
Nog enigszins kan ik me voorstellen om als militair te sterven in de verdediging van het eigen land. Het is een slecht idee, maar alla. Om echter als militair te sterven voor de God van Engeland, Frankrijk, Duitsland, Rusland, Servië, Oostenrijk-Hongarije, Nederland of welk land ook is onzinnig.
Het valt niet te rechtvaardigen én logisch recht te breien als de tegenstander die aan de andere kant van de loopgraven zit door zijn wereldse, militaire en religieuze meerderen met een beroep op een in andere landen identieke God van het christendom op dezelfde manier als de tegenstander wordt opgeroepen om zich op te offeren voor dezelfde God. Aan welke kant staat deze God in hemelsnaam? Het is een perverse oproep.
De in Frankrijk opgerichte site Archeophone.org laat oude, kwetsbare was- en celluloid-cilinders horen die tussen 1888 en 1928 werden geproduceerd. Deze geluidsopnames zijn kwetsbaar en slijten snel als ze op vintage grammofoons worden afgespeeld. Daarom zet Archeophone ze over op andere, meer duurzame geluidsdragers, zoals CD’s die op een computer of MP3-speler kunnen worden afgespeeld.
Hieronder ook de geluidsopname ‘A Church Service On The Battle Field‘ uit de Eerste Wereldoorlog die van historische waarde is. Hier is de opname van 2’57” te beluisteren. Na hoorngeschal, de nabootsing van hoefgetrappel en marcherende militairen roept de persoon die de predikant van de Church of England moet voorstellen op om het gezang ‘Rock of Ages, cleft for me‘ (= Rots der Eeuwen, gespleten voor mij) aan te heffen: ‘Rock of Ages, cleft for me, // Let me hide myself in Thee; // Let the water and the blood, // From Thy riven side which flowed, // Be of sin the double cure, // Save me from its guilt and power.’
Het idee van deze hymne is dat Jezus Christus een stabiele rots is in wiens gespletenheid of opening de militairen zich kunnen verschuilen. Dit is een passend gezang voor de artilleriebombardementen van militairen die betrekkelijk weerloos in hun loopgraven zijn. Ze kunnen zich nergens verschuilen. Het is echter bovenal misleidend en zelfs misdadig omdat een hymne die verwijst naar bovenzinnelijkheid geen oplossing biedt voor de praktische oorlogsvoering. Er zijn geen verhalen overgeleverd van militairen die tijdens een bombardement hun leven hebben gered door in de gespletenheid van een rots te vluchten.
De predikant vervolgt: ‘Let us command ourselves bodies and souls into the hands of our mighty God. Asking him to take from us all doubt and fear. And to give us courage and strength to do our best as loyal soldiers of a King and the faithful sons of our motherland and Empire. We wil therefore go for … trusting in God. May the grace of our Lord Jesus Christ and the love of God and the fellowship of the Holy Ghost be with you all evermore. Amen.’

Ansichtkaart ‘“Church Service Before Battle” depicts a group of World War I-era soldiers kneeling to pray at a church service before going into battle.‘
Deze opname is geen registratie van een religieuze dienst te velde in Frankrijk, maar een studioproject van Pathé dat commercie en oorlogspropaganda combineert. De stem van de predikant is van de Amerikaanse entertainer en geluidspionier Russell Hunting die sinds 1898 in Engeland woonde. Hij had een managementfunctie bij Pathé en leende in zijn latere carrière incidenteel zijn stem voor opnames. ‘A Church Service On The Battle Field‘ is een van de drie opnames met Russell Hunting die Archeophone heeft weten te archiveren.
Na deze oproep tot strijd door de vermeende religieuze leidsman wordt met geluidseffecten gesuggereerd dat de vijand op de rechterflank massaal dreigt door te breken. Gezegend voor de strijd en onder de vermeende bescherming van God, Jezus Christus en de Heilige Geest mogen de Engelse militairen zich opofferen voor het goede doel. Opgewekt dat ze zich in het zwaard van de tegenstander kunnen storten.
Gezien de commerciële opzet van Pathé lijkt het eerder het thuisfront dan het front dat door deze opname aangesproken wordt. De christelijke retoriek is bedoeld om de militairen moed en sterkte te geven en de twijfel en angst weg te nemen. Maar de opname richt zich ook op het thuisfront om vertrouwen te houden op de goede afloop en defaitisme te bestrijden. In 1916 stond de afloop van de oorlog nog lang niet vast. Of echte kerkdiensten te velde met soortgelijke christelijke retoriek zo gewerkt hebben bij de door de wol geverfde frontsoldaten is de vraag.
Naast deze religieuze doping is de inzet van drugs tijdens oorlogen gangbaar om frontsoldaten in het gareel te houden. Łukasz Kamieński schrijft daarover in het artikel Drugs (vertaald): ‘De Eerste Wereldoorlog was in dat opzicht geen uitzondering: de belangrijkste ‘oorlogsdrugs’ waren alcohol (voornamelijk bier, cognac, rum, schnaps, wijn en wodka), morfine en cocaïne. Deze werden zowel “voorgeschreven” door militaire autoriteiten als “zelf voorgeschreven” door soldaten. Net als in het verleden varieerden de redenen voor het gebruik van drugs: van puur medisch (pijnstillend, verdovend en stimulerend) tot prestatieverbetering, van het verhogen van de vechtlust tot het verlichten van gevechtstrauma’s, van het versterken van de banden tussen metgezellen tot het verminderen van de angst voor de strijd.’
