Stedelijk Museum trekt zich aan de haren uit bestuurlijk moeras

Bestuurlijk is het een gigantische puinzooi bij het Stedelijk Museum. Bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn zo gaan schuiven dat geen enkel deel van de organisatie doet wat het moet doen, maar wel doet wat het niet mag doen. Dit kan gerust een ernstige bestuurlijke crisis genoemd worden. Een en ander geeft te denken over het bestuurlijk inzicht en de kwaliteit van de personen die hier vorm aan moe(s)ten geven. Waarbij het idee bestaat dat het botweg onkunde was bij de Raad van Toezicht en het oprekken van het eigen mandaat om erger te voorkomen bij de directie. Zo stelden de vier overgebleven en inmiddels opgestapte leden van de Raad van Toezicht voor om de afgetreden artistiek directeur Beatrix Ruf te benoemen tot ‘adviseur’. Dat is niet alleen een wereldvreemd en in de praktijk onhandig voorstel omdat het de toekomstige directeur voor de voeten zou lopen, maar ook gaat volgens het Besturingsmodel de Raad daar helemaal niet over. Tegelijk meent het Bestuur (de tweekoppige directie) te gaan over de benoeming van een opvolger van Ruf, maar het is -na consultatie van het College van Burgemeester en Wethouders van de Gemeente Amsterdam- de Raad van Toezicht die uitsluitend beslist over de benoeming, schorsing en het ontslag van de leden van het Bestuur.

De als tijdelijk voorzitter van de Raad van Toezicht door de gemeente Amsterdam benoemde Truze Lodder moet een nieuwe Raad op poten zetten. En de weg vrijmaken voor de benoeming van een nieuw Bestuur. Ze geeft commentaar op het falen van de vorige Raad als ze volgens een bericht van AT5 zegt: ‘Mijn toon zal krachtig en zuiver zijn.’ De suggestie is dat de toon van de vorige Raad niet zuiver was. Eind goed als goed met tijdelijke directeur Jan Willem Sieburgh en tijdelijke voorzitter van de Raad van Toezicht Truze Lodders?

Hoe dan ook is de oude balast van achtereenvolgend falende en te ambitieuze Raden van Toezicht opgeruimd. Er kan nu eindelijk schoon schip gemaakt worden. Hopelijk raakt het Stedelijk Museum met een bestuurlijk onmogelijke ingreep nu definitief uit de bestuurlijke patstelling waarin het terecht was gekomen en kan het met zicht op de stad en de Amsterdammers, en een laag bij de gronds realisme een nieuwe stap maken.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘OR en directie Stedelijk zien niets in terugkeer oud-directeur Ruf’ van AT5, 8 augustus 2018.

Advertentie

Petitie: Redt Omroep Hindoe Media OHM uit handen van OHM

Nederland in een notendop. Is een publieke instelling van het bestuur en directie of van de achterban? Dat speelt bij organisaties als politieke partijen, vakbonden, voetbalclubs, immigrantenkoepels, zorginstellingen en omroepen. Wat is de essentie: de steun van de achterban of de organisatie? Een lastige vraag, want ze kunnen niet zonder elkaar bestaan. Als het evenwicht ontbreekt wordt het of een lege huls of chaos.

Nederlandse publieke omroeporganisaties zijn relicten van gefixeerde verzuiling in het sprookjesbos van het Mediapark Hilversum. Er is enige beweging omdat de politiek samenwerking oplegt, maar dat gaat minimaal. Wat in de rest van de samenleving allang hervormd, verwaterd of gefuseerd is staat in het omroepbestel nog fier overeind: identiteit. Alsof het nog 1955 is van een verzuiling die met terugwerkende kracht definitiever wordt voorgesteld dan het in het echt was. De kleine levensbeschouwelijke omroepen zoals de OHM zijn van de verzuiling weer de ultieme verschijningsvorm. De laatste verdedigingslinie in een verloren oorlog. Dat trekt bestuurders aan die het behoud van het oude vooropzetten en zich passief ingraven tegen de moderniteit.

Bij de Hindoestaande omroep OHM is veel mis. De Gooi- en Eemlander berichtte vorige maand dat de mediawaakhond ingreep en een ultimatum stelt dat op 2 februari verlopen is: ‘Stichting OHM dient vóór deze datum te zorgen voor een adequate interne organisatie en een raad van toezicht die deskundig en onafhankelijk toezicht houdt. Voldoet Stichting OHM niet aan deze opdracht, dan moet de omroep vanaf 2 februari een dwangsom betalen van duizend euro per dag met een maximum van 50.000 euro.’ Vier niet erkende leden van een nieuwe raad van toezicht probeerden zich in januari toegang tot kantoor en bankpassen te verschaffen, aldus Radio.NL. Waarschijnlijk een geval van oplichting. De activiteiten van de OHM worden in verband met de bezuinigingen vermoedelijk dit jaar overgenomen naar de NTR. De petitie vraagt de regering feitelijk om de hindoegemeenschap van 250.000 mensen tegen zichzelf te beschermen.

Foto: Petitie ‘Omroep Hindoe Media OHM is van ons’ op petities.nl.

Hoe onafhankelijk kan het Adviespunt Klokkenluiders zijn?

Update 27 juni: De Tweede Kamer heeft met ruime meerderheid ingestemd met het wetsvoorstel voor een Huis voor Klokkenluiders. Pieter van Vollenhoven steunde initiatiefnemer Ronald van Raak (SP). Werkgevers spraken zich in een persbericht uit tegen het wetsvoorstel. Ze menen dat het Adviespunt Klokkenluiders goed functioneert. Velen vinden het Adviespunt echter tandeloos. Het wordt volgend jaar geëvalueerd. 

Update 18 december: SP-kamerlid Ronald van Raak heeft samen met de kamerleden Heijnen (PvdA), Schouw (D66), Segers (ChristenUnie), Voortman (GroenLinks) en Ouwehand (Partij voor de Dieren) een wet voor de bescherming van klokkenluiders ingediend. Van Raak wil een Huis voor klokkenluiders inrichten, dat wordt ondergebracht bij de Nationale ombudsman. Bedoeling is dat dit klokkenluiders beter dan nu beschermt. 

Staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid antwoordt op kamervragen van Fleur Agema (PVV) over Villa de Luchte in Lochem. Een anonieme klokkenluider die wantoestanden in de zorginstelling aankaartte zou op non-actief zijn gesteld. De antwoorden geven weinig duidelijkheid over de bijzonderheden van dit geval.

Interessant is echter wel dat Van Rijn verwijst naar  klokkenluiders in algemene zin: ‘De overheid erkent de maatschappelijke waarde van klokkenluiders. Daarom is op 1 oktober 2012 jl. het Adviespunt Klokkenluiders opgericht. Dit is een onafhankelijk advies- en verwijspunt voor klokkenluiders die werken bij de overheid of in de private sector en is opgericht om klokkenluiders te adviseren en te ondersteunen. Klokkenluiders kunnen zich tot dit adviespunt wenden indien daar behoefte aan is, bijvoorbeeld bij een arbeidsrechtelijk geschil.‘

Het Adviespunt noemt zichzelf een succes, want ‘In de eerste maand dat het Adviespunt Klokkenluiders na de start op 1 oktober jl. operationeel is, hebben al 47 mensen contact opgenomen. Mogelijke klokkenluiders weten het Adviespunt Klokkenluiders dus te vinden.’ Commissievoorzitter Martin van Pernis zegt: ‘Deze hulp voorziet duidelijk in een behoefte, dat merken we ook aan de reactie van de mensen die wij adviseren’.

Zelfpromotie van een nieuwe organisatie die zich onmisbaar moet maken ligt voor de hand. Het dient de fondsen te verantwoorden en zal daarom elk sprankje positief nieuws uitventen. Des te meer omdat het een tijdelijk initiatief betreft dat op evaluatie wacht en er politieke tegenstand is. Vooralsnog lijkt het te vroeg om aan de hand van kwantitatieve ‘resultaten’ succes te claimen. Dat staat of valt eerder met de vraag of een Adviespunt Klokkenluiders geloofwaardigheid, legitimiteit en macht op kan bouwen in de wisselwerking met de politiek. Want die laatste moet inschikken, macht afstaan en het Adviespunt een laatste woord gunnen.

Het Adviespunt wordt niet door iedereen aanvaard. Dat heeft te maken met de opdracht die als te beperkt wordt gezien. De Expertgroep Klokkenluiders stuurde bij de lancering van het Adviespunt op 1 oktober een kritische brief naar toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Liesbeth Spies. De Expertgroep wijst het Adviespunt af omdat het niet zelf onderzoek kan doen en de melder te weinig rechtsbescherming zou bieden. Het Adviespunt is op te vatten als een organisatie die steunt en adviseert, maar niet kan bijten. Zo beredeneerd is het Adviespunt een afleiding om wantoestanden bij de overheid krachtig aan te pakken.

De Expertgroep streeft naar een alternatief. Minister Spies antwoordde in een brief van 12 oktober. Ze geeft toe dat er veel verbeterd kan worden aan de positie van klokkenluiders, maar ziet het minder somber in dan de Expertgroep. Spies benadrukt dat het Adviespunt een tijdelijke basis heeft en het functioneren ‘na twee jaar geëvalueerd kan worden’. Het Adviespunt Klokkenluiders beseft dat en maakt haar eigen succesverhaal.

Foto: ‘Wat elke klokkenluider (whistle-blower) vreest‘

Klokkenluider bij zorginstelling ‘Villa de Luchte’ in problemen

Opnieuw is een klokkenluider in de problemen gekomen. Deze keer bij ‘zorgresidentie’ Villa de Luchte in Lochem. Casper Jansen, specialist ouderengeneeskunde en zijn partner Gerda Procée, verpleegkundige zeggen dit ‘particuliere zorgconcept‘ te hebben opgericht. Een hele kunst om een concept op te richten. Enfin, ‘met de oprichting van zorgresidentie Villa de Luchte bieden ze een antwoord op de groeiende vraag die er ontstaan is naar kleinschalig, levensstijlgericht wonen.’ ‘Deskundige, luxe verwenzorg’ is het streven.

Volgens een verzorgende zijn er misstanden in het opgerichte particuliere zorgconcept. Het bericht gaat dat haar echtgenoot dit naar buiten heeft gebracht. In de reactie op de klokkenluider kiest de directie de aanval, aldus Omroep Gelderland. In een brief kaatst het de bal terug en meent dat de medewerkster ‘moedwillig aanstuurt op het te gronde richten van stichting PrimaZorg en/of Villa de Luchte‘.  Na een onderzoek wordt haar ontslag op staande voet niet uitgesloten, hoe tegenstrijdig dat ook lijkt. De Inspectie voor de Gezondheidszorg is na klachten van personeel en vakbonden een onderzoek gestart naar Villa de Luchte.

Een voormalig activiteitenbegeleidster reageert: ‘De villa heeft alle potentie om een prachtig bedrijf te zijn, maar het wanbeleid en de tegenstellingen in het beleid zijn groot. Er werd gelogen tegen bewoners onder het mom van ‘dat is beter’ voor ieders rust. Ook werd er gelogen tegen personeel over belangrijke zaken.‘

Reacties op de kwestie de Luchte komen overeen met die op de klokkenluider bij het Apeldoornse CODA. Een klokkenluider zou ‘graag de aandacht op zichzelf vestigen, anderen bewust in een kwaad daglicht zetten om iets wat mooi is kapot te maken’. Dit geeft aan hoe slecht klokkenluiders nog steeds begrepen worden en hun maatschappelijke acceptatie ontbreekt. Ondanks inspanningen van SP’er Ronald van Raak en de Expertgroep Klokkenluiders. Zolang juridische, politieke en materiële steun ontbreekt zullen incidenten elkaar opvolgen waarbij niet de slecht functionerende leidinggevenden, maar de klokkenluider op non-actief wordt gesteld.

Kamerlid voor de PVV Fleur Agema heeft kamervragen gesteld aan de staatssecretaris van VWS Marlies Veldhuijzen van Zanten-Hyllner. Agema  vraagt of het niet ‘van de zotte is dat een medewerkster, die zich inzet voor een betere kwaliteit van zorg en daarvoor de Inspectie inschakelt, bang moet zijn voor haar baan?‘

Foto: Logo Exclusieve Woonzorg