Hulpbisschop Mutsaerts claimt atheïsten voor z’n leeglopende kerk

‘Het mooie van atheïsten vind ik wel dat ze – terwijl ze wonderen van de hand wijzen – er met een groot geloof op vertrouwen dat IMF, Silicon Valley, politiek en Johan Cruijff alle kwalen van de mensheid zullen verhelpen. Als atheïst heb je echt een groot geloof nodig’, aldus mgr. Rob Mutsaerts, de Rooms-Katholieke hulpbisschop van Den Bosch in een opinieartikel voor het Katholiek Nieuwsblad. Dat vraagt om een antwoord.

Ik stel me Mutsaerts voor die voor zijn computer of met zijn ganzeveer zich tevreden in de handen wrijft omdat het hem gelukt is atheïsten een groot geloof toe te dichten. Haha, hij zal die perfide atheïsten krijgen. Zijn betoog is geslaagd omdat die ene zin klopt. De rest is bijzaak. Maar Mutsaerts is uiteraard niet voor niets hulpbisschop. Hoewel hij mag waarnemen voor de zieke bisschop Antoon Hurkmans  die hij in z’n Groene Pepers de grond in boorde. Zo zijn daar de omgangsvormen. Mutsaerts is de Zwarte Piet van Sinterklaas. De tovenaarsleerling die in de pot mag roeren maar de formules onvoldoende kent en rampen kan veroorzaken.

Mutsaerts staat niet als tacticus bekend. Hij zou niet eens conservatief zijn, maar eerder ‘uiterst autoritair’. Diplomatie en elementair fatsoen zouden niet aan hem besteed zijn. Hij schept een wereldbeeld van onverdraagzaamheid. Of de kritiek klopt valt niet vast te stellen, maar pittig klinkt het wel. Binnen subculturen als de Rooms-Katholieke kerk gunnen leden elkaar nu eenmaal niet het licht in de ogen. Het zij Rob Mutsaerts vergeven dat hij vooruitgangsdenken met atheïsme verwart. De samenleving is niet maakbaar, maar door de ander dat in de schoenen te schuiven klopt voor even die ene zin. Bij Mutsaerts is lekker maar één zin lang.

Is het flauw om Mutsaerts via z’n karakter en conservatieve opstelling aan te spreken? Welnee, ethos is een van de klassieke middelen om te overtuigen. Mutsaerts neemt trouwens een loopje met de argumentatieleer.

Hij vermengt geheel en deel door Richard Dawkins gelijk te stellen met het atheïsme. Hij stelt zonder enige onderbouwing dat ‘ratio niet in staat [is] de waarheid te vinden‘. Mutsaerts vervangt als een deconstructivist de ratio vervolgens door de suggestie en de reductie. Hij claimt geloof als iets dat geconserveerd moet worden: ‘In die zin is de Kerk altijd conservatief.’ Het zal wel en het is vermakelijk om te zien hoe zo’n stammenstrijd tussen Rooms-Katholieken gevoerd wordt. Maar waarom hij ook nog het atheïsme als geloof denkt te moeten claimen laat deze hulpbisschop in het midden. Is het omdat zijn eigen geloof afkalft en katholieke kerken in hoog tempo moeten sluiten omdat de katholieken of weglopen of de kerk uitgejaagd worden? Moet het atheïsme het eigen ongeloof en de leeglopende kerk compenseren? Dat heet paniekvoetbal.

Foto: Amsterdam. De St. Nicolaasbasiliek aan de Prins Hendrikkade. Credits: Nationaal Archief.

Hoe kunnen burgers omgaan met de eenogige partijpolitiek?

Gisteren besteedde ik aandacht aan de kwestie-Bert van der Roest. De Utrechtse acteur en het PvdA-raadslid heeft als penningmeester van de Stichting Straatnieuws Utrecht mogelijk zo’n 40.000 euro verduisterd uit de kas van de daklozenkrant. Het bestuur maakte bekend geen aangifte te doen, maar er wel op te rekenen dat Van der Roest het verduisterde geld tot op de laatste cent terugbetaalt. Hij is door de PvdA uit de Utrechtse raad gezet, Independer en het reclamebureau dat hem inhuurde voor commercials zeggen niet meer met hem samen te werken en media met voorop De Telegraaf, GeenStijl en het lokale DUIC lieten niet na de misstap te belichten en het uitblijven van een aangifte door de Stichting Straatnieuws Utrecht ter discussie te stellen.

Gisteren mengde ik me hier en op DUIC in de discussie. Ik kreeg van alles naar m’n hoofd geslingerd omdat ik er begrip voor toonde dat het bestuur geen aangifte tegen Van der Roest deed. Ik vond dat-ie door de hoon die hem trof en de publieke beschimping genoeg gestraft was. Juridische vergelding hoefde daar van mij niet bij te komen. Daarbij is het het autonome besluit van een bestuur om aangifte te doen voor verduistering. Voorwaarde is wel dat betrokkene schuld bekent. Dat heb ik nog niet gezien. Kritiek is niet erg, want wie niet tegen de hitte van de keuken kan moet geen blog beginnen. Maar enkele zaken vielen me op die naar mijn idee juist de politieke partijen in de kaart spelen. En dat stoort me meer dan het gescheld en de rancune.

1) Een debat is een uitwisseling van standpunten tussen mensen in een specifieke omgeving. Argumenten dienen om de ander te overtuigen. De argumentatieleer kent logische, individueel-gezaghebbende en emotionele aspecten. Aristoteles noemt ze logos, ethos en pathos. Wie denkt dat het naar voren brengen van logische argumenten volstaat om de ander te overtuigen mist de essentie van wat een debat is. Maar wie van de andere kant denkt om er alleen met emoties te komen door hartstocht of niet-onderbouwde claims achter elkaar te zetten begrijpt het evenmin. Een debat vereist heen-en-weer schakelen tussen de verschillende aspecten waarin geloofwaardigheid van de spreker, argumenten en beroep op emoties nauw samengaan.

2) Er is naar mijn mening een onderscheid tussen het aanvallen van mensen, en structuren of ideeën. Het standpunt dat politieke partijen, religies, grootbedrijven, de overheid of het koningshuis niet deugen neem ik graag voor m’n rekening. Maar zeggen dat een persoon niet deugt die onderdeel van die structuren uitmaakt is in mijn ogen wat anders. Waarmee niet gezegd is dat iemand niet voor gold digger, zakkenvuller of onbenul uitgemaakt kan worden. De mens is per definitie eindig, deel van een geheel en op zichzelf aangewezen. Daarom moeten we ons altijd terdege realiseren wat het grotere effect is als we een individu bekritiseren.

3) Nu en dan toon ik me kritisch op het functioneren van politieke partijen. Ik vind dat ze in hun huidige vorm hun doel voorbijgeschoten zijn en eerder met hun voortbestaan en personeelsbeleid dan het landsbelang bezig zijn. Hoewel ook dat betrekkelijk is, in de VS is het nog verder ontspoord. Ik zou graag de burger weer een centrale plaats in het politieke systeem geven. Maar dat vraagt van die burger wel organisatie, discipline, realiteitszin en binding met anderen. Zolang (de meeste) burgers niet begrijpen hoe een debat gevoerd moet worden en emoties alleen niet kunnen overtuigen blijven de politieke partijen eenogen in het land der blinden.

Foto: Cycloop (reus met een oog), illustratie uit 1680.