Nogmaals Nord Stream II: waarom is er geen open debat over een pijplijn die de EU afhankelijker maakt van de Russische Federatie?

De Belgische oud-ambassadeur Theo Lansloot zet de ontwikkelingen over de aanleg van de gaspijplijn Nord Stream II in een artikel voor Doorbraak op een rijtje. De actuele situatie is dat landen aan de Oostzee waarvan de pijplijn door hun territoriale wateren loopt voor de beslissing staan wat ze ermee aan moeten. Als ze dat politiek al zelf mogen beslissen en ze volgens internationaal recht juridisch iets te zeggen hebben over het onderzeese deel van Nord Stream II tussen de Russische Federatie en Duitsland. Finland en Duitsland hebben het groene licht gegeven. Denemarken houdt de kaarten nog tegen de borst en wordt onder druk gezet door voor- en tegenstanders. De vraag is of Nord Stream II Europa over-afhankelijk van Russisch gas maakt.

Rondom Nord Stream II tekenen zich twee kampen af. Tegenstanders lijken de overhand te hebben met de VS, het Verenigd Koninkrijk, landen als Polen, Oekraïne en de Baltische landen die de Russische chantage met energie vrezen, maar ook milieuactivisten die een einde aan fossiele brandstof willen. Zo stelden kamerleden van de PvdD en de SP die doorgaans welwillend staan tegenover de Russische Federatie in 2017 kritische kamervragen over Nord Stream II. Omdat de energieafhankelijkheid van de EU-lidstaten van Russisch gas door import vergroot wordt en dit in strijd is met het energiebeleid van de EU (Third Energy Package) zijn degenen die pleiten voor correcte uitvoering van dit beleid ook tegen. Ze wijzen op diversificatie en onafhankelijkheid. Overigens wordt in een rapport van de juridische dienst Raad van de Europese Unie dit formeel ontkend, zodat de ministers kunnen handelen in strijd met hun eigen beleid. Verder zijn Zuid-Europese landen ook kritisch over Nord Stream nadat de EU South Stream afschoot door harde voorwaarden aan het Kremlin te stellen. De Italiaanse oud-premier Renzi definieerde het opleggen van sancties aan de Russische Federatie plus het afketsen van South Stream door het stellen van harde voorwaarden aan het Kremlin, maar tegelijk het doorgaan van Nord Stream zonder die voorwaarden en het als economisch project te betitelen als hypocrisie.

Voorstanders zijn vooral te vinden in de landen waarvan bedrijven betrokken zijn: Duitsland, Nederland en Frankrijk. En omdat Duitsland een beslissende vinger in de pap van de EU heeft en de tandem Duitsland-Frankrijk de as van de EU vormt, volgt de Raad van ministers. De tactiek van de voorstanders is niet om een open debat te voeren, maar dat uit de weg te gaan. De dooddoener van het Duitse politieke en economische establishment is dat Nord Stream geen politiek, maar een economisch project is. Uit alles blijkt dat Nord Stream een politiek project is. Gazprom koopt Europese politici om door ze in te huren als ‘consultant’, zoals de Oostenrijkse ex-minister Hans Jörg Schelling die lid is van de ÖVP, de partij van kanselier Sebastian Kurz. Zoals Lansloot opmerkt staat de Duitse oud-kanselier Gerhard Schröder op de loonlijst van Gazprom. Zijn opportunisme is berucht en bezoedelt de Duitse politiek en de SPD. Maar het lijkt te eenvoudig om het Duitse belang te reduceren tot het omkopen van SPD’ers als Schröder of president Frank-Walter Steinmeier. Een argument van de voorstanders is dat het een wederzijdse afhankelijkheid betreft en de aanleg het Kremlin ook afhankelijker van Europa maakt. Maar dat gaat opnieuw voorbij aan de onafhankelijkheid van Europa.

De tegenstrijdigheden zijn groot en het is onbegrijpelijk dat ze niet genoemd worden in het publieke en politieke debat. Sancties die in 2014 ingesteld werden vanwege de annexatie van de Krim door de Russische Federatie en de militaire inmenging in Oost-Oekraïne worden verlengd, maar tegelijk worden de economische banden met het Kremlin via Nord Stream aangehaald en wordt Oekraïne dat Russisch gas via pijpleidingen aan de EU levert in de steek gelaten. Dat is dubbelzinnig en hypocriet, maar vooral kortzichtig. De EU weet dat het zich door de aanleg van Nord Stream II afhankelijker maakt van het Kremlin, maar ontkent dat dat zo is. De leiding van de Russische Federatie heeft er immers een handje van om gas als geopolitiek wapen in te zetten. Door de verslechterende situatie tussen het Westen en de Russische Federatie dat zich ook nog eens steeds meer opstelt als kat in het nauw, wordt de kans dat dat wapen ingezet wordt er eerder groter dan kleiner op. Levering van Russisch gas aan de EU-lidstaten is de olifant in de kamer waarover West-Europese politici en bedrijven al jaren doen alsof ze die niet zien. Zo gaat kortzichtigheid over in bijziendheid omdat Duitsland en Nederland verslaafd zijn aan goedkoop Russisch gas. De geloofwaardigheid van de EU wordt ondermijnd.

Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Rusland en de EU: energie-onafhankelijk of Nord Stream 2 pijplijn?; Regering Merkel verkiest Russische gaspijplijn boven EU –Energie Unie’ van Theo Lansloot in Doorbraak, 4 april 2018.

Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘Europese Raad geeft groen licht Nord Stream 2’ in Geotrendlines van 2 oktober 2017 onder verwijzing naar Euobserver.

Advertentie

Duitsland geeft het groene licht aan Nord Stream II. Relatie van het Westen met Kremlin is achter de schermen beter dan ervoor

Politiek is het één zeggen en het ander doen. Neem de gaspijplijn Nord Stream II waarvoor het Duitse Bundesamt für Seeschifffahrt und Hydrographie (BSH) op dinsdag 27 maart het groene licht gaf. Een dag na de actie van Europese solidariteit in reactie op de aanslag met zenuwgas op de Russische ex-spion Sergei Skripal en zijn dochter in het Britse Salisbury. Euobserver noemt het in een bericht een overwinning voor het Kremlin.

Opvallend is de Duitse ongevoeligheid om dit besluit nu naar buiten te brengen. Wie de nieuwsberichten moet geloven denkt dat de spanning tussen de Russische Federatie en het Westen oploopt. De Duitse regering gaat steevast haar eigen verantwoordelijkheid uit de weg door het project ‘puur economisch’ te noemen. Dat is het niet omdat het politieke belangen dient. Ook is de aanleg van Nord Stream II in strijd met de energiepolitiek van de EU die in theorie zegt te gaan voor onafhankelijkheid en diversiteit, maar zich intussen steeds afhankelijker maakt van Russische energie. Dat wringt als een leugen, het één zeggen en het ander doen.

Het is beschamende symboolpolitiek, bedriegende beeldvorming en slechte journalistiek die niet verder kijkt. Als sanctie worden als teken van daadkracht voor de bühne spionnen uitgewezen, maar achter de schermen gaat in Londen en Berlijn de samenwerking met het Kremlin op de oude voet door. Datzelfde geldt ook voor het leiderschap in het Kremlin dat zich verbindt met Europa en zich er economisch afhankelijk van maakt, maar in de eigen propaganda het tegendeel beweert en net doet alsof de Russische Federatie een belegerde vesting is die het op z’n eentje moet rooien. Niets is minder waar. Wie de harde feiten volgt, ziet een ander beeld. We kunnen alleen maar hopen dat hier een structuur en kiem voor een betere toekomst wordt gelegd.

Conservatieve European Dignity Watch valt Timmermans aan over gelijke LGBT-rechten. Met een antwoord

Iedereen is wel eens verbaasd door de schijnbare onlogica van een nieuwsbericht. Die verbazing gaat dan vaak samen met een zekere bewondering hoe het in hemelsnaam mogelijk is dat een persoon of organisatie zo de wereld kan omdraaien. Neem nou lobbygroep European Dignity Watch die de Nederlandse vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans verwijt z’n boekje te buiten te gaan omdat hij een pleidooi houdt voor gelijke rechten van de LGBT-gemeenschap (Lesbian, gay, bisexual en transgender). Dat beleidsterrein hoort gewoon bij zijn functie als verantwoordelijke voor de grondrechten, maar European Dignity Watch maakt Timmermans opkomen voor gelijke rechten verdacht. De organisatie is volgens Philip Ebels voor EUObserver  een schimmige lobbygroep met christelijke, neo-conservatieve en rechtse wortels. Dat moet het zelf weten, maar het gaat de fout in als het gelijke rechten voor allen bewust verwart met opkomen voor eigen rechten.

Foto: Schermafbeelding FB-posting van European Dignity Watch over Frans Timmermans met reactie.

In Oekraïne kwam in 2014 de geschiedenis terug naar Europa

In Europa was 2014 het jaar van Oekraïne. Voor Euobserver zet Andrew Rettman de ontwikkelingen op een rij: ‘2014, het jaar dat de geschiedenis terugkwam naar Europa‘. De Oekraïens-Russische oorlog begon op 21 februari toen ’16 pantserwagens van het Russische 801ste Marine Korps brigade hun gehuurde basis in de Krim, Oekraïne verlieten en defensieve posities innamen in de nabijgelegen Oekraïense steden Kaha, Gvardiiske en Sebastopol’. De rest is geschiedenis. Terugkijkend naar februari 2014 vallen drie aspecten op:

1) De toen ook al uitzonderlijke en bekritiseerde aanwezigheid van koning Willem-Alexander en premier Rutte bij de Olympische Spelen in Sochi. Dit ondanks alle maatschappelijke protesten en verzoeken -vooral vanwege diplomatieke incidenten met Rusland en ingeperkte homorechten- om een minder zware delegatie te sturen. Terwijl nog nooit een Nederlands staatshoofd bij een openingsceremonie aanwezig was geweest en allerlei Westerse staatshoofden afhaakten ging Willem-Alexander naar Sochi. Terwijl de marsorders voor de bezetting van de Krim en de oorlog in Oekraïne klaarlagen steunde de Nederlandse regering voor het zicht van de hele wereld president Putin. In het licht van de politieke ontwikkelingen oogt dat kinderlijke gejuich van het Nederlandse staatshoofd op de tribunes van Sochi alleen nog maar potsierlijker. Achteraf heeft de regering niet toegegeven dat de aanwezigheid van de zware delegatie in Sochi ongepast en ongelukkig was.

2) De stukken die ik aan Oekraïne besteedde riepen maandenlang vele reacties op die een pro-Russisch standpunt vertegenwoordigden. Het kostte me veel tijd ze te weerleggen, vooral omdat argumenten die weerlegd werden telkens weer gebruikt werden door personen met steeds nieuwe schuilnamen. Vanaf het begin verbaasde me dat om twee redenen. a) omdat ik het tegenstrijdig vind dat mensen die zich laten voorstaan op hun maatschappijkritiek en politiek visie onverdund een standpunt overnemen dat hun aangereikt wordt en als ‘bewijs’ naar de Russische propaganda of mantelorganisaties ervan bleven wijzen; b) ik een tegenovergesteld standpunt innam dat de VS en de EU niet alleen niet de agressor waren, maar juist te terughoudend en te angstig optraden. Ook hun eigen beloften zoals het Boedapester Memorandum van 1994 niet nakwamen. Ik schreef op 1 maart: ‘Europa dreigt aan de Oostflank in brand te vliegen, maar Brussel zwijgt. Het geeft geen signaal aan Rusland af. Dat hoeft niet agressief of oorlogszuchtig te zijn, als het maar krachtig en eensgezind is.’ Later redde kanselier Merkel door krachtig optreden de EU, maar het was op het nippertje. Het had weinig gescheeld of de EU was uit elkaar gevallen van besluiteloosheid en overbodigheid.

3) Het is lastig om van een afstand ten volle te begrijpen -laat staan: te ervaren- wat er precies aan de hand is. Weliswaar schreef ik op 20 februari dat Oekraïne op de rand van een burgeroorlog stond en op 22 februari ‘Oekraïne: wat komt er na de euforie van de verdreven leider?’ en leefde het besef dat er een oorlog aankwam met vreselijke gevolgen voor mensen, infrastructuur en relaties tussen staten, maar wordt de strekking ervan pas gaandeweg duidelijk. De hoofdlijn was vanaf het begin duidelijk, namelijk de Russische agressie, maar de oorlog had allerlei andere afslagen kunnen nemen. Met andere gevolgen. Dat het Russische leger pas vanaf augustus met duizenden manschappen tegelijk Oekraïne binnenviel, kon in februari niet voorspeld worden. Die invasie had eerder kunnen komen of had de tienduizenden manschappen kunnen omvatten die aan de grens stonden. Een lopend verhaal heeft geen voorspelbare afloop. De uitkomst staat vast: Oekraïne koerst richting EU, maar hoelang deze oorlog Europa nog gijzelt is ongewis. Die geschiedenis wordt nog geschreven.

Foto: Koning Willem-Alexander en echtgenote, IOC-lid Camiel Eurlings en premier Mark Rutte in Sochi, februari 2014. Credits: PA.

Ruslandpolitiek van PVV is raadselachtige uitzondering in EU

Uit een tweede bericht van het Franse Mediapart blijkt dat het Front National niet een lening van 9 miljoen euro van een Russische bank heeft gekregen, maar een lening van 40 miljoen euro. Genoeg voor de partij om de campagnestrijd in 2017 met de andere grote partijen met vertrouwen tegemoet te zien.

Euobserver zet de relatie van het FN en andere extremistische partijen met het Kremlin op een rijtje: ‘The National Front revelations come amid multiplying reports of Kremlin ties to anti-EU far-right parties. German tabloid Bild on Monday cited German intelligence sources as saying Russian intelligence services are financing the eurosceptic AfD party. (..) The left-wing SPO party in Austria has also accused the far-right FPO of receiving Russian money. AfD and FPO denied the claims. But their Kremlin links were on display this week in meetings in Berlin and Moscow.’

In het rijtje van rechts-extremistische (Forza Italia, Lega Nord, Vlaams Belang, Fidesz, Jobbik, FPO, AfD, FN) en links-extremistische partijen Die Linke and Griekenlands KKE die onder invloed van het Kremlin staan wordt de PVV niet genoemd. Logisch omdat de partij voor de fondsenwerving vooral van neo-conservatieve kringen in de VS, VK en Israel afhankelijk is. Dat bijt met het Rusland van Putin. Geert Wilders riep eind april 2014 voor Russia Today de EU en Rusland op zich niet in Oekraïne te mengen. Genuanceerder en minder eenduidig dan de opstelling van de hierboven genoemde partijen, maar Wilders legt wel de eerste fout bij de EU.

Opmerkelijk is dat er op de site van de PVV weinig berichten over Rusland staan, die na maart 2014 stilvallen. Op berichten over de MH17 na. Dat zwijgen is opmerkelijk. Buitenlandwoordvoerder Raymond van Roon geeft in een overleg met de minister van Buitenlandse Zaken van 12 maart 2014 zoveel gemengde signalen dat het nauwelijks te volgen is of de PVV zich laat leiden door euroscepticisme, aanhankelijkheid aan de VS, angst voor economische sancties of een soort realisme à la Henry Kissinger dat Realpolitik en pragmatisme voor internationaal recht en principes stelt. De Ruslandpolitiek van de PVV is uniek omdat de partij als enige belangrijke Europese rechts-extremistische partij zich aan de invloed van het Kremlin lijkt te onttrekken.

Foto: ‘Dutch MP Geert Wilders (PVV) and French MP Marine Le Pen (FN)’, november 2013.