Brian Bonner over Oekraïense media en politiek. Maidan-opstand hapert

Hoofdredacteur Brian Bonner van het Engelstalige Kiyv Post praat met Rahim Rahemtulla voor Viewpoint van Ukraine Today. Over persvrijheid en politieke ontwikkelingen. Bonner bevestigt dat het met Oekraïne de goede kant opgaat en het zich gunstig onderscheidt van andere ex-Sovjet republieken, maar dat de veranderingen langzaam verlopen. De belofte van de Maidan over hervormingen, democratisering en een eind aan corruptie is nog steeds niet ingelost. Anderhalf jaar na de Maidan-opstand is er nog geen nieuw Oekraïne. Oligarchen domineren nog steeds de media en dat is er de reden voor dat er geen onafhankelijke journalistiek ontstaat om het brede publiek evenwichtig te informeren. Volgens Bonner werken overheidsinstellingen onvoldoende en treden politieke leiders nauwelijks op. Zodat er geen eind komt aan de inmenging van belangengroepen in de media en hun grip op de politiek en de corruptie. Als dat niet verandert heeft Oekraïne geen perspectief.

Welke veiligheidsgarantie kreeg Oekraïne in jaren ’90 van VS?

Nieuwszender espreso.tv staat aan de kant van het nieuwe Oekraïense bewind. Het toont een beeldverslag met overvliegende Russische MI-24 gevechtshelicopters. Op de Krim over luchthaven Belbek (Sevastopol). Een beeld van niks dat toch onheilspellend van inhoud kan zijn. Is het 31 augustus 1939 in Polen in de strijd om een excuus voor strijd? Waar komen de helicopters vandaan en spelen ze een rol in een campagne? Welke campagne dan? Laat Rusland z’n spierballen zien en behartigt het de eigen belangen of gaat het verder?

Het is geschiedenis uit de jaren ’90, maar in een driemogendheden verklaring tussen Rusland, VS en Oekraïne heeft dat laatste land ooit een veiligheidsgarantie gekregen voor het opdoeken van haar kernwapens: ‘According to the terms of the declaration — some of which still remain undisclosed — in exchange for U.S. foreign aid, reactor fuel rods, tripartite mutual security guarantees, and compensation for fissile material transferred to Russia, Ukraine promised to remove all former Soviet nuclear weapons from its territory within 7 years and to accede to the NPT.’ Wrang is dat Rusland dus ook zo’n garantie gaf. Lees Views in Ukraine. 

Na de ontwikkelingen op de Krim vroeg de nieuwe Oekraïense regering vanochtend om bescherming van de VS en Groot-Brittannië wegens een overeenkomst uit 1994. Snellen de VS Oekraïne te hulp omdat het dat volgens het Lissabon-protocol bij het Start-1 verdrag verplicht is? Als compensatie voor het feit dat Oekraïne toen haar kernwapens opgaf. Het protocol werd in 1996 definitief geïmplementeerd. Na lange onderhandelingen. De veiligheidsgarantie voor Oekraïne is tegen de zin van de Rada nooit geformaliseerd. Interventie van de VS lijkt er dus niet op, want de geheime garantie is eerder een morele dan een formele verplichting. De sfeer in de VS helpt er evenmin aan mee om zich in buitenlandse avonturen te storten. Denk aan de rode lijn van Syrië die president Assad straffeloos kon overschrijden.

Foto: Luchthaven Belbek, 28 februari 2014.

Oekraïne: wat komt er na de euforie van de verdreven leider?

Nadat de dictator verdreven is komen beelden van de paleizen. Aarzelend betreden de durfals de domeinen. Ze verkennen oprijlanen, ondergrondse bunkers, filmzalen en ontvangstruimtes. Vol chroom en marmer. Want zo ziet de wansmaak van de macht eruit. Deze geschiedenis herhaalt zich steeds weer en is onderdeel van ons collectieve geheugen. Zo bekend van Nicolae Ceaușescu, Saddam Hoessein of Muammar al-Gaddafi. En nu ook van de gevluchte Oekraïense leider Viktor Janoekovitsj. De euforie van de overwinning heerst. De gehate leider met bloed aan de handen is verjaagd, vermoord of tandeloos gemaakt. En zie de luxe waarin-ie woonde. Ten koste van het volk. Maar hoe gaat het verder? In Roemenië, Irak en Libië brak de echte chaos pas na de oorlog uit.  Er is geen garantie dat dat in Oekraine anders gaat. Voor even is er de gelukzalige blijdschap van het verjaagde bewind. Maar de kas is leeg. Wat dan, wat dan? Na zo’n kantelmoment in de geschiedenis.

Foto 1: Jacht Janoekovitsj in Mezhyhirya.

Foto 2: Journalisten bezoeken buitenverblijf Mezhyhirya.