Gouverneur Abbott proclameert dag van gebed wegens orkaan Harvey. Hij spreekt alleen gelovigen en de God van Texas aan

Een bericht van Patheos. Minister van International Relaties van Quebec Christine St-Pierre belde afgelopen week met haar tegenhanger, de Republikeinse minister van Buitenlandse Zaken van Texas Rolando Pablos. Ze bood dekens, bedden, kussens, hygiënische producten en elektriciens om de electriciteistvoorziening  te herstellen aan, maar het antwoord van Pablos was vooralsnog afwijzend. Hij accepteerde de hulp uit Canada op dit moment niet. Zijn antwoord was: ‘Stuur gewoon wat gebeden’, aldus een bericht van CBCNews.

De gouverneur van Texas Greg Abbott heeft naar aanleiding van de gevolgen van de orkaan Harvey officieel een dag van gebed afgekondigd voor zondag 3 september, aldus zijn proclamatie. Hij zegt: ‘Ik roep Texanen van alle geloven en religieuze tradities en achtergronden op om op die dag te bidden voor de veiligheid van onze hulpverleners, veiligheidsambtenaren en militair personeel, genezing van individuen, herbouw van gemeenschappen en herstel van de gehele regio die is getroffen door de ramp.’ De gouverneur laat met deze proclamatie de mensen zonder geloof, religieuze traditie en achtergrond ongenoemd. Hij spreekt ze niet aan, zodat het er sterk op lijkt dat ze voor hem niet meetellen of er toe doen. Hiermee creëert gouverneur Abbott een verdeling tussen gemeenschappen, terwijl hij op dit moment juist zou moeten proberen ze te verbinden.

Hoe een religieuze verwijzing die mensen buitensluit in een officiële proclamatie van een lid van het openbaar bestuur van Texas zich verhoudt tot de scheiding van kerk en staat is de vraag. Het lijkt er zeer sterk op dat Republikeinen als Rolando Pablos of Greg Abbott in tijden van stress en nood terugvallen op hun instincten. Ze geven het aanspreken van hun eigen achterban voorrang boven het aanspreken van de hele gemeenschap die ze geacht worden te vertegenwoordigen. Maar hoe lang nog? Complicatie is dat door demografische veranderingen Texas steeds minder een Republikeins bolwerk is. De confrontatie vindt in Texas dus op vele niveau’s plaats. Het gevaar dreigt dat de loopgraaf waarin Abbott en Pablos zich nu geestelijk verschansen onder water komt te staan. Fysiek, dan wel spiritueel. Ze houden zich nog krampachtig vast aan hun intuïtie.

Advertentie

Paul Cliteur ziet secularisering als beste antwoord op problemen van het Midden-Oosten

‘Obama, Cameron, Ban Ki-moon, al deze leiders zeggen dat dit conflict niet om godsdienst gaat. Daar gaat het juist wel om. Onze samenleving is dusdanig geseculariseerd dat we niet snappen dat mensen bereid zijn te sterven voor hun geloof. In de zestiende en zeventiende eeuw, toen Europa werd verscheurd door godsdiensttwisten, begrepen ze dat wel. Als onze leiders dit probleem niet op een andere manier gaan aanpakken, wordt ook de 21ste eeuw een tijdperk van godsdienstoorlogen.’ Aldus de oud-voorzitter van het Humanistisch Verbond en hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap Paul Cliteur in een interview in De Volkskrant. Hij verwijst in dit citaat naar de strijd in Syrië tussen IS en het regime van Assad.

Cliteur heeft gelijk. Er bestaat onder Westerse politici en zogenaamde ‘gematigde‘ moslims de neiging om de uitwassen van de islam af te doen als niet behorend tot de islam. Dat is een rampzalige strategie die het vinden van een oplossing uit de weg gaat. Want als iets eruitziet als islamitisch, islamitisch praat en zich op de koran beroept, dan is het islamitisch. De ontkenning tegen beter weten in heeft te maken met de opkomst van extreem-rechts en met het misverstand dat alle middelen lonen om de lieve vrede te bewaren. Bij Obama speelt mee dat Republikeinse hardliners vanaf 2007 roepen dat hij in het geheim moslim zou zijn. De intellectuele en aarzelende president neemt daarvan afstand door de islam in bescherming te nemen.

Cliteur vindt dat we secularisering en atheïsme moeten omarmen. Want ook het Westen is hypocriet door handelsbelangen voor te laten gaan: ‘In landen als Saoedi-Arabië heb je ook lieden rondlopen als Raif Badawi, de blogger die omwille van zijn kritiek op het regime gegeseld werd. Als je naar zijn idealen kijkt, is het gewoon liberalisme wat hij aanhangt. Het Westen had hem kunnen steunen en druk op de Saoedi’s kunnen leggen om hem toleranter te bejegenen. Dat is niet gedaan, omdat ons zakenleven daar te veel belangen heeft.’ Zo kunnen de Saoedies straffeloos hun jihad blijven exporteren naar Europa met de bekende ontregelende gevolgen. Omdat de EU en de VS om zakenbelangen en geopolitieke redenen geen grenzen stellen, ontstaat er geen druk op dit soort landen om zich in de richting van de rechtsstaat te ontwikkelen.

In navolging van oud-ambassadeur Koos van Dam pleit Cliteur ervoor om te praten met het regime van Assad. Het regime heeft weliswaar bloed aan de handen en meer slachtoffers gemaakt dan de islamitische terroristen van IS, maar tegelijk zijn er wel afspraken mee te maken binnen het verkeer van de diplomatie waar deze terroristen zich aan onttrekken. D66-politica Petra Stienen wijst in een opinie-artikel in NRC praten met Assad echter af en stelt dat er zoveel kapot is gemaakt dat het stadium voorbij is dat hij kan worden gerehabiliteerd. Met anderen beredeneert ze dat niet vanuit moralisme, maar vanuit ‘een pragmatische inschatting van het gebrek aan bereidwilligheid van Assad het welzijn van de Syrische bevolking voorop te zetten.’

Zo kondigt zich een patstelling aan. Assads regime heeft te veel kapot gemaakt om nog door grote delen van de bevolking geaccepteerd te kunnen worden, maar biedt wel de beste kansen voor toekomstige stabilisering. Of een compromis mogelijk is door uit te gaan van de structuur van het Assad-regime en dat op te vullen met meer zakelijke en voor velen aanvaardbare personen is de vraag. Het pessimisme van Stienen schetst geen begin van een oplossing en het optimisme van Cliteur gaat makkelijk voorbij aan bestaande problemen.

Wat Cliteur beweert is pragmatisch en idealistisch tegelijk. Hij pleit voor het maken van vuile handen om erger te voorkomen met het doel om in het Midden-Oosten een nieuw, stabiel evenwicht te bereiken. Zodat de vluchtelingenstroom en de export van de jihad naar Europa afnemen. Dat meent hij eerder te kunnen bereiken door afspraken te maken met verlichte dictaturen met pan-Arabische trekken zoals die werden gepraktiseerd door Nasser in Egypte, Khadaffi in Lybië, Sadam Hoessein in Irak en de Assads in Syrië, dan met verscheurde of islamitisch-sektarisch geregeerde landen zoals het huidige Irak. Hij stelt daarbij de bescherming van de rechtsstaat boven de werking van de democratie. Het idealisme bestaat uit de secularisering die zowel een beschermende paraplu voor religies biedt als een model om ze gelijkwaardig naast elkaar te rangschikken.

Door conflicterende belangen modderen de VS en Europa door in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het is zelfs de vraag of ze wel een oplossing zouden willen als ze die de regio op zouden kunnen leggen. Botweg gezegd hebben ze profijt van de chaos en verdeeldheid om hun wapens en veiligheidsexpertise te verkopen en de handels- en oliebelangen veilig te stellen. Ook daarom ontkenden Obama en Cameron dat IS iets met de islam te maken had. Niet omdat ze dat werkelijk meenden, maar omdat ze net als zogenaamde ‘gematigde’ moslims veinzen voor een hoger doel. Het is een proces dat twee kanten moet uitwerken. Religie is een proces van ontvoogding en loskomen van strikte regels. De tragiek is dat voor de meeste politici hetzelfde geldt.

Foto: Aleppo, augustus 2016.

Dibi kletst lekker weg over acceptatie van LHBT’ers en ontkent verband tussen islam en moslims. En het onderzoek van het SCP

‘Het is een misvatting dat het vooral de religie is, die de coming out tegenhoudt. Bij mij was het nooit de islam, juist binnen mijn geloof voelde ik me veilig en getroost, het waren de mensen – de moslims –  die het mij moeilijk maakten.’ Aldus de voormalige Marokkaans-Nederlandse GroenLinkser en homoseksueel Tofik Dibi in een interview met Janita Naaijer in De Volkskrant. Aanleiding is het verschijnen van de LHBT-monitor 2016 van het SCP. Uit bovenstaand citaat blijkt dat de acceptatie van homoseksualiteit zich in de hele samenleving positief ontwikkelt, maar religieuze Nederlanders en etnische minderheden daarin achterblijven.

Het is interessant dat Tofik Dibi een onderscheid maakt tussen geloof (islam) en gelovigen (moslims). Je zou menen omdat het geloof via de gelovigen wordt uitgedragen en de gelovigen inspiratie vinden in hun geloof, dat geloof en gelovigen onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Ofwel, geen geloof zonder gelovigen, en geen gelovigen zonder geloof. Gesteld dat een geloof meer is dan een lege huls die niet gevuld wordt.

De reflex van Dibi om geen rechtstreeks verband te willen zien tussen geloof en gelovigen komt overeen met de reflex van communisten die het ondanks structurele weeffouten en breuklijnen in communistische staten steevast op bleven nemen namen voor de leer. Ze trachtten de kritiek erop te ontzenuwen door te suggereren dat de leer nooit goed in praktijk was gebracht en dat dat de communisten te verwijten viel. Aan de leer van het communisme zelf zou niets verkeerd zijn. Dibi redeneert identiek door het geloof als onaantastbaar te zien, de schuld op de moslims te laden en een rechtstreeks verband tussen geloof en gelovigen te ontkennen.

Tofik Dibi gaat nog verder als hij in het interview ontkent dat het taboe op homoseksualiteit bij religieuze Nederlanders en etnische minderheden het grootst is, hoewel dat onomstotelijk uit de LHBT-monitor 2016 blijkt. Dibi: ‘Maar het idee dat het taboe op homoseksualiteit het grootst is bij religieuze Nederlanders, deel ik niet. In religieuze gemeenschappen zie je namelijk dat er wél heel veel discussie plaatsvindt. In de sportwereld is het probleem ook heel groot, daar wordt veel minder gepraat.’ Het is bedenkelijk dat Tofik Dibi acceptatie gelijkstelt met discussie. Dat is aantoonbare onzin als men focust op maatschappelijke groeperingen waar de acceptatie van LHBT’ers vanzelfsprekend is en niet bediscussieerd hoeft te worden. Daarnaast is veel discussie er geen garantie voor dat dit leidt tot meer emancipatie. Het omgekeerde is evengoed voorstelbaar, dat mensen binnen een subgroep door interne discussie verder af komen te staan van acceptatie van LHBT’ers.

Dibi mist het vermogen om op een analytische manier naar de acceptatie van LHBT’ers in de Nederlandse samenleving te kijken. Hoewel hij gelijk heeft dat ook in religieuze kringen de acceptatie ervan toeneemt. Dibi neemt de islam in verdediging en ontkent ondanks onderzoek dat leden van religieuze instellingen achterblijven in de acceptatie van LHBT’ers en suggereert dat dit niets met het geloof te maken zou hebben.

Met de oproep aan niet-moslims om zich niet te bemoeien met LHBT-moslims gooit Dibi de deur van zijn verstand definitief in het slot van zijn gebrekkig inzicht. In een samenleving leven groepen samen en kunnen ze invloed op elkaar uitoefenen. Dibi wil niet dat andere Nederlanders de moslims helpen in hun emancipatie. Het raadsel dat rest na dit interview is waarom Dibi om zijn mening gevraagd wordt. Hij laat zich kennen als een struisvogel die de kop in het zand steekt, en het lef heeft zijn zanderige blik te presenteren als open.

Foto 1: Schermafbeelding van fragment uit persbericht van 12 mei 2016 van het SCP over de LHBT-monitor 2016.

Foto 2: IS gooit in Palmyra, Syrië een geblinddoekte man die door een rechter is ‘beschuldigd’ van homoseksualiteit van het dak van een flatgebouw, december 2015. Still uit een video.

Pubers moorden namens Islamitische Staat. Overheden willen niet dat geweld met de islam in verband wordt gebracht. Waarom niet?

President Barack Obama sprak zich februari 2015 uit over IS. Deze ‘Islamitische Staat’ zou volgens hem niets met de islam te maken hebben. Onzin uiteraard, want Obama kan dat helemaal niet weten. Hij is een politieke leider die zich met dit onderwerp helemaal niet moet bemoeien. De wereldgemeenschap van moslims moet onder elkaar maar uitmaken wie zich wel of niet moslim kan noemen. Het zelfde geldt voor organisaties die claimen islamitisch te zijn. Zoals IS. Obama moet zich niet bemoeien met de interne zaken van een religie. In september 2014 stelde Obama evenals de Britse premier Cameron ook dat IS niet islamitisch is. Ik stelde toen in een commentaar vast dat ze de plank missloegen en de islam voor eigen doeleinden misbruikten.

Mijn reactie bij de passage: ‘How may Obama know who is a muslim and who is not? Is is none of his business to speak about the internal affairs of a religion. Obama is mixing up politics and religion. He should better keep silent on the subject of islamic terrorism. Separation of church and state, remember? It seems he forgot.‘

Ik moest aan dit fragment denken bij lezing van de Parool-column van vandaag van Theodor Holman. Hij constateert dat overheden niet willen horen dat het gewelddadig jihadisme iets met de islam te maken heeft. De gemeente Amsterdam heeft daartoe de Britse psychoanalyticus David Kenning ingehuurd die in zijn advies dat jihadisme reduceert tot ‘de psychologische gesteldheid van twijfelende pubers’. Jihadisme teruggebracht tot een puberprobleem. Holman: ‘Waarom heet Islamitische Staat Islamitische Staat? Omdat het niets met het geloof te maken heeft? Omdat het pubers zijn? Is Abu Bakr al-Baghdadi een puber? Was Bin Laden een puber? Bestaat de leiding van Al Nusra of Boko Haram uit pubers?’ Het is weer eens iets geheel anders, complexe geopolitieke, religieuze en sociaal-economische problemen ondergebracht bij het domein van de geestelijke gezondheidszorg. Zodat die problemen niet aangepakt hoeven te worden en plotsklaps zijn verdwenen. Obama, Cameron en Kenning denken dat een probleem verdwijnt als ontkend wordt dat het bestaat. Freaky. 

Christelijke organisaties weten niet goed te reageren op het einde van hun voorkeurspositie

Het christelijke nederlands dagblad zegt zich flink te irriteren aan wat het ‘seculiere opiniemakers’ noemt om hun vermeend gebrek aan nuance. Deze opiniemakers zouden religie als bron van ellende en conflicten zien. Dat kan een christelijk geïnspireerd medium allicht niet over zijn kant laten gaan. Het zoekt de tegenaanval.

In de tegenaanval stapelen christelijke opiniemakers fout op fout. Om te beginnen wordt het begrip seculier verkeerd weergegeven. Of dat bewust gebeurt om te kunnen overdrijven is hier de vraag, maar dit verkeerde gebruik komt vaak voor in vooral conservatief-christelijke kringen om een tegenstelling te suggereren die er niet is. Christelijke politici demoniseren graag het secularisme.

Feitelijk wordt met seculier een aanhanger van het secularisme bedoelt. Dat is een stroming die niet kiest voor het atheïsme of het vrijzinnig humanisme of tegen religie, maar het is ‘een politieke filosofie die verzekert dat iemand nooit onderworpen zal worden aan religie. Zodat die religie een individu door de strot geduwd wordt.’ Jacques Berlinerblau legt het uit.

Het secularisme is geen vijand van religie, maar juist een vriend van de gelovige en garandeert het bestaan van een breed spectrum aan religies en levensovertuigingen waaruit het individu in vrijheid kan kiezen.

Alleen, het secularisme wil de voorkeurspositie die het christendom in vele landen zoals Nederland nog steeds heeft gelijktrekken met maatschappelijk minder machtige religies en levensovertuigingen. Dat steekt die christenen die afgelopen jaren hun machtspositie hebben zien afkalven en dat proces betreuren.

Omdat het gevestigde christendom die voorkeurspositie niet op wil geven probeert het die gelijkschakeling met andere politiek-culturele organisaties in de sector religie/levensovertuiging via een omweg te vertragen door het secularisme verdacht te maken. Het kiest voor de eigen machtspositie ten koste van de keuzevrijheid voor de gelovigen.

De oproep van het nederlands dagblad om graag wat bescheidener te zijn over religie en terreur is vergund, maar gezien hun dominantie van het Nederlandse publieke debat in de afgelopen eeuwen zijn christelijke organisaties nu niet direct degenen die het meeste recht van spreken hebben.

Ook in de opinievorming speelt mee dat de christenen hun voorkeurspositie hebben verloren en nog niet goed weten hoe ze daar het best op kunnen reageren. In plaats van het secularisme te omarmen dat garantie van bestaansrecht en bescherming biedt zetten ze zich schrap omdat ze vrezen weggespoeld te worden en bijten in de hand van het secularisme dat de beste reddingsboei is voor een in belang, volume en zelfvertrouwen afnemend christendom.

Tekenend voor het einde aan de vanzelfsprekende dominantie van de christenen in de maatschappij en het publieke debat is onderstaande schermafbeelding van een aankondiging voor een radioprogramma op het ‘neutrale’ NPO1. Tien jaar geleden nog ondenkbaar.

Het gaat er niet om of de vraag positief beantwoord moet worden of de wereld beter af is zonder religie. Dat verschilt van persoon tot persoon. Dat de vraag gesteld wordt maakt het verschil en brengt christelijke media als het nederlands dagblad in de kramp van de krimp.

Foto 1: Schermafbeelding van aankondiging artikel ‘Graag wat bescheidener over religie en terreur’ in het nederlands dagblad, 2 januari 2016.

Foto 2: Schermafbeelding van aankondiging radioprogramma op NPO1 ‘Is de wereld beter af zonder religie?’, 1 januari 2016.

Waarom claimt Koert van der Velde dat mindfulness religieus is?

Theoloog Koert van der Velde meent in een artikel in Trouw dat mindfulness hartstikke religieus is. Vorige maand verschenen zijn boek over mindfulness ‘Geen gezweef!’ dat losjes aanhaakt bij een debat over het wezen van religie en de grenzen eraan. Hij claimt dat mindfulness een religieuze oorsprong heeft die om redenen van marketing door de ontwikkelaar van de westerse variant van mindfulness Jon Kabat-Zinn wordt verhuld om de populariteit ervan niet in de weg te staan. Want religie heeft tegenwoordig een slechte pers, zeker in de seculariserende westerse samenleving waar uitsluiting, groepsvorming en machtsvorming die religie per definitie nou eenmaal met zich meebrengt andersdenkenden tegen de haren in strijken. Van der Velde formuleert niet wat hij met religie bedoelt. Zodat de beweringen uit zijn artikel in de lucht komen te hangen. Wat hij zegt is waar maar geldt alleen in zijn eigen interpretatie. Wat we er mee moeten is de vraag.

Het betoog van Van der Velde is weinig specifiek. Hij orakelt en induceert in algemeenheden van het type ‘zeggen beoefenaars’ of ‘men brengt naar buiten‘. Zo’n bewering is altijd waar, maar wat de geldigheid ervan is blijft onduidelijk. Neem de volgende passage over trainers van mindfulness: ‘De religieuze kant van mindfulle meditatie en leven houdt hen bezig. Ze zien in hun beoefening van meditatie een spiritueel pad om het leven zin te geven en zich op levensbeschouwelijk gebied te ontwikkelen.’  En: ‘Wie zich verder in mindfulness verdiept, kan bijna niet om de religieuze kant heen. Dat komt doordat mindfulness in het hart religieus is (..)’ . Wat dat religieuze is en hoe dat aannemelijk is te maken legt Van der Velde niet uit. Hij praat in cirkels. Het tekort van z’n betoog is niet alleen dat zijn beweringen niet geverifieerd kunnen worden zoals wel vaker in sociale wetenschappen voorkomt, maar dat hij geen begin van een begripsdefinitie geeft.

Het gaat Van der Velde om de herwaardering van religie. Grote godsdiensten kalven af of zijn bezoedeld door schijnheiligheid, onverdraagzaamheid, politisering en dogmatiek. Godsdiensten hebben de vanzelfsprekende aantrekkingskracht van eeuwen verloren. Omdat het de emancipatie van mensen niet meer dient, maar remt.

Steeds meer gelovigen gaan hun eigen gang. Een meerderheid van de Nederlanders vindt zich voor het eerst in de moderne geschiedenis niet meer behoren tot een godsdienstige groepering. In 2014 was dat volgen het CBS nog 50,8%. De reactie op dat proces ligt voor de hand zoals laatst ook kardinaal Wim Eijk deed in een lezing voor ABN-Amro: het claimen van niet gelovigen als gelovigen. Alleen zo kan religie weer politiek en maatschappelijk belangrijk worden gemaakt, of de neergang ervan worden vertraagd. Het artikel van Van der Velde past in een patroon van een defensieve strijd over religie. Hij claimt mindfulness als religieus, maar heeft daar niet meer argumenten voor dan zijn eigen mening. Eigenlijk best zielig zo’n achterhoedegevecht.

Foto 1: Mindfulness.

Foto 2: Omslag van Koert van der Velde, ‘Geen gezweef!; Mindfulness zonder dat het mindfoolness wordt’. Budel, 2015. Uitgeverij Damon.

Kardinaal Eijk claimt in een verloren strijd niet-gelovigen als religieus

‘Het feit dat religieuze fantoompijn epidemische vormen heeft aangenomen, bewijst dat óók de 21ste eeuwse mens ongeneeslijk religieus is. Zo kunnen mensen buiten de kaders van een georganiseerd geloof moeilijk zonder rituelen.’ aldus Kardinaal Wim Eijk in de slotlezing van de Religieuze Jaardag ABN-AMRO die plaatsvond op 26 november in Amsterdam. Religieuze fantoompijn omschrijft kardinaal Eijk zo: ’Mensen voelen geregeld gelovige activiteit in hun ziel, maar omdat ze zijn losgesneden van hun christelijke wortels voelt dit als onrust of pijn.’ Eijk stipt aan dat Nederland meer atheïsten telt dan gelovigen. Hij verwijst naar Trouw en concludeert: ‘Ruim 25 procent noemt zich atheïst, slechts 17 procent van de Nederlanders zegt in een persoonlijke God te geloven. Die gelovigen gaan bovendien steeds minder naar de kerk.’

Gezien de getallen vecht kardinaal Eijk dus een verloren strijd. Naar verwachting zijn er in 2030 ‘nog slechts 60.000 katholieken die op een gemiddelde zondag naar de kerk gaan.’ Dat ware er in 2013 nog 214.000. Het maatschappelijk belang van religie neemt af omdat er steeds minder gelovigen komen. Tekenend is het digitaal platform ToekomstReligieusErfgoed dat op 25 november 2015 werd gelanceerd. Het denkt op een interactieve manier na en claimt bij uitstek het platform te zijn voor de herbestemming van kerkgebouwen.

Omdat kardinaal Eijk door afnemende aantrekkingskracht en belangstelling het niet meer kan winnen met zijn religie wacht hem een defensieve strijd. Het enige wat hem rest is niet-gelovigen te claimen als gelovigen. Een noodgreep. Alleen zo kan hij religie weer belangrijk maken. Of de teloorgang ervan verhullen en uitstellen. In zijn functie moet hij immers leiding en richting geven. Ter rechtvaardiging haalt hij het begrip ‘religieuze fantoompijn’ van stal. Eijk maakt de fout dat hij stelt dat rituelen voorbehouden zijn aan religie. Wie wel eens een theatervoorstelling bijwoont, een rechtbank bezoekt of de opening van de Staten-Generaal op Prinsjesdag gadeslaat weet echter dat rituelen niet voorbehouden zijn aan religie en overal in de samenleving voorkomen.

Het kan dat de 21ste-eeuwse mens hunkert naar zingeving in een wereld die het als fragmentarisch en zinloos ervaart. Het kan ook dat sommigen zich daartoe laten inspireren door religie en daarin zin vinden. Of die zin vinden in kunst, de eigen omgeving of buurt, of in andere activiteiten. Maar steeds meer mensen gaan ervan uit dat het leven geen zin heeft en zoeken niet verder. Religie is voor steeds meer mensen die steeds hoger zijn opgeleid en breed georiënteerd uitgewerkt. Religie had ooit een politieke en maatschappelijke functie om focus te geven aan gemeenschappen door de concentratie van macht, en insluiting en uitsluiting van mensen. Nu rest religie een steeds legere huls en het verlangen naar een functie die verloren is gegaan.

Foto: De Grote Kerk van Schermerhorn. Credits: Stadsherstel Amsterdam / Aart Jan van Mossel.

Christelijke organisaties zien concurrentie van Charlie Challenge

Bij afnemend marktaandeel is religie een vechtmarkt. Vanuit de optiek van religieuze organisaties is het daarom logisch te waarschuwen voor concurrenten. De Prophecy Watchers (‘working to bring the truth of Bible prophecy to an audience of Christian believers’) waarschuwen tegen de Charlie Charlie Challenge. Een spel populair onder jongeren op sociale media. Demonisch gedrag noemt Billy Crone het. Lucifer, de Duivel of een Mexicaanse occulte kracht -kortom Charlie- probeert de speler te bezitten. Christelijke organisaties zien het gevaar. Geen onschuldig spel, want religie is de strijd om de geest. In Nederland zien reformatorische scholen het gevaar, volgens het RD waarschuwen ze tegen de Charlie Charlie Challenge. U begrijpt waarom: wedijver.

Foto: Schermafbeelding van artikel ‘Reformatorische scholen waarschuwen tegen Charlie Challenge’ in het RD van 3 juni 2015. Credits: RD.nl.

Botsing bij Bill Maher tussen Ben Affleck en Sam Harris. Over islam?

Waar ligt de nuance over de islam? Vele posities kunnen over deze religie ingenomen worden: De islam is in de grond achterlijk en zou niet te verenigen zijn met democratie en een eigen rechtssysteem hebben dat haaks staat op de nationale rechtssystemen. Of de islam zou juist een religie van vrede zijn. Tussen die posities bestaan allerlei grijstinten. De islam is aan het emanciperen en loopt achter op de religies die grotendeels of volledig geëmancipeerd zijn. De islam wordt gekaapt door politieke groeperingen die deze religie misbruiken en in een kwaad daglicht stellen. De wereldreligie islam is te divers om nog over de islam te kunnen praten. ISIS vertegenwoordigt de islam. ISIS vertegenwoordigt niet de islam. De islam is kortom een dankbaar gespreksonderwerp voor verhitte discussie. Conclusie is dat ons beeld ervan versplinterd is.

Wat acteur Ben Affleck in de show Real Time with Bill Maher vertoont is opmerkelijk. Affleck is opgewonden en schiet vanuit de heup. Zonder de voorgeschiedenis te kennen lijkt zijn actie uit het niets te komen. Niets is minder waar. Atheïst Sam Harris ligt al lange tijd onder vuur van linkse journalisten als Glenn Greenwald die hem in april 2013 in The Guardian met Richard Dawkins en Christopher Hitchens bestempelde tot ‘New Atheists’. Greenwald en zijn medestanders verwijten Sam Harris en wat ze zien als andere nieuwe atheïsten in hun anti-islamisme door te slaan en zo indirect het Amerikaans militarisme in verdediging te nemen. In een postmortem op het gesprek zegt Harris te vermoeden dat Ben Affleck zijn werk niet eens kende, maar op het spoor werd gezet door Greenwald: ‘I suspect that among his handlers there is a fan of Glenn Greenwald who prepared him for his appearance by simply telling him that I am a racist and a warmonger.’

Greenwald lijkt zo teleurgesteld in de opbouw van de Amerikaanse controlestaat, het buiten de orde plaatsen door president Obama van klokkenluiders als Chelsea Manning of Edward Snowden en de gevestigde media die hun controlerende rol verzaken dat-ie het geloof in de liberale democratie verloren heeft. Bill Maher en Sam Harris hebben dat geloof nog wel -en stellen het zelfs centraal- maar zijn in de visie van het Greenwald-kamp niet kritisch genoeg op de gevestigde macht, de controlestaat en de veiligheidsindustrie. Wat terechte kritiek lijkt. Er gaapt een kloof tussen beide kampen. Greenwalds ontwikkeling dat-ie alles en iedereen afwijst die direct of indirect de aanval op de gevestigde macht verzwakt of riposteert wijst op radicalisering.

De nuance over de islam heeft doorgaans niks met de islam te maken, maar alles met politieke standpunten over andere onderwerpen. Zoals het geloof in de liberale democratie of de kritiek op de controlestaat. De profilering pro of contra islam, of pro of contra andere deelnemers aan het debat wordt zo een afgeleide van iets anders. Islam is niet het onderwerp -ook omdat deze religie in het Westen weinigen intrinsiek echt interesseert- maar wel de katalysator. Zodat vooral de animositeit tussen Harris en Greenwald de mening van Affleck over de islam aanscherpt. Met de vraag hoeveel dat uiteindelijk waard is als valide uitspraak over de islam. In elk geval geldt dit voor de  generalisten die geen islam-deskundigen zijn. Zo ontstaat ook in de media een proxy-war -om een modeterm te gebruiken- waar niets lijkt wat het is. En zeker de islam niet.

Waarom geen Open Moskee in Nederland? Hokjesgeest in de islam?

Dr. Taj Hargey is de stichter van de Open Moskee in het Zuid-Afrikaanse Kaapstad. Hij reageert op een poging tot brandstichting in de moskee. Voor France.com legt hij uit dat de moskee niet sektarisch is, het fanatisme en extremisme bestrijdt en iedereen er welkom is. Vrouwen en mannen komen door dezelfde deur binnen en zitten in dezelfde zaal. Ook christenen zijn uitgenodigd. Deze intellectuele benadering van religie ondervindt tegenwerking van de gevestigde islamgroepen in Zuid-Afrika. Zijn ze bang voor een nieuwe concurrent?

Zo’n open instelling lijkt logisch en zeggen religies ook te beogen, maar in de praktijk komt het nauwelijks voor. Sektarisme is leidend in de hedendaagse islam. Is een Open Moskee het begin van een oplossing van de identiteitscrisis waarin de islam zich op dit moment bevindt? Te beginnen in Zuid-Afrika. Ook in Nederland?