Hoe noemen we een crisis met drinkende en zonnende mensen? De rechtse kerk reageert knorrig en kribbig

Zijn Nederlanders verwend en kunnen ze niks meer hebben? Het lijkt er sterk op. Laten ze zich opjutten door zogenaamde opinieleiders? Daar begrijp ik niks van. Hoewel volgens de volkswijsheid Nederlanders altijd wat te klagen moeten hebben. Nou, dat hebben we de laatste maanden gemerkt. Vanmiddag liep ik langs het Griftpark en de singel in Utrecht. Overal spelende en zonnende mensen, bootjes op het water. De winkels zijn gewoon open. Onder voorwaarden is familiebezoek toegestaan. Wie niet beter zou weten, zou denken dat er geen sprake is van een crisis- of oorlogssituatie. Maar op sociale media of op de televisie is het gekanker niet van de lucht. Zelfbenoemde deskundigen grijpen de kans om kritiek te spuien op de maatregelen van het kabinet ook als dat niet hun expertise is. Dat dient hun profilering. Ja, inderdaad, een crisis biedt kansen voor de Jort Kelders en Thierry Baudets van deze wereld. Klagen en afkeuren lijkt het nieuwe normaal voor wie de talkshows op televisie volgt. Dat valt af te raden vanwege de echoënde herhaling, de verbolgenheid en de zure toon. Opvallend is dat die van rechts komt en niet van links. De rechtse kerk is knorrig en kribbig. De rechtse kerk moet wat te zeuren hebben. Uiteraard zijn er ontslagen werknemers en gaan ondernemers failliet. Dat is geen pretje. Dat is triest. Maar het geeft te denken dat sommigen die goed verdiend hebben nu ook zonder geld zitten. Hebben ze nooit de fabel van de krekel en de mier van Jean de la Fontaine begrepen? In de singel hoor ik nu een boot met dreunende muziek en drinkende mensen. Dit is hun crisis. Laat me niet lachen.

Foto: Sloep Huren Utrecht op Facebook, 12 april 2020. 

Utrecht en Amersfoort hebben puinhoop gemaakt van Museum Oud Amelisweerd. Laat ze niet betrokken zijn bij formulering oplossing

Zwarte Piet mag dan een cultureel fenomeen zijn dat onder vuur ligt en aan maatschappelijk draagvlak heeft ingeboet, in de cultuur van het openbaar bestuur van Utrecht en Amersfoort wordt Zwarte Piet steeds populairder sinds het failliet van de Stichting Museum Oud Amelisweerd. Succes heeft vele vaders, maar de mislukking niet. Het Museum Oud Amelisweerd met de Armando collectie is zoals voorspeld een artistieke en financiële mislukking geworden. In tientallen commentaren (zoek op Amelisweerd) is er hier sinds december 2010 voor gewaarschuwd. Met argumenten onderbouwd werd aangetoond dat de Stichting Museum Oud Amelisweerd geen levensvatbare exploitant was. Maar het Stichtse openbaar bestuur wilde niet luisteren, op wat opposanten in de marge na naar wie niet geluisterd werd. Nu worden de scherven opgeveegd in de gemeentebesturen van Utrecht en Amersfoort, het provinciebestuur van Utrecht en in de raden van deze drie bestuursorganen. Wat nu? Toch een Museum voor Chinoiserie zoals ik in oktober 2011 voorstelde? Iets anders is ook mogelijk. Vraag is of de politiek van Utrecht en A’foort na acht jaar aanmodderen nog wel in staat is om open en helder naar deze kwestie te kijken. Het lijkt me niet. Laat de politiek dit op afstand zetten en externe museummensen die verstand van zaken hebben een eerlijk en goed doortimmerd plan maken. De Stichtse politiek moet nu maar even niet aan zet zijn in dit kwartetspel dat het zo gigantisch slecht heeft gespeeld.

Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Utrecht wil 100.000 euro van failliet Museum Oud Amelisweerd’ van Matthijs Steinberger in het AD, 21 september 2018.

Foto 2: Tweet, 21 september 2018.

Museum Oud Amelisweerd laat zich failliet verklaren. Durft Utrecht raadsenquête aan? Het fiasco was voorspeld en onafwendbaar

Op 16 augustus 2018 is Stichting Museum Oud-Amelisweerd te Bunnik (Utrecht) door de rechtbank in Midden-Nederland failliet verklaard, zoals blijkt uit het faillissementsdossier. De stichting werd op 12 december 2011 opgericht. In bovenstaande Raadsbrief Ontwikkelingen Museum Oud Amelisweerd wordt namens cultuurwethouder Anke Klein de raad geïnformeerd.

Nu kan eindelijk gebeuren wat in 2010-2012 moest gebeuren maar toen niet gebeurd is. Namelijk het op een open manier met een open inschrijving en open pitch – zonder inmenging van een cultuurwethouder die te dicht op het dossier zit – zoeken van een geschikte en financieel krachtige exploitant voor landhuis Oud Amelisweerd. Het is verstandig om daar landelijke museummensen bij te betrekken die in 2010 op afstand stonden omdat een lobby vanuit Amersfoort het initiatief nam. Terug naar de essentie is daarbij de kern. Dat is het antieke Chinese behang en het ensemble van landhuis en tuinen. Het werk van Armando werd er om politiek-bestuurlijke redenen aan de haren bijgesleept en is er onlangs ook weer uitgesleept. Armando paste niet in dat bos in Bunnik omdat de aard van de plek niet bij hem paste. Dat verklaart een deel van de mislukking waarvoor overigens in 2011 van vele kanten voor gewaarschuwd werd. Maar de Stichtse politiek wilde het niet horen en miste overzicht, bezinning en kennis.

De reden die de Raadsbrief geeft voor het faillissement is ‘tegenvallende bezoekersinkomsten in combinatie met de reeds wankele financiële positie’. Dat klopt, maar maakt niet duidelijk wat er exact aan de hand was. Zo vielen de bezoekersinkomsten tegen omdat de tentoonstellingen van zeer wisselend niveau waren en soms onvoldoende kwaliteit boden, het museum onvoldoende financiële armslag en personeel had voor goede marketing en publiciteit en het kwetsbare rijksmonument Oud Amelisweerd hoe dan ook beperkingen kent die samenhangen met klimatisering en behoud die het bezoekersaantal drukken. De ‘reeds wankele financiële positie’ bestond vanaf de opening en het museum heeft zich daar nooit aan kunnen ontworstelen. Geen enkel jaar werden afgesloten met een positief saldo, de grootste ‘inkomsten’ waren de ‘bruidsschat’ (afkoopsom) van 1 miljoen euro van Amersfoort en een lening van de provincie Utrecht van 160.000 euro.

Gewenst is een raadsenquête in de Utrechtse raad om tot op de bodem uit te zoeken hoe het sinds 2010 zo mis heeft kunnen lopen, hoe de besluitvorming exact is gegaan en wat de rol van de Utrechtse bestuurders daarbij was en waarom een kansloos project met een kansloze exploitant waarvoor deskundigen uit de museumsector waarschuwden dat het een fiasco zou worden toch nog zes jaar door de gemeente Utrecht in de lucht is gehouden. Tot en met een subsidie aan het MOA waarmee een vorige cultuurwethouder in december 2017 in strijd met de eigen afspraken handelde. Heeft de Utrechtse raad de ambitie, durf, kennis, onafhankelijkheid, het zelfbewustzijn en politieke wil om dat te onderzoeken?

Foto: Schermafbeelding van ‘Raadsbrief Ontwikkelingen Museum Oud Amelisweerd’, 16 augustus 2018.

Nieuwe bestemming voor Infoversum Groningen. Het failliet van wensdenken in het cultureel ondernemerschap

Een crisis biedt kansen. Aldus in 2013 de toenmalige Groningse PvdA-wethouder Dig Istha bij de start van de bouw van het Infoversum Groningen. Bouwkosten van dit koepeltheater bedroegen 10 miljoen euro. Het zou op die plek 9 jaar functioneren. Istha is de man van de campagnes en de beeldvorming. Maar een crisis biedt ook mislukkingen. In 2015 ging het Infoversum failliet. De verwachte 270.000 bezoekers waren er amper 40.000, zoals RTVOOG bericht. De Rabobank, de gemeente Groningen, de bouwers , Rottinghuis, Centraal Staal en wat kleine investeerders zien bijna niets van hun geld terug. Cateraar Bos&Bos heeft het Infoversum voor 450.000 euro gekocht. Onder een andere naam wordt het op 1 oktober geopend. Het kan verkeren. 

Nader onderzoek gevraagd naar Tiway FSU en Oekraïense witwasroute

In een bericht op Kiyv Post over corruptie in de top van het Oekraïense kabinet van premier Arseni Jatsenjoek en diens partij het Volksfront wordt het Nederlandse bedrijf Tiway FSU B.V. genoemd. Het betreft witwassen van 40 miljoen dollar door Jatsenjoeks partijgenoot Igor Kotvitski naar Panama’s Kingston Group S.A. Een bron bericht aan Kiyv Post dat de Oekraïense wet is overtreden. Een partijgenoot van het Petro Poroshenko Bloc  Sergei Leshsjenko meent dat de top van het Volksfront deze witwasroute dekt. Kotvitski ontkent, maar wilde op vragen van Kiyv Post geen details geven. Leshsjenko meent dat Kotviski geld wegsluisde voor minister van Binnenlandse Zaken Arsen Avakov (Volksfront) via de Oshchadbank die gecontroleerd wordt door een ander lid van het Volksfront Andriy Pyshny. Oekraïne is het meest corrupte land van Europa waar oligarchen achter de schermen aan de touwtjes trekken. President Porosjenko wordt verweten laks tegen corruptie op te treden.

Uit een verslag uit 2012 blijkt dat Tiway Oil AS een Noors bedrijf is met vestigingen in Turkije en de Krim/ Oekraïne en het hoofdkantoor in Dubai. In het verslag van de curator op Faillissementdossier blijkt dat de Nederlandse Holdingmaatschappij Tiway Oil B.V. (zie schema boven) op 12 mei 2015 door de rechtbank in Amsterdam failliet is verklaard. Het wordt ‘een financiële holdingmaatschappij met belangen in de olie/gas industrie’ genoemd. In andere woorden, een betalingsvehikel. Uit de gegevens op Open Companies blijkt dat Tiway FSU B.V. dat in het bericht van Kiyv Post wordt genoemd ook een financiële holding waar niet de Turkse, maar Oekraïense werkmaatschappijen onder vallen. Met één medewerker. Nader onderzoek gevraagd.

Foto 1: Schermafbeelding van organisatieschema van Tiway Oil AS in ‘Strategic Alternatives Process Turkey and Ukraine’.  November 2012

Foto 2: Schermafbeelding van deel bedrijfsprofiel van Tiway FSU B.V. door Open Companies.

Grand Theatre Groningen failliet. Een doorstart wordt onderzocht

In Groningen gaat het Grand Theatre dicht. In elk geval voorlopig. Afgelopen woensdag werd het failliet verklaard.  Sinds het Rijk een paar jaar geleden de subsidie schrapte, kampte het theater al met tekorten. Toen onlangs ook de gemeente weigerde het theater te steunen met een overbruggingskrediet van 457.000 euro, werd een bankroet onvermijdelijk, aldus RTV Noord. Er komt een plan voor een doorstart waarbij talentontwikkeling vermoedelijk centraal staat. Cultuur staat onder druk door de terugtredende overheid.

Faillissement Amsterdam EXPO herinnert musea aan hun essentie

Amsterdam EXPO is failliet en zal geen doorstart maken, aldus oprichter Peter Tabernel tegen AT5. Het was een museum zonder museum te zijn dat in het buitenland presentaties inkocht en tentoonstelde. Zo’n vaag profiel is wonderlijk omdat daar geen marketing tegenop kan. Was Amsterdam EXPO de V&D van de museale evenementenbranche die verdwaald in het middensegment vergeefs trok aan een dode formule? Geen omweg waard. Met te weinig prestige, diepgang en authenticiteit van het Rijksmuseum en andere beeldbepalende Nederlandse musea. En met te weinig beleving, spektakel en glamour van een Koreaans Alive Museum dat nieuwe media gebruikt om de bezoekers te overbluffen. Tabernakel weet waar zijn kansen liggen: in Azië.

Het faillissement is ook een waarschuwing aan de Nederlandse kunstmusea over hun profilering. Niet het populisme van museumnachten vol marketing en porno, aanschurken tegen DWDD met pop-up museum of een oppervlakkige programmering is de focus die voor de lange termijn de meeste kansen biedt. Hoewel het tijdelijk soelaas kan bieden en museumdirecteuren nu verblindt en enthousiasmeert. Maar zoals V&D leert is kannibalisme van de eigen formule een doodlopende weg. De toekomst vraagt van Nederlandse musea het omgekeerde: diepgang, ambitie, inzetten op intrinsieke kwaliteit en echtheid die terug naar de kern gaat.

Foto: Schermafbeelding van artikel ‘Amsterdam Expo is officieel failliet verklaard. Vanaf 1 maart sluiten de deuren’. Credits: AT5.

Terug naar een nu al archaïsch lijkend Nederland zonder Newspeak van VVD’er Zijlstra die in 2012 de kunstwereld op z’n kop zette

Ongewild grappige en foutieve, maar toch gepaste nieuwsberichten glipten vannacht via rsscockpit.com door de logica van de tijd. Terugblik via een verkeerd openstaand deurtje van een muizengat. Achter de spiegel van Wonderland in de parallelle wereld waar alles anders is. Berichten die weemoedig zijn als het leven zelf door niet ingeloste verwachtingen, pretentieus door mannetjesmakerij van cultuurbobootjes en hun catastrofale vlucht vooruit en droevig door de kijk in het verleden van een nu al archaïsch lijkend Nederland zonder Newspeak van VVD’er Halbe Zijlstra die in 2012 de kunstwereld op z’n kop zette. En zonder tegenspraak van zijn collega’s in de politiek nog goede sier kon maken met z’n gebrek aan compassie. En dat trouwens nog steeds doet. Als de tovenaar die iedereen zijn eigen normen oplegt en dat normaal vindt omdat hij het doet.

De agenda van de actualiteit die dus de verkeerd teruggehaalde actualiteit van 2012 is verwijst ook naar de opening van een tentoonstelling in 2012 die toepasselijk ‘The Future that Was’ heet. Met Gabriel Lester. Aan archeologische lagen van de cultuurpolitiek voegt rsscockpit.com nieuw bezinksel toe dat oude lagen voedt. Culturele aardmolm. De zwanenzang van Smart Project Space en Thomas Peutz wordt ineens op 16 juli 2014 onnatuurlijk verlengd. Voor even. Net lang genoeg om ook al weer binnen te halen hoe het was. Twee jaar terug, het lijkt nu al een eeuwigheid geleden. Alleen verbeelding kan dat overbruggen. Zie ook hier en hier.

Foto 1: Stephanie Bracciano, Down the Rabbit Hole, 2010.

Foto 2: It’s all about balance. Uit: Popular Science, 1954. Zie ook: ‘Gedachten bij diefstal in de politiek. Naar een nieuw evenwicht in de lokale democratie’.

Wat wisten Amsterdam en Mondriaan Fonds van NASA?

• ”Eind mei werden we door de raad van toezicht ingelicht over het naderende faillissement,’ aldus Birgit Donker, directeur van het Mondriaan Fonds. ‘Tot dan toe hadden we niets gehoord over problemen.’ Ook de gemeente was verrast, aldus een woordvoerder.’

Aldus Het Parool van vandaag in een stukje onder de titel ‘Nasa failliet door ‘financieel mismanagement‘. Met eind mei wordt mei 2013 bedoeld. Deze lezing van Donker en de woordvoerder van de gemeente Amsterdam roept vragen op over de informatievoorziening en de besluitvorming van het Mondriaan Fonds en Amsterdam.

Wat zijn de feiten? Op 2 juli is de Stichting New Art Space Amsterdam failliet verklaard. De surseance die op 15 mei aangekondigd is werd toen omgezet in een faillissement. Op 31 juli komen de crediteuren bijeen. Dat zijn onder meer de fiscus, de verhuurder, de filmladder, de exploitant van de drankenautomaat en ZZP’ers die met hun bedrijfjes werkten aan tentoonstellingen. Optie is een doorstart vanuit het faillissement. Directeur Thomas Peutz is op 10 april 2013 geschorst naar aanleiding van ‘mogelijk financieel mismanagement‘. Tevens claimde hij samen met z’n moeder 70.000 euro uitgeleend te hebben aan Stichting New Art Space Amsterdam.

Vraag is of er door Amsterdam en het Mondriaan Fonds geld in een bodemloze put is gesmeten. En hoeveel dan? Amsterdam gaf volgens Het Parool voor de periode 2013-2016 drie ton subsidie aan New Art Space Amsterdam en het Mondriaan Fonds reserveerde vier ton voor 2013-2014 waarvan het zegt een ton verstrekt te hebben. In het advies Slagen in Cultuur van de Raad voor Cultuur van mei 2012 stond: ‘NASA heeft een matig ondernemingsplan ingediend; een stevige financiële onderbouwing ontbreekt. De fusie zorgt voor veel onduidelijkheid en serieuze financiële risico’s. Hierdoor is het lastig om de ingediende cijfers te beoordelen.‘ Amsterdam en het Mondriaan Fonds waren dus al in mei 2012 gewaarschuwd. Maar hoe alert wilden ze zijn? 

De lezing uit september 2012 van Birgit Donker ‘Nachtwacht en Avonddienst‘ over cultuurverslaggeving geeft een indicatie van haar denkwijze. Hierin pleit ze voor samenwerking en versmelting van bestaande platforms die over kunst publiceren. Toegepast op presentatie-instellingen duidt dat op centralisatie en inkoepeling. Dat staat haaks op nadenken over steun en het verdelen van overheidsgeld dat basale kosten dekt. Dat kan voor een schijntje van wat de gevestigde culturele instellingen kosten. Ofwel, nieuw moest oud redden omdat dat laatste snel verouderde. Maar bij NASA ging het mis omdat nieuw een eigen logica volgde. En oud bleek.

Foto: Melanie Bonajo, Your Karma is Leaking, 2011. Tentoonstelling ‘The Future that Was’ (november 2012) van Gabriel Lester in Smart Project Space.

New Art Space Amsterdam beweegt richting faillissement

In het advies Slagen in Cultuur van mei 2012 over de basisinfrastructuur 2013-2016 was de Raad voor Cultuur duidelijk over de nieuwe Amsterdamse presentatie-instelling ‘Stichting New Art Space Amsterdam’ (NASA). Een bundeling per 1 januari 2013 van Smart Project Space (SPS) en het Nederlands Instituut voor de Mediakunst (NIMk). Het werd niet opgenomen in de basisinfrastructuur. Nu is het op 13 mei 2013 voorlopige surseance verleend. Trendbeheer signaleert. Als reden voerde de Raad artikel 3.29 van de Regeling op het specifiek cultuurbeleid aan dat in lid 4 zegt: ‘Op grond van dit artikel wordt aan ten hoogste één instelling per grote gemeente subsidie verstrekt‘. Op 10 juni 2011 werd de concept-regeling naar de kamer gestuurd.

Opvallend is dat in artikel 3.1 van deze vierjaarlijkse regeling onder grote gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Den Haag wordt verstaan. Zodat alleen in grote gemeenten de te subsidiëren presentatie-instellingen zijn gemaximaliseerd op 1. Dit legt de taak bij besturen om te beredeneren waar een instelling de beste kans maakt op overleving door kunstnomadisme. De politieke lobby volgend. Het hakken-over-de-sloot advies voor Witte de With doet trouwens afvragen waarom NASA in juni 2011 niet besloot naar Rotterdam te verhuizen. Uiteindelijk beloonde de rijksoverheid zes presentatie-instellingen: in Amsterdam (De Appel), Rotterdam (Witte de With), Groningen (Noorderlicht)*, Utrecht (Bak), Eindhoven (MU) en Maastricht (Marres).

Hoe verder met NASA daar aan de Arie Biemondtstraat? Inclusief kantine en filmtheater. In het voormalig Pathologisch Anatomisch Laboratorium. Op 31 juli om 10 uur komen de crediteuren bijeen om de situatie te bespreken. De Amsterdamse Kunstraad (AKr) biedt een basis die niet stevig genoeg lijkt. De AKr is lovend over de nieuwe samenwerking tussen Smart Project Space en het Nederlands Instituut voor de Mediakunst en stelt 300.000 euro beschikbaar. Maar kwaliteit geeft in de Nederlandse cultuur niet langer de doorslag. Welbeschouwd is een broedplaats van experiment een aangekondigde dood die alleen met gewiekstheid, politieke lobby en openheid vermeden kan worden. NASA wacht de taak over het eigen graf te springen.

* Correctie: in een eerdere versie werd vermeld dat het Haagse Stroom in de basisinfrastructuur opgenomen was. Zo luidde het advies van de Raad voor Cultuur. Omdat Stroom niet voldeed aan de eigen inkomstennorm werd het vervangen door Noorderlicht. Hier de kamerbrief en toekenningen van september 2012.

Foto: Pierre Bismuth en Aaron Schuster, Famous, 2008 in tentoonstelling ‘ An Ocean of Lemonade’ in Smart Project Space, 2011.