuis heeft afgelopen donderdag na een moeizame partij schaduwboksen met John de Mol de Telegraaf Media Groep (TMG) gekocht waar GS een dochter van is. GS werd de afgelopen tijd beschuldigd van seksisme. Maar of dat de enige reden voor het Mediahuis is om GS van de hand te doen is de vraag. Het lijkt eerder dat het gebrek aan perspectief en het slechte vooruitzichten om zwarte cijfers te schrijven bepalend zijn. De  winstgevendheid van GS staat al vele jaren onder druk.

Ooit was het in 2003 opgerichte GS een voorloper op internet dat naar alle kanten schopte. Dat maakte het fris en eerlijk. Het bond zich niet en verzette zich tegen politiek extremisme. Maar die houding wist het niet vol te houden. Het werd steeds meer de rechts-populistische hoek ingetrokken. Wat voor het vasthouden van de ongebondheid niet hielp was dat het onderdeel van het Telegraaf-concern was. De anarchistisch-kritische houding van weleer ging over in conservatisme. Dat op zich hoeft echter geenszins de dood in de pot te zijn. Want profileerde de in 2013 overleden NRC-columnist Jérôme Heldring zich ook niet als conservatief? Dat staat originaliteit, ongebondenheid of opstandigheid niet in de weg. Maar daar draaide het bij GS wel op uit. Het werd een zich herhalende vorm zonder veel inhoud. Het zette zichzelf in de hoek, opereerde lollig, werd voorspelbaar en wist nog weinig invloed uit te oefenen buiten de eigen kring. De anarchistische subtiliteit van ooit was uitgewerkt. Het heilig vuur werd alleen nog kunstmatig opgestookt voor commerciële doeleinden.

Een voorbeeld maakt dat duidelijk. Vanaf zomer 2015 maakte GS zich sterk voor het Oekraïne-referendum en tegen de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne. Dat was een opstelling die GS voor langere tijd bond aan een segment van het politieke spectrum. Opvallend was dat dat andere oude weblog Retecool (sinds 2000) zich aan de andere kant opstelde. Achteraf gezien heeft het verzet van GS politiek tot niets geleid. Een meerderheid in de Eerste Kamer stemde onlangs in met de associatie-overeenkomst. Maar GS trok aandacht en wist haar positie binnen TMG te consolideren. Zo werd door GS een politiek onderwerp ingezet vanwege economische doeleinden en de eigen positie binnen het concern waar het deel van uitmaakte. Maar het was een nipte overwinning vol verlies. Want hiermee beschadigde GS in de kern haar profiel van ongebondenheid.

Het leek te werken, want TMG schopte GS niet de deur uit. Maar GS was intussen ver af komen te staan van de dwarse houding van de rebel die naar alle kanten schopt. Het weblog was zelf partij geworden of had zich tot partij laten maken. In dat proces had het een deel van het oude publiek van zich vervreemd. Het valt te bezien of een doorstart mogelijk is. Het is uiteraard geen 2003 meer en GS kan de eigen geschiedenis niet meer terugdraaien. Het zeult op dit moment een rechts-populistisch en seksistisch profiel met zich mee als ballast. GS is afgelopen jaren een doodlopende weg ingestapt waar het bedrijfsmodel leunt op een publiek dat GS economisch niet overeind kan houden. Een nieuwe leiding van GS moet vooral daar een oplossing voor vinden.

Foto: Schermafbeelding van posting ‘Alweer Te Koop. Weldenkend weblog GeenStijl’ van GS op Facebook met eigen reactie, 24 juni 2016.

VVD en PvdA houden vinger op de knip voor Oekraïne-referendum. GeenPeil pleit voor internationale waarnemers

GeenPeil dat succesvol het initiatief nam tot een referendum over de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne voelt zich benadeeld omdat het vindt dat het kabinet niet genoeg geld uittrekt om het referendum een serieuze kans te geven. PvdA en VVD stemden gisteren in de Tweede Kamer tegen het voorstel van SP en D66 om voor het houden van het referendum evenveel geld uit te trekken als bij reguliere verkiezingen. Het ging om 22 miljoen euro uit het gemeentefonds. Alleen bij een opkomst van meer dan 30% is het geldig zoals de referendumwet in artikel 3 zegt. De verdenking bestaat dat het kabinet zo de opkomst wil frustreren. GeenPeil stuurde daarop een brief naar een afdeling van de OVSE (Office for Democratic Institutions and Human Rights, ODIHR) en vraagt om internationale waarnemers voor het referendum op 6 april 2016.

Wie heeft er gelijk in deze kwestie die onderhand over alles lijkt te gaan behalve Oekraïne? GeenPeil heeft een punt dat het ongepast is dat VVD en PvdA een voorstel verwerpen om voldoende geld voor het houden van het referendum uit te trekken. De regeringspartijen moeten oppassen zich niet bij voorbaat als slechte verliezers op te stellen. Maar GeenPeil vliegt ook uit de bocht als het in de brief zegt dat het een referendum heeft ‘gewonnen’, terwijl de uitslag nog niet vaststaat: ‘This referendum was won by the Dutch public in a legal manner’. De verbolgenheid, het triomfalisme en het bijbuigen van de waarheid van GeenPeil en het defensieve optreden van de regering dat van weinig zelfvertrouwen getuigt verdragen zich slecht met de democratie.

Het gaat om een raadplegend, niet bindend referendum. Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders die over internationale verdragen gaat heeft al naar buiten gebracht dat het kabinet een eigen afweging maakt en niet op voorhand de uitslag van het refendum volgt. Dat is in lijn met de referendumwet die het kabinet die ruimte biedt. Vraag wat het verstandigst is voor het kabinet bij een geldig referendum dat in meerderheid tegen de associatie-overeenkomst stemt is niet makkelijk te beantwoorden. Het kabinet moet binnenlandse en buitenlandse belangen afwegen. Nederland valt uit de toon als het als enige van de 28 EU-lidstaten tegen de associatie-overeenkomst stemt. Maar Nederland heeft ook van doen met binnenlandse electorale belangen.

Het is onnodig dat VVD en PvdA het referendum niet serieus nemen. Als het zover is kunnen ze onder het geven van details best uitleggen dat ze de uitslag naast zich neerleggen vanwege zwaarwegende buitenlandse politieke belangen. Het is verstandiger daarover open kaart te spelen, dan te duiken. Het werkt averechts door de tegenstemmers munitie te geven om in de rol van de verbolgen en miskende partij te kruipen.

Foto: Schermafbeelding van deel brief van GeenPeil aan OVSE over waarnemers bij referendum van 6 april 2016, 5 december 2015.

Referendum over associatie-overeenkomst met Oekraïne op zoek naar nuance

Gisteren werd de Oekraïense president Petro Porosjenko op staatsbezoek ontvangen in Den Haag door premier Mark Rutte. Van de weeromstuit sprong Rutte in de campagne-stand. Zijn eerdere afstandelijkheid over het raadgevend referendum dat Nederland wacht op 6 april 2016 wisselde hij in voor een pleidooi voor associatie met Oekraïne. Het Nederlandse kabinet dat de overeenkomst al geratificeerd heeft en af heeft laten kondigen in het Staatsblad benadrukte bij monde van buitenlandminister Bert Koenders dat het zich het recht voorbehoudt de uitslag naast zich neer te leggen. Het is immers een niet-bindend, raadgevend referendum.

Porosjenko meent dat het referendum over de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne koren op de molen van president Putin is. Zoals bekend voert het Kremlin een beleid dat er alles aan doet om de EU te verzwakken en steun geeft aan organisaties die daaraan dienstbaar zijn. Zoals extreem-linkse en -rechtse politieke partijen zoals Front National of Jobbik die als zand in de machine van de EU opereren en daartoe geld van het Kremlin krijgen. De nieuwssite GeenStijl dat deelnam aan de campagne GeenPeil en graag tegen gevestigde machten aanschopt werd er door sommigen ook van beschuldigd Putin te dienen. Op het artikel ‘Porosjenko: GeenPeil ‘koren op molen Poetin’’ antwoordde ik met volgende reactie (27-11-15 | 11:19):

President Porosjenko heeft gelijk. Of het nou wel of niet zo bedoeld is door de initiatiefnemers, het referendum speelt president Putin in de kaart. Ik vermoed trouwens dat ze het niet zo bedoelden, maar wel de strekking van hun actie onvoldoende overzien hebben. Of het mogelijk wel overzien hebben, maar als razende reporters vol bravoure het risico nemen dat ze meer overhoop halen dan ze zelf beseften.

Er past trouwens een onderscheid tussen GeenStijl en Thierry Baudet. De laatste heeft de eerste op dit spoor gezet. GS hobbelt mee.

Want GeenStijl moet als poot van TMG (De Telegraaf) constant aan de weg blijven timmeren om zich commercieel waar te maken. Net winstgevend of zelfs net verliesgevend -daarover verschillen de verklaringen van TMG- moet GS de vlucht naar voren nemen om zichzelf waar te maken. Ten koste van alles wat zich voordoet. Thierry Baudet probeert zich te profileren als conservatieve denker. Beide grepen het referendum aan ter eigen profilering. Daar is niets mis mee, maar het is jammer dat GeenStijl en Baudet dat niet gewoon toe willen geven en met ingewikkelde verhalen over democratie, invloedssferen en Rusland hun ware bedoelingen verhullen. Echte mannen zijn oprecht en komen eerlijk voor hun motivatie uit.

Inhoudelijk was de campagne van GeenPeil gebaseerd op verkeerde aannames waarvan het vanaf het begin duidelijk was dat ze niet klopten. Zoals het idee van een Russische invloedssfeer waarin Oekraïne zou liggen en waaraan het niet zou mogen of kunnen tornen. Klinkklare onzin. Een land van meer dan 40 miljoen inwoners wordt op deze manier mentaal aan een ander land overgeleverd. Wat zouden Nederlanders ervan vinden als andere landen zeiden dat ze zich in een Duitse invloedssfeer bevinden en dat Den Haag maar moet doen wat Berlijn over Nederland beslist? Net als de Oekraïners zouden Nederlanders een dikke middelvinger laten zien.

En een associatie-overeenkomst is geen lidmaatschap. De EU heeft vele associatie-overeenkomsten met vele landen, maar dat leidt niet automatisch tot een lidmaatschap van de EU zoals GeenPeil suggereerde. Zo’n houding van wantrouwen toont ook weinig zelfvertrouwen. Want Oekraïne kan nooit lid worden van de EU als de Nederlanders daar niet mee instemmen. En als ze het een slecht idee vinden dan blokkeren ze een aanvraag voor lidmaatschap. Maar met een associatie-overeenkomst heeft dat niks te maken.

Ik ben trouwens -zoals de kaarten nu liggen- voor een associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne, maar fel tegen een EU-lidmaatschap van Oekraïne. Want ik ben van mening dat de EU zich eerst moet hervormen door verdieping, dan naar verbreding te streven.

Foto: ‘Dutch Prime Minister Mark Rutte (R) receives Ukrainian President Petro Poroshenko at his official residence Catshuis in The Hague, the Netherlands, on November 26, 2015. AFP PHOTO / ANP / JERRY LAMPEN’

Vonnis GeenStijl over hyperlink Britt Dekker tekent onbegrip rechters

Update 19 november 2013: Een uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam draait in hoger beroep de eerdere veroordeling van GeenStijl terug. De inhoudsindicatie zegt: ‘Het plaatsen van een hyperlink naar een elders openbaar gemaakt werk is in beginsel geen zelfstandige manier van openbaar maken of van interventie daarbij en levert geen inbreuk op auteursrecht op.’ Dat hakt er juridisch in. GeenStijl suggereert met grappige overdrijving dat het hiermee voor ons het internet heeft gered. Ach, we gunnen GeenStijl graag dit zalige moment van victorie. De uitspraak is belangrijk voor bloggers, surfers en hyperactieve hyperlink-zoekers. 

GeenStijl (GS) is door de rechter op de vingers getikt omdat het in een bericht van 27 oktober 2011 had doorgelinkt naar Filefactory.com met naaktfoto’s van Britt Dekker, een mediapersoonlijkheid in het lichtere genre. Volgens de rechter heeft GS inbreuk gemaakt op zowel auteursrecht, portretrecht als privacy. Carli Hermès maakte op 13 en 14 oktober 2011 op verzoek van Playboy een reportage van Britt Dekker.

Op 26 oktober 2011 vernam uitgever Sanoma dat de foto’s in vreemde handen waren gekomen en benaderde Sanoma de Telegraaf met het verzoek te voorkomen dat de foto’s via dochterbedrijf GS zouden uitlekken. Op 27 oktober plaatste GS dus de hyperlink naar Filefactory. Na sommatie door Sanoma werden ze verwijderd, maar vervolgens linkte GS  in een update naar Imageshack.us. Ook daar werd de reportage van Carli Hermes na sommatie door Sanoma verwijderd. Maar de reportage was verspreid over internet en via GS verschenen in de reactieruimte telkens links naar nieuwe sites waar de reportage opdook. In updates van 7 november en 17 november plaatste GS opnieuw hyperlinks. De foto’s verschenen in het decembernummer van Playboy.

Sanoma meent dat GS de foto’s via hyperlinks toegankelijk heeft gemaakt aan een ruimer publiek dat zonder interventie van GS niet was bereikt. Omdat GS dit deed om het bezoek naar haar site te vergroten, en dus winst te maken, zou GS auteursrechtinbreuk plegen. GS betwist dat ze de reportage openbaar heeft gemaakt. Ze zegt geen enkele feitelijke, technische of andere rol te hebben gespeeld bij het uitlekken of publiceren van de reportage. GS beweert door een medewerker van Sanoma op de hoogte te zijn gesteld van de reportage op Filefactory en Imageshack die daar de foto’s plaatste. GS zegt ernaar te verwijzen zoals een journalist naar een bron verwijst. Het plaatsen van een hyperlink beschouwt GS niet als kopiëren, maar als citeren.

De rechter beoordeelt of GS een interventie heeft gepleegd. Sanoma meent dat GS de fotoreportage op Filefactory en Imageshack heeft geplaatst om er naar te kunnen verwijzen. Maar de rechter oordeelt dat Sanoma dit niet kan aantonen. Toch oordeelt de rechter dat GS door op haar site te verwijzen naar in een kleine kring bekende hyperlink de reportage publiekelijk toegankelijk en vindbaar heeft gemaakt. Hoe GS de hyperlink kende blijft ongewis. GS beweert dat het tot de marketingstrategie van Sanoma behoorde om te linken naar GS en zo publiciteit te maken voor het decembernummer van Playboy. Sanoma betwist dat.

Het vonnis is mager en vervalt in een cirkelredenering. De rechter oordeelt dat omdat GS een nieuw publiek bereikte en dat deed om winst te maken er sprake was van een bewuste interventie. Maar dat gaat voorbij aan het mogelijk lekken van Sanoma uit promotiedoeleinden en het gegeven dat niet aangetoond is dat GS feitelijk, technisch of anderszins betrokken was bij het plaatsen van de foto’s op Filefactory en Imageshack. Het deed wat journalisten behoren te doen en op internet beter gebeurt dan elders: verwijzen naar bronnen. GS gaat tegen het vonnis in beroep: ‘We pikken het ook niet dat rechters het internet niet snappen. Zonder hyperlinks geen internet. Zonder internet geen nieuws. Zonder nieuws… nou ja, dan dooft het licht.’

Foto: Carli Hermès, Britt Dekker voor Playboy. Credits: Carli Hermès