Vandaag beginnen in de rechtbank in Amsterdam de verhoren van negen getuigen over een vermeend omvangrijk netwerk van kindermisbruik in de jaren ’80. Het AD doet verslag in een bericht met de titel ‘De hele pedoprostitutie werd in die tijd gewoon gedoogd’. Het draait rond de voorheen hoogste ambtenaar van het ministerie van Justitie Joris Demmink die al vele jaren met pedofilie, maar ook met klassenjustitie, machtsmisbruik en obstructie van de rechtsgang wordt geassocieerd. De verhoren dienen als voorbereiding op een rechtszaak. We Are Change Rotterdam praatte afgelopen week in Utrecht met oud-gevangenisdirecteur Jos Poelmann. Een verhaal over geruchten en het zoeken van de waarheid en over onderzoeken die maar geen onderzoek mochten worden. In een samenleving die steeds kritischer wordt op de politieke klasse.
De VVD krijgt volop kritiek in de kwestie over de Teevendeal. Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg is al afgetreden en ook premier Mark Rutte ligt onder vuur. Afgelopen week verscheen het rapport van de onderzoekscommissie Oosting. Conclusie was dat de deal voor drugsbaron Cees H. onevenwichtig en niet in proportie was. Goede onderzoeksjournalistiek haalde boven water wat de politiek liet liggen. Nieuwsuur-redacteur Bas Haan zegt in het rapport: ‘Zeker na december 2014, als minister Opstelten zijn laatste brief over de kwestie aan de Kamer schrijft en de zaak definitief in de doofpot dreigt te verdwijnen, zijn enkele voor mij cruciale personen na talloze tevergeefse pogingen bereid met me te praten én documenten te laten zien.’
De overeenkomsten met de kwestie Demmink zijn groot. Ook daar betreft het een langlopende kwestie die op de lange baan geschoven wordt. Ook daar bestaat het vermoeden van een schimmige deal tussen politiek en onderwereld (Cees H.) of Turkije (Demmink) waarbij achteraf de vraag gesteld wordt hoe evenwichtig dat was. Ook daar zijn de hoofdpersonen VVD’ers die onder elkaar en met inzet van hun netwerk de kwestie in de doofpot proberen te stoppen. Ook daar wordt door het kabinet vanuit het ministerie van Justitie een oriënterend onderzoek als afleiding gebruikt om een grondig onderzoek uit de weg te gaan. Ook daar speelde voormalig officier van Justitie en oud-staatssecretaris Fred Teeven een scharnierfunctie en beroept hij zich op zijn zwijgrecht. Met Demmink heeft de onderzoekscommissie Oosting trouwens een formeel gesprek gevoerd.
Wat nu? Voor de levensvatbaarheid en het democratisch gehalte van de politiek is een afwisseling van politieke partijen gewenst. Het idee is dat door afwisseling zo ingesleten weeffouten kunnen worden hersteld. Alleen is het probleem van de Nederlandse politiek dat er geen geloofwaardige alternatieven en keuzes zijn. De middenpartijen (VVD, D66, CDA, PvdA) lijken programmatisch en mentaal teveel op elkaar en zijn inwisselbaar en de behoudende ‘tegenpartijen’ PVV en SP geven vooral aan wat ze niet willen zonder een constructieve bijdrage aan het publieke debat te leveren. De rest (CU, SGP, PvdD, GroenLinks en 50Plus) is te klein om een verschil te maken. Het kluitjesvoetbal van de Nederlandse politiek is de redding van de hevig falende VVD.
Foto: VVD Barendrecht: ‘We hopen weer op fantastisch weer bij het winterfeest. Bij de VVD stand kunt u uw politieke wensen in de wensboom hangen.’
Update 25 januari 2016: Vandaag dient het kort geding van Hüseyin Baybasin tegen het overhoop halen van zijn cel en ontvreemden van vertrouwelijke stukken op 17 november 2015. In een bericht zegt het AD dat uit de stukken blijkt dat Joris Demmink meer betrokken was bij deze zaak dan hij en achtereenvolgende ministers van Justitie wilden doen blijken. Baybasin probeert aan te tonen dat juist in deze stukken die uit zijn cel werden gestolen door de overheid, Demminks betrokkenheid wordt aangetoond. Het AD heeft kopieën.
Aldus journalist Koen Voskuil die de zaak Demmink nauwgezet volgt en er regelmatig over bericht in het AD. Het gaat om de Koerdisch-Turkse gedetineerde Hüseyin Baybasin wiens cel in PI Heerhugowaard, locatie Zuyder Bos op dinsdag 17 november werd geïnspecteerd. Hierbij werden ‘zeer geheime en vertrouwelijke processtukken van cliënts cel verwijderd’ volgens advocaat Judith Serrarens in een klachtenbrief aan de Raad van Toezicht van deze gevangenis in een feitenrelaas. Koen Voskuil memoreert dat het meenemen van de vertrouwelijke stukken gevoelig ligt. De inspectie is opvallend omdat de stukken volgens Baybasins advocaat Adèle van der Plas pas anderhalf week in de cel lagen: ‘Het gaat om supervertrouwelijke stukken over de politieke achtergrond van zijn zaak. Het lijkt dat de celinspectie doelbewust was om ze te bemachtigen.’
Justitie zegt de zaak te onderzoeken. Baybasin wordt met Demmink in verband gebracht omdat al jarenlang het vermoeden bestaat dat Babaysin in een uitruil tussen Turkije en Nederland werd geslachtofferd. Hij had een prominente rol in de Koerdische kwestie. Zo was hij medeoprichter van het in Nederland opgerichte Koerdische Parlement in ballingschap. Maar Baybasin bracht vanuit zijn expertise in 1989 ook naar buiten dat de Turkse regering betrokken was bij ‘grootschalige heroïnehandel (met een jaarlijkse omzet van tientallen miljarden dollars)’ zoals het feitenrelaas van de Bakker Schut Stichting zegt. Dat lijkt zwaarwegender.
De Turkse regering zou materiaal hebben dat bewijst dat Demmink in de jaren ’90 in Turkije minderjarige jongetjes misbruikt zou hebben. De deal zou zijn dat de Turken de bewijzen over Demmink in de doofpot stopten als Nederland zorgde dat Baybasin achter de tralies verdween. Er is ook een theorie dat Baybasin deze koppeling uit zijn duim zuigt om zijn zaak sterker te maken. Bewijzen over het kindermisbruik door Demmink in Turkije lijken aannemelijk. In zijn artikel noemt Voskuil ook Engeland dat betrokken zou zijn in de ruil tussen Nederland en Turkije. Baybasin zat tot 1989 in een Britse cel wegens handel in verdovende middelen.
Als Nederland een rechtsstaat is zoals het hoort, dan wordt dit tot op de bodem uitgezocht. Onaanvaardbaar is dat bij de inspectie in een gevangenis vol politiek implicaties rechten (artikel 37 PBW, artikel 39 lid 4 PWB) van een gedetineerde met politieke implicaties worden geschonden. Met welk doel is dit gebeurd en door wie is opdracht gegeven om geheime stukken uit de cel te verwijderen? Dit vraagt om diepgaand onafhankelijk onderzoek en een antwoord van minister Van der Steur van Justitie. Maar juist de kwestie Demmink waarin jarenlang een diepgaand onderzoek door de leiding van Justitie werd geblokkeerd geeft weinig vertrouwen dat de onderste steen boven komt. De schijn bestaat nog steeds dat de belangen daarvoor te groot zijn.
Louis Bontes heeft kamervragen gesteld aan minister Van der Steur (nog niet gepubliceerd):
Foto 1: Schermafbeelding van tweet van Koen Voskuil (AD), 20 november 2015.
Foto 2: Kamervragen van Louis Bontes via tweet Louis Bontes.
Wat We Are Change Rotterdam een week geleden al concludeerde werd gisteren bevestigd door de gevestigde Nederlandse media: het onderzoek door het OM naar de voormalige topambtenaar van Justitie Joris Demmink in Turkije is vastgelopen. NRC laat weten dat de Haagse onderzoeksrechter Yolande Wijnnobel de pogingen staakt om in Turkije getuigen te horen in het kader van het strafrechtelijk onderzoek naar Demmink. ‘Een woordvoerder van de Haagse rechter-commissaris zegt desgevraagd dat Turkije heeft laten weten “om juridische redenen” niet te kunnen meewerken” aan het onderzoek naar vermoedens van pedoseksuele activiteiten van Joris Demmink (67).’ Want volgens de Turkse autoriteiten zijn deze beschuldigingen al eens onderzocht en staat het beginsel ne bis in idem (‘niet tweemaal in hetzelfde’) nieuw onderzoek niet toe.
Daar staan we dan in een zaak die maar steeds niet grondig onderzocht werd en al op voorhand door de passieve houding van de Nederlandse autoriteiten in de doofpot belandde. Nu loopt zoveel jaren later een onderzoek van het OM dood. Met het vermoeden van klassenjustitie en manipulatie van de media, en een geheim akkoord tussen Nederland en Turkije waar Demmink zou zijn uitgeruild tegen de Koerdische Baybasin.
Wat nu? Er zijn twee opties om de zaak Demmink alsnog vlot te trekken. Onderzoek naar seksueel misbruik door Demmink dat zich heeft afgespeeld in Nederland. Ex-jongensprostituee Bart van Well neemt hierop vandaag een voorschot. Hij wil Teeven en Opstelten laten getuigen in een nieuwe Demmink-zaak, zo bericht De Telegraaf. Van Well zou in de jaren ’80 als 15-jarige tweemaal seksueel zijn misbruikt door Demmink. En mogelijk kan het onderzoek in Turkije losgetrokken worden door onderzoeksjournalistiek van Nederlandse en Turkse media die voor de gelegenheid samenwerken. Als een paal boven water staat dat gevestigde media een slechte beurt hebben gemaakt door zich veel te lang te laten afschrikken. Tekenend is dat het We Are Change Rotterdam was die de zaak een week geleden weer in de publiciteit bracht. Wordt deze kwestie ooit afgerond?
Een een-tweetje tussen CDA-kamerlid Pieter Omtzigt en het Katholiek Nieuwsblad. Over de ex-topambtenaar van Justitie Joris Demmink die in verband wordt gebracht met pedofilie, machtsmisbruik en obstructie van de rechtsgang. ‘Heeft de overheid pedofilie jarenlang gedoogd?’ vraagt het Katholiek Nieuwsblad. En vervolgt: ‘Op die eenvoudige vraag heeft de commissie Veiligheid & Justitie van de Tweede Kamer na drie maanden nog geen antwoord van minister Ard van der Steur. Pieter Omtzigt (CDA) vestigt daar met een tweet de aandacht op.’ Waarna Omtzigt weer naar het Katholiek Nieuwsblad verwijst dat verwijst naar Pieter Omtzigt. Het blijft opmerkelijk dat minister Van der Steur niet antwoordt op kamervragen over Demmink. De hoop was dat met het opstappen van Ivo Opstelten er vaart in dit dossier zou worden gemaakt. Waar is het wachten op?
De Echte Jannen (PowNed) praatten afgelopen zondagnacht 30 maart met advocate Adèle van der Plas. Zij staat de Koerdische Baybasin bij die volgens haar al 18 jaar onrechtmatig in de cel zit. Van der Plas roept de nieuwe minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur (VVD) op om schoon schip te maken met de kwestie Demmink. Als hij verstandig is zorgt hij niet meegesleept te worden in komende onthullingen over het machtsmisbruik in de top van justitie. Van der Plas doelt op een geheime deal tussen Nederland en Turkije waarbij Turkije zwijgt over misdragingen van Demmink in Turkije en Nederland Baybasin levenslang opsluit.
Is het realistisch dat oud-ministers Hirsch Ballin, Donner of Opstelten en andere autoriteiten die Demmink de hand boven het hoofd hebben gehouden ter verantwoording worden geroepen? De kwestie Demmink is niet alleen een testcase voor de nieuwe minister Van der Steur, maar ook voor Nederland. Hoe modern en open wil Nederland zijn? Is het openwrikken van de doofpot die 20 jaar dicht zat ook een generatieconflict? Durft een nieuwe generatie politici af te rekenen met een oude generatie? In een soort vadermoord. Het valt te hopen.
Tom-Jan Meeuws schetste in een voorpaginastuk van afgelopen maandag in de NRC de tragiek van Fred Teeven. De aftredende staatssecretaris die zichzelf zag als ‘de natuurlijk opvolger’ van minister Ivo Opstelten hoefde van de leiding van de VVD niet weg, maar kreeg van zijn partij evenmin zicht op een ministerschap. Nu niet, maar ook niet in een volgende periode. Het ministerschap van Justitie blijkt bij de klassebewuste VVD voorbehouden aan alumni van de Leidse studentenvereniging Minerva, zo suggereert Meeuws. Teeven is een gewone jongen uit het volk die met karakter door wilskracht en avondstudie hogerop is gekomen. Van ander allooi dan de ‘Leidse‘ VVD’ers Gijs van Aardenne, Hans van Baalen, Heleen Dupuis, Molly Geertsema, Rudolf de Korte, Chris van der Klaauw, Benk Korthals, Frits Korthals Altes, Ivo Opstelten, Ard van der Steur, Joost Taverne of Pieter Winsemius. En Joris Demmink. Ons kent ons in de VVD als het om politieke functies gaat.
Teeven past vanuit een idee van klassebewustzijn en uitsluiting dus niet in het plaatje van de VVD. Hij trad dan wel op namens de VVD – zo ferm dat het soms gênant werd- maar of de andere VVD’ers hem als echte VVD’er zien is de vraag. Er is in het geval Teeven echter nog een andere verklaring mogelijk, die tot nu toe in de publiciteit rond de bonnetjesaffaire en Cees H. in de publiciteit niet genoemd wordt: de kwestie Demmink.
Er is op dit moment wel degelijk zicht op corruptie binnen het overheidsapparaat. Op landelijk niveau. Ik praat over het beïnvloeden van politici. Tweede-Kamerleden onder anderen. Ik zeg dat het gebeurt, ja. En ik praat over het beïnvloeden van rechters. Dat gebeurt ook. Criminelen hebben geprobeerd rechters en politici te beïnvloeden. Dat is absoluut zo. Ik zeg het niet, omdat ik het denk, maar omdat die informatie er is.’ Aldus de toenmalige Amsterdamse officier van justitie Fred Teeven in 1999 in het juristenblad Mr., zo tekende Trouw in juni 1999 op. Teeven zei zich op informatie van de Criminele inlichtingendienst te baseren.
De zaak Demmink was volgens Teeven de reden om de politiek in te gaan, maar toen hij als staatssecretaris van Justitie aan de knoppen zat liet hij de zaak Demmink rusten. Da’s op z’n minst opvallend te noemen. Hoewel het niet bewezen kan worden, valt uit zijn handelen het beeld af te leiden dat hij door beïnvloeding zijn hoogstpersoonlijke missie om Joris Demmink te ontmaskeren heeft gestaakt. Arme Teeven die erbij wilde horen, en daartoe zijn persoonlijk missie tegen Demmink staakte, maar nu pas echt realiseert dat hij er nooit echt bijgehoord heeft. En met lege handen staat. Geen positie en geen ontmaskering van een in zijn ogen corrupte carrousel mensen. Wellicht voelt hij zich nu als ambteloos burger eindelijk vrij om te spreken?
In een actuele ontwikkeling meldt redacteur Jan Born van Een Vandaag op 10 maart 2015 dat in tegenspraak met het persbericht van 12 februari 2015 van het Landelijk Parket de Turkse regering wel meewerkt aan het strafrechtelijk onderzoek van het Nederlandse Openbaar Ministerie naar oud-secretaris-generaal van Justitie Joris Demmink. Een Vandaag: ‘Er is absoluut geen sprake van gebrek aan medewerking door de Turkse autoriteiten. De verklaring van de Turken strookt niet met de opmerkingen door de Nederlandse justitie waaruit een beeld naar voren komt dat Turkije weigerachtig is om mee te werken aan het onderzoek.’ Mocht Teeven van de VVD geen justitieminister worden vanwege een mogelijk harde opstelling in de zaak Demmink?
George Knight 