Trump publiceert memo. Ondanks bezwaren van inlichtingendiensten en Democraten

De memo is vrijgegeven door president Trump, in weerwil van het uitzonderlijke verzoek van de FBI om dat niet te doen in verband met het vertrouwelijke karakter ervan. Het draait om het zogenaamde Steele-dossier van de Britse spion die zegt dat hij ‘wanhopig was dat Trump president werd en er gepassioneerd over was dat hij geen president was’. Dat is volgens de Republikeinen de kern ervan waarmee ze willen aantonen dat het onderzoek van de FBI gebaseerd was op anti-Trump sentimenten. Maar Steele was als Brit niet zozeer een partijpolitieke tegenstander van Trump. Hij had als Rusland-specialist het sterke vermoeden dat Donald Trump ‘gerund’ wordt door het Kremlin en het daarom vanwege de nationale veiligheid van de VS niet gewenst was dat hij president werd. Overigens was het Rusland-onderzoek al gestart voordat Steele via het FISA-verzoek in beeld kwam bij de FBI. Paragraaf 5 maakt dat duidelijk en ontkracht de Republikeinse claim dat het Rusland-onderzoek gekleurd is. Daarnaast zijn alle verantwoordelijke functionarissen Republikeins.

Democraten noemen de memo een nothingburger of dud dat niet het effect heeft dat Trump, Devin Nunes en Republikeinse hardliners in het Huis voor ogen hebben. Als het al een slimme actie was die door meer werd ingegeven dan wanhoop. Toch heeft Trump even verwarring weten te zaaien. Maar hij heeft ook de FBI en het ministerie van Justitie tegen de haren ingestreken en tegenkrachten gemobiliseerd. Dat is zonder precedent.

Het valt niet makkelijk in te zien dat de publicatie ervan Trump enig respijt geeft om zich te ontworstelen aan het onderzoek van speciale aanklager Robert Mueller. Zelfs als Mueller via een bijltjesdag op het ministerie van Justitie ontslagen wordt, dan wachten Trump en zijn omgeving aanklachten op staatsniveau. Bijvoorbeeld in de staat New York. De memo is een wanhoopsoffensief waarmee Trump zijn laatste reserves verbruikt.

Foto: Tweet van James Comey, 2 februari 2018.

Nieuwe onthulling in KremlinGate: FBI onderzoekt Trump-medewerker Carter Page

The Washington Post berichtte gisteren in een artikel dat de FBI in juli 2016 een geheim gerechtelijk bevel (FISA warrant) kreeg om Carter Page af te luisteren. Hij was adviseur van het campagneteam van toenmalig presidentskandidaat Trump en van hem was bekend dat hij banden met het Russische Gazprom had. Samen met toenmalig campagneleider Paul Manafort en veiligheidsadviseur Mike Flynn ijverde Page voor een pro-Kremlin koers. Dat was geen geheim, zo berichtte dit blog er in augustus 2016 over. De monitoring maakt   deel uit van het onderzoek naar de vermeende banden van Trump met het Kremlin. De Russen zouden Trump bij zijn campagne hebben geholpen. In het interview met Chris Matthews zegt WP-journalist Adam Entous dat Carter Page een van de eerste personen was die in het kader van dit onderzoek door de FBI werd afgeluisterd.

De onthulling komt op het moment dat president Trump door acties in de buitenlandse politiek (Syrië, Noord-Korea) de aandacht probeert af te leiden van het Rusland-onderzoek. Deze nieuwe onthulling toont aan dat de onderzoeken van de FBI en de diverse commissies in Senaat en Huis doorgaan en dat lekken naar de media niet te stoppen zijn. Het signaal dat ermee wordt afgegeven is dat er geen sprake van een doofpot kan zijn.

Krijgt Snowden asiel in Duitsland? Of in Nederland? Wie weet

Hoe kunnen de krachten tegen de massale spionage door de NSA zich verenigen? Democracy Now! komt naar Duitsland en praat met Wolfgang Kaleck, de advocaat in Europa van Edward Snowden. Wat zijn de kansen van Snowden op asiel in de VS of Duitsland? Dit interview speelt tegen de achtergrond van nieuwe onthullingen uit de Snowden-documenten in de Washington Post dat de Amerikaanse overheid toestemming aan de NSA heeft gegeven om 193 landen te bespioneren. Waaronder Nederland en Duitsland. Kan dat proces ooit omgebogen worden, en wat is daar voor nodig bij de landen die continu bespioneerd worden? Hoe zelfstandig en moedig kunnen regeringen in Berlijn of Den Haag handelen? Komt er een moment dat de parlementen in die landen zich in meerderheid tegen de Amerikaanse spionage verzetten en Snowden ondubbelzinnig durven steunen?

Obama komt met voorstel beleidswijziging NSA. En Snowden?

President Obama komt met een wetsvoorstel over het opereren van de NSA dat neerkomt op aanscherping en herziening van de werkwijze van die dienst. Maar het moet eerst goedgekeurd worden in het Congres voordat het in werking treedt. Het valt dus af te wachten hoe een en ander geamendeerd en mogelijk afgezwakt wordt.

Vraag is wat de president precies beoogt. De voorstellen maken een einde aan de massale spionage van burgers door de inlichtingendiensten. Dat kan voortaan alleen door tussenkomst van een rechter en het afgeven van toestemming per geval. Cenk Uygur van The Young Turks is verbaasd over z’n enthousiasme.

Charlie Savage zette de wetsvoorstellen in de New York Times op een rijtje. Ze zijn bij de critici uit het pro-Snowden kamp welwillend ontvangen. Glenn Greenwald becommentarieert voor The Intercept. Hij fileert de hypocrisie van vele leden van de Democratische Partij die een beleidswijziging van 180 graden zonder protest volgen. President Obama komt weg met hetzelfde waarvoor ze president Bush verketterden.

President Obama’s voorstellen waren er zonder de onthullingen van Edward Snowden nooit gekomen. Daar zijn voor- en tegenstanders het over eens. Daarmee nemen de argumenten toe om Snowden niet als spion volgens de Spionage Act 1917 te berechten, maar als een klokkenluider die handelde vanuit z’n intenties om een publiek debat over de macht van de NSA te laten ontstaan. Edward Snowden heeft tijdelijk asiel  in Rusland. De voorstellen van Obama zijn er een rechtvaardiging (vindication) voor dat dat Snowden gelukt is.

Greenwald beantwoordt aanval MSNBC met tegenaanval

Glenn Greenwald verenigt drie rollen in zich. Als onderzoeksjournalist werkte hij de afgelopen 6 maanden in The Guardian en talloze internationale nieuwsmedia als initiator en poortwachter van de Edward Snowden-documenten mee aan stukken die de spionagepraktijken van vooral de NSA en de Britse GCHQ ter discussie stelden. En in Engelstalige en Braziliaanse media opereert Greenwald als een geharnaste woordvoerder voor het pro-Snowden kamp. Elke aanval weet-ie te pareren en succesvol om te buigen in een tegenaanval. Hij is de schaker die zijn gesprekspartners telkens drie zetten vooruit is. Als moreel baken en burgerrechtenactivist herinnert Glenn Greenwald de ander eraan hoe ze door een andere keuze hun betere ‘ik’ hadden kunnen zijn.

Die vermenging van rollen roept irritatie op en lokt tegenstanders vaak uit hun tent. Deze drie rollen vallen in bovenstaand fragment prachtig samen. Kristen Welker van het linksige MSNBC redeneert zo strikt vanuit het perspectief en het belang van president Obama -en niet uit dat van de burgers of dat van de grondwet- dat ze het in het gesprek niet eens kan verbergen. Greenwald gaat op z’n bekende wijze frontaal in de tegenaanval als Welker persoonlijk wordt en hem indirect verwijt een woordvoerder van Snowden te zijn. Hij riposteert door te zeggen dat journalisten dat in openheid mogen zijn als ze daar eerlijk over zijn. Want MSNBC neemt het altijd op voor Obama en de Democratische partij. Wat een feit is en het pro-Snowden kamp enorm stoort.

Zoals bijna altijd bij dit soort discussies in Amerikaanse media verschuift zo het debat naar de dubieuze rol van de Amerikaanse journalistiek. Die volgens critici als Greenwald -maar ook conservatieve en progressieve, niet partijgebonden journalisten- te braaf, te kritiekloos en te ondergeschikt aan de zittende politieke macht is. Kristen Welker toont dit aan en bereikt daarmee het omgekeerde van wat ze wilde: Obama verdedigen.

Susan Rice krijgt lachers op haar hand door absurde uitspraken

President Obama’s Nationale Veiligheidsadviseur Susan Rice verscheen zondag op ‘60 Minutes‘ van CBS bij Lesley Stahl. De interviewster zet dit fragment scherp aan door te stel stellen dat Snowden 1,5 miljoen ‘more documents‘ heeft. Onduidelijk is waarop ze dat baseert en waarom ze het zegt. De NSA zegt er nog steeds geen idee van te hebben wat Snowden gekopieerd heeft en Snowden en z’n medestanders laten er zich niet over uit. Amnestie voor Snowden acht Rice uitgesloten, ze meent zelfs dat-ie ‘teruggezonden’ moet worden. Door president Putin dus. Haar argument is dat Snowden geen amnestie verdient en de rechter onder ogen moet komen. Daarmee suggererend dat klokkenluiders een eerlijk proces wacht, wat juist betwijfeld wordt.

Het wordt absurdistisch als Lesley Stahl vraagt naar liegende vertegenwoordigers van de NSA. Stahl zegt: ‘Officials in the intelligence community have actually been untruthful both to the American public in hearings, in Congress, and to the FISA court.’ Rice antwoordt:’There have been cases where they have inadvertently made false representations, and they themselves have discovered it and corrected it.’ Dus: ‘Er zijn gevallen waar ze per ongeluk valse verklaringen hebben afgelegd, die zij zelf hebben ontdekt en gecorrigeerd’.

Dit is zulke onzin waarvan iedereen weet dat het onzin is dat het lachwekkend zou zijn als het niet zo ernstig was. Pas door wereldwijde publicitaire druk van journalisten die gebruik konden maken van de Snowden-documenten, politieke druk van landen als Duitsland en Brazilië, en enkele kritische senatoren als Ron Wyden, Mark Udall en later Rand Paul zijn de leugens van James Clapper, Keith Alexander of John Inglis gecorrigeerd. Dat deden ze niet op eigen initiatief of op dat van de regering-Obama, maar alleen omdat ze betrapt werden de grondwet te overtreden. Potsierlijk en beschamend van Rice is het om ambtenaren die jarenlang publiek, congres en FISA-rechtbanken voorlogen in bescherming te nemen door hun liegen een incident te noemen.

Bits of Freedom: maatregelen tegen spionage. Bespied ons niet

Digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom overhandigde vandaag minister Ronald Plasterk ‘een pakket met concrete maatregelen die genomen moeten worden‘. Dit naar aanleiding van de recente onthullingen over de spionagepraktijken van inlichtingendiensten. Directeur Hans de Zwart: ‘Dit is hét moment voor de regering om strenge maatregelen te nemen om deze spionagepraktijken te stoppen.‘ Op bespied-ons-niet.nl noemt Bits of Freedom een lijst maatregelen die de regering moet nemen om een vuist te maken tegen deze spionage. Het gaan om een mix van maatregelen. De geheime diensten in Nederland moeten aan banden worden gelegd. De regering moet onderzoeken wat de schaal van de spionage is. Doelwitten van economische spionage moeten worden onderzocht. De regering moet het gebruik van beveilingstechnologie bevorderen. In Europa moet Nederland eisen dat onderhandelingen met de VS worden gestopt.

Interessant is de twijfel aan de onafhankelijkheid van internetbeveiligingsbedrijf Fox-IT: ‘Fox-IT is de leverancier van informatiebeveiliging van veel grote bedrijven in Nederland, de overheid én onze geheime diensten. Kunnen we sinds de hacks van de NSA er nog wel zeker van zijn dat hun systemen of mensen niet zijn gecompromitteerd?‘ Ook opvallend is de oproep om de zeekabels te onderzoeken: ‘De regering moet onderzoeken of de NSA of GCHQ de zeekabels aftapt die in Nederland uitkomen. Er komen zes internationale zeekabels met internetverkeer in Nederland uit. Ook hiervan moeten de resultaten worden gepubliceerd. ‘

Foto’s: Schermafbeeldingen van ‘Bespied ons niet‘ van Bits of Freedom, 4 december 2013.

Toezichthouder CTIVD dient onafhankelijk te zijn. Voorzitter Van Delden moet opstappen

Ot van Daalen van de digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom vindt dat Bert van Delden als voorzitter van de toezichthouder op de veiligheidsdiensten CTIVD moet opstappen. Volgens Van Daalen verdedigt Van Delden de plannen om Nederland massaal af te luisteren. Dat past niet bij een onafhankelijke toezichthouder, meent-ie. De CTIVD heeft volgens de wet een beperkte taakomschrijving waaraan het zich te houden heeft. Van Daalen: ‘De Commissie hoort toezicht te houden op de uitvoering van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.‘ Het is niet aan de CTIVD om beleid te maken of de grenzen van het toelaatbare op te rekken. Het dient toezicht te houden door het handelen van de veiligheidsdiensten aan de wet te toetsen.

Eerder was de CTIVD in het toezichtsrapport over 2013 opvallend flexibel met het billijken van uitzonderingen op de notificatieplicht. Dat houdt in dat iedereen die door de veiligheidsdiensten afgeluisterd wordt hierover na verloop van tijd moet worden geïnformeerd. De inzet van bijzondere bevoegdheden, zoals het aftappen van een telefoon en het binnendringen in een woning is gebonden aan een wettelijke notificatieplicht. Uit de onderzoeksperiode 6 april 2010 tot 1 juli 2012 bleek dat niemand die afgeluisterd werd door de AIVD werd genotificeerd. In 2013 trad een lichte verbetering op. Maar de CTIVD billijkt te vaak de uitzonderingen.

Van Daalen merkt op dat Van Delden afgelopen weekend in De Volkskrant in een interview verklaarde dat de AIVD de wet overtreedt om te voorkomen dat er ‘iets’ gebeurt. De CTIVD-voorzitter keurt aanschaf van een Israëlisch spionagesysteem Argo 2 goed, hoewel met het gebruik ervan de AIVD buiten de wet komt. Hij schat in dat eind december 2013 een adviescommissie voorstelt om de wet te verruimen. Zodat de AIVD massaal Nederlanders kan afluisteren zonder notificatieplicht. Zoals de NSA en GCHQ nu al doen. Maar de verwachting van een advies en een mogelijke wetswijziging is niet iets waarop Van Delden vooruit kan lopen. Bestuurlijk heeft-ie de wet te volgen die zijn dienst dient te volgen. Het is trouwens onzeker of een wetswijziging er werkelijk komt. Zo gooit Van Delden zijn eigen geloofwaardigheid en die van de CTIVD te grabbel.

Een deel van de politiek en journalistiek viel afgelopen week over Van Delden heen. Met z’n afhankelijke opstelling maakt-ie zich tot woordvoerder van de AIVD, niet tot een onafhankelijke toezichthouder. De SP’er Ronald van Raak is ongerust over de onafhankelijkheid van de CTIVD en is kritisch: ‘De CTIVD zegt dat de diensten hun gang kunnen gaan, omdat de wet toch wel zal worden aangepast. Dat is de omgekeerde wereld. De Tweede Kamer moet eerst de kaders stellen en aangeven hoe ver de diensten mogen gaan.’

Het probleem wie het toezicht houdt op de toezichthouder en waardoor de NSA zo kon ontsporen geldt ook voor Nederland. Met een juridische schijnwereld van FISA-rechtbanken werd in de VS jarenlang het parlement buiten het toezicht gehouden. De wettelijke toetsing was een ‘rubber stamp‘ die automatisch alle verzoeken tot spionage goedkeurde. De tragiek van het kabinet Rutte is dat het nu technische middelen aanschaft die elders politiek niet meer aanvaardbaar worden geacht. Terwijl in de VS langzaam, maar gestaag het inzicht doorbreekt dat echt toezicht op de veiligheidsdiensten nodig is voor een werkbare democratie spannen minister Plasterk en CTIVD-voorzitter Van Delden het paard achter de wagen. Het zou Van Delden die aan geloofwaardigheid verloren heeft sieren als-ie de eer aan zichzelf houdt en opstapt. Zodat Nederland een nieuwe start kan maken door de CTIVD tot een onafhankelijke toezichthouder te maken zoals het bedoeld is.

Foto: Eppo Doeve, Spionage. 1965. Ontwerp omslag. Credits: IISH.

Kwestie Snowden: Plasterk legt uitleveringsverdrag VS te simpel uit

Op een vraag in het vragenuurtje door SP-kamerlid Ronald van Raak om Edward Snowden uit te nodigen om naar Nederland te komen voor een getuigenis in het parlement antwoordde minister Plasterk vandaag dat Nederland gehouden is aan een uitleveringsverdrag met de Verenigde Staten. Van Raak stelde dit eerder voor.

Vraag is op welke verplichting die Nederland jegens de VS heeft Plasterk doelt. Artikel 1 van het Uitleveringsverdrag tussen Nederland en de VS zegt:
‘De Verdragsluitende Partijen komen overeen, met inachtneming van de in dit Verdrag opgenomen bepalingen personen aan elkaar uit te leveren die worden aangetroffen op het grondgebied van een van de Verdragsluitende Partijen en tegen wie een strafvervolging is ingesteld, die schuldig zijn bevonden aan het plegen van een strafbaar feit of die worden gezocht met het oog op de tenuitvoerlegging van een door de rechter opgelegde straf of maatregel, welke vrijheidsbeneming met zich mede brengt.’

Tegen Edward Snowden is door de Amerikaanse regering op 14 juni 2013 een aanklacht wegens diefstal ingediend. De specifieke beschuldiging is ‘unauthorized communication of national defense information‘ en ‘willful communication of classified communications intelligence information to an unauthorized person‘. De regering brengt deze aanklachten onder in de Espionage Act van 1917. De grondwettelijkheid van deze wet staat al  bijna 100 jaar ter discussie vanwege de strijdigheid met de meningsuiting. Glenn Greenwald beredeneert op 22 juni in z’n Guardian-column dat zelfs Snowden niet zal betwisten dat-ie de wet heeft overtreden, maar dat een aanklacht niet onder spionage gebracht kan worden. Hij heeft z’n documenten niet aan de vijand gegeven of verkocht, maar nieuwsmedia juist om zorgvuldigheid gevraagd in het openbaren ervan. Da’s echter geen spionage, maar het in verlegenheid brengen van de regering-Obama en de NSA.

Tegen Snowden is door de VS strafvervolging ingesteld. Maar in beschouwing kan worden genomen dat Snowden de documenten heeft gestolen met een politiek doel. Om een publiek debat over de surveillance en de opbouw van de controlestaat op te starten. Velen hebben dit erkend, zoals Vince Cable, Hillary Clinton of FISA-rechter Dennis Saylor. Artikel 4 van het Uitleveringsverdrag biedt de Nederlandse regering de ruimte om uitlevering van Snowden niet toe te staan. Aannemelijk is te maken dat de vervolging door de Amerikaanse federale overheid ‘samenhangt met een strafbaar feit van politieke aard‘. Conclusie is dat Nederland weliswaar is gehouden aan het Uitleveringverdrag met de VS, maar dit absoluut niet inhoudt dat het geen ontbindende voorwaarden bevat. Zoals het genoemde artikel 4. Daarom is het standpunt van Plasterk voorbarig dat de Nederlandse regering Snowden geen garantie kan geven om in de kamer te getuigen. Dat valt te bezien.

Foto: Edward Snowden in Hong Kong. Juni 2013. Credits: The Guardian/AP.

Plasterk: NSA kan ongestoord metadata verzamelen in Nederland

Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken beantwoordt kamervragen van Kees Verhoeven en Gerard Schouw (D66) over de signalen dat de Amerikaanse NSA ook topmensen uit het bedrijfsleven afluistert. Hierop geeft Plasterk met een beroep op de nationale veiligheid geen antwoord.

Plasterk billijkt in zijn antwoord het verzamelen in Nederland van zogenaamde metadata door de NSA. In een begeleidende kamerbrief stelt de minister: ‘Gezien de Amerikaanse wetgeving, waaronder de Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA), is het kabinet zich bewust van de mogelijkheid dat de Amerikaanse NSA telefooncommunicatie kan onderscheppen. Met behulp van de analyse van metadata kunnen netwerken van personen en organisaties in kaart worden gebracht, en kan de intensiteit van de contacten worden ingeschat.‘

Plasterk omkadert het verzamelen van metadata: ‘Het kabinet acht op zichzelf het intercepteren van metadata en het analyseren daarvan in zijn algemeenheid een aanvaardbare methode in het kader van onderzoek naar terroristen, andere gevaren voor de nationale veiligheid of in het kader van militaire operaties.‘

Over het verzamelen van gegevens in of vanuit Nederland door bevriende buitenlandse inlichtingendiensten zegt Plasterk: ‘Het kan voorkomen dat andere landen menen dat er een goede reden is om in of vanuit Nederland inlichtingen te verzamelen. In een dergelijk geval dient het desbetreffende land een verzoek te richten tot de AIVD of de MIVD. Het verzoek wordt dan binnen de kaders van de Nederlandse wet beoordeeld. Het kabinet acht enig optreden buiten die wettelijke kaders niet aanvaardbaar.’

De antwoorden van Plasterk namens de regering geven aan dat buitenlandse inlichtingendiensten als de NSA of de Britse GCHQ in Nederland alle ruimte krijgen. Het verzamelen van metadata in Nederland kunnen ze zonder toestemming doen. Dit omvat bijvoorbeeld het verzamelen van gegevens over wie er belt, wanneer en hoe lang, en vanuit welk gebied van de telefoongesprekken die via de onderzeese kabels Nederland bij Beverwijk en Katwijk binnenkomen. Voor het verzamelen van de inhoud van telefoongesprekken, e-mails of Skype-gesprekken in Nederland kunnen de buitenlandse diensten toestemming vragen aan de minister.

Uit de antwoorden van Plasterk valt op te maken dat bevriende buitenlandse inlichtingendiensten in Nederland van de regering onbeperkte ruimte krijgen om metadata te verzamelen en voor het verzamelen van de inhoud van telefoongesprekken, e-mails of beeldverslagen toestemming kunnen krijgen als ze binnen de kaders van de wet blijven. Omdat de minister die over de inlichtingendiensten gaat deze toestemming geeft, ontbreekt extern, onafhankelijk toezicht op de praktijk van gegevensverzameling door NSA of GCHQ in Nederland.

Foto: Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken op het Binnenhof. Credits: ANP.