Broddelend en kletsend vervreemdt RT zich van oude bondgenoten. Het claimt dat de publieke opinie de journalistiek van de VS bepaalt

Dit item van het door de Russische Federatie gecontroleerde RT (Russia Today) is van een groteske onbeschaamdheid. Het geeft inzicht in de eenzijdige werking van dit soort staatspropaganda. In de Russische Federatie worden media onder controle gebracht zoals Eva Cukier in een artikel in NRC reconstrueert voor de zakelijke kwaliteitskrant Vedomosti, maar dat wordt op RT genegeerd. In de Russische Federatie wordt de vrije pers gemuilkorfd, opgekocht of gesloten. Vanwege een verbod van hogerhand om er verslag van te doen zal er in de staatsmedia nooit kritiek op klinken. Zoals kritiek op de politieke leiding in het Kremlin eveneens taboe is. Maar kritiek op anderen mag ongehinderd klinken. Daartoe heeft RT een staf van medewerkers die niet vanwege hun objectiviteit en hun vrijheid van denken zijn geselecteerd, maar vanwege hun bereidheid om de politieke agenda van het Kremlin te dienen. Caleb Maupin is een belangrijke Amerika-reporter van RT.

Met dit item is iets opmerkelijks aan de hand omdat het niet geheel past binnen de methode van zenders als RT of Sputnik. Of dit betekent dat de Russische staatspropaganda verrast is door de snelle opkomst van de anti-racismebeweging in de VS is de vraag. Het is mogelijk dat de BLM-beweging, die zo succesvol is dat het op dit moment publieke steun heeft van meer dan 2/3de van de bevolking, zelfverzekerd én berekenend genoeg is om afstand te nemen van de toch marginale steun van de Russische staatspropaganda. Die steun is een doodskus omdat het de publieke steun van vooral middengroepen in eigen land in gevaar kan brengen. RT is uitgemanoeuvreerd door de omstandigheden. Zo wordt het nu nog meer een platform van meelopers, ideologische hardliners, onervaren journalisten, buitenbeentjes en uitgerouleerde publieke figuren.

Het idee van RT is om kritiek op het Westen te laten klinken en een beeld van verdeeldheid te verspreiden. Dat kan het niet doen door het zelfcorrigerend mechanisme van de Amerikaanse democratie en journalistiek te prijzen. Daarom zet het er een beeld van een eigen werkelijkheid voor. Een zetstuk van misleiding. Het gaat in de kern om de houdbaarheid van het aloude idee dat journalistiek twee kanten belicht. Dat zogenaamde bothsidesism wordt in het tijdperk van Trump die de leugen als politiek instrument gebruikt steeds meer als een groot probleem gezien. Want wat is de zin voor de media om op een objectief-neutrale manier verslag te doen van de aantoonbaar misleidende uitspraken van president Trump? Want zo wordt niet een evenwichtig beeld van tegenstellende standpunten gegeven, maar ontstaat een valse balans waarbij in gelijke mate verslag wordt gedaan van informatie en desinformatie. Dat kan niet de bedoeling zijn van journalistiek die informeert.

Tijdens de opkomst van de BLM-beweging zijn zoals het verslag zegt enkele journalisten ontslagen vanwege ontbrekende fijngevoeligheid of in het geval van The New York Times een controversieel opiniestuk van senator Tom Cotton dat het gebruik van geweld tegen demonstranten verdedigde. Critici binnen de krant zeiden dat het nooit geplaatst had mogen worden. Niet omdat Cotton een politieke mening verkondigde, maar omdat hij een mening gaf die in strijd was met de grondwet. Caleb Maupin reduceert deze voorbeelden tot zijn frame dat de journalistiek in lijn moet zijn met de demonstranten. Maar dat is onzin en gaat voorbij aan de autonome positie en pluriformiteit van Amerikaanse media. Het wordt er lachwekkend op als Mapuin claimt dat een zogenaamde activistische journalistiek wel eens gevaarlijker zou kunnen zijn dan staatscensuur. Het is duidelijk dat hij de Russische staatscensuur in bescherming neemt. Opvallend is om dit betoog te kunnen onderbouwen de zwarte links-radicale tegenbeweging die vanouds welwillend door RT werd bejegend en er een bondgenoot van was, wordt bekritiseerd omdat het de Amerikaanse journalistiek onder druk zou zetten.

Lionel maakt als een digitale tovenaar het betoog af met zijn complotdenken en vreemde handbewegingen. Hij draait de werkelijkheid 180 graden om. Hij suggereert dat de demonstranten die de samenleving en het perspectief van de media willen helpen verbreden de publieke opinie juist inperken. Daar zijn echter geen aanwijzingen voor. Ze eisen gewoon hun recht op dat hun tot nu toe ontzegd werd. Dat is emancipatie. Bij de stembus, de publieke opinie en in de economie. Lionel maakt net als Mapuin een stilzwijgende verwijzing naar de situatie in de Russische Federatie als hij zegt dat de Amerikanen zo geconditioneerd zijn dat ze niet eens meer weten hoe hun vrijheid ven meningsuiting ingeperkt is. Dit is een neerbuigende houding naar het Amerikaanse volk dat dom en onwetend zou zijn. Denkt RT met z’n belediging de ziel van de Amerikanen te kunnen winnen? RT speelt met charlatans als Lionel duidelijk niet in de eredivisie van de journalistiek, maar in de laagste divisie waar kneusjes die over hun hoogtepunt heen zijn een tweede kans krijgen om hun clichématige kunstjes te vertonen. Het is de vraag of RT wel beseft dat deze kletskoek als satire en cult wordt gezien waar het vreselijk lachen om zou zijn als het niet zo intens treurig, selectief, onwaarachtig en vals was.

Kremlin kiest wapens boven boter, maar kan ze niet betalen

Wie recente berichten combineert krijgt het benauwd over de verslechterende veiligheidssituatie in Oost-Europa en de confrontatiepolitiek van de Russische Federatie. In een artikel in NRC schetst Eva Cukier hoe slecht het gesteld is met de Russische economie. Naar verwachting is halverwege 2017 of zelfs nog enkele maanden eerder het reservefonds uitgeput. Een bericht van Reuters uit juli 2016 beweert hetzelfde. Dat betekent dat de gaten in de begroting als gevolg van de dalende olieprijzen niet meer gedicht kunnen worden. Sociale smeerolie is op. Cukier eindigt positief in de constatering dat Russen door hun geschiedenis hebben geleerd de tering naar de nering te zetten en sociale onrust niet te verwachten valt: ‘Maar de Rus kan veel hebben en de situatie is nog lang niet uitzichtloos genoeg om protesten uit te lokken, denken experts.’

Paul Goble komt in een overzicht van de Russische pers met gegevens die noodgedwongen leiden tot een andere inschatting. Hij constateert dat de Russische regering zich de huidige hoge defensie uitgaven niet kan veroorloven en allerlei noodverbanden aanlegt die ten koste gaan van de burgers, inclusief de militairen. Hij citeert de liberale Yabloko-politicus Lev Shlosberg uit Pskov: ‘the Putin regime is throwing Russian society under the bus in its pursuit of military strength and doesn’t seem to care how much Russians suffer as a result’. Goble wijst op een maatregel om het defensiebudget te verlagen die bij het ministerie van Financiën ter discussie staat: verlaging van militaire pensioenen. Dat kan het ‘contract’ tussen overheid en krijgsmacht beschadigen. Dat deze optie besproken wordt geeft aan hoe slecht de budgettaire situatie van de overheid is. Het risico voor de zittende macht is dat ontevreden militairen gevaarlijker zijn dan ontevreden burgers.

Nationalisme en militair machtsvertoon van de Russische Federatie in Syrië, Oekraïne, aan de kusten en in het luchtruim van Europa, en in de cyberspace hebben vele doelen. Het stelt krijgsmacht en veiligheidsindustrie tevreden, beschermt het patronage-systeem dat overheidsgeld doorsluist naar relaties die het bewind steunen en moet vooral afleiden van de slechte economische situatie. Dat gebeurt  door het schetsen in staatsmedia van een revitaliserend land dat de schande van de Jeltsin-jaren uitwist en aansluit bij de glorie van de Sovjet-Unie. Maar als die slechte economische situatie zich direct doet voelen in de samenleving en in de financiering van de krijgsmacht dan raakt dat ‘contract’ uitgewerkt. Daarbij komt dat de Russische krijgsmacht geen partij is voor Westerse landen en zich slechts op twee terreinen onderscheidt: als kernmacht, en half in cyberspace en de informatie-oorlog. Door extra inspanning kan het Westen die laatste twee bedreigingen overwinnen.

Het gevaar voor de Europese veiligheidssituatie is dat een Kremlin-kat in het nauw rare sprongen maakt. Talloze commentaren wijzen daarop. Tel maar na. Naar verwachting is halverwege 2017 het geld op om gaten in de begroting te dichten, dreigt er gesneden te worden in militaire pensioenen en arbeidsvoorwaarden, dreigt de in Syrië en Oekraïne al zwaar belaste conventionele krijgsmacht nog verder overbelast te worden en heeft het Westen geleerd om gepast te antwoorden op de Russische dreigingen. Het Kremlin weet dat de tijd tegen haar werkt en het Westen kan afwachten. De stempel die het Kremlin op de krijgsmacht kan drukken neemt bij een teruglopende economie verder af. Wat rest is een sprong in het ongewisse met de inzet van de kernmacht. Of de enige uitweg uit dit onheilsscenario amnestie voor de leiders in het Kremlin en de daaraan gelieerde zakenelite is lijkt nu nog een vraag die ver weg is. Maar die met rasse schreden dichterbij komt.

Foto: ‘Admiral Kuznetsov, Russia’s sole aircraft carrier, in the English Channel on Friday. CreditDover-Marina.com’.  

 

Hoe kan de waarheid in de politiek worden gebracht? Britse publieksactie tegen de leugens in de Brexit-campagne

We hebben Amnesty International voor mensenrechten, Transparency International voor corruptie, het World Justice Report voor de rechtsstaat en Greenpeace voor de natuur. Maar er is geen internationale organisatie voor de politiek die als hoofddoel heeft om leugens van politici onder de aandacht te brengen en het publiek te helpen in de bewustwording over het functioneren van politici en de vaststelling en verankering van een feitelijke waarheid. Zo’n internationale organisatie zou kunnen dienen als geweten, meetlat en terechtwijzing van leidende politici. Feit dat er nooit een organisatie is opgericht die de integriteit, het waarheidsgehalte en de verantwoordingsinformatie van partijpolitici meet tekent hun bijzondere positie. Dit gaat de controlerende taak van media te boven. Politici staan buiten de orde. Daarom moeten ze binnen de orde gebracht worden.

Er zijn drie categorieën politici. 1) zij die uitgaan van de feiten en zich aan de waarheid trachten te houden; 2) zij die af en toe een loopje met de waarheid nemen, maar toegeven als ze op een leugen betrapt worden en 3) zij die de feiten bewust verdraaien en niet toegeven als ze op een leugen betrapt worden, maar daar juist een nieuwe waarheid van maken. Het gaat erom om de leugens van die laatste categorie door te prikken en via een jaarlijkse rapportage openbaar te maken. In een artikel in NRC citeren Eva Cukier en Steven Derix James Sherr van de Britse denktank Chatham House over de Njet-diplomatie van het Kremlin: ‘In onze postmoderne tijd staan burgers erg sceptisch tegenover wat als waarheid wordt verkondigd. Als je flagrante leugens dan blijft herhalen, zullen mensen daar op den duur misschien toch een deel van gaan geloven.’ De waarheid moet terug in de politiek. Bewustwording bij het grote publiek kan er aan meewerken om dat te bereiken.

Juist de politici die een flinke portie nostalgie in hun politiek doen verdraaien het meest de feiten omdat ze vertrekken van een verkeerd uitgangspunt en zich in vreemde bochten moeten wringen. Daarover schreef ik recent in een commentaar: ‘Het is de illusie die Thierry Baudet, Jan Roos of Geert Wilders de Nederlanders voorhouden. Namelijk dat Nederland in een wereld vol agressie en bedreigingen als alleenstaande natiestaat kan overleven zonder bescherming van supranationale organisaties als de EU of de NAVO. Dat alles gevoed door een afnemend historisch besef en gereduceerd geschiedenisonderwijs en het eigen gesloten gelijk van de sociale media.’ Internationaal zijn het politici als Donald Trump, Boris Johnson, Nigel Farage en Vladimir Putin die met hun rug naar zowel toekomst als realistische politiek staan en glashard liegen en hun leugens tot uitgangspunt van beleid maken. Ook andere politici liegen of proberen de waarheid te verdraaien, maar het verschil is dat als ze door oppositie of media op leugens betrapt worden ze uiteindelijk toegeven. Al is het met een smoes. Ze erkennen de feiten en proberen er geen nieuwe waarheid vol leugens boven te plaatsen.

Bovenstaande video gaat over het antwoord op de leugens tijdens de Brexit-campagne. Nederland kende bij het referendum over de associatie-overeenkomst met Oekraïne ook een campagne waarin het slecht gesteld was met de waarheid. Het publiek werd vooral door het NEE-kamp voorgelogen en feiten werden verdraaid. In het Verenigd Koninkrijk is het volgens een artikel in Business Insider (BI) Marcus J. Ball die met crowdfunding 167.000 euro (£145.000) heeft opgehaald voor het project #BrexitJustice. Hij wil politici die zich misdroegen in de campagne voor de rechter brengen. Hij heeft de diensten ingehuurd van het in Londen gevestigde advocatenkantoor Edmonds Marshall McMahon om ‘de leiders van Vote Leave op basis van fraude, wangedrag in een openbaar ambt, ongepaste beïnvloeding en, eventueel, het aanzetten tot rassenhaat’ aan te klagen.

Ball neemt Boris Johnson en Nigel Farage uit het Leave-kamp op de korrel, maar zal zonodig ook actie ondernemen tegen politici uit het Remain-kamp die zich misdragen hebben door leugens of wangedrag. Hij zegt tegen BI: ‘Als #BrexitJustice echt gaat over de waarheid in de politiek dan moeten we oneerlijkheid aan beide zijden van de politieke scheidslijn onderzoeken. Als we een sterke zaak tegen de politieke leiders van zowel het Leave- als het Remain-kamp op kunnen bouwen dan zullen we zowel het Leave- als het Remain-kamp vervolgen.’ Deze crowdfunding verdient navolging in andere landen en kan wellicht dienen om een internationale organisatie op te bouwen die leugenachtige politici binnen de orde van de feitelijkheid houdt.

Leon de Winter schrijft controversiële dramaserie ‘Brussel’ zonder dat gevestigde media het opmerken

Volgende week beginnen de opnamen van de voor KPN en door Endemol Shine Nederland geproduceerde 10-delige dramaserie ‘Brussel’ die door Leon de Winter is geschreven. De serie speelt zich af in ‘de Europese politieke arena’. Afgelopen dinsdag werden de hoofdrolspelers bekendgemaakt onder wie Johanna ter Steege, Carolien Spoor, Daniël Boissevain, Rik Launspach, Maartje Remmers en Nadja Hüpscher. Toenmalig baas van Endemol Nederland Laurens Drillich zei in juni 2015 over de voorbereidingen: ‘En in de persoon van Leon de Winter hebben we al de beste schrijver die we ons kunnen wensen.’ Maar juist dat valt te bezien.

In de Groene van 25 februari 2016 signaleerde journaliste Eva Cukier in een bericht dat de serie voor ophef zorgde in Oekraïne. Wat was er aan de hand? Volgens Cukier plaatste de in Nederland woonachtige Oekraïense activist Oleksandr Snidalov de synopsis van de serie Brussel in een posting op zijn Facebook-pagina, waarna het direct werd opgepikt door Oekraïense media. Met als resultaat dat de krant Ukrainskaja Pravda in een bericht van 13 februari kopte: ‘Nederland werkt aan serie tegen associatie met Oekraïne’. 

Leon de Winter is naast romanschrijver ook politiek activist van rechts-nationalistische signatuur. Zo ageerde hij op 20 januari 2016 in een opinieartikel in De Telegraaf tegen de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne waarover op 6 april een referendum wordt gehouden. Hij bevindt zich in het NEE-kamp en steekt dat als opiniemaker niet onder stoelen en banken. Ik schreef in een commentaar op dit artikel: ‘De Winter is een exponent van een maatschappelijke stroming die er genoegen in schept om de politiek te ondermijnen om vervolgens zo hard mogelijk te roepen dat er weinig deugt van de politiek omdat die is ondermijnd.’ Met allerlei malcontenten zoals Jan Roos, Rutger Castricum, Thierry Baudet, Joost Niemöller en Geert Wilders die het maatschappelijk ongenoegen gebruiken voor hun eigen profilering en carrière behoort Leon de Winter tot wat Robert van de Griend in een hoofdredactioneel deze week in VN ‘de nieuwe politieke correctheid’ noemt, ‘aanvankelijk een broodnodig tegengeluid, maar inmiddels behoorlijk uit de hand gelopen.’

Leon de Winter is dus een scenarioschrijver met een politieke missie. Hij gebruikt de dramaserie ‘Brussel’ om zijn opinie te geven die valt samen te vatten als ‘Anti-Brussel’. En wat nog merkwaardiger is, hij mag van opdrachtgever KPN en producent Endemol deze ruimte zonder bezwaar nemen. Want reken maar na, de serie vertelt volgens Cukier een verhaal over ‘een corrupte Nederlandse eurocommissaris, haar geheime affaire met een Oekraïense oligarch en hun gezamenlijke inspanning om Oekraïne te helpen aan Europees lidmaatschap’.

Dat laatste is exact de opinie van het NEE-kamp in het Oekraïne-referendum, namelijk dat associatie een opstapje is naar EU-lidmaatschap. Dat volgt niet uit de overeenkomst. De Winter is in ‘Brussel’ meer dan een scenarioschrijver die om zijn vakmanschap in de arm is genomen. Hij introduceert zonder terughoudenheid zijn euroscepsis, en politieke filosofie en gedachtenwereld en maakt dat tot basis van een dramaserie die afgelopen week kritiekloos in de Nederlandse media werd verslagen. Zonder dat de media vragen stelden bij de inhoud en doorhadden dat ‘Brussel’ een controversiële invalshoek heeft die niet uit het niets komt.

Foto 1: Publiciteitsmateriaal voor dramaserie ‘Brussel’.

Foto 2: Synopsis van dramaserie ‘Brussel’ van Endemol Nederland op FB-pagina van Oleksandr Snidalov op 13 februari 2016.

Eva Cukier over het Oekraïne-referendum voor Hromadske TV

Het Oekraïense Hromadske TV praat met de Nederlandse freelance journaliste Eva Cukier. Nataliya Gumenyuk en Ian Bateson proberen te begrijpen waar het Nederlandse referendum over de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne over gaat. Cukier wijst op de dynamiek van de NEE-campagne die naargelang er meer informatie beschikbaar komt van invalshoek verschuift. Zoals de verandering in focus van de SP die het nu zegt op te nemen voor de Oekraïense economie die door de concurrentie met de EU zou worden weggeblazen. Terwijl een associatie als doel heeft de economie van een associatiepartner te standaardiseren en versterken.

Cukier wijst erop dat een NEE-stem de implementatie van de overeenkomst niet zal tegenhouden omdat daarvoor eenstemmigheid van 27 EU-lidstaten vereist is. Die is onwaarschijnlijk. Dus het doel van een niet bindend referendum waarvan een geldige uitslag door het Nederlandse kabinet niet hoeft te worden opgevolgd is lastig uit te leggen aan beide journalisten van Hromadske TV. Trouwens evenmin aan de Nederlanders die eigenlijk geen idee hebben waar het referendum over gaat. Nederland promotie is anders.