Pseudo-kunstkritiek van Johan Sanctorum op Doorbraak over Jan Fabre

Het is geen wonder dat de kwestie Fabre in Vlaanderen stof doet opwaaien. In een open brief in rekto-verso beschuldigen werknemers en stagiairs van Fabre’s gezelschap Troubleyn hem van grensoverschrijdend gedrag. Dit gaat om de activiteiten van Jan Fabre als theatermaker en niet om die als beeldend kunstenaar. Op het Vlaams-nationalistische Doorbraak laat Johan Sanctorum in een lang betoog de kans niet liggen om oude rekeningen te vereffenen en de progressieve Fabre met de grond gelijk te maken. Johan Sanctorum schiet door overdrijving, onjuiste feiten, een slecht onderbouwde analyse en totaal gebrek aan kunsthistorisch inzicht in eigen voet. Hieronder mijn reactie. In een artikel op Doorbraak met de veelzeggende titel ‘Lekker natrappen op het lijk van Fabre’ dient theaterwetenschapper Laurens De Vos Johan Sanctorum van repliek.

Foto’s: Schermafbeelding van een deel van het artikelHet theater zoals het te voorzien en te verwachten was’ van Johan Sanctorum op Doorbraak, 14 september 2018 en mijn reactie daarop.

Het gras is groen, de lucht is blauw en de museumsector is behoudend. Joep van Lieshout, het Louvre en ‘Domestikator’

Moet er nog aandacht besteed worden aan de afwijzing door het Louvre bij monde van directeur Jean-Luc Martinez van de 13-meter hoge architectonische sculptuur ‘Domestikator’ (2015) van het in Rotterdam gevestigde Atelier van Lieshout? Het nieuws zingt al dagen rond op (sociale) media en heeft intussen ook het algemene nieuws bereikt. Want de afwijzing zou met seks te maken hebben. Dat moet gemeld worden. Pikant!

Het werk zou geplaatst worden op een buitenpresentatie in de tuinen van de Tuileries in het programma Hors les Murs (‘buiten de muren’). Leidt het schieten voor het Parijse open doel niet tot makkelijk scoren voor Joep van Lieshout? Media struikelen over elkaar heen om zijn verontwaardiging over de museumsector breed uit te meten. Die zou gaan voor bezoekcijfers en marketing, en blinkt uit in behoudzucht. Niet dat hij ongelijk heeft, integendeel, het is goed dat hij het opmerkt. Maar dit is hetzelfde soort nieuws als een media-offensiefje dat vertelt dat het gras groen is of de lucht blauw. The Huffington Post zet in een artikel de details op een rijtje.

In de meeste berichten wordt in navolging van een artikel in The New York Times van 2 oktober 2017 dat een terloopse vergelijking maakt met het Guggenheim Museum deze vergelijking overgenomen. Na politieke druk van dierenactivisten werden daar drie werken terugtrokken van een China-tentoonstelling. Uit een verklaring blijkt dat het Guggenheim Museum dit met tegenzin deed en onthutst is dat het zover moest komen: ‘As an arts institution committed to presenting a multiplicity of voices, we are dismayed that we must withhold works of art.’ Dit blog besteedde er op 26 september in een commentaar aandacht aan en verwees naar Jan Fabre. In de kwestie ‘Domestikator’ neemt het Louvre echter een andere positie in dan het Guggenheim Museum in de kwestie van het dierenactivisme in verband met de gewraakte werken op de tentoonstelling Art and China after 1989: Theater of the World. Het Louvre buigt pro-actief en het Guggenheim pas na dreigementen.

Dat Joep van Lieshout tot deel van een slechte wedstrijd is gemaakt valt hem niet te verwijten. Hij heeft het niet opgezocht. Maar zijn reactie leidt ontegensprekelijk tot marketing voor eigen merk. Er is geen ontkomen aan. Zo wordt via een omweg Joep van Lieshout ingesloten in het circuit dat hij bekritiseert. Dat geldt niet alleen voor integere kunstenaars als Van Lieshout, maar ook voor goedwillende musea die zich onttrekken willen aan de terreur van de markt en de gunst van het publiek. Maar ook zij lopen tegen hun grenzen aan.

Foto: ‘Domestikator’ van Atelier van Lieshout op de Ruhrtriennale in Bochum, Duitsland, 2015.

Tentoonstelling Guggenheim trekt aandacht door kritiek op video met honden die elkaar niet aan kunnen raken. Protest = marketing

Het Guggenheim Museum in New York ligt onder vuur door de videoDogs That Cannot Touch Each Other’ (2003) van Peng Yu en Sun Yuan op de tentoonstellingArt and China after 1989: Theater of the World’ die op 6 oktober opengaat. Er is Chinese hedendaagse kunst te zien uit de periode 1989-2008. Of het de marketing van het Guggenheim Museum is of het protest van dierenactivisten, de tentoonstelling trekt al veel publiciteit.

De reacties doen denken aan wat Jan Fabre overkwam met werk dat was gebaseerd op Dali Atomicus (1948) van Philippe Hartman en Salvador Dali. Katten zouden door hem mishandeld zijn bij een opname door een Franse ploeg voor een film over hem. Een onterechte beschuldiging. De fractie van de PVV stelde in juni 2016 in de Brabantse Staten vragen over Fabre en probeerde hem af te beelden als een kunstenaar met ‘een zeer dubieuze reputatie als het gaat om dierenwelzijn’. In een commentaar omschreef ik dat toen zo: ‘Behalve Jan Fabre kregen afgelopen jaren ook Hermann Nitsch en Damien Hirst op oneigenlijke gronden kritiek van politieke activisten die zich presenteren als dierenactivisten. Ze zouden zich dienen te beperken tot waar het om gaat: dierenrechten. Dat is een goed doel, maar de PVV maakt het breder dan het is door Fabre een ‘narcistische dierenbeul‘ te noemen. Voor die kwalificatie bestaat geen enkel bewijs. Dan wordt de kritiek onzuiver en ongeloofwaardig. Met de politisering van hun rechten door de PVV hebben dieren niks te winnen.’

In een ander commentaar over een haatcampagne tegen Jan Fabre concludeerde ik dat het niet alleen tegen Fabre of voor het dierenwelzijn ging, maar vooral tegen de kunst: ‘Tegenwoordig is de geringste verwijzing naar kinder- of dierenmishandeling in de eigen omgeving al voldoende voor massale mobilisatie. Sterk aangejaagd door sociale media die telkens uitkomen bij verontwaardiging. Het besef van gebrek aan zeggenschap over grote problemen eindigt zo in extra gevoeligheid voor het kleine. In een vlucht naar de wereld van de onschuld. De campagne tegen Fabre doet denken aan de rancune van de VVD en PVV tegen de kunst. Da’s op zijn beurt het kleine van de politiek.’ Deze geschiedenis herhaalt zich weer eens in New York.

Foto: Still uit video ‘Dogs That Cannot Touch Each Other’ (2003) van Peng Yu en Sun Yuan.

PVV Brabant wil scoren met vragen over Jan Fabre en dierenwelzijn. Maar schiet naast met stemmingmakerij, kunsthaat en broddelwerk

jf

De PVV-fractie in de provinciale staten van Brabant wil de Belgische kunstenaar Jan Fabre Het Noordbrabants Museum uitjagen en ervoor zorgen dat hij in Brabant nooit meer te maken krijgt met door de provincie gefinancierde kunst. Aldus bovenstaand bericht van 5 juni 2016. De Brabantse PVV meent dat de beeldend kunstenaar en theatermaker ‘een zeer dubieuze reputatie’ heeft als het gaat om dierenwelzijn. Maar in de verwijzing spreekt de PVV zichzelf tegen omdat het de bronnen niet kent waarnaar het verwijst. Fabre mag een reputatie hebben, maar daarmee is de aantijging nog niet bewezen. Het ging bij het kattenincident om een Franse  filmploeg van Regards Productions met Pierre Coulibeuf die in 2012 in het Antwerpse stadhuis een performance van Fabre reconstrueerde die was gebaseerd op Dali Atomicus van fotograaf Philippe Halsman en Salvador Dali. Fabre was bij de opname aanwezig, maar niet verantwoordelijk voor de opnames.

Behalve Jan Fabre kregen afgelopen jaren ook Hermann Nitsch en Damien Hirst op oneigenlijke gronden kritiek van politieke activisten die zich presenteren als dierenactivisten. Ze zouden zich dienen te beperken tot waar het om gaat: dierenrechten. Dat is een goed doel, maar de PVV maakt het breder dan het is door Fabre een ‘narcistische dierenbeul‘ te noemen. Voor die kwalificatie bestaat geen enkel bewijs. Dan wordt de kritiek onzuiver en ongeloofwaardig. Met de politisering van hun rechten door de PVV hebben dieren niks te winnen.

747px-salvador_dali_a_dali_atomicus_09633u1

In 2012 schreef ik in een commentaar over Fabre die werd belaagd in een Antwerps park: ‘Tegenwoordig is de geringste verwijzing naar kinder- of dierenmishandeling in de eigen omgeving al voldoende voor massale mobilisatie. Sterk aangejaagd door sociale media die telkens uitkomen bij verontwaardiging. Het besef van gebrek aan zeggenschap over grote problemen eindigt zo in extra gevoeligheid voor het kleine. In een vlucht naar de wereld van de onschuld. De campagne tegen Fabre doet denken aan de rancune van de VVD en PVV tegen de kunst. Da’s op zijn beurt het kleine van de politiek.’ Uit het bericht blijkt dat de PVV Brabant in Jan Fabre de ideale combinatie voor kritiek gevonden heeft: mobilisatie van de volkswil, vermeend opkomen voor dierenwelzijn en ageren tegen hedendaagse kunst. De PVV wil makkelijk scoren, maar schiet naast het doel.

Foto 1: Schermafbeelding van bericht ‘Brabantse PVV-fractie stelt vragen over narcistische dierenbeul Jan Fabre’ van PVV Brabnat, 5 juni 2016.

Foto 2: Philippe Hartman en Salvador Dali, Salvador Dali A of Dali Atomicus, 1948

Hermann Nitsch in Palermo. Over dierenrechten én godslastering?

ni1

Aldus een bericht in The Local.at over de op 10 juli geopende tentoonstellingDas Orgien Mysterien Theater’ in de ruime voor hedendaagse kunst ZAC (Zona Arti Contemporanee) van de Weense Actionist Hermann Nitsch in het Italiaanse Palermo. Een controverse die vanwege het vermoeden van ontbrekend respect voor dode dieren in z’n installaties resulteerde in de petitie ‘Schrap de tentoonstelling van Hermann Nitsch, waarvan de opening is gepland op 10 juli 2015 bij ZAC in Palermo’ op Change.org van Antonio Leto. De petitie verwijst naar de Universele Verklaring van de Rechten van de Dieren van de UNESCO uit 1978. Opkomen door mensen voor dierenrechten is een begrijpelijke en lofwaardige opstelling. Dieren hebben immers geen stem. 

Maar waarom dierenactivisten een verband leggen tussen dierenrechten en godslastering en het oproepen van geweld is de vraag. Nitsch speelt met de rituelen van de katholieke kerk die hij in zijn kunst integreert en dat is van een andere orde dan het vermeend respectloos omgaan met dieren. Het valt als religiekritiek op te vatten wat een normaal politiek standpunt is. Dierenactivisten zouden zich dienen te beperken tot waar het om gaat: dierenrechten. Hermann Nitsch is niet de enige die kritiek krijgt. Ook Jan Fabre en Damien Hirst werden de laatste jaren op de korrel genomen. Dat is goed, maar maak het niet breder dan het is. Dan wordt de kritiek onzuiver en ongeloofwaardig. Met de politisering van hun rechten hebben dieren niks te winnen.

ni2

Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘Dead animal art show causes outrage’ op TheLocal.

Foto 2: Schermafbeelding van petitie ‘Cancellate la mostra di Hermann Nitsch la cui apertura è prevista il 10 Luglio 2015 presso ZAC a Palermo’ op Change.org.

Dieren en religie. Zegen en slacht. Halleluja, niks aan de handa!

Dierendag en religie. Religie en dierendag. Roept dit verslag de vraag op of het makkelijker is om vegetarisch te zijn of dat het makkelijker is niet geïnspireerd te worden door religie? Schapen die voor hun dood nog even verwend worden treffen het maar. Zo vinden de mensen. Met hun mensenwensen. Zo simpel is het. Amen.

201307081348289283

Foto: Afbeelding van Franciscus van Assisi met dieren.

De verbijsterende verburgelijking van Anonymous: Jan Fabre

Anonymous valt de site van kunstenaar Jan Fabre aan die dieren mishandelt. Zo scheurde kat Cesar tijdens filmopnamen de kruisbanden. Dat gebeurde vorig jaar oktober onder regie van Pierre Coulibeuf voor de reconstructie van Dali Atomicus van fotograaf Philippe Halsman en Salvador Dali in het Antwerpse stadhuis. Daar vlogen de katten door de lucht. In de nasleep werd Fabre bedreigd en naar eigen zeggen in een park door zeven mannen opgewacht en met knuppels in elkaar geslagen. Anonymous zegt een half jaar later in een bericht aan Jan Fabre dat het ontoelaatbaar is dat voor de opnamen verschillende katten misbruikt werden.

Anonymous vindt de kunstenaar hardleers vanwege een project vorig jaar november in het Belgische Eupen. Ze moesten door een doolhof met scheermessen navigeren. Fabre blijft de confrontatie zoeken, en Anonymous blijft daarbij niet achter. Het beschouwt Jan Fabre als een recidivistische dierenbeul.

Opmerkelijk richt Anonymous zich op het kleine kwaad van een Belgische kunstenaar. Wat zegt dat over de prioriteit en de focus van politieke hackers? Is Jan Fabre de macht die bestreden moet worden? Het voordeel van Anonymous lijkt verkeerd in een nadeel. Onder de paraplu kan alles en iedereen schuilen. Anonymous verwordt door gebrek aan scherpte en focus in een sleets merk. De pretentieuze vormgeving van een gelikte voice over achter het Guy Fawkes-masker benadrukt de anonimiteit zonder verantwoordelijkheid.

Het gemis van Anonymous is dat geen onderscheid maakt tussen de macht van overheden en een kunstenaar die over de schreef gaat, maar relatief onschuldig is. Een kunstenaar schuurt altijd met de werkelijkheid. De schade aan Cesar valt trouwens eerder de filmploeg van Pierre Coulibeuf dan Jan Fabre aan te rekenen. Anonymous zou zich beter richten op die ontwikkelingen die ons leven voor de toekomst bepalen. Zoals de opbouw van de controlestaat door overheden en de inperking van de burgerrechten. Maar kritiek daarop vraagt inzicht, kennis, een lange adem en het opbouwen van weerstand tegen de invloed van geheime diensten. Een aanval op een individuele kunstenaar is net zo gemakzuchtig als wat overheden doen door de kunstensector bovenmatig te korten. De aanval op Jan Fabre symboliseert de verburgelijking van Anonymous.

486149_474215062645492_342456889_n

Foto: Jan Fabre in Skulpturenpark Waldfrieden, maart 2013.

Haatcampagne tegen Jan Fabre. En de kunst.

De Antwerpse kunstenaar Jan Fabre moest lopen voor zijn leven. Zo beweert-ie in De Standaard. Joggend door een park werd-ie afgelopen zondag door zeven mannen opgewacht en met knuppels in elkaar geslagen. Sinds die tijd voelt-ie zich bedreigd. Hij heeft bewakers voor de deur. Al meer dan 20.000 haatmails ontving-ie.

Fabre voelt zich slachtoffer van het politiek opportunisme van N-VA-politici die mensen opjutten en hem gebruiken om zich te profileren. Ten koste van de kunst. De kunstenaar en theatermaker vindt dat de zaak enorm wordt opgeblazen. De N-VA is de partij van Bart de Wever die de recente gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen won. De socialisten worden afgelost aan de macht. In die overgangsfase wordt Fabre beschimpt. Huidig burgemeester Patrick Janssens heeft trouwens onder strenge voorwaarden toestemming gegeven voor vervolgopnamen met dieren. Maar de Antwerpse Zoo gaf afgelopen week geen toestemming voor opnamen.

Aanleiding is het ‘kattenincident‘ in het Antwerpse stadhuis. Regards Productions met Pierre Coulibeuf maakt een portret van en met Fabre. In 2002 maakte deze regisseur Les Guerriers de la beauté over Fabre, ofwel Strijders voor Schoonheid. Een YouTube-filmpje over de opnamen trok veel bekijks en lokte reacties uit.

Heeft Fabre gelijk met zijn beschuldiging aan het adres van de N-VA? Door wie de haatcampagne tegen Fabre gevoed wordt is onduidelijk. Tegenwoordig is de geringste verwijzing naar kinder- of dierenmishandeling in de eigen omgeving al voldoende voor massale mobilisatie. Sterk aangejaagd door sociale media die telkens uitkomen bij verontwaardiging. Het besef van gebrek aan zeggenschap over grote problemen eindigt zo in extra gevoeligheid voor het kleine. In een vlucht naar de wereld van de onschuld. De campagne tegen Fabre doet denken aan de rancune van de VVD en PVV tegen de kunst. Da’s op zijn beurt het kleine van de politiek.

Foto: Jan Fabre, Pietà’s in Park Spoor Noord, Antwerpen, 2012.

Fabre Atomicus: kat of kunst

In het Antwerpse stadhuis vlogen katten door de lucht. Een Franse filmploeg draaide beelden voor een film over de Belgische kunstenaar Jan Fabre. Op de Vlaamse tv heeft Fabre publiekelijk betreurd ‘dat twee katjes slecht zijn neergekomen‘, aldus een bericht in De Standaard. De Antwerpse wethouder van Dierenwelzijn Luc Bungeneers dient een klacht in wegens dierenmishandeling tegen de filmmakers. Dat vindt Fabre overdreven. Want de katjes zijn ongedeerd. De filmploeg reconstrueerde een performance van Fabre, die was gebaseerd op Dali Atomicus van fotograaf Philippe Halsman en Salvador Dali. Moeilijke tijden, voor dieren en kunst.

Foto: Philippe Hartman en Salvador Dali, Salvador Dali A of Dali Atomicus, 1948

Willem-Alexander geeft koninklijk voorbeeld met de eendenjacht

Nederlandse media schrijven wat ze moeten schrijven. Prinses Máxima zwemt voor een goed doel door Amsterdam. Google geeft 166 nieuwsartikelen die het vermelden. Prins Willem-Alexander jaagt met z’n vrinden op eenden langs de Dinkel en zijn Labrador Skipper wordt gewond, haalt op Google 55 vermeldingen. Mede omdat Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren er kamervragen aan premier Mark Rutte over stelt.

Thieme vindt de actie van de kroonprins een ‘sneu beeld’. Ze meent dat de plezierjacht het beeld van het Koninklijk Huis beschadigt. Ze wil ook weten of er gemeenschapsgeld mee was gemoeid om ‘een zeer omstreden hobby met publieke middelen‘ te faciliteren. Thieme vraagt om afspraken tussen de premier en het Koninklijk Huis over de beperking van dit type plezierjacht en om een spijtbetuiging van de kroonprins.

Foto: Philips Galle, Eendenjacht, 16de eeuw. Over stervende en gewonde eenden die als de bliksem worden getroffen. Credits: Museum Boijmans van Beuningen Rotterdam