Vandaag zijn er opnieuw massale protesten in de Russische Federatie. Aanhangers van Alexei Navalny gaan de straat op en worden met duizenden tegelijk opgepakt. Maar de repressie werkt niet meer. De machthebbers in het Kremlin worden door steeds meer burgers gezien als corrupte boeven. Ze kunnen Navalny niet meer doodzwijgen.
Het zijn moeilijke tijden voor president Poetin nu in de VS zijn medestander Trump geen president meer is. Poetin ligt nu van drie kanten onder druk: binnenlands (Navalny), buitenlands (Biden) en economisch. De EU heeft geen belang bij het volledig in elkaar zakken van de Russische staat, maar wel bij het verzwakken van de macht in het Kremlin.
De demonstraties maken duidelijk dat Poetin zijn magie van onaantastbaarheid kwijt aan het raken is. Autoritaire leiders moeten het hebben van afschrikking. Als dat niet meer werkt, dan hebben ze alleen nog het middel van brute repressie. Maar daarmee verliezen ze in het buitenland hun legitimiteit en steun. Dat proces lijkt nu in gang gezet.
Hoe kan het dat het kunstwerk ‘McJesus’ (2015) van de Finse kunstenaar Jani Leinonen op de tentoonstelling‘Shop It!’ in het Haifa Museum of Art tot rumoer leidt, terwijl het in vele landen op vele tentoonstellingen zonder rumoer is gepresenteerd? De Christelijk-Arabische gemeenschap van Israël ging woedend de straat op om de verwijdering ervan van de tentoonstelling in dit kunstmuseum te eisen. Genoemde tentoonstelling gaat over de kenmerken van het consumentisme en de nieuwe identiteit die dat met zich meebrengt.
Het verhaal wordt er nog merkwaardiger op doordat Jani Leinonen in september 2018 verklaarde niet meer mee te willen aan deze tentoonstelling omdat hij vond dat Israël kunst gebruikt als vorm van propaganda die het in zijn ogen bedenkelijke beleid tegenover de Palestijnen moet witwassen of rechtvaardigen. Hij steunt de zogenaamde BDS-beweging, die via onder meer sancties en boycot de Israëlische politiek ten aanzien van de Palestijnen wil beïnvloeden. Het lijkt erop dat ‘McJesus’ regulier naar Haifa is verscheept, maar vervolgens niet is teruggestuurd. Waarbij Leinonen wellicht dacht dat het ergens in stock was beland. Hoe dan ook is het hoogst opmerkelijk dat een museum een werk in een expositie presenteert tegen de uitdrukkelijke wens van de kunstenaar in. Volgens een bericht van Euronews kwam Leinonen pas door de protesten erachter dat zijn werk toch in Haifa getoond werd. Ook op z’n herhaald verzoek om het werk uit de tentoonstelling te verwijderen heeft het Haifa Museum of Art vooralsnog niet gereageerd. Het is overigens ook merkwaardig dat Leinonen door zijn galerie of agent niet op de hoogte was gebracht van de actuele stand van zaken.
Het museum zit klem tussen demonstranten die de verwijdering van het werk op religieuze gronden eisen omdat ze dat als een belediging van hun godsdienst opvatten en een kunstenaar die eveneens verwijdering eist omdat hij het museum zijn toestemming ontzegde na zijn toetreding tot de BDS-beweging. Het museum wil blijkbaar niet zwichten voor de druk van de Christelijke-Arabische demonstranten die tegen de vrijheid van expressie ingaan, maar gaat hiermee op zijn beurt tegen de vrijheid van expressie van de kunstenaar in.
Foto: Jari Leinonen, McJesus, 2015. In de serie: McDonald’s. Copyright: Lari Leinonen.
Voetbal, opnieuw voetbal. Deze keer niet over de verspilling van Braziliaans overheidsgeld en corruptie bij de FIFA of de beet van Luis Suarez, maar over België. Waarvan gezegd wordt dat het eenheid in verscheidenheid biedt. Een manier van zeggen dat bedoelt dat er meer verscheidenheid dan eenheid is. Blijkbaar stromen de Belgische supporters mee in de gekte zoals Nederland dat met Oranje al decennia lang kent. Zeker sinds de verloren WK-finales van ’74 en ’78 en de gewonnen EK-finale van 1988. In andere landen is dat niet anders.
Ggggooooaaaaaallllll … dat geschreeuw klinkt door open ramen. Media in landen die deelnemen gaan uit hun bol en geven achtergrondinformatie die even spannend en nieuwswaardig is als een Andy Warhol-film, politici proberen op het succes van het nationale team mee te surfen en supporters worden in het format van een dwangbuis gewrongen. Dat valt de Belgen met hun Rode Duivels niet mee. Ze moeten wennen aan hun rol.
Foto: Pieter Bruegel, Dulle Griet, 1562. Collectie Museum Mayer van den Bergh, Antwerpen.
Voor de liefhebbers is voetbal leuk. Of niet. Bijvoorbeeld bij verlies. Voor bedrijven is voetbal commercie, voor politici invloed. Het wereldkampioenschap voetbal in Brazilië is in elk geval meer dan voetbal alleen. Het is ook chaos, onrust, ongelijkheid, onderdrukking en een land op de rand van een zenuwinzinking.
Oud-wereldkampioen schaken en politicus Garry Kasparov die in de race is voor het presidentschap van wereldschaakbond FIDE en daartoe moet opboksen tegen de Russische overheid is duidelijk over de vermenging van sport en politiek. Die bestaat en wordt bewust gezocht door politici. Daarom wijken zoveel sportevenementen uit naar niet-democratische landen. Of een semi-ontwikkelingsland als Brazilië. Met sport als verliezer. Hij zegt op Facebook: ‘And don’t say, “Keep politics out of sport!” when the only reason Putin and other dictators want to host these events is for international prestige and internal political distraction away from their repression. Economic and cultural engagement with dictatorships does not reform them; it corrupts the other side while providing lifelines to the dictators.’ Alleen sportbobo’s ontkennen het verband.
Het WK Voetbal in Brazilië dat komende donderdag begint ontmoet veel tegenstand. Waarom? De kosten voor voetbalstadions, infrastructuur en veiligheid bedragen 14 miljard dollar, zo’n 10,4 miljard euro. Da’s extreem veel. En dat in een semi-ontwikkelingsland. Kan Brazilië het zich veroorloven zoveel geld niet te besteden aan armoedebestrijding of onderwijs? Nee, allicht niet, maar het gebeurt. Want wie profiteert ervan? Dat zet kwaad bloed bij de demonstranten. Die niet zozeer tegen voetbal zijn, maar tegen de besteding over hun hoofden heen van het overheidsbudget. Demonstraties en stakingen nemen alleen nog maar toe nu het WK voor de deur staat. Massale inzet van veiligheidsdiensten zal ongetwijfeld de openbare orde garanderen. Maar is een nederlaag voor het Braziliaanse establishment dat onrust oogst waar het met spelen rust meende te kopen.
George Knight 