Nederlands kabinet geeft voorkeur aan handelsbelangen boven de bestrijding van de radicale islam. In Algerije is dat anders

Wie het Frans of Arabisch niet verstaat, kan toch uit de beelden afleiden wat er aan de hand is. De Algerijnse minister van Religieuze Zaken en Waqf  Mohamed Aïssa verklaart de oorlog aan het Saoedische Wahabisme en het islamitisch fundamentalisme. Islamitische geestelijken omringen hem. Aïssa meent onder verwijzing naar de Saoedische islamgeleerde Sheik Ibn El-Otheimine (1929-2001) dat hedendaagse salafisten niet de ware betekenis hanteren. Salafisme zou een verwijzing zijn naar het pad dat de profeet, zijn volgelingen en voorgangers volgden, maar hieruit zou niets afgeleid kunnen worden over het persoonlijke pad van moslims voor nu: ‘Echter, salafiya adopteren als een persoonlijk pad en het gebruiken van andere moslims met een tegengestelde mening, of sterker nog als een partizanenpad, is volledig in tegenspraak met salafiya zelf’. Dit gaat om de interpretatie en beeldvorming van het salafisme en wie erover het laatste woord kan claimen.

Of het klopt wat Aïssa zegt is niet de kern. Het gaat erom dat een Algerijnse minister het met stilzwijgende instemming van islamitische geestelijken nodig acht om zich tegen de fundamentalistische islam uit Saoedi-Arabië te keren en hij denkt die met eigen wapens te kunnen bestrijden. Dit geeft aan dat de stromingenstrijd in de (Soennitische) islam in een nieuwe fase is beland. De radicale islam wordt de voet dwarsgezet.

Dit staat in schril contrast met de conclusie van RTLZ-journalist Roderick Veelo. In een commentaar hekelt hij de lakse opstelling van de Nederlandse regering over de import van de radicale islam uit Saoedi-Arabië. Achtereenvolgende kabinetten met onder meer VVD, PvdA, CDA en D66  zouden dat jarenlang vanwege handelsbelangen hebben verzwegen of zelfs ontkend. Door onderzoeksjournalistiek van Nieuwsuur en NRC en tegen de zin van het kabinet in is de financiering van radicale moskeeën alsnog naar buiten gekomen. Veelo concludeert: ‘De situatie is absurd: we hebben de handen vol aan het deradicaliseren van jonge moslims en tegelijkertijd houdt de overheid er een geheime achteringang op na voor de radicale islam. Die geheime afspraken zijn ondraaglijk. Net als de wegkijkers, de langslapers en de lakse bestuurders die de samenleving opzadelen met de import van nog meer religieuze intolerantie.’ In landen als Algerije wordt de urgentie beseft van het terugdringen van de radicale islam omdat het een strijd om de macht is. Maar de Nederlandse regering daartegenover beseft die urgentie niet en maakt die ondergeschikt aan het eigen handelsbelang.

Forum voor Democratie krijgt opnieuw kritiek wegens racisme. Nummer 2 in Amsterdam gaat onnozel de fout in. Hoelang nog?

Forum voor Democratie is een partij waarvan kaderleden belang hechten aan verschillen in afkomst en ras. Wat ze hierover zeggen  oogt kleverig en bekrompen. Kleinburgelijk. Nummer 2 in Amsterdam van Forum voor Democratie Yernaz Ramautarsing gaat opnieuw de fout in met zijn opmerkingen. Deze keer over homo’s en IQ. Wie vilein zou zijn zou twijfelen aan het IQ van Ramautarsing zelf. Maar het gaat vooral om de structuur van de partij waarbinnen dit soort meningen gebezigd worden. Zo ontstaat de concurrentiestrijd op radicaal-rechts tussen Forum voor Democratie en PVV. De eerste grossiert in achterhaalde en wetenschappelijk allang weerlegde opinies over ras en de laatste reist naar Moskou om in het gevlei te komen bij het Kremlin. De vraag voor de stomverbaasde observanten is wat merkwaardiger is: het politiek opportunisme van Wilders in de hoop op financiële ondersteuning door het Kremlin of het naïeve racisme van Baudet en kornuiten. Zo heeft radicaal-rechts in Nederland geen vijanden meer nodig omdat het zichzelf politiek geruisloos om zeep helpt.

Foto: schermafbeelding van artikel ‘Opnieuw kritiek op uitspraken Yernaz Ramautarsing’ van AT5, 2 maart 2018.

Kunsthandel volgens Philip Hoffman. Een kwestie van perversiteit

Philip Hoffman van de in 2001 in Londen opgerichte Fine Art Group krijgt gratis publiciteit van de Chinese staatstelevisie CCTV. Hij heeft zijn marketing goed voor elkaar. Een gesprek over kunsthandel, niet over kunst. Dus over winstgevendheid en investeringen. Fine Art Group is marktleider in financiering van kunst.

Er valt veel op dit fragment af te dingen. Zonder zelfs afgunstig of scherpslijperig te worden. Wat te denken van de maatschappelijke ongelijkheid die vermogenden in staat stelt om maandelijks voor 30 miljoen dollar aan kunst te kopen, terwijl anderen van de honger omkomen? Waarom besteden deze vermogenden dat geld niet aan maatschappelijke doelen? Wat zegt dat over de ethiek en wereldvreemdheid van de kunstmarkt, van koper en verkoper? En wat te denken van Hoffmans claim dat investeren in kunst rendeert? Dat doet het niet bovengemiddeld. Uiteraard zijn er de sprekende voorbeelden Peter Doig of Andy Warhol, maar hij vergeet de werken van al die namen te noemen die verlies opleveren. En een slechte investering bleken te zijn. Hoffmans claim dat investeren in kunst kansen biedt door toegang (hij!), kennis en begrip is op drijfzand gebouwd.

Wat is meer pervers? Een kunsthandelaar die de onmaatschappelijke aspecten van zijn kunsthandel niet ziet of onder het tapijt schuift? Of een kunsthandelaar die de essentie van zijn handel bewust verkeerd beschrijft en de winstgevendheid ervan op een doortrapte manier te rooskleurig voorstelt? Of is het de interviewster die gelegenheid geeft terwijl ze weet hoeveel onwaarheid er in de woorden van Hoffman schuilt? Of is het meest perverse om zo’n fragment te bekijken en een zekere appreciatie voor zo’n gentleman mystificateur te voelen?

Europese Commissie lanceert de Capital Markets Union

Vandaag lanceerde de Europese Commissie de Capital Markets Union. Een plan om belemmeringen voor grensoverschrijdende investeringen te verwijderen, de kosten van het aantrekken van kapitaal te verminderen en de financiering van de economie te diversifiëren om de economische groei en werkgelegenheid in Europa te ondersteunen. Politico noemt het het meest ambitieuze plan van de EU sinds de lancering van de euro in 1999. De verantwoordelijk Britse eurocommissaris Jonathan Hill karakteriseert het als ‘het koppelen van besparingen aan groei in Europa’. Opzet is om de Europese economie te versterken en het vooral het midden- en kleinbedrijf makkelijker te maken financiering te vinden buiten de traditionele financiële instellingen om.

De Telegraaf: VVD eist excuus voor kunstprotest 2011. Gekunsteld?

Een opmerkelijk bericht met alleen een indirecte bron: De Telegraaf. Het bericht dat de VVD excuus zou eisen voor de protesten tegen de bezuinigingen op cultuur die in 2011 resulteerden in de ‘Mars der Beschaving’ is vooralsnog bij de VVD niet terug te vinden. Sinds 2011 is de mantra van de VVD: ‘Door minder subsidie werden instellingen gedwongen naar het publiek te kijken in plaats van naar de overheid als geldverstrekker.’ De vraag of bezuinigingen tot een kwaliteitsverhoging leidden is lastiger te beantwoorden dan de VVD claimt.

De ‘Mars der Beschaving’ was een aanfluiting. Tenenkrommend en beschamend. Ik schreef op 30 juni 2011: ‘Acties als Nederland schreeuwt om Cultuur en de Mars der Beschaving vliegen uit de bocht als ze komen met verwijten, claimen van eigen rechten en groteske overdrijvingen. De juiste weg is een smal pad. Gelukkig wordt er veel verstandigs gezegd, met passie en maatschappelijke betrokkenheid. Maar iemand die voor zichzelf werkgelegenheid eist is ongeloofwaardig.’ Daarmee is echter niet gezegd dat de mars niet succesvol was. Hoe valt dat te meten? Wellicht hield het de VVD af van het nemen van hardere bezuinigingen. Na de eerste bezuinigingsronde onder leiding van toenmalig staatssecretaris Zijlstra werden de kunsten redelijk gespaard. Mede door de halfslachtige en tegensputterende D66 en PvdA die het zo wel genoeg vonden.

Daarbij komt dat de cultuurbezuinigingen ongewenste gevolgen hadden omdat ze niet geleidelijk ingevoerd werden en fors waren. Ze waren gewoonweg slecht doordacht. Dat riep protest op. Toenmalig voorzitter van de Raad voor Cultuur Els Swaab stapte in 2011 op omdat ze zich niet kon vereenzelvigen met de manier van bezuinigingen. Ze legde dat uit: ‘Door de keuzes die dit kabinet maakt, wordt de schade die de bezuinigingen veroorzaken groter dan noodzakelijk is. Dat is voor mij niet aanvaardbaar. Ik wil geen leidinggeven aan het tot stand komen van subsidieadviezen  voor instellingen, waarbij dit kabinetsbeleid het uitgangspunt is.‘

De VVD kan uit de toename van het bezoek, fondsenwerving en sponsoring niet concluderen dat de kunsten er prima voorstaan. Wel dat ze marktgerichter opereren. Dat zegt iets over financiering en organisatie van instellingen. Niet over de gezondheid van de kunsten en de voorbereiding op de toekomst. Kunstinstellingen halen inderdaad meer inkomsten uit de markt. Maar de opbrengsten zijn minder dan de VVD het in 2011 voorspiegelde. Consensus bestaat dat dit te weinig is om het verlies aan subsidie-inkomsten te compenseren.

Beredeneerd vanuit de eigen logica heeft de VVD gefaald door kunstinstellingen niet klaar te maken voor de markt. De VVD wilde dat de kunsten ondernemerschap toonden, maar tegelijk stond in het toenmalige regeerakkoord dat het BTW-tarief op podiumkaartjes werd verhoogd. Fiscale maatregelen om de kunsten te steunen werden pas in 2012 ingevoerd met de Geefwet. Een initiatief van de VVD. Door belastingverhogingen en lastenverzwaringen van de kabinetten Rutte werd het voordeel van de Geefwet teniet gedaan omdat gevers minder te besteden kregen. Het bericht in De Telegraaf verwart krom marktdenken met kunst. Typisch VVD.

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘VVD eist excuses voor kunstprotest’ in De Telegraaf, 2 december 2014.

Wat doet ‘Opel’ in het Haus der Kunst? Over de geur van geld

Haus der Kunst in München, om de hoek bij de Engelse tuin. U weet het misschien wel, een instelling waaraan namen als Adolf Hitler, Entartete Kunst, Chris Dercon, Andreas Gursky, Thomas Ruff, Luc Tuymans en Okwui Enwezor zijn verbonden. Nu ook het automerk Opel en de Canadase rockster en fotograaf Bryan Adams met een vernissage van 23 tot 26 januari. Maar er wringt iets. Want op de site van het Haus der Kunst zijn de namen ‘Opel’, ‘Bryan Adams’ of ‘The ADAM by Bryan Adams’ niet terug te vinden. Ook niet bij de agenda of de tentoonstellingen. Alsof het Haus der Kunst zich schaamt voor het geld, de marketing en het vermaak met 250 gasten uit Film, Televisie, Mode, Media, Sport en Society die de officiële kunsttempel overspoelen.

Ter herinnering een bericht uit het nabije verleden, 1999 over toenmalig directeur van het Stedelijk Museum Rudi Fuchs en Audi: ‘De weerstand van de diverse fracties is niet alleen gericht tegen het contract met Audi, waarin de sponsor als tegenprestatie een vitrine met de nieuwste automodellen in het museum vraagt. Meer algemeen zet de raad ook vraagtekens bij de noodzaak van vergaande private inmenging in een gemeentelijk instituut.‘ De tijden voor kunst zijn in 15 jaar veranderd. Ook in booming München waar Opel zelfverzekerd het museum binnenrijdt. In een vermenging van privaat en publiek geld. De brute esthetiek van het geld wint.

Foto: ‘Bryan Adams setzt den Opel ADAM in Szene. Vernissage im Münchner Haus der Kunst 23.01.-26.01.2014 (©Fotos: Opel) ‘

Financieerde de Saoedische regering de aanslagen van 9/11?

Al sinds 9/11 gaat het gerucht dat Saoedi-Arabië de aanslagen met de vliegtuigen financierde. Van de 19 terroristen waren er 15 Saoedisch. Aanwijzing voor een doofpot is dat 28 pagina’s van The 9/11 Commission Report niet in de publieksversie zijn opgenomen. President Bush hield ze er in 2004 buiten. Tussen de familie Bush en de koninklijke Saoedische familie bestonden hechte zakelijke en vriendschappelijke banden. Westerse landen als Zweden, Duitsland of Frankrijk doen regelmatig schimmige deals met de Saoedies waarmee ze niet alleen wapens, maar eerder politieke steun kopen. Dan smelt kritiek in de VN of andere internationale fora op die salafistische staat met een onverdraagzame versie van de islam weg als sneeuw voor de zon.

Die 28 geschrapte pagina’s kunnen te maken hebben met geheime diensten als de CIA of NSA die de signalen voor de aanslagen negeerden zodat dit achteraf toegedekt moet worden of met met de financiering door de Saoedische regering. Weliswaar staat er op p. 169: ‘The origine of the funds remains unknown, although we have a general idea of how al Qaeda financed itself during the period leading to 9/11‘, maar op p.171 staat: ‘Saudi Arabia has long been considered the primary source of al Qaeda funding, but we found no evidence that the Saudi government as an institution or senior officials within the Saudi government funded al Qaeda.‘

Op z’n minst kneep de Saoedische regering een oogje dicht zoals het rapport concludeert, maar al vanaf 9/11 bestaat het vermoeden bij onderzoeksjournalisten dat het land direct betrokken was bij de financiering van de aanslagen op onder meer de Twin Towers. Het onthullen hiervan is een moeizaam proces dat afhankelijk is van vele aspecten. Zoals de positie van de Amerikaanse inlichtingendiensten, fabrikanten die wapens slijten aan Saoedi-Arabië, de interne democratisering in dat land en het machtsevenwicht in het Midden-Oosten.

Publieke omroep zit zichzelf in de weg. Hoe kan het 123 weg?

Iedere Nederlander betaalt de omroepbijdrage, het kijk- en luistergeld. Maar toch weer niet. Vanaf 1 januari 2000 is de omroepbijdrage afgeschaft. Zodat niemand meer een acceptgiro in de bus krijgt. De financiering komt nu uit de belastingheffing. Dat hield een verhoging van de eerste schijf van de inkomstenbelasting met 1,1% in. Dus toch weer wel. De verandering was een efficiencymaatregel. Gevolg is dat niemand meer principieel kan weigeren om de omroepbijdrage te betalen. Dat ontneemt mensen een tegendemonstratie.

De publieke omroep is een petitie gestart. Daarin roepen de omroepen het publiek op om te protesteren tegen een extra korting van 100 miljoen euro. Bovenop een eerdere korting van 200 miljoen. Het omschrijft het als ‘de doodsteek voor veel te veel van die mooie programma’s‘. Dat mag. Maar het getuigt van een merkwaardig zelfbeeld. Van een reservaat van een oud wordend medium dat zichzelf verschanst tegen de moderne tijd.

Ik zal de petitie niet tekenen. Want ik vind het Hilversumse bestel met de vele omroepverenigingen niet meer van deze tijd. Verder verbaast het me dat de zendtijd die bedoeld is om programma’s uit te zenden gebruikt kan worden voor eigen propaganda en de aankondiging van acties. Alsof de zendtijd de omroepverenigingen toebehoort. Het meest zwaarwegende argument om de petitie niet te tekenen is dat de publieke omroep haar claim niet waarmaakt dat het mooie programma’s maakt. Ze zijn er wel. Met name NOS en VPRO zijn de gunstige uitzondering. Maar doorgaans zijn de programma’s van een tenenkrommend conformisme. De huidige publieke omroep emancipeert niet, verheft niet, verbindt niet en gaat niet voorbij aan de status quo. De publieke omroep is tot rem op de vooruitgang geworden. Waar het eigen voortbestaan zaligmakend is.

Wat is het alternatief voor de drie publieke televisienetten? Er zijn in tientallen jaren tientallen voorstellen voor ontwikkeld. Omdat Hilversum zo nauw verweven is met de Haagse politiek is er nooit een knoop doorgehakt. Daar is zelfs een woord voor: omroeppolitiek. Denkbaar is om terug te gaan naar twee netten zonder reclame en de opheffing van de meer dan 20 omroepverenigingen. Die vaak niet eens zelf meer programma’s produceren maar deze buiten de deur uitbesteden. Ze bewaken op kantoren hun identiteit. Koste wat het kost. Da’s het Nederlandse omroepbestel. Dat kan beter. Dat kan sneller. Maar dat hoeft niet per se goedkoper. Omdat de huidige omroepverenigingen elke geloofwaardigheid hebben verloren zijn het slechte pleiters voor een goede zaak geworden. Ik pleit voor meer geld voor een publieke omroep die volledig gereorganiseerd is.

Foto: Philips presenteert televisietoestellen.

Crowdfunding en crowdfinance: pleidooi voor een onderscheid

Update: In een uitwisseling van gedachten met Stefan Schuyleman die betrokken is bij een crowdfunding platform worden in de reacties de grenzen verkend tussen commercie en non-profit. Wat is redelijk aan kosten die een site in rekening kan brengen en waar gaat het een in het ander over? Transparantie is zowel toverformule, randvoorwaarde als middel tegen alle kwalen. Maar hoe moet het er in de praktijk uitzien? 

Kan een platform anoniem zijn alsof het uit de lucht lijkt te komen vallen? Zonder partners, startkapitaal, initiatiefnemers, partners of belanghebbende organisatie. Crowdfundingsite.nl doet alle moeite om dit idee te wekken en zich onzichtbaar te maken. ‘Over ons‘ ontbreekt. Het wordt niet duidelijk of het een commercieel of niet-commercieel doel heeft. Alles kan crowdfunding worden genoemd. Zonder regulering en bescherming. Douw&Koren somt 76 Nederlandse ‘crowdfunding platforms‘ op, waarvan 25 op het gebied van creativiteit. Zo realiseert Voordekunst kunstprojecten van kunstenaars en kunstinstellingen. Kickstarter werkt internationaal.

Wetenschapper Kristof De Buysere omschrijft crowdfunding aldus: ‘De collectebus is eigenlijk de oervorm van crowdfunding, waarbij bedrijven, instellingen of zelfs particulieren geld ophalen bij een grote groep mensen. Maar internet heeft het mogelijk gemaakt om geldnemers en geldgevers op speciale platforms relatief gemakkelijk bij elkaar te brengen. De fragmentatie is enorm, en ieder platform heeft zijn eigen model‘.

Nederland kent ook Crowdfunding.nl. Dat maakt er geen geheim van wie erachter zit ‘een initiatief van Martijn van Schelven en Edwin Adams.‘ Deze ‘twee oud-bankdirecteuren‘ zitten ook achter geldvoorelkaar.nl. Deze site heeft een ruime doelstelling, ook geld lenen voor de financiering van een auto is mogelijk. Douw&Koren omschrijft het als: ‘het enige Nederlandse platform voor peer to peer leningen. Geldvoorelkaar richt zich op crowdfunding voor het MKB, stichtingen, verenigingen en particulieren‘. Douw&Koren noemt de financiering van kleine (micro)kredieten aan ondernemers ‘crowdfinance‘. Vaak als aanvulling op een regulier bankkrediet.

Achter geldvoorelkaar.nl en crowdfunding.nl zitten dezelfde initiatiefnemers. Mogelijk zitten ze ook achter crowdfundingsite.nl dat dus geen nadere informatie geeft. Deze vermenging van commercieel en non-profit is ongelukkig en zou vermeden moeten worden. Microfinanciering als aanvullende lening op een bankkrediet tegen marktconforme tarieven (zie hier) is wat anders dan crowdfunding zonder commercieel belang van een kunstproject. Voor het vermijden van verwarring en ter bescherming van initiatiefnemers die niet in commerciële handen willen vallen verdient het aanbeveling om onderscheid te maken tussen de begrippen crowdfunding en crowdfinance. Crowdfunding kan dan uitsluitend gebruikt worden voor non-profit projecten en crowdfinance voor projecten op commerciële basis. Economische Zaken zou hierin initiatief moeten nemen.