Nogmaals de framing van de waarheid van Halbe Zijlstra en Jeroen van der Veer over de Europese veiligheidspolitiek van het Kremlin

Een reactie bij een video op het YouTube-kanaal Daarom FvD. Het zegt dat senator John McCain ‘de echte bron’ was van Halbe Zijlstra. Maar dat is een aanname uit het ongerede die verre van waarschijnlijk is:

Feit dat senator John McCain hetzelfde beweert als oud-minister Halbe Zijlstra wil nog niet zeggen dat McCain de bron is voor Zijlstra. Of de enige bron. Het lijkt waarschijnlijker dat Zijlstra én McCain zich baseren op gemeenschappelijke bronnen.

Senator McCain zit als invloedrijk Republikeins senator en voorzitter van commissie op het gebied van de Krijgsmacht en de Binnenlandse Veiligheid dichter bij het vuur en is beter geïnformeerd dan de voormalige Shell-topman Jeroen van der Veer.

Er bestaat onder westerse Kremlin-watchers een grote mate van overeenstemming over de intenties van het Kremlin. McCain verwijst naar de dreiging van president Putin in 2014 dat hij Kiev of hoofdsteden van andere Oost-Europese landen binnen 48 uur met militair geweld kan innemen als hij daartoe besluit. Dat komt overeen met wat Zijlstra en McCain zeggen. President Putin zelf lijkt dus de bron te zijn voor hun woorden. McCain verwijst in het interview met de BBC ook naar Putin.

Interessanter dan deze vraag over de bron voor de bewering dat de buitenlandse politiek van het Kremlin agressief is, is de vraag hoe oprecht Van der Veer was in zijn correctie van Zijlstra. Dat Zijlstra gelogen heeft over zijn aanwezigheid bij het gesprek is duidelijk. Hij is er terecht voor afgetreden, zijn positie was onhoudbaar geworden.

Maar daarmee is nog niet gezegd dat Van der Veer niet gelogen heeft over de inhoud van het gesprek met Putin. Dat is allerminst duidelijk. Als lobbyist voor Shell heeft Van der Veer immers redenen om de positie van Shell in de Russische Federatie of in het pijplijnproject Nord Stream II te beschermen. Daar kan best een leugentje om bestwil bij horen.

Over de waarheid van Van der Veer is het laatste woord nog niet gezegd. Over de bronnen van McCain en Zijlstra lijkt dat minder het geval. Die zijn tamelijk duidelijk. Namelijk president Putin zelf.

Advertentie

EU is sterk, maar moet eigen mythe opbouwen om in de publieke opinie te overleven

Hoe komt het dat in de internationale politiek dat wat groot is klein wordt gemaakt, en wat klein is groot wordt gemaakt? Is het de schuld van de (sociale) media dat dat gebeurt? Neem de politieke leiders president Trump van de VS en Putin van de Russische Federatie die de voorpagina’s domineren. Wat is hun werkelijke macht? Hun macht en invloed wordt overschat. Een artikel in Politico van Susan Glazer verduidelijkt dat de macht die aan Putin wordt toegeschreven voornamelijk bestaat uit mythevorming. Buiten de ringweg van Moskou is Putins macht beperkt. En omgekeerd, binnen de ringweg van Washington is Trumps macht beperkt. Een aardige tegenstelling. Maar het niet hebben van centrale macht telt meer in de parlementaire democratie die de VS is, dan in de autoritaire Russische Federatie dat het grootste en meest diverse land ter wereld is en netwerken langs andere breuklijnen tot stand komen. Omgekeerd leidt de EU aan negatieve mythevorming.

Hoe komt het dat de succesvolle EU die is ontstaan om Duitsland in een supranationale organisatie te integreren zo lijdt aan negatieve mythevorming? Komt dat omdat het niet gepersonifieerd wordt door een leider die door kan gaan als sterk en machtig? Zelfs als dat in werkelijkheid niet zo is, maar wel werkt in de beeldvorming. Komt het omdat de EU halverwege is blijven steken in democratisering en federalisering, en daarom zowel de nationalisten als de federalisten teleurstelt? Of komt het doordat de verslaggeving door de media over de EU bijna volledig nationaal gericht is en nieuwsconsumenten een te nationaal beeld van de echte EU wordt voorgeschoteld dat nauwelijks overeenkomt met het werkelijke functioneren van de EU?

Het lijkt te simpel om de (sociale) media verantwoordelijk te stellen voor de overschatting en mythevorming van Trump en Putin, en de onderschatting van de EU. Het antwoord daarop is dat iedereen verantwoordelijk is voor de beeldvorming en dat in eigen hand moet nemen. Trump doet dat met zijn getwitter en zijn groteske manoeuvres die afleiden van de bedreiging voor zijn macht. Trump is in 2015 en 2016 kritiekloos geholpen door de media die hem overvloedig vrije publiciteit boden en hij de Republikeinse nominatie kon verzilveren. De inmenging van het Kremlin op sociale media tijdens de presidentscampagne van 2016 gaf het laatste zetje. Putin opereert met zijn door de staat gefinancierde propagandazenders als RT en Sputnik die een westers publiek bespelen en de publieke opinie proberen te beïnvloeden. Niet direct omdat het bereik ervan klein is, maar in samenspel met de sociale media waarbij die propaganda dient om legitimiteit te bieden. In het binnenland zijn oppositionele media gesloten of zo ingeperkt dat ze niet normaal tegenspel kunnen bieden.

De EU laat het nagenoeg afweten in de beeldvorming. Deels is dat een gevolg van verdeeldheid, deels van koudwatervrees. In elk geval ontbreekt de urgentie bij EU-leiders en nationale leiders van de EU-lidstaten om in de (sociale) media een mythe op te bouwen waarin de EU zo geloofwaardig is dat die samenvalt met de werkelijkheid. Bas Heijne verwijst in zijn NRC-column instemmend naar president Emmanuel Macron die een politiek heldendom wil ontwikkelen: ‘Het is geen goed idee geweest om alle grote verhalen te deconstrueren, kapot te maken. Hierdoor is het vertrouwen in alles en iedereen verdampt.’ De EU en de EU-lidstaten moeten beseffen dat als ze samen willen overleven ze beter dan nu hun verworvenheden naar buiten moeten brengen.

De EU moet zich niet de pas laten afsnijden door de radicale nationalisten op de linker- en rechterflank die in de beeldvorming aanknopen bij de mythevorming van Putin of Trump die feitelijk afleidt van de werkelijkheid. De eerste die bij gebrek aan eigen verworvenheden die noodgedwongen vervangt met anti-Amerikanisme. En de laatste die uit hetzelfde gebrek dat vervangt met egotripperij en wit racisme. De EU is inhoudelijk sterker en moet nu de eigen mythe opbouwen om in de publieke opinie te overleven. De paradox is dat de negatieve beeldvorming over de EU meer verworvenheden omvat dan de positieve mythevorming over Putin en Trump.

Foto: Fragment uit het schilderij ‘L’enlèvement d’Europe’ (‘De ontvoering van Europa’) van Noël-Nicolas Coypel, 1727. Collectie: Philadelphia Museum of Art.

CDU koerst af op winst in Duitse verkiezingen. Met wie vormt Merkel een coalitie?

Morgen zijn er Bundestagsverkiezingen in Duitsland. Belangrijk voor de EU en voor Nederland. Angela Merkels CDU/CSU gaat in de peilingen stabiel aan kop met zo’n 36% van de stemmen. De rechts-populistische AfD kan met zo’n 10-11% de derde partij worden na de SPD die naar verwachting laag in de 20% zal eindigen. Ik hoop op een coalitie CDU-Grüne, maar die laatste partij komt met zo’n 8% waarschijnlijk tekort om Merkel aan een meerderheid te helpen. Dan is de conservatief-liberale FDP nodig en dat compliceert de coalitievorming. Vooral wat de Europese veiligheidspolitiek betreft. Economisch gaat het Duitsland voor de wind en Duitsers houden van stabiliteit. Niet van radicale avonturen op links of rechts. Hun geschiedenis van de 20ste eeuw heeft de Duitsers geleerd hoe snel en grandioos dat kan ontsporen. Anti-democraten die zich als democraten presenteren, het blijft een uitdaging voor het gezond verstand. Hopelijk trappen niet te veel Duitsers in de val.

Front National stuurt Philippot de laan uit. Anti-EU sentiment lijkt uitgewerkt

Wie kent Florian Philippot niet? Op sociale media is hij alomtegenwoordig. Zelfs met mij ging hij in debat. Hij was vice-voorzitter van het Front National, maar is dat niet langer. Hij stapt uit de partij omdat hij aan de zijlijn gezet werd. De portefeuille  ‘Strategie en Communicatie’ werd hem gisteren ontnomen. Omdat hij geen zin heeft om vice-president van niks te zijn houdt hij het voor gezien. De reden die de partij aanhaalt is dat hij na de nederlaag van afgelopen mei een partij in de partij had opgericht, de vereniging Les Patriotes. Philippot ziet dat als voorwendsel (‘pretext’) om van hem af te komen. Wat is de werkelijke reden? Is dat een richtingenstrijd met de oude garde die zich wil focussen op het onderwerp migratie, en niet op EU en euro?

Was Philippot te gematigd voor het Front National, zoals wordt beweerd? Maar hoe gematigd kan een agenda zijn die zich verzet tegen de EU? In elk geval is wat het Front National nu overkomt een les voor andere Europese radicaal-rechtse partijen. Na de verkiezing van Trump, Brexit en de bezetting van de Krim is de steun voor de EU bij grote delen van de bevolking gegroeid. Minder burgers willen zich in onbekende avonturen storten. Ook daarom doen radicaal partijen op links en rechts er verstandig aan om de bakens te verzetten. Het anti-EU en anti-euro sentiment is over het hoogtepunt heen. Daar valt weinig electoraal succes te halen. Vanuit de eigen logica doet een partij als de PVV er daarom verstandig aan zich te richten op de oude ‘praatpunten’ en niet langer energie te besteden aan het aanvallen van het bestaansrecht van de EU.

World’s Best News Nederland presenteert ‘Journalistiek Manifest’. Het schiet ernstig tekort

Ik had het gemist, het Journalistiek Manifest. Dat zou gaan om ‘Verantwoordelijke Journalistiek’. Dat klinkt nogal hoog van de toren. Villamedia zegt in een bericht waar het om gaat: ‘Journalisten zouden meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor het wereldbeeld van hun lezers, kijkers en luisteraars, stelt de organisatie World’s Best News. Dat wereldbeeld is volgens hen doorgaans te somber en die somberheid is op veel terreinen onterecht.’ Achter World’s Best News Nederland zit naar eigen zeggen ‘een klein team van mensen met een achtergrond in de journalistiek, communicatie en internationale samenwerking’.

Het is een vreemd en overbodig initiatief. Journalisten hebben al hun ethische code waar ze zich aan te houden hebben, de Code van Bordeaux. Of een daarvan afgeleid redactiestatuut. Maar World’s Best News Nederland acht het nodig om de Code uit te breiden met de doelstelling of intentie dat somberheid geen plaats in de journalistiek mag hebben. Werkelijk? Los van de vraag of het de plicht voor de journalistiek is om een exacte weergave van de werkelijkheid te geven is de mate van somberheid afhankelijk van de toestand in de wereld. De journalistiek van 1945 zal somberder zijn dan die van 1990. Dat kan niet afgedwongen worden.

Het Journalistiek Manifest komt van een groepje mensen dat niet puur journalistiek bezig is, maar journalistiek vermengt met ontwikkelingssamenwerking, armoedebestrijding en publieksbeïnvloeding. Het begint al met de aanname dat ‘een groeiend aantal Nederlanders’ zich afkeert van het nieuws omdat ze (!) genoeg zouden hebben van ‘de drama’s, conflicten en ellende’ in dat nieuws. Het ‘bewijs’ hiervoor bestaat uit drie artikelen waaruit blijkt dat individuen het nieuws mijden. De vraag hoeveel dat er zijn en of bijvoorbeeld jongeren die nieuwsvermijding wellicht compenseren door sociale media op te gaan wordt niet beantwoord.

Dat World’s Best News Nederland aan wensdenken door valse voorlichting doet blijkt uit de zin: ‘Wie weet dat de Westerse wereld volledig oorlogsvrij is en dat er ook in Afrika geen grote oorlogen meer woeden? In het in Europa gelegen Oost-Oekraine woedt sinds 2014 een oorlog waar volgens opgave van de VN tot 15 augustus 2017 34.766 mensen werden gedood of gewond. De westerse wereld is niet volledig oorlogsvrij. Ontbreken van positief nieuws gaat ook samen met het ontbreken van negatief nieuws. Want waar is de verslaggeving in de Nederlandse media over de Centraal Afrikaanse Republiek waar 20% van de bevolking ontheemd of vluchteling is volgens een bericht van Artsen Zonder Grenzen? Dat is een gewapend conflict met grote gevolgen dat ook het Journalistiek Manifest in haar ogenschijnlijke fascinatie met Afrika ongenoemd laat.

Nieuws is nieuws als het afwijkt van het gangbare. Dat laatste hoeft niet verslagen te worden omdat het bekend is of gewoonweg geen nieuwswaarde heeft. Iedereen die het nieuws volgt kan weten dat nieuws zo werkt. Die relativering heeft iedere nieuwsconsument in het achterhoofd. De dubbele moord in Stad A haalt het nieuws, maar het ontbreken van een dubbele moord in de Steden B tot Z niet. De uitbraak van een ziekte in Regio A is nieuws, het ontbreken van een uitbraak in Regio B- Z is geen nieuws. Als nieuwsconsumenten dat niet of onvoldoende begrijpen, dan moet niet de journalistiek veranderen door te ‘ontsomberen‘, maar moet de bevolking voorgelicht worden door media educatie. Of liever gezegd, moet media educatie in het onderwijs eindelijk eens een echte plek krijgen. Dat is de denkfout die World’s Best News Nederland maakt.