Britse regering eist stopzetting onthullingen door The Guardian

In een verbazingwekkend artikel beschrijft Guardian-hoofdredacteur Alan Rusbridger hoe z’n krant door de Britse regering onder druk wordt gezet. Daarmee treedt het de persvrijheid met voeten. Hij vertelt hoe The Guardian een maand geleden door de regering-Cameron werd gesommeerd te stoppen met de publicatie van geheime documenten: ‘You’ve had your fun. Now we want the stuff back.’ Als de Guardian niet meewerkte dan zou de regering juridische stappen zetten om publicatie te stoppen. In een absurde episode werden in de kelder van The Guardian door de overheid harde schijven van computers vernietigd die van Edward Snowden afkomstige informatie bevatten. Nutteloos. Bekend was dat de informatie op vele plekken opgeslagen is.

Rusbridger meent dat publicaties niet meer te stoppen zijn omdat The Guardian niet aan Londen gebonden is. Paradoxaal is de bescherming van journalisten in de VS onder de First Amendment beter gegarandeerd. Nu werkt The Guardian al veel vanuit New York. Journalist Glenn Greenwald is gevestigd in Brazilië. Filmmaakster Laura Poitras zit nu in Berlijn. De regering-Cameron begrijpt de werking van internet en journalistiek niet. Rushbridger: ‘I explained to the man from Whitehall about the nature of international collaborations and the way in which, these days, media organisations could take advantage of the most permissive legal environments.’  Media-organisaties zoeken de juridisch meest tolerante plekken voor hun gevoelige werk.

Zover is het door de druk van de regering-Obama gekomen. Persvrijheid is ook in westerse landen geen vanzelfsprekendheid meer. Organisaties worden juridisch bedreigd. Kritische journalisten worden gehinderd, moeten op hun stappen letten en zich electronisch optimaal beveiligen. Anderen worden ontmoedigd om tegen de wens van de Amerikaanse regering, of tegen de wil van andere regeringen die door de VS onder druk worden gezet. Zoals bleek uit het geval Evo Morales of uit de aanhouding van David Miranda op Heathrow.

Het kabinet Rutte zwijgt tot nu toe over de NSA-onthullingen. Oppositiepartijen zouden van het kabinet de garantie af moeten dwingen dat het niet zoals de Britse regering de persvrijheid opzij zet. In dit concrete geval, is het mogelijk dat iemand als Miranda, Poitras of Greenwald op Schiphol op stil verzoek van de VS urenlang wordt vastgehouden en ondervraagd? Mogelijk werkt het ontmoedigingsbeleid in Nederland al. Opvallend is dat er vanuit de Nederlandse media nog geen enkele onthulling naar buiten is gekomen. Mede doordat de toegang tot geheime bronnen niet georganiseerd is. Maar optimistisch gedacht, voor straks moet het mogelijk zijn. Daar moet Rutte nu naar gevraagd worden. De persvrijheid moet opnieuw veroverd worden.

Advertentie

Wie gaf opdracht partner Greenwald in Londen te ondervragen?

Update: Vele commentaren zijn uiterst kritisch over de detentie van Miranda die niet volgens de richtlijnen wordt gezien. Michelle Stanistreet ziet er namens de National Union of Journalists grof wetsmisbruik in. Ook Amnesty International is afwijzend omdat de detentie van Miranda onwettig en ongerechtvaardigd was. Hier een update van reacties. Onder wie David Anderson, de Britse toezichthouder op de terrorismebestrijding. 

Onder het mom van terrorisme doen overheden wat ze willen. Zo werd gisteren de Braziliaanse partner David Miranda van de Amerikaanse journalist Glenn Greenwald die de onthullingen van Edward Snowden naar buiten bracht op een vlucht van Berlijn naar Rio de Janeiro in transit op het Londense Heathrow bijna negen uur ondervraagd door Britse veiligheidsbeambten. Onder verwijzing naar de Terrorism Act van 2000. Miranda’s laptop, telefoon en DVD’s werden ingenomen. Onduidelijk is of en wanneer hij deze bezittingen terugkrijgt.

Op geen enkele manier is Miranda ooit met terrorisme in verband gebracht. Volgens Glenn Greenwald werden Miranda ook geen vragen gesteld over zijn terroristische activiteiten waarvoor-ie formeel ondervraagd werd, maar over de activiteiten van Greenwald en andere Guardian-journalisten. Dit is in strijd met de persvrijheid. Nog onduidelijk is wie de opdracht gaf om Miranda te ondervragen. Dat wordt nog uitgezocht.

Greenwald werd in Rio de Janeiro door een Britse veiligheidsbeambte gebeld toen Miranda’s ondervraging drie uur aan de gang was. Hij schakelde vervolgens advocaten van The Guardian in en de Braziliaanse ambassade. Deze protesteerden, maar kregen geen toegang tot David Miranda. Zelfs de Braziliaanse ambassadeur niet.

Greenwald ziet er in zijn Guardian-column pure intimidatie van de Britse en Amerikaanse regering in. Hij vergelijkt het gedrag van de Britse overheid met de Maffia die nog een ethische code had om familieleden van tegenstanders met rust te laten. Dat deden de Britten gisteren overduidelijk niet: ‘Even the Mafia had ethical rules against targeting the family members of people they felt threatened by. But the UK puppets and their owners in the US national security state obviously are unconstrained by even those minimal scruples.’

Het onder valse voorwendsels vasthouden van David Miranda en z’n ondervraging over de werkwijze van Greenwald en andere journalisten past in een patroon van staatsterrorisme. Met name de regering-Obama maakt zich er schuldig aan door iedereen die kritisch is over het regeringsbeleid hard aan te pakken. Zoals klokkenluiders en journalisten. Met juridische middelen of door afschrikking. Mogelijk is Miranda op initiatief van de VS ondervraagd. Zoals Europese landen onlangs onder druk van de VS het vliegtuig van de Boliviaanse president Evo Morales toegang tot hun luchtruim ontzegden. Waarom laten Europese landen zich ringeloren door de VS en wanneer durven ze in het openbaar afstand te nemen van een VS die wild om zich heen slaat?

Kan Europa zich politiek, economisch en mentaal losmaken van VS?

Het Texaanse bedrijf Lavabit dat versturen van versleutelde emails mogelijk maakt schort haar acties op. In een verklaring zegt topman Ladar Levinson waarom. Hij verloor een juridische strijd en moet de encryptie ‘uitzetten’ of gegevens van z’n klanten overleggen. Onder wie Edward Snowden om wie het de Amerikaanse overheid vermoedelijk te doen is. Levinson weigert dat en ziet sluiting als enige weg. Het is hem verboden om over de details naar buiten te treden. Levinson raadt iedereen af gegevens nog toe te vertrouwen aan een bedrijf met fysieke banden in de VS. Ook het vergelijkbare Silent Circle heeft haar diensten preventief gestaakt ‘to prevent spying’. Zie ook hier. Glenn Greenwald zet de details uiteen in een recente Guardian-column.

Door de hechte samenwerking van Silicon Valley met de NSA wordt nu ook bij het grote publiek bekend dat de privacy bij Apple, Google, Microsoft en de Amerikaanse techbedrijven die fysiek in de VS zijn gevestigd niet in goede handen is. Hoewel de samenwerking angstvallig uit de publiciteit wordt gehouden sijpelt er voldoende informatie naar buiten om te concluderen dat overheid en bedrijfsleven onder een hoedje spelen. Bedrijven als Lavabit of Silent Circle die dat niet willen voelen zich gedwongen hun bedrijf te sluiten. De schatting is dat de Amerikaanse ‘cloud computing industrie‘ door deze negatieve publiciteit en het verlies aan geloofwaardigheid de komende drie jaar tussen 21 en 35 miljard dollar aan omzet verliest. Waar kan dat geld heen?

Dit verwachte verlies aan omzet van Silicon Valley roept de vraag op wat de kans is op een (Noord)-Europese ‘cloud computing industrie‘ die financieel, politiek en fysiek los van Amerikaanse overheid of bedrijfsleven opereert. Inclusief haar partners. Wat is de kans op een autonome Europese industrie die de privacy van gebruikers garandeert, encryptie toestaat en overheden buiten de deur houdt? De crisis biedt Europa kansen.

Hoewel nog veel onduidelijk is en een onderzoek van toezichthouder CTIVD naar het opereren van de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD in het najaar verschijnt lijkt de Nederlandse politiek achter de NSA aan te lopen. Voor de eigen nationale veiligheid vertrouwt Nederland op de techniek van de VS en durft het niet op eigen benen te staan. Daarmee blijft het afhankelijk van de VS, ontwikkelt het met anderen geen alternatief en wordt Nederland tegen wil en dank meegetrokken in het massaal schenden van de burgerrechten.

Kan Nederland een omslag helpen maken en een en ander combineren? Alles strikt beredeneerd vanuit het Nederlandse belang. Bij voorkeur in samenwerking met het Duitse bedrijfsleven en de Duitse overheid. Het gaat dan om 1) ontwikkelen van een ‘cloud computing industrie’ voor consumenten naar Rijnlands model dat de privacy van burgers weer zoals voorheen garandeert; 2) ontwikkelen van ICT-spionageprogramma’s met andere Europese overheden die zowel juridische garanties, autonomie los van de VS als doelmatigheid combineert; 3) terugwinnen aan eigen juridisch eigendom over de infrastructuur aan kabels en afluistercentra die onder Europese autonomie worden gesteld en 4) politiek en mentaal afstand willen nemen van de VS.

Het kabinet-Rutte heeft in de openbaarheid nog geen inhoudelijke toelichting gegeven op de onthullingen over de Amerikaanse spionage en de eigen betrokkenheid daarbij. Mogelijk omdat het gedwongen wordt door de VS om over de geheime programma’s te zwijgen. Nederland kan dit goedmaken door in samenwerking met Duitsland het initiatief te nemen voor een Europees project dat afstand neemt van de VS. Het bevordert de economie omdat het voor veel hoogwaardige banen zorgt. Het bevordert het zelfbeeld van een politiek lamgeslagen Europa dat naar de pijpen van de VS danst zoals bleek toen Europese landen het vliegtuig van de Boliviaanse president Evo Morales tegenhielden. Het is in lijn met de mentaliteit van een menselijk Europa waar de burger telt. Europa heeft nu de kans om zich politiek, economisch en mentaal los te maken van de VS.

Foto: Telegraafkamer van het Mundaneum te Brussel. Zie hier voor ‘Mundaneum, Paul Otlet en Alle Kennis van de Wereld‘.

Hoe een onafhankelijke opstelling verdween uit Europa

Europa is de verliezer van de affaire Snowden. Europa is een façade zonder kern, zonder ruggegraat en zonder zelfbewustzijn. De VS leggen ‘bondgenoten’ hun zin op, Edward Snowden heeft de controlestaat op de agenda gezet en kan asiel krijgen in Venezuela, Bolivia en Nicaragua, en de Zuid-Amerikaanse landen verenigen zich tegen de macht van de VS en winnen zo aan zelfbewustzijn. VS, Snowden en Latijns-Amerika zijn zichzelf op hun manier. Maar niet Europa. Het heeft het denken en handelen uitbesteed. Daarmee geconfronteerd vlucht het zelfs voor de verantwoording om uit te leggen waarom het zich zo afhankelijk van anderen heeft gemaakt.

Toen Frankrijk, Spanje en Portugal onder druk van de VS het Boliviaanse regeringstoestel met president Evo Morales waarin Edward Snowden werd vermoed toegang tot hun luchtruim ontzegden, reageerden de Zuid-Amerikaanse landen fel. Ze merkten op dat het waarschijnlijk nog niet tot de VS was doorgedrongen dat het imperialisme niet meer werkte en tegen Europa dat het kolonialisme voorbij is. Hoe relevant zijn de zorgen van Latijns-Amerika, maar hoe onwaar is hun blik op de geschiedenis. Want de Europese landen stellen zich op als kolonie van de VS. Onder normale omstandigheden dringt dat nauwelijks tot de Europese burgers door omdat het indirect werkt. Via het grote geld, de media en de techniek die in handen van de Amerikanen zijn.

Wanneer is de ruggegraat uit de Europese politiek verdwenen? Het lijkt er sterk op dat het te maken heeft met de overdracht van soevereiniteit naar Brussel. Voor het ontstaan van de EEG hadden landen weliswaar meer autonomie maar maakten ze ook deel uit van de NATO. In een Koude Oorlog met duidelijke vijandbeelden. Toch liet dat landen meer ruimte voor eigenheid. De halfslachtige Europudding van vlakke buitenlandse politiek zonder reuk of smaak ontstond vanaf 1992 toen het Verdrag van Maastricht werd ondertekend. Zijn de gemeenschappelijke markt en de euro om economische redenen niet onder Amerikaanse druk tot stand gekomen? Het gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid van de EU was het begin van het einde.

Het tij is voorlopig niet meer te keren. Europa is een verloren continent zonder zelfbewustzijn. Wel een economische grootmacht, maar bovenal een politieke dwerg. Door het verdeel en heers van de Amerikanen hebben de Europese landen zich laten opsluiten in een Europees project. Ooit bedacht om de oorlog tussen Frankrijk en Duitsland voorgoed uit te sluiten. Maar de oplossing ligt evenmin in de opwaardering van de nationale staten. Hoewel zonder EU de delen meer zouden zijn dan het geheel van nu, is het vals sentimentalisme om terug te keren naar de 19de eeuw. Daartoe is de overdracht van soevereiniteit te ver gevorderd. Europa heeft zich in een spagaat laten dwingen zonder zicht op focus en concurrentiekracht.

Foto 1: Robert Doisneau, Montage du chapiteau Pinder, 1949. Credits: Atelier Robert Doisneau. 

Foto 2: Spaanstalige spotprent: Obama veegt zijn gat af aan de EU. Met dank aan Dirk Poot. 

Spanje kreeg opdracht om Snowden tegen te houden. Dus?

Update: Venezuela lijkt nog de enige optie voor Snowden. Het IJslandse parlement is met reces gegaan zonder besluit. Opvallend speculeert de universiteitsprofessor Jesus Silva voor Press TV erover dat de VS niet zullen toestaan dat Snowden naar Venezuela vliegt. Maar asiel in een Venezolaanse ambassade acht hij mogelijk. 

De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken José Manuel García-Margallo probeert de storm over het regeringstoestel van de Boliviaanse president Evo Morales tot bedaren te brengen, maar maakt het er eerder erger op. Hij stelt dat zijn land zich niet bij Bolivia hoeft te verontschuldigen voor de problemen met het Boliviaanse vliegtuig en dat de Venezolaanse president Nicolas Maduro niet weet waarover hij spreekt. Deze verwees naar de druk die de VS op landen uitoefent om Edward Snowden geen asiel te verlenen.

García-Margallo verklaart dat hem werd verteld dat Snowden in het toestel was. Hij zegt te hebben gehandeld aan de hand van de feiten die hem gegeven werden. Ze zeiden dat het duidelijk was, dat Snowden zich in het toestel bevond, aldus García-Margallo. Op de vraag of-ie over de VS praat antwoordt García-Margallo dat-ie daar vanwege het geheime diplomatieke verkeer niet over kan spreken. Het Oostenrijkse Die Presse verwijst in een reconstructie direct naar de Amerikaanse ambassadeur William Eacho die Snowdens uitlevering eiste.

De verklaring van de Spaanse minister is om vele redenen opzienbarend. Het bevestigt het verhaal van de Franse premier Hollande die zei niet geweten te hebben dat de Boliviaanse president in het vliegtuig zat. Dat suggereert dat de VS Frankrijk, Spanje en Portugal hebben laten weten dat Snowden in het toestel zat, maar niet dat het ging om een Boliviaans regeringstoestel met president Morales aan boord. Verder roept dit vragen op over de kwalitieit van de Amerikaanse inlichtingendiensten. Ze zaten ernaast. Trouwens het Boliviaanse toestel vertrok niet van het vliegveld waar Snowden in transit zit, maar van een ander vliegveld. Praktisch was het zo goed als onmogelijk voor Snowden om ongemerkt van het ene naar het andere vliegveld te komen.

Maar de meeste vragen roept de afhankelijke houding van de Europese landen jegens de VS op. Het lijkt erop dat de Amerikanen geen volledige openheid van zaken hebben gegeven aan Frankrijk, Spanje en Portugal. Maar dan nog, waarom willen Europese landen meewerken aan de Amerikaanse piraterij en het schenden van de fundamentele rechten van Snowden? Daar geeft minister García-Margallo geen antwoord op. John Pilger omschrijft het in The Guardian als volgt: ‘Unprecedented, Germany’s Der Spiegel has described the Obama administration as ‘soft totalitarianism‘. Europa heeft in de 20ste eeuw genoeg geleden onder het totalitarisme van Hitler, Stalin, Mussolini, Salazar en Franco om nu mee te gaan in het totalitarisme van Barack Obama.

Last Call For Mr Snowden. Geen nieuws, goed nieuws

Op alles valt te gokken. De Britse bookmaker William Hill opent de weddenschap op de verblijfplaats van Edward Snowden. Sluitingsdatum 31 juli. Waar zal Ed Snowden op 1 januari 2014 zijn? Is dit gokken een sport, een verzetje, de bezwering van iets dat niet begrepen wordt of de vinger aan de pols van de tijdgeest? Of verdient het afkeuring omdat het iets van waarde domesticeert in iets vertrouwelijks? Maar toch gebeurt het. Door vraag en aanbod ontstaat een beeld van wat de gokkers het meest waarschijnlijk achten. De VS aan top, Venezuela met stip stijgend en Cuba dalend. Door nieuwe ontwikkelingen is het straks weer compleet anders. 

Met de onthullingen van Snowden en de spionage door de Amerikaanse overheid van de eigen en andere burgers heeft dit gokken niks te maken. Het onrecht blijft ongenoemd. Maar het nieuws is ook zo vermoeiend en moeilijk te begrijpen. Kunnen we het volgen? De New York Times zegt dat de Amerikaanse Postal Service jaarlijks alle 160 miljard brieven en poststukken kopieert en opslaat. Hoe precies is niet bekend. Dit aantal gaat ons voorstellingsvermogen te boven. En het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken laat vandaag bij monde van onderminister Sergei Ryabkov weten dat Snowden nooit asiel heeft aangevraagd in Rusland. Maar op 1 juli liet volgens de BBC consul Kim Shevchenko weten dat Snowden asiel had aangevraagd in Rusland.

Nieuws temt zichzelf. Ook de hype raakt buiten adem. Dan reduceren media een belangrijke klokkenluider tot iemand met een vader, een echtgenote of zonder verblijfplaats. Zoals Hollywood alles terugbrengt tot gedrag van personages. De structuren die de voorwaarden scheppen worden buiten beeld gehouden. Dan gaat het niet om de vraag of generaal A. liegt tegen het parlement, of president Obama zijn principes inslikt omdat-ie bang is door zijn eigen geheime dienst vermoord te worden of dat de grondwet wordt geschonden. Dan gaat het erom welke kans Edward Snowden maakt. Domesticatie als ultieme infantilisering van onderschikking.

Foto 1: Kansen van bookmaker William Hill op verblijfplaats van Edward Snowden op 1 januari 2014. Stand 3 juli 2013.

Foto 2: Mule Team bestaande uit 18 muilezels en twee paarden trekt een wagen met borax uit Death Valley, California. 1883-89.

Europa laat zich ringeloren door VS. Toestel Morales geweigerd

De VS zetten de heksenjacht op Edward Snowden voort. Ze zetten iedereen onder druk om hem te pakken te krijgen. Dat komt niet onverwacht voor wie de jacht van de regering-Obama op klokkenluiders kent. Vreemd is dat Europa zich laat ringeloren door de Amerikanen. Toen bleek dat de VS spioneerden in  gebouwen van de EU uitten ze hun misnoegen. Woedend waren ze. Als het er op aan komt voegen ze zich in de Pax Americana. Dat geeft aan dat Europese landen niet hun eigen beleid hebben en eigen afwegingen durven maken.

Wat is er aan de hand? Het vliegtuig van de Boliviaanse president Evo Morales kwam uit Moskou en werd ineens doorgang over het luchtruim van Frankrijk en Portugal geweigerd. Deze landen kwamen in tweede instantie terug op hun besluit, maar toen weigerden Italië en Spanje. Morales had zo geen toestemming het Europese luchtruim te verlaten. Het Boliviaanse regeringstoestel moest in Wenen landen. Officieel zeiden Frankrijk en Portugal dat het om ‘technische redenen’ was, maar later concludeerden de Bolivianen aan de hand van verklaringen die ze kregen dat het was omdat het vermoeden bestond dat Edward Snowden aan boord van het Boliviaanse regeringstoestel zou zijn. De Bolivianen verklaren dat Snowden niet aan boord was.

De Boliviaanse minister van Defensie Ruben Saavedra die ook aan boord was noemde het weigeren van doorgang een vijandige daad van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat verschillende Europese regeringen misbruikt. En het is krankjorum dat Europese landen zich onder druk laten zetten om de wet te breken en de Boliviaanse president Morales zo te schofferen. Wanneer wordt de EU eens volwassen?

VS leveren Sánchez de Lozada niet uit aan Bolivia

President Obama en zijn Democratische regering verlenen de Boliviaanse Gonzalo Sánchez de Lozada op diens verzoek asiel in de VS. De Amerikanen weigeren de voormalige pro-Amerikaanse president uit te leveren aan Bolivia dat om z’n uitlevering vraagt. Sánchez de Lozada wordt ervan verdacht vanwege de gaswinning in 2003 regeringstroepen op indianen van de Aymara minderheid te hebben laten schieten. Er vielen in dat jaar tientallen doden. Bolivia wil Sánchez de Lozada in La Paz terecht laten staan. Hij woont sinds 2003 in de VS en onttrekt zich met medewerking van de opeenvolgende Amerikaanse regeringen aan elke rechtsgang.

Glenn Greenwald wijst in zijn column voor the Guardian op ongerijmdheden. De regering Obama weigert op formele gronden de uitlevering van Sánchez de Lozada aan Bolivia. Zodat niet onderzocht kan worden wat zijn betrokkenheid bij de schietpartijen in 2003 is. Geen bijzonder nieuws dat Amerikanen hun bondgenoten beschermen. Greenwald wijst ook op de betrokkenheid van incrowd Democraten als James Carville, Stan Greenberg en Bob Shrum die de onpopulaire president in de campagne van 2002 hielpen. Hun betrokkenheid bij de weigering om Sánchez de Lozada uit te leveren aan Bolivia is onzeker, maar wijst in ieder geval op informele contacten binnen de Democratische partij die van invloed kunnen zijn geweest op de asielaanvraag.

De parallell tussen deze zaak en de beslissing van Ecuador om Julian Assange asiel te verlenen dringt zich op. Assange vreest via Zweden aan de VS uitgeleverd te worden en daar geen eerlijk proces te krijgen. Sánchez de Lozada vreest hetzelfde in Bolivia. Stemmen in de westerse politiek en media die verontwaardigd waren over het besluit van de Ecuadoriaanse president Rafael Correa zwijgen nu president Barack Obama hetzelfde doet. Media laten zich corrumperen. Vraag is wie de rechtsstaat meer geweld aandoet: Ecuador of de VS. Verschil is dat Ecuador het asiel voor Assange intrekt als Zweden een eerlijk proces garandeert zonder uitlevering aan de VS, terwijl de VS Gonzalo Sánchez de Lozada op geen enkele wijze voor de rechter willen laten verschijnen.