Spanning om te snijden: De dood of de gladiolen in Oost-Oekraïne

article16

De strijd in Oost-Oekraïne nadert een climax. Het Oekraïense leger dat eindelijk op sterkte is lijkt een slotoffensief begonnen. Met een tweeledig tactisch doel, het omsingelen van Donetsk en het afsnijden van de hoofdwegen die vanuit Rusland lopen om de bevoorrading van die stad te blokkeren. Het strategisch einddoel is het over de grens terugdringen van de door Rusland geleide en bevoorrade separatisten. Wat het Kremlin niet alleen vanwege de militaire nederlaag ongaarne ziet, maar vooral vanwege de onrust die de verslagen separatisten in Moskou zullen stoken met hun dolkstoot-in-de-rug legende die naar president Putin wijst.

Een uit Rusland afkomstige colonne met geavanceerd materiaal rijdt westwaarts richting blokkades. De strijd om de omsingeling van Donetsk. De messen worden geslepen. Op het slagveld en in de hoofdsteden. In de stadjes vallen onschuldige doden, moeders met kinderen. Of in de lucht zoals bij de ramp met de MH17.

De geschiedenis leert dat machtige landen boevenstreken uithalen. En slachtoffers maken. Ze zetten alle middelen in. Onder het bewind van de aarzelende president Obama gebeuren de vreselijkste dingen in naam van de vrijheid. Zoals drones in het Verre Oosten of massale spionage van burgers. Voor velen voldoende om te beweren dat Obama een terrorist is. Onder het bewind van de zijn land steeds verder isolerende en xenofober makende president Putin gebeuren de vreselijkste dingen in naam van de continuïteit. De Putin-doctrine kent geen grenzen aan het geweld. Voor velen voldoende om te beweren dat Putin een terrorist is.

Er zijn al vele historische vergelijkingen gemaakt over wat er deze dagen in Oost-Oekraïne gebeurt. Dat is altijd lastig omdat er wat afstand in de tijd nodig is om het goed te begrijpen. Sudentenland en Adolf Hitler, Bosnië en Slobodan Milosevic of de moord op kroonprins Franz Ferdinand in Sarajevo en de Eerste Wereldoorlog. Wie kijkt naar doel en middelen ziet dat alleen de inname van het Sudentenland succesvol verliep voor de aanvaller. De Bosnische oorlog was een mislukking en de Eerste Wereldoorlog een ramp.

Het gaat er maar net om hoe het doel van de Russische interventie in Oost-Oekraïne wordt omschreven. Als het gaat om het veroveren van land door inzet van militaire middelen, dan dreigt voor Rusland mislukking. Als het het verzwakken en ondermijnen van Oekraïne is dan wordt de afweging al lastiger. Da’s aardig gelukt, de opbouw van een sterk Oekraïne stokt, hoewel de Russische agressie Oekraïne ook in de armen van nieuwe of nieuw opgepoetste bondgenoten heeft gedreven. Dat president Putin nu alles op alles zet en daartoe zelfs westerse sancties trotseert die de Russische economie isoleren en in een recessie zullen drukken komt voort uit zijn zorgen over zijn positie in eigen huis. Het verlies van Oost-Oekraïne is niet de halszaak. Wel de verbittering en verbolgenheid die verslagen separatisten in Moskou zullen verspreiden. Met als risico een paleisrevolutie in het Kremlin. In die zin is een sterk Oekraïens leger dat alle separatisten de dood injaagt nog helemaal niet zo’n beroerd vooruitzicht voor Putin. Daarom zoekt-ie de confrontatie. De dood of de gladiolen.

Foto: Kaart van Oost-Oekraïne volgens Kiev die de situatie van vandaag 12.00 uur weergeeft.

De stilte voor de storm in de geschiedenis: 1914, 1941 en 2014

Wat zegt de Amerikaanse educatieve film Children of Japan uit 1941? Hoe kan men met de kennis van wat Japan van 1942 tot 1945 te wachten staat dit filmpje lezen? Het gaat ogenschijnlijk over het dagelijkse leven van het gezin Yamada, met de kinderen Taro en Yukiko, de kersenbloesems, het bezoek aan de schrijn en het gezinsleven. Dit speelt voor de aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 door de Japanse marine. Een dag later verklaarden de VS Japan de oorlog en raakten ze actief betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. Toen was het in de VS niet meer mogelijk zo’n filmpje te maken dat welwillend en mild positief naar de Japanners kijkt.

Dit jaar is het een eeuw geleden dat die andere Wereldoorlog uitbrak. Dat wordt volop herdacht. Op 28 juni 1914 vermoordde Gavrilo Princip de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger Franz Ferdinand. Dat zette een keten van gebeurtenissen in werking die niet meer te stoppen was. De vergelijkingen tussen toen en nu zijn niet van de lucht. Beleven we een stilte voor de storm? Is de wereld opnieuw op weg naar een periode van grootscheeps onheil? Of trekt de herdenking ons het ‘frame‘ in om het nu vanuit het perspectief van toen te zien? Als afweer wordt een bedreiging dan niet toegeschreven aan de ander, maar uit een dwanggedachte eigenen we ons de bedreiging van toen toe. De mindere kwaal die een eind maakt aan de onzekerheid van nu.

1914-06-29_-_Aftermath_of_attacks_against_Serbs_in_Sarajevo

Foto: Menigte die rond vernielde eigendommen van de Serviërs is verzameld in Sarajevo. Op de dag na de moordaanslag op kroonprins Franz Ferdinand, 29 juni 1914.