Mensen worden bang gemaakt. Kunnen we iets doen in het wegnemen van de angst? Is het onderhand geen tijd voor een populaire schets van de betere samenleving? Hoe onvolkomen ook, zo’n poging is de moeite waard. In het overbruggen van verschillen moet men zich namelijk verdiepen in de ander, met de pretentie om verschillen te overbruggen. Kortom, hoe kunnen we zonder problemen te ontkennen maatschappelijke spanningen wegnemen?
Vanuit welke positie spreekt iemand? Alleen de acceptatie van de pluriformiteit en de grondrechten voor allen kunnen een geloofwaardig uitgangspunt zijn. In een uitruil van rechten en plichten. De wens om verschillen te overbruggen vraagt om een ruime opvatting aan de meningsuiting en een open publiek debat. Dat staat haaks op neo-moralisme dat op oneigenlijke gronden verbiedt en beperkt. Anders gezegd, het beroep op fatsoen, beschaving, sociale vrede en allerlei abstracte begrippen dat deze dagen vanuit de sociaal-religieuze hoek wordt ingebracht is een vervuiling en vertroebeling van het politieke discours. Er kan immers niet scherp en onomfloerst gedebatteerd worden.
Religiekritiek moet vanzelfsprekend zijn, mede om de extra bescherming van religie in Nederland aan de orde te stellen. De achtergrond van iemand is niet van belang. Moslim of niet-moslim? Volstrekt oninteressant. Met het idee dat de eigen achtergrond van weinig belang is moeten mensen zich met elkaar in gelijke mate verstaan zonder beroep te doen op de uitgangspunten van een religie of levensovertuiging. Dat hoort thuis in de individuele beleving, kan ook best mee de straat opgenomen worden, maar kan nooit als eis voor het gesprek in het publieke debat met de ander dienen.
Wat Wilders doet is ontoelaatbaar in zijn bemoeienis met de inhoudelijke kant van de islam. Hij mag proberen de islam te verbieden, mag die beledigen, maar mag de Nederlandse islam haar bestaansrecht niet betwisten. Maar dezelfde ontoelaatbaarheid geldt ook voor de groepsdruk vanuit de gangbare stroming van de Nederlandse islam die in de praktijk geloofsafval onmogelijk maakt. Het is een taboe om dat breed bespreekbaar te maken. Ofwel, ook elementen van de islam beperken de vrijheid van godsdienst. En verder is er nog de politiek die tegen immigranten nooit duidelijk is geweest over de rechten en plichten van de rechtsstaat. Nooit goede voorlichting heeft gegeven over de vrijheid van godsdienst. Daarnaast heeft een linkse culturele hegemonie jarenlang een open debat geblokkeerd.
In Nederland wordt de islam dus zowel kritischer als minder kritisch benaderd. Kritischer omdat uit het rechtse spectrum het bestaansrecht van de islam ter discussie wordt gesteld. Da’s onterecht. Minder kritisch omdat uit het centrum-linkse spectrum in Nederland de islam de afgelopen decennia onvoldoende op plichten is gewezen. Da’s ook onterecht. Wat resteert is een verdeeld beeld.
Laten we proberen om zowel de linkse als de rechtse positie te overstijgen. Ik zie binnen de pluriformiteit een plek voor de islam in Nederland, maar zie het als normaal dat de islam in al haar verschijningsvormen daarover zelf duidelijkheid geeft. Meer dan nu gebeurt in de openbaarheid. Ook om de rechtse politiek wind uit de zeilen te nemen. Ik mis een positieve, rechtsstatelijke houding van de Nederlandse islam. Ik zie dat uitblijven als een bron voor veel onrust bij burgers. Dat roept angsten op.
Geweld en religie zijn niet hetzelfde. Op vele plekken probeert pseudo-religie de religie te kapen. In moslimstaten misbruiken uit eigenbelang autoritaire regimes, externe krachten en pseudo-religie de islam. Als de islam onmachtig is zich daartegen voldoende teweer te stellen, dan wordt het beeld van een verzwakte islam opgeroepen. Naast beeld wordt het dus steeds meer realiteit. Dat neemt niet weg dat er in naam van de islam veel geweld wordt gebruikt en met name moslims het slachtoffer zijn. Ik mis de ondubbelzinnige veroordeling daarvan en de toelichting vanuit de Nederlandse islam zelf. Hoewel ik begrijp dat vele Nederlandse moslims deze discussie zat zijn.
Een zakelijke opstelling kan de positie van de islam in Nederland versterken. Dat heeft met duidelijkheid en openbaarheid te maken. Er is trouwens al veel bereikt, maar de integratie moet nu in de versnelling worden gezet. De politiek moet de islam niet langer in een uizonderingspositie zetten en precies zo gaan benaderen als andere religies en levensovertuigingen. De Nederlandse islam is sterk genoeg en kent onderhand voldoende talenten die dat vorm kunnen geven. Het is gewenst om dat te combineren met een strikte scheiding van kerk en staat waarbij geen enkele overheidssubsidie nog naar religieuze instellingen gaat. Dus: evenmin naar gereformeerde scholen.
De Nederlandse islam zou haar acceptatie door bevolking en politiek en het proces van integratie kunnen versnellen door zich ondubbelzinnig uit te spreken voor de volledige erkenning van alle rechten en plichten van de rechtsstaat. Zodat individuele moslims door de islam geen strobreed in de weg gelegd wordt in het verwezenlijken van hun integratie in de Nederlandse rechtsstaat. En de angst bij de bevolking niet langer in vruchtbare aarde valt.
Foto: Woestijn van de Tartaren, Il Deserto dei Tartari, 1976
Vind ik leuk:
Like Laden...
