Wapenstilstand in Oekraïne is oorlog. Maar oorlog is niet-oorlog

De zogenaamde wapenstilstand in Oekraïne zou voor Nederlandse begrippen oorlog zijn. Terwijl oorlog voor Nederlandse begrippen een vredesmissie is. Nederland ontkent de oorlog. Da’s best verstandig van Nederland omdat het oorlogen altijd verliest. In elk geval sinds prins Maurits. In zo’n geval kun je beter ontkennen dat ze bestaan. Oorlog wordt in Nederland omgeleid richting woordenstrijd. Daarin zijn Nederlanders beter dan in het voeren van oorlog. Nederland is een domineesland, zo muntte Menno ter Braak die term in 1931. Oorlog is in Nederland dus bovenal een vredesmissie of niet-oorlog. Afgelopen maand stierven er in de zogenaamde wapenstilstand meer Oekraïense militairen dan Nederland sinds 1951 in vredesmissies heeft verloren.

Wat zijn de verwachtingen van een zogenaamde wapenstilstand die geen wapenstilstand is? De verwachting is dat de wapenstilstand weer echt oorlog wordt. Behalve Oekraïne komt geen enkel land die erkenning goed uit. Daarom duiken politici van alle landen op de oorlog tegen ISIS omdat het een goede oorlog is met duidelijke helden en schurken. Zo menen ze. Ze overtreffen elkaar in verontwaardiging. Hun uitgesproken zorgen over ISIS zijn de compensatie voor het in de steek laten van Oekraïne. Ondanks de garanties van het Boedapester Memorandum uit 1994 met de handtekening van de VS en het Verenigd Koninkrijk dat Oekraïne soevereiniteit en onafhankelijkheid garandeert en vrijwaart voor intimidatie met geweld of economische druk. Als de tuinman vluchten westerse leiders voor de dood die ze in Isfahan treffen. Karakterloosheid is hun klasse.

Er is zoveel meer te zeggen. De claim van Rusland op de Krim valt historisch niet hard te maken. De Tataarse activiste Fauziya Bayramova krijgt een jaar cel omdat ze zich uitspreekt voor rechten van moslims en Tataren. Rusland heeft meer kernkoppen dan de VS. Separatisten bestrijden vooral elkaar in facties die onderhorig zijn aan krijgsheren die in Somalië of Afghanistan niet zouden misstaan. Aanwezigheid van Russische militairen op Oekraïens grondgebied is verder onderbouwd door het Russische tijdschrift RBC. Het Russische leger voert versterkingen Oekraïne in voor de volgende stap in de vernietiging van dat land. En de VS en Europa? Ach, daarover is al zoveel gezegd. Ze voeren oorlog waar ze geen oorlog moeten voeren, en voeren geen oorlog waar ze wel oorlog zouden moeten voeren. Of vredesmissie of niet-oorlog. Wat het etiket ook is. Nogal weeïg.

Foto: Otto Dix, Der Krieg, 1929-1932.  Middendeel uit het Dresden Triptiek. Collectie: Staatlichen Kunstsammlungen Dresden.

Ondraaglijke lichtheid van het Nederlands cabaret: Theo Maassen

Er blijkt afgelopen weken in de Nederlandse media een heuse storm opgestoken te zijn. Over een belangrijk iets. Internetactivist Aaron Swartz die in het nauw gebracht door de Amerikaanse overheid zelfmoord pleegt? Nee. De Franse interventie in Mali? Nee. De oorlog in Syrië? Nee. Waarover dan wel? Theo Maassen. Een cabaretier met Brabantse tongval die agressie speelt en oogst. In de ‘als of‘-wereld van de dramatiek dus.

Cabaret is amusement dat onder het mom van een hogere waarheid op een domineestoon het dagelijkse naar een dramatisch niveau tilt door te shockeren, op scherp te zetten of te ontroeren. Cabaret bestaat bij gratie van ontvankelijkheid in de wederzijdse afspraak tussen publiek en cabaretier. Fransen noemen dat zo aardig ‘Épater la bourgeoisie‘ ofwel indruk maken op de burgerij. Die laat zich graag afzeiken om deel te worden van iets groters dat het vermoedt. Cabaret is kleinkunst voor de kleinburger die egalitair geniet van zelfkastijding.

De mediastorm spitste zich toe op een uitspraak van Maassen over de beveiliging van een politicus als Geert Wilders. Hij zegt daartegen te zijn: ‘Misschien dat mensen dan net effe iets langer nadenken voordat ze iets zeggen.’  Da’s een mening die slecht valt bij rechts en links tot bijval verleidt. Ook wordt Maassen verweten door Nausicaa Marbe dat-ie de islam niet hard durft aan te pakken, maar zich confortabel als pseudo-rebel richt op Wilders als symbool van een voorbij verleden. Theo Maassen symboliseert de ultieme kleinburger.

Kritiek gaat voorbij aan het wezen van de ‘als of‘-wereld van dramatiek. Aan de stilzwijgende afspraak tussen acteur en publiek om binnen theaterconventies een gezellig loopje met de werkelijkheid te nemen. Om effect te resulteren dikt een voorstelling in en verdraait. Juist daarom kan een cabaretier alleen afgemeten worden aan het feit of-ie succesvol zijn schijnwereld dramatiseert, maar niet aan de waarde van politieke uitspraken over de echte wereld. Cabaret is immers geen politiek debat. Nederlands cabaret veinst met licht vermaak onder een loodzware mantel van ongeveinsdheid de realiteit, maar zal er per definitie nooit arriveren.

Foto: Theo Maassen in zijn voorstelling ‘Met alle respect’, 2012. Credits: Hollandse Hoogte / Vincent van den Hoogen.