Over ongerijmdheden, woordenstrijd, nostalgie en dijken. Zoiets als een stemadvies om ja te stemmen bij het Oekraïne-referendum

Ik krijg onderhand het idee dat het referendum niet alleen niet gaat over de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne (zoals de bestuursleden van Burgercomité EU vorige week toegaven in een interview in NRC), evenmin over Oekraïne of de veiligheidssituatie in Oost-Europa met de vermaledijde Putin die dreigt met invasies, evenmin over de stand van de democratie van EU of Nederland, evenmin over anti-kapitalistische maatschappijkritiek, evenmin over de winstgevendheid en profilering van de initiatiefnemers zoals GeenStijl, evenmin over het referendum als referendum, maar vooral over de stand van het Nederlandse onderwijs en het gebrek aan argumentatieve vaardigheden van Nederlanders die zich goedopgeleid en goedgeïnformeerd achten. Waar velen (gelukkig niet allen) feiten vervangen door meningen, argumentatie door emotie en niet langer de basisregels van een debat met elkaar weten te hanteren. Die constatering baart me zorgen omdat het raakt aan burgerzin en het besef van democratie. Hoe kunnen we dat terugveroveren op elkaar?

Het lijkt te voorspelbaar om gebruikers van sociale media de zwarte piet toe te spelen, maar wie heeft deelgenomen aan digitale debatten kan niet veel anders concluderen. Nederlanders kunnen niet debatteren. Vele reacties bedienen zich van de argumentatie, ‘ik ben tegen omdat ik tegen ben, en dat voel ik zo’. En probeer niet om door dat emotionele harnas heen te breken, want dat wordt niet begrepen. Velen vertalen de maatschappijkritiek van Chomsky tot Klein en van Assange tot Piketty rechtstreeks in een stem tegen de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne. Ik deel deze maatschappijkritiek en heb succesvol geijverd bij kamerleden voor kamervragen over Assange. Anders gezegd, de kritiek op de ontsporingen van het kapitalisme, de macht van corporate governance en de opbouw van de controlestaat kan me niet hard genoeg zijn. Maar ik zie geen direct verband tussen deze maatschappijkritiek en genoemde associatie-overeenkomst. Evenmin als Jesse Klaver van GroenLinks dat ziet die Thomas Piketty in de kamer heeft gepresenteerd vanwege diens kritiek op de inkomensongelijkheid, maar gewoon voorstander is van de associatie-overeenkomst.

Het digitale debat kenmerkt zich volgens het motto ‘de vijand van mijn vijand is mijn vriend’. Daarna stopt het denken. Daarbij komt dat veel opinieleiders en politici het verkeerde voorbeeld hebben gegeven door de grootste onzin over Oekraïne en Oost-Europa te verkondigen. Waarbij het lijkt dat de woordvoerders uit het NEE-kamp nog een groter loopje nemen met de waarheid dan die uit het JA-kamp. Allemaal heel verklaarbaar omdat het hun expertise niet is. Maar de burgers blijven -ondanks hun grote onderlinge verschillen- murw en onmachtig achter, terwijl ze toch menen een mening te moeten geven. Maar hoe kan ooit een evenwichtige meningsvorming ontstaan zonder voldoende argumentatieve vaardigheden, kennis van primaire bronnen en goede voorbeelden die richtinggevend zijn? Dat lukt niet in de gedemocratiseerde publieke opinie.

De grootste fout die naar mijn idee wordt gemaakt is dat de afweging ontbreekt. Zonder dat men naar beide kanten kijkt kan men in een debat de overkant niet bereiken. Het heeft geen zin om slechts nadelen van één kant te belichten. Ik lees het associatie-verdrag als een compromis tussen toetreding en afstand houden. Ook als resultaat van verhit debat tussen de EU-lidstaten waar Nederland zich verzet heeft tegen teksten in de overeenkomst die zicht op lidmaatschap van Oekraïne gaven. De overeenkomst laat Oekraïne niet in de steek, maar is het indirecte signaal dat EU- en NAVO-lidmaatschap niet aan de orde is. Het werkt dus omgekeerd. Als er geen associatie-overeenkomst is, dan drijft dat Oekraïne eerder richting NAVO. Want dat het land enige bescherming zoekt tegen de agressie van Putin ligt voor de hand. Laat dat dan maar met een halfslachtige associatie zijn. Typisch EU, maar gelukkig anders dan de hardliners in de VS of Rusland voor ogen hebben.

Ik ga op 6 april met de pest in m’n lijf ja stemmen, omdat ik de nadelen van de associatie het kleinst acht. Wat is de oplossing voor de toekomst? Geleidelijke hervorming, terugdringen van ongelijkheid en machtsdeling met de burger zonder bemiddeling van Wilders, Baudet of De Telegraaf. Werken aan de democratisering van de EU, verdieping voor uitbreiding, en afstand nemen van populisten, nationalisten en extremisten. Bitsheid in het debat moet vervangen worden door losheid. Grenzen kunnen niet te scherp gedefinieerd worden omdat ze zo hun magie verliezen. Het idee van het NEE-kamp om terug te gaan naar de natiestaat biedt het slechtste antwoord op de uitdagingen van nu (klimaat, milieu, invloed geld in politiek, geopolitiek, globale ongelijkheid, vluchtelingenstroom). Laten we niet denken dat we ons achter de Nederlandse dijken terug kunnen trekken.

Foto 1: ‘Keileemdammen worden opgeworpen met behulp van grijpers. Bron: Nieuw Land Erfgoedcentrum, Lelystad, fotocollectie Dienst der Zuiderzeewerken.’

Foto 2: Dijken langs de Westerschelde, 1976. Collectie: Beeldbank Rijkswaterstaat.

Gedachten bij de benauwenis van de geestelijke klem om niet te kunnen zeggen wat men wil zeggen. Wie valt dat te verwijten?

De ondertitel van dit blog is ‘Debat tussen links en rechts’. Een dubbelzinnige titel die verwijst naar breedte, tegenstelling en verbinding van het debat. De postings nemen vaak een scherpe positie in, bij voorkeur tegenover structuren en systemen, en liever niet tegenover personen en vertegenwoordigers ervan. Dat op scherp zetten is altijd gemeend, maar soms aangedikt om tot een goed uitgangspunt voor debat te komen.

Het wereldbeeld erachter is bijna omgekeerd en valt te omschrijven als het innemen van een middenpositie. De inhoud is milder dan de vorm. Eerder met een pleidooi voor hervorming dan revolutie. Pro-EU, zonder de fouten van de EU niet te zien en er nou veel liefde bij te voelen. Pro-rechtsstaat, zonder dat als zaligmakend te zien en de onoverbrugbare maatschappelijke verschillen niet te herkennen. Pro-secularisme en pro-open samenleving met een gezonde scepsis tegenover claims van religies die zich met hun moralisme uniek wanen.

Dat is het verhaal achteraf. De vertekening van de terugblik. Na de verijdelde aanslag in de Thalys schreef ik op 22 augustus: ‘Mijn Arabische buurvrouw vraagt zich af waarom de Nederlanders zo naïef zijn om allerlei radicale moslims binnen te laten. Voor wie ze vreest omdat ze ook haar in de winkel ter verantwoording roepen volgens de regels van hun religie. Ik denk ook dat Nederland naïef is. En niet optreedt om Wilders niet in de kaart te spelen. Maar de grenzen sluiten kan niet. Juridisch en praktisch niet. Ik verlang terug naar 1980 toen Nederland op weg was naar een maatschappij waar religie of pseudo-religie aan de zijlijn stond. We zijn er in 35 jaar op achteruit gegaan. Ziet de God van Nederland het tevreden aan? Al die religieuze uitvreters?‘

Het is de visie van een hoogopgeleide, welgestelde, seculiere klasse waartoe ik behoor. Of ik het wil of niet, opgevoed in een liberale omgeving en gevoed met scepsis jegens vertegenwoordigers van religie en overheid met hun verschil tussen schijn en wezen. Ze zeggen vaak het één, maar doen het ander. Dat menselijk tekort waaraan iedereen lijdt, leidt vaak tot absurdisme dat het leven vermakelijk maakt. Omdat het een lichte toets aan de tragiek geeft. Alleen dan blijft het verteerbaar. Verbittering daarover is de valkuil. Aristoteles zei in de eerste formulering van wetten voor drama dat om geloofwaardig te zijn de held niet te goed en niet te slecht moet zijn. Dat geldt nog steeds. We verplaatsten ons het best in mensen die zijn zoals wij: gewoontjes.

Tegenstrijdigheden stapelen zich op. De EU fragmenteert en blinkt uit door gebroken afspraken, verdeeld en traag handelen. Er is de rechtsstaat en de vluchtelingenwet die migranten gelijke rechten geeft. Er is echter ook de overheid die geen regie voert en overzicht heeft, en in vliegende paniek uitvoeringsinstanties overvalt zodat die geen maatwerk kunnen leveren. En die uitvoeringsinstanties overvallen vervolgens u en mij, en mijn buurvrouw die zich juist geëmancipeerd heeft in Nederland en ontworsteld aan de greep van de islam door de overheid radicale moslims naast zich geplaatst ziet. Het schrikbeeld dat ze was ontvlucht is het kerstgeschenk van de Nederlandse overheid. Is dat maatwerk, is dat redelijk, wekt dat vertrouwen? Het is de geestelijke klem die benauwt, want in beroep gaan wordt maatschappelijk niet getolereerd en door de media veroordeeld op straffe uitgemaakt te worden voor aanhanger van een partij waarvan men helemaal geen aanhanger is.

Foto’s: Walter Blum uit de collectie van het Nationaal Archief. Uit 1950, 1950 en 1959.

Het was heel erg leuk op Nyenrode. Dat stemt uiterst tevreden

Waar gaat dit over? Wapperende vlaggen, blauwe en witte stoeltjes, diversiteit, invalshoeken, reflecteren op modellen, schuddende handen of bitterballen? Nee, om de CIO. Da’s Angelsaksische managementtaal voor de Chief Information Officer. De persoon binnen een organisatie verantwoordelijk voor informatietechnologie en computersystemen. Feitelijk niet een van de hoogste staffuncties. Het debat was interessant met notabene verschillende kleuringen, de bijeenkomst was leerzaam, en dat alles stemt tot uiterste tevredenheid. Het komt wellicht als verrassing, maar wie je bent als persoon dat maakt een heel groot verschil. Tsjonge. Hoe dan ook, het was heel erg leuk daar op Nyenrode. Waar het precies over ging komt volgende keer. Niet alles tegelijk.

EU-debat verdient niet meer aandacht dan het verdient

Deze petitie roept de Nederlandse publieke omroep op om meer aandacht aan de Europese verkiezingen te besteden en debatten tussen de lijsttrekkers van de grootste partijen in het Europarlement uit te zenden. De oproep vraagt om kanttekeningen. 1) De petitie suggereert dat de lijsttrekkers met zekerheid ook de kandidaten voor het voorzitterschap van de Europese Commissie zijn. Dat suggereren de lijsttrekkers zelf, maar het is nog lang geen uitgemaakte zaak of de regeringsleiders niet zelf de voorzitter benoemen. 2) Niet alle stromingen uit het Europarlement of uit de Europese landen zijn vertegenwoordigd in de vier debatten die gehouden worden. Piraten en Eurosceptici ontbreken zodat de debatten kandidaten uitsluiten. Zo worden de debatten een onderonsje tussen christen-democraten, sociaal-democraten, liberalen en groenen die een vertekend beeld van de stemming onder het electoraat geven. 3) Geen van de kandidaten die aan de debatten deelneemt kan in Nederland gekozen worden. Hoe kan een Nederlandse kijker zich er dan mee identificeren?

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘EU-Debat 15 mei op televisie‘, 2 mei 2014.

Kwestie De Roy van Zuydewijn leert: Weg met de parallelmacht

Het debat over de kwestie De Roy van Zuydewijn van de Tweede Kamer met premier Rutte gaat niet over Edwin de Roy van Zuydewijn. Het gaat om de inrichting van onze democratische rechtsorde. Het gaat erom wie de macht in Nederland uitmaakt. En hoe het toezicht op de macht geregeld is. De scha(n)de die zich aftekent in deze kwestie is dat het kabinet geen toezicht had op het functioneren van de DKDB en de BDV, de voorganger van de AIVD. In november 2000 gaf prins Bernhard opdracht aan de DKDB om een onderzoek te verrichten naar De Roy van Zuydewijn zonder dat het kabinet daarvan op de hoogte was. Dit is ongepast en ongewenst omdat zo in Nederland een schaduwmacht functioneert naast kabinet en parlementaire controle.

Dit eigenzinnig opereren van leden van het Koninklijk Huis die nationale veiligheidsdiensten als persoonlijke veiligheidsdienst voor hun eigen karretje kunnen spannen staat niet op zichzelf. Wat nog erger werd gemaakt doordat de achtereenvolgende premiers Kok, Balkenende en Rutte dit misbruik door leden van het Koninklijk Huis toedekten en tegen het parlement niet de volle waarheid vertelden over de gang van zaken. Van Roy van Zuydewijn zegt daarover het volgende: ‘Zowel Kok als Balkenende heeft er zwaar over gelogen. Rutte doet dat nog eens dunnetjes over. Alleen door de politieke druk kan hij niet meer ontkennen dat Bernhard de opdrachtgever was, die overigens niet eens in de positie was om de AIVD aan te sturen.’

Dit misbruik door het Koninklijk Huis kent parallellen met het optreden van de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD die niet het algemeen belang dienen, maar het belang van belangengroepen die overheidsdiensten voor hun eigen karretje spannen. De huidige tendens in Nederland is niet om die ontwikkeling te keren, maar die juist te versterken. Dirk Poot omschrijft dat naar aanleiding van het advies van de commissie-Dessens: ‘Overal ter wereld worden wetten geschreven om de losgeslagen geheime diensten weer enigszins in het gareel te krijgen, maar Nederland zoekt juist naar wegen om zoveel mogelijk juridische barrières weg te nemen.‘

Nederland is een merkwaardig eiland. Een lid van het Koninklijk Huis krijgt ruimte en politieke dekking om veiligheidsdiensten aan te sturen. Het staatshoofd moet weten en accepteert dit misbruik stilzwijgend. Kabinet en parlement worden onvoldoende geïnformeerd. De tendens bestaat om veiligheids- en inlichtingendiensten die overal ter wereld terug in hun hok moeten meer bevoegdheden te geven zodat wat ze nu in strijd met de wet doen wettelijk wordt. De parallelmacht in Nederland is een groeisector die parlement en burgers het nakijken geeft. Zo gaat de opbouw van de controlestaat voort. Een koningshuis en geheime diensten die hun eigen gang kunnen gaan, hoe komen ze terug in de orde? Door ze in te perken of meer ruimte te geven?

Foto: Premier Mark Rutte schudt de hand van Edwin de Roy van Zuydewijn, 4 december 2013. Credits: ANP.

Debat Bulgarenfraude met Weekers is afleiding politieke stagnatie

‘Een ander probleem is natuurlijk ook dat een poging tot minder bureaucratie zo mislukt. Want iedereen wil minder regeldruk, maar blijkbaar roept dit streven de behendigheid bij allerlei kwaadwillenden op‘, aldus het hoofdredactioneel van het Friesch Dagblad naar aanleiding van de affaire Weekers en de Bulgarenfraude. De basis van het systeem is het vooraf toekennen van toeslagen (huur, zorg en kinderopvang). Daar maken niet alleen Bulgaren misbruik van. CDA’er Pieter Omtzigt verbreedde het debat en eist nu ook opheldering van staatssecretaris Frans Weekers (VVD) over de 280 gevallen van systeemfraude die de FIOD heeft afgehandeld. Op 14 mei vindt het kamerdebat over deze kwestie plaats. Frans Weekers geniet de steun van VVD en PvdA.

Er loopt van alles door elkaar heen. Het imago van de ‘Limburgse’ Weekers die op afstand betrokken was bij het gesjoemel van de Roermondse VVD’er Jos van Rey en een groot billboard kreeg dat moest helpen bij zijn herverkiezing. Weekers vermeend slappe aanpak en ontkennen op de hoogte te zijn van de fraude terwijl zowel zijn ambtenaren als minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken dat wel waren. De spanning in de coalitie tussen VVD en PvdA, inclusief de eerdere redding van VVD-staatssecretaris Fred Teeven door de PvdA. Het boter op het hoofd van de politieke  partijen die zoals het Friesch Dagblad memoreert instemden met voorstellen van Balkenende II (2003-2006) om de regeldruk te verminderen en nu met hun vingertje wijzen.

Maar de kwestie gaat vooral over het verhouding tussen overheid en burger. Hoeveel vertrouwen is volgens de overheid de burger nog waard? Dat ligt aan de inschatting hoeveel misbruik binnen een regeling toelaatbaar is. Wordt bij 5%, 10% of 15% misbruik de bewijslast bij de burger gelegd? Dat omslagpunt zal per regeling verschillen. Fundamenteel is dat de goedwillende burger niet alleen opgescheept wordt met verhoogde regeldruk, maar ook met wantrouwen. En dat vergroot opnieuw de kloof tussen overheid en burger.

Oplossing is om een systeem met keuzevrijheid, minder fraude en regeldruk, vertrouwen in de burger, een inkomenspolitiek naar draagkracht en compassie met de zwakkeren te combineren. Da’s binnen handbereik maar wordt om partijpolitieke redenen geblokkeerd. Het gebrek van de Nederlandse partijpolitiek is dat het voor elke oplossing een probleem zoekt en om electorale redenen met een fijnmazige inkomenspolitiek aan doelgroepenbeleid doet. De oplossing ligt in een vlaktaks waar emeritus-hoogleraar Leo Stevens voor pleit. De verkenning ‘Het fiscale stelsel van de toekomst: eenvoud, neutraliteit en draagkracht‘ uit 2010 dat Stevens met Lars Bovenberg schreef zegt over toeslagen en heffingskortingen dat ze rechtstreeks met de fiscus verrekend kunnen worden. Ook de SGP is voor individualisering en vereenvoudiging van het belastingstelsel.

Op 14 mei komt er dus een debat dat zich onder het mom van ‘systeemfraude’ concentreert op een onhandig opererende staatssecretaris Weekers. Met de paradox dat de term ‘systeemfraude’ dient om de hervorming van het belastingstelsel en een andere systematiek van berekening en uitkering van toeslagen te verhullen. Cynisch en treurig is dat nu al valt te voorspellen dat het debat niet over de onderliggende structuur zal gaan. Partijen die het als afleiding voor hun eigen stilstand en matheid gebruiken zouden feitelijk af moeten treden.

Foto: Staatssecretaris van Financiën Frans Weekers (VVD) in de Tweede Kamer, 2013.

Pro-Palestijnen zetten Yuri Honing onder druk om af te zien van Israëlisch optreden

Mogen activisten een artiest om politieke redenen oproepen af te zien van een concert? In dit geval saxofonist Yuri Honing op het Red Sea Jazz festival in het Israëlische Eilat. Een van de meest internationaal opererende Nederlandse artiesten die geen politieke en muzikale horizon kent. Zoals zijn optreden met de Libanese zangeres Rima Khcheich aantoont. Hij laat zich niet in een vakje stoppen. Dat doen anderen voor hem.

Pro-Palestijnse organisaties en sympathisanten van een culturele boycot van Israël zetten hem onder druk om af te zien van het optreden in Eilat, aldus NRC. Het past binnen het publieke debat in een democratie om alles uit de kast te halen om iemand op andere gedachten te brengen. Voorwaarde is wel dat dit in proportie gebeurt. Dat lijken de pro-Palestijnse organisaties volledig uit het oog verloren te hebben. Volgens de NRC bestoken ze hem met ‘intimiderende mails, tweets en nachtelijke telefoontjes’. En da’s ontoelaatbaar.

Er is zelfs een aparte Facebook-pagina ‘Yuri Honing, cancel Red Sea Jazz Festival in Israël’ die Honing oproept niet in Eilat op te treden. In een verklaring staat dat de pro-Palestijnen ‘de mondiale boycot van Israël steunen, die het doel heeft de Israëlische regering zover te brengen, dat het de universele mensenrechten en het internationaal recht naleeft’. Maar da’s een actie van pro-Palestijnse groepen en geen verplichte VN-sanctie die voor anderen bindend is. Deze activisten kunnen hun politiek niet aan anderen opdringen, laat staan aan niet-Palestijnen. Honing zegt vooral veel druk van het in zijn ogen fanatieke BDS te ondervinden. 

Honing treedt ook in het Midden-Oosten op. Hij gaf een benefietconcert in een Palestijns vluchtelingenkamp nabij Damascus. Toch kan-ie zich niet volledig onttrekken aan de polarisatie, het fanatisme en de politieke en sociale dwang van het conflict in het Midden-Oosten. Rima Khcheich heeft laten weten dat als-ie in Israël optreedt zij niet langer met hem kan optreden. Jammer voor muziek die vrijheid zoekt en bruggen wil slaan.

Foto: Yuri Honing speelt in een Palestijns vluchtelingenkamp bij Damascus, 2006/07.

Rocky Anderson over corruptie in het ‘3rd Party Debate’

Rocky Anderson van de Justice Party bekritiseert in het debat tussen de kandidaten voor het Amerikaanse presidentschap van de ‘andere’ partijen de corruptie van het kiessysteem en de partijpolitiek van Democraten en Republikeinen. Waar de burger buiten gehouden wordt. Dit debat werd op 23 oktober door Free and Equal Elections georganiseerd en gehouden in Chicago. Voormalig CNN-presentator Larry King was moderator. Jill Stein, Gary Johnson en Virgil Goode waren de andere deelnemers. Kijkers kunnen de kandidaten in volgorde van voorkeur zetten. De twee kandidaten die het hoogste eindigen gaan op 30 oktober met elkaar in debat.

Foto: ‘CHICAGO, IL – OCTOBER 23: Constitution Party presidential candidate Virgil Goode (2nd R) makes a point as Jill Stein (L) from the Green Party, Rocky Anderson (2nd L) from the Justice Party and Gary Johnson (R) from the Libertarian Party look on during a debate hosted by the Free and Equal Elections Foundation and moderated by former CNN talk-show host Larry King on October 23, 2012 in Chicago, Illinois. The 90-minute debate held at the Chicago Hilton hotel featured presidential candidates from the Green Party, Libertarian Party, Constitution Party and Justice Party.‘

Help de NDAA te stoppen

De Amerikaanse burgerrechtenbeweging voert actie op ‘Stop de NDAA‘ met de oproep om tijdens het derde debat tussen president Barack Obama en uitdager Mitt Romney in Florida hash tag #StopNDAA trending te laten worden. Iedereen kan meedoen. De protestactie is bedoeld tegen het plan van de regering-Obama om via wetgeving met de zogenaamde National Defense Authorization Act (NDAA) de mensenrechten in te perken. Chris Hedges veroordeelt president Obama hierom, beticht hem van staatsfascisme en is een rechtszaak begonnen. Dat leidde in september tot een gunstige uitspraak van de New Yorkse rechter Katherine Forrest waartegen de regering-Obama tegen in beroep gaat. Dat loopt de komende maanden verder.

De NDAA is niet alleen voor Amerikanen van belang. De interpretatie van de burgerrechtenbeweging is dat iemand zonder aanklacht door de Amerikaanse overheid onbeperkt kan worden opgesloten. Ongeacht de nationaliteit geldt dat voor iedereen waar ook ter wereld. President Obama heeft weliswaar gezegd daar zorgvuldig mee om te gaan, maar die garantie kan-ie niet geven voor zijn opvolgers. Kritiek is dat de wet de president te veel bevoegdheden geeft en te ruim is. Daar komt het niet aflatende protest op neer.

De NDAA is het sluitstuk van het wantrouwen tegen president Obama die ooit hoop gaf, maar in werkelijkheid de mensenrechten slechter gediend heeft dan welke president voor hem. Dit staat in schril contrast tot zijn recente woorden voor de Algemene Vergadering van de VN die onder de pretentie van ethisch handelen het tegendeel suggereren. Als er een alternatief bestond zou ‘Stop de NDAA’ opgevat kunnen worden als ‘Stop Obama’. De echte tragiek is dat de Amerikaanse politiek nu geen alternatief voor president Obama biedt.

Foto: Slide ‘Twitter Bomb‘, 22 oktober 2012

Presidentsdebatten markeren schijnobjectiviteit gevestigde media

Amerikaanse burgers denken een echte keuze te hebben bij het kiezen van een president. Media spelen het spel volop mee. Maar transparantie ontbreekt. Republikeinen en Democraten monopoliseren de strijd, delen uitgangspunten en belangen, en sluiten andere partijen uit. Kortom, ze verdelen onder elkaar de macht. Ze zijn het op hoofdpunten eens, maar doen voor de bühne alsof dat niet zo is. Geloofwaardige kandidaten als Rocky Anderson, Gary Johnson of Jill Stein worden niet toegelaten tot de debatten. Zodat buiten de controle van de Republikeinen en Democraten niets belangrijks gebeurt. Dat alles in samenwerking met de media. Zo worden Amerikaanse kiezers onwetend gehouden. Een cover-up die te groot is om goed te doorgronden.

Zie de kritiek van Glenn Greenwald op Democracy Now! en in The Guardian. Hij noemt de debatten bedrog.