Amsterdam door Hongaarse ogen (1962)

Nederland, Amsterdam, 1962. Schenking van Janos Metneki. Collectie: Fortepan (Boedapest. Hongarije).

Betoverend zijn de kleurenfoto’s uit 1962 van net voor de provojaren met een schraal herkenbaar Oostblok-achtig kleurenpatroon. Het is het niet zo bekende beeld van vlak voor een grote gebeurtenis. 1962. Als aanloop naar 1965.

Jongeren en een enkele oudere genieten op de Dam van de zon. Zijn het medewerkers van banken en winkels in hun middagpauze? Waarom wil een Hongaarse fotograaf dit beeld vastleggen? Spreekt hem het exotisme van het vrije, ontspannen Westen aan? Verbeeldt dit de sfeer van vrijheid die hij in eigen land mist? Het is gissen.

Op de Wallen valt het vizier op een jongen en meisje die midden in de steeg (Lange Niezel) met elkaar praten. Een lookalike van Marilyn met petticoat en een nozem in een pak. In een afgezwakte alledaagse verschijningsvorm. Toen normaal, nu een verdwenen stadsbeeld. Zo verklaren we het nu, om iets dat we niet helemaal begrijpen dichterbij te brengen.

Transitie is het begrip dat deze foto’s uitdrukken. Zowel van de mensen die op de foto tot object worden gemaakt als van de fotograaf die erdoor gefascineerd wordt. De gevestigde orde van Nederland zou enkele jaren later met krenten uitgedaagd worden en had er geen passend antwoord op. Hier is het nog enkelzijdig Amstel Bier, Willem II sigaren en Heineken.

Wat komen ging was ludiek én serieus. Hangt het in 1962 al in de lucht? Dat valt uit deze foto’s niet af te leiden. Er heerst rust. Toch lezen we er stil protest in dat van zich gaat laten horen. Een kwestie van een kritische grens die eenmaal overschreden de weg vrijmaakt voor allen. Dat wordt hier opgebouwd. Wie kon dat vooraf weten?

Nederland, Amsterdam; Lange Niezel gezien vanaf de Oudezijds Voorburgwal, 1962. Schenking van Janos Metneki. Collectie: Fortepan (Boedapest. Hongarije).

Gedachte bij foto [Street scene, city in The Netherlands]. Amsterdam, 1903

Johan Hagemeyer, [Street scene, city in The Netherlands.] [negative]. Collectie: UC Berkeley, Bancroft Library.

Op de foto kijken we vanaf de Dam in Amsterdam in de richting van het Centraal Station langs de Beurs van Berlage. De bouw daarvan werd in 1898 begonnen en in 1903 voltooid. Het gebouw op de voorgrond is de Beurs van Zocher die in 1845 werd voltooid. We zien dus niet de bouw, maar de sloop van de Beurs van Zocher in 1903. In 1912 werd op deze plek de bouw van warenhuis De Bijenkorf gestart. Het staat nog steeds op deze plek.

De foto wordt toegeschreven aan Johan Hagemeyer (1884-1962) van wie Wikipedia zegt dat hij ‘vooral wordt herinnerd als fotograaf en artistiek intellectueel uit het begin van de 20e eeuw’. Hier was deze Amsterdammer 19 jaar oud. Dat spoort niet met de volgende beschrijving: ‘Johan Hagemeyer’s earliest surviving photographs date from ca. 1910 and feature carefully composed images of subjects and scenes in his immediate environs: family, friends, horticulture, the Dutch countryside‘.

Heeft het te maken met het verschil tussen de Nederlandse en Amerikaanse carrière van Hagemeyer? Ofwel, voor een Amerikaanse collectie blijven Hagemeyers Nederlandse jaren onbekend en onder de radar. Hij emigreerde naar de VS waar in New York in 1916 de befaamde fotograaf Johan Stieglitz hem overtuigde van het belang van de artistieke fotografie. Hij vestigde zich in California, werd ook een belangrijke fotograaf, maar was toch op het eind van zijn leven vergeten en stierf in armoede.

Het is gissen wie de man met strooien hoed is die poseert. Broer Herman of Hendrik? We weten het niet. De sloop van de Beurs van Zocher lijkt de aanleiding voor de foto. The best is yet to come.

Beschrijving De noordzijde van de Dam gezien naar de ingang van het Damrak. Links het Monument ter herinnering aan den volksgeest van 1830-1831, bekroond door het beeld van De Eendracht (Naatje van de Dam) en rechts de Beurs van Zocher. Op de voorgrond paardentrams. Oorspronkelijke kabinetfoto door A.T. Rooswinkel, later uitgegeven door Gebrs. van Rijkom. Datering:1883 of 1884.

Twee jaar later: nog geen uitleg voor arrestatie Maessen en Joanna

Twee jaar geleden werden Hans Maessen en Joanna op de Dam in Amsterdam gearresteerd. Nog steeds is het onduidelijk waarom. Bas Blokker wijdt er in NRC een reconstructie aan onder de titel ‘Mee naar het bureau’. Blokker: ‘Maar twee jaar later eist Maessen nog altijd dat het Openbaar Ministerie zowel de agenten die hem aanhielden, als de eindverantwoordelijke bij de politie vervolgt voor zijn onterechte arrestatie. Tot nog toe wijst justitie vervolging af. Woensdag mag hij bij wijze van laatste kans zijn zaak bepleiten in een (niet-openbare) hoorzitting voor het gerechtshof in Den Haag.’ Maessen vermoedt dat het Koninklijk Huis en beveiligers achter hun arrestatie zat omdat hun afwijkende mening niet werd getolereerd. Nederland Vrijstaat.

‘In onbeschoftheid steken de Oranjes hun lakeien naar de kroon’

Update 26 april 2014: Campagneleider Hans Maessen van het Nieuw Republikeins Genootschap doet alsnog aangifte tegen de Amsterdamse politie. Hij werd bijna een jaar geleden op 30 april 2013 op de Dam samen met activiste Joanna van der Hoek door de politie gearresteerd en vastgezet. Ondanks de afspraak met burgemeester Van der Laan dat demonstreren tegen de monarchie mocht. Op de arrestatie kwam kritiek. Het Amsterdamse bevoegd gezag bood excuses aan. Een door de politie zelf samengesteld feitenrelaas volgde. Een persoonsverwisseling en miscommunicatie bij de politie zouden geleid hebben tot de aanhouding. Hans Maessen gelooft er niks van. Het feitenrelaas kreeg kritiek niet onafhankelijk en geloofwaardig te zijn. Hij denkt eerder dat de politie Amsterdam de instructies van burgemeester Van der Laan niet heeft opgevolgd. Een onafhankelijk onderzoek kan deze keer uitkomst bieden over de precieze gang van zaken. 

Meindert Fennema vindt koningin Beatrix, nu prinses Beatrix een takkewijf. Zo’n geluid is een welkome, want afwijkende afwisseling van de Oranje-propaganda die Nederland al sinds 28 januari in z’n greep houdt. Toen kondigde Beatrix haar aftreden aan. Ontdaan van hun gewone redelijkheid en kritisch vermogen kwamen de hermelijnvlooien, jaknikkers en hielenlikkers tevoorschijn om Oranje’s lof te uiten. Fennema legt aan de hand van Oranjefanaat en aftredend Senaatsvoorzitter Fred de Graaf in De Volkskrant uit hoe dat in z’n werk gaat.

Fennema biedt hoogst vermakelijke kost. Niet alleen omdat hij de kleinheid van mensen in de nabijheid van Oranje zo grappig tekent. Maar bij lezing groeit het besef hoe zelden deze kritiek eigenlijk klinkt. Is dat niet bizar? We lezen volop negatieve verhalen over Obama, Merkel, Hollande of Putin. Maar in de Nederlandse gevestigde media blijft dat soort kritiek op het koningshuis achterwege. Het lijkt daarom bijna of Fennema bewust een taboe probeert te doorbreken. Ter emancipatie van Nederland en de Nederlandse media.

Dat heeft in zijn ogen alles met de verstorende werking van de democratie te maken: ‘De kern van de zaak is dat de Oranjes een verkeerd soort gezagsgetrouwheid aanwakkeren.‘ Oranje kweekt amechtige horigheid en geen kritisch burgerschap. Fennema laat ongenoemd dat het openbaar bestuur geen raad weet met een ander geluid. Demonstranten tegen het koningshuis worden gearresteerd. En daarna met een smoes vrijgelaten.

Volgens Fennema zit het Oranjegevoel achter de ellebogen. ‘Het gaat er om zo dicht mogelijk bij het centrum van de macht te geraken: bij de koning.‘ Daar verliezen politici, journalisten, bestuurders en iedereen die in de nabijheid van Oranje komt hun fatsoen en verstand bij. ‘Het hebben van een vorstenhuis roept bij veel mensen het slechtste naar boven. Veel van die zelfbenoemde lakeien zouden er de maagdelijkheid van hun dochter voor over hebben om in de nabijheid van de koning te geraken.’ Een thema dat past bij sprookjes.

Fennema heeft niet alleen geen goed woord over voor de aanstellers die voordringen en zich vergeten in de nabijheid van Oranje, maar ook voor de Oranjes zelf: ‘In onbeschoftheid steken de Oranjes hun lakeien naar de kroon. Leden van de Staten-Generaal die om staatsrechtelijke redenen geen trouw aan de koning hadden gezworen werden door de koning niet begroet. Toen Marianne Thieme niettemin op Willem-Alexander afstapte, gaf hij haar een hand ‘met afgewend hoofd, terwijl hij doorsprak met iemand anders‘. Waarschijnlijk heeft Fennema gelijk. Hoe dan ook is het verfrissend dat iemand eens niet meegaat in de Oranje-propaganda.

Foto: ‘Mensen kijken naar de nieuwe koning Willem-Alexander en zijn moeder, koningin Beatrix, tijdens de abdicatieceremonie. Amsterdam, 30 april 2013.’ Credits: AFP.

Politie arresteert in Utrecht anti-monarchist. Opnieuw onterecht

Weer blijkt demonstreren tegen de monarchie in Nederland niet mogelijk. Weer wordt een anti-monarchist ten onrechte gearresteerd  door de politie. En naar het bureau geleid. Een 29-jarige man hield een bord met de tekst ‘Weg met de Monarchie‘ boven zijn hoofd en protesteerde. Geluidloos en geweldloos. De arrestatie vond plaats tijdens het bezoek van koning Willem-Alexander en zijn echtgenote aan de Utrechtse wijk Lombok. Weer moest de politie de arrestant op last van de Officier van Justitie vrijlaten, excuses aanbieden en goedpraten wat krom was. De officier vond de arrestatie niet rechtmatig. Weer zullen er kritische kamervragen gesteld worden met het stilzwijgende verwijt dat dit beschamend is voor de Nederlandse democratie.

Wat is er aan de hand met Nederlandse dienders? Beseffen ze niet dat demonstreren mag en weten ze niet wat vrijheid van meningsuiting betekent? Wellicht begrijpen ze de strekking van de grondwet onvoldoende, maar waarom zijn er dan geen leidinggevenden die het beter weten en dat kunnen corrigeren? Of begrijpen de leidinggevenden de grondwet evenmin? Dan is het echt de hoogste tijd voor bijscholing. Op alle niveau’s.

Dit is dit jaar al de derde onterechte arrestatie van individuele demonstranten tegen de monarchie. In februari werd Joanna van der Hoek notabene op het Utrechtse Jaarbeursplein gearresteerd en op 30 april nogmaals samen met Hans Maessen op de Dam. Deze eerdere arrestaties kregen op televisie en in kranten veel publiciteit. Op vele manieren hadden de Utrechtse agenten of hun leidinggevenden kunnen en behoren te weten dat de arrestatie van een anti-monarchist in Nederland niet rechtmatig is. Maar ze wisten het niet.

Foto: Schermafbeelding uit reportage van duicnl.

In welke rol praat vakbondsman Van de Kamp over arrestatie Dam?

De voorzitter van de landelijke politievakbond ACP Gerrit van de Kamp beweerde afgelopen weekend in de NRC te weten dat de DKDB, de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging niet betrokken was bij de arrestatie van de republikeinen Hans Maessen en Joanna van der Hoek op de Dam op 30 april. Een half uur voor de balkonscène. De ‘man in het grijze pak met het oortje‘ van wie gedacht werd dat-ie door de DKDB in het arrestatieteam gedetacheerd was zou een politieman ‘uit het oosten van het land’ zijn. Dat Van de Kamp zich in het debat mengt is opvallend want hij speelt als vakbondsman geen rol in het openbaar bestuur.

Zolang de feiten onduidelijk zijn is het verwarrend dat verklaringen van Van de Kamp naar buiten komen. Juist omdat z’n voorzitterschap hem semi-officieel maakt. Da’s anders dan de uitspraak van de buitenstaander en advocaat Bernard Tomlow die in de publiciteit bracht dat de DKDB betrokken was bij de arrestatie. Van de Kamp loopt vooruit op het feitenrelaas dat burgemeester Van der Laan deze week naar de Amsterdamse raad stuurt voor een evaluatie in de raad op 30 mei. In die evaluatie kan dan tevens vermeld worden wie Van de Kamp die geen officiële functie in de Amsterdamse politieketen heeft van deze informatie voorzien heeft.

Namens wie en tegen wie spreekt Van de Kamp? Heeft iemand hem gevraagd de kou uit de lucht te halen? Om ontevredenheid met de kritiek op de arrestatie in politiekring te sussen? Van de Kamp geeft geen objectief verslag. Hij spreekt over een ‘onterechte, maar niet onrechtmatige aanhouding‘ van Maessen en Joanna. En verder concludeert-ie uit de ontbrekende betrokkenheid van de DKDB in het arrestatieteam ‘dat er geen complot was‘. Da’s voorbarig. Het is aan de Amsterdamse raad om aan de hand van de feiten te oordelen.

De site van de ACP geeft een beeld van een organisatie die zichzelf uitbundig feliciteert met het verloop van ‘de kroningsdag’. Trouwens een verkeerd gekozen term omdat in Nederland het staatshoofd niet wordt gekroond, maar ingehuldigd. De ACP heeft gelijk dat 99,9% van het politiewerk in Amsterdam tijdens de inhuldiging succesvol was. Daartoe verdient de Nederlandse politie alle hulde. Maar bij een evaluatie hoort ook dat fouten worden erkend om er voor de toekomst van te leren. En daar gaat Gerrit van de Kamp de fout in. Juist hij in zijn semi-officiële functie van vakbondsman moet fouten niet afzwakken, maar onderkennen.

Foto 1: Still van de man in het grijze pak met het oortje uit de NOS-reportage van de aanhouding op de Dam van twee demonstranten. 30 april 2013. Volgens ACP-voorzitter Gerrit van de Kamp in de NRC ‘een politieman uit het oosten van het land’.

Foto 2: Afbeelding op Twitter via @KombijdePolitie: ‘Wij wensen iedereen een mooie kroningsdag!’ op aparte pagina ACP.

SP voert met kamervragen druk op over arrestatie op de Dam

Update 6 mei: D66’er Gerard Schouw stelt aanvullende kamervragen aan minister Opstelten. Hij vraagt onder meer naar de rol van de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) bij het politieoptreden.

Nine Kooiman (SP) stelt kamervragen ‘De aanhouding van twee demonstranten op de Dam‘ aan minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie. Op 30 april werden de republikeinen Hans Maessen en Joanna van der Hoek een half uur voor de balkonscène gearresteerd door de Amsterdamse politie. Achteraf kwam de politie met tegenstrijdige verklaringen, gaf burgemeester Van der Laan toe dat er fouten waren gemaakt en de demonstranten niks te verwijten viel terwijl-ie de schuldvraag afhield, en kwam de vraag centraal te staan wie de regie bij de arrestatie had. Het is de smet op een rimpelloze dag. Nog steeds is de reden ervan onhelder.

Burgemeester Van der Laan (PvdA) heeft een intern onderzoek aangekondigd, maar Nine Kooiman zoekt haar eigen informatie. Ze stelt voor de hand liggende vragen over reden van de aanhouding, afspraken met de demonstranten, tegenstrijdige verklaringen van de politie, communicatie over de arrestatie, identificatie van de demonstranten aan de hand van hun identiteitsbewijzen en twijfel die bij de politie ontstond over de echtheid en het feit dat de arrestanten ruim twee uur vastzaten op het politiebureau. Interessant wordt het als Kooiman vraagt naar de afstemming tussen de agenten ter plaatse en de leidinggevenden en naar de uiteindelijke opdracht om over te gaan tot arrestatie: ‘Op wiens gezag zijn de demonstranten opgepakt?‘

De Nederlandse politie is een gesloten organisatie die wat opsporing betreft vergeleken met andere landen slecht presteert. Het lek onder water wordt niet gevonden. Geplande herstructurering van de organisatie zonder een andere werkwijze is een antwoord dat zich nog maar moet bewijzen. Dat de vragen aan minister Opstelten gesteld worden is de onderliggende betekenis ervan. De partijpolitieke subtekst luidt: ‘Vindt u ook dat de politie slecht presteert?’. Het antwoord van de verantwoordelijke minister valt te verwachten: Nee.

Omdat Eberhard van der Laan ook als minister van Integratie een zuiver rechtsstatelijke opstelling uitdroeg valt er niet te twijfelen aan zijn motieven. Hij moet nu echter schipperen om de loyaliteit van zijn politiekorps niet te verliezen. Daarom vent-ie de houding uit voor z’n mannen te staan zoals het een echte leider betaamt. Hij heeft een intern onderzoek aangekondigd dat op korte termijn met uitkomsten zal komen. Op 30 mei debatteert de Amsterdamse raad over de onterechte arrestatie van de twee demonstranten. De conclusies zullen uitwijzen of zo’n intern onderzoek diep genoeg graaft en hoog genoeg reikt. Wellicht is er daarom straks toch een onafhankelijk onderzoek nodig. Dat heeft Nine Kooiman met haar kamervragen voorbereid.

Foto: Balkonscène met koning Willem-Alexander en prinses Beatrix, 30 april 2013. Credits: AP.

Wie had regie van arrestatie demonstranten op de Dam?

Beide demonstranten vlak voordat ze gearresteerd werden op de Dam te Amsterdam, 30 april 2013. Credits: Novum, Piet van der Meer.

Update 15 mei: De Amsterdamse hoofdcommissaris Pieter-Jaap Aalbersberg heeft op 14 mei het zogenaamde feitenrelaas naar burgemeester Eberhard van der Laar verzonden. Zijn conclusie hangt op het feit dat door slecht berichtenverkeer vanaf de Dam naar het actiecentrum de identiteit van de aangehouden Hans Maessen niet nagetrokken kon worden. Over de reden van de aanhouding van Joanna van der Hoek is het relaas niet eenduidig. Merkwaardig is dat de arrestantenbus van 10.25 tot 11.15 uur door Amsterdam rijdt zonder een doorgang te vinden. Omdat de verklaringen op hoofdzaken verre van geloofwaardig en volledig zijn verdient het aanbeveling om de onterechte aanhouding door een onafhankelijke commissie te laten onderzoeken. 

De Amsterdamse politie geeft uiteenlopende verklaringen voor de arrestatie van twee demonstranten op de Dam op de ochtend van 30 april. Gisteren verklaarde de politie dat het een misverstand was dat ontstond door het handelen van een individuele politie-agent. Vandaag zegt de politie dat de republikein Hans Maessen verward zou zijn met een ander persoon naar wie de politie op zoek was. De bekende activiste Joanna die bij hem in de buurt stond zou opgepakt zijn omdat ze de openbare orde verstoorde. Uit de video blijkt dat beide lezingen niet aannemelijk zijn. Merkwaardig is ook dat de agent op de herhaalde vraag van Maessen naar de reden voor zijn aanhouding geen antwoord geeft. Mocht deze agent niks zeggen of wist-ie niks te zeggen?

De man in het grijze pak met het oortje die Joanna haar kartonnen protestbord uit de handen trekt stuurt duidelijk de geüniformeerde agenten aan. Hij geeft vanaf de achtergrond de leiding. Vraag is van welke veiligheidsdienst hij is. Wellicht van de DKDB, de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging? Opvallend is dat de geüniformeerde agenten redelijk beheerst opereren, terwijl de man in het grijze pak zich verliest in onbeheerst gedrag. Hij lijkt niet getraind om mensen aan te houden. Het Nieuw Republikeins Genootschap zegt in een persbericht dat de eerste verklaring van de politie dat er sprake was van een misverstand vragen oproept. Het feitenrelaas zoals dat onder andere uit de video blijkt is er niet mee in overeenstemming.

Er is maatschappelijke kritiek op de arrestatie en de ongeloofwaardige en wisselende verklaringen van de politie. Er was notabene een toezegging van burgemeester Van der Laan dat individueel protest op de Dam toegestaan was. De Utrechtse advocaat Bernard Tomlow heeft op eigen initiatief een brief aan de Amsterdamse raad geschreven en vraagt om een onderzoek naar de arrestaties. Hij noemt de arrestatie ‘flagrant in strijd met het meest wezenlijke grondrecht, namelijk het recht van de vrije meningsuiting‘.

De arrestatie is een vermomde zegen voor de Republikeinen. Het leidt de aandacht af voor hun geringe wervingskracht die niet kan opboksen tegen de propaganda in media door opinieleiders die de kant van de monarchie kiezen. Maar bij de arrestatie waarvoor Amsterdamse politie en gemeentebestuur inmiddels hun excuus hebben aangeboden gaat het niet om aantallen, maar om principes. Een onderzoek kan uitwijzen wie de operationele leiding van het arrestatieteam had, met welke opdracht en mandaat hij opereerde, van welke dienst hij deel uitmaakt en hoe er voor de toekomst waarborgen gegeven kunnen worden dat zo’n arrestatie die volledig in strijd is met de vrijheid van meningsuiting in de rechtsstaat Nederland nooit meer voorkomt.

Pim Fortuyn 10 jaar later. Wat heeft het opgeleverd?

UPDATE 6 mei: Tien jaar geleden werd Pim Fortuyn vermoord. Nederland was in schok en is nog niet bekomen van de schrik. Nabeschouwingen schetsen het belang van Fortuyn. Als bij een verloren voetbalwedstrijd. 

Het is 1997. Marcel van Dam en Pim Fortuyn gaan in het VARA-programma Het Lagerhuis in debat over de islamisering van Nederland. Fortuyn zit nog niet in de politiek en heeft een boekje ‘Tegen de islamisering van onze cultuur‘ geschreven. Van Dam doet de volgende uitspraak tegen Fortuyn: U bent een buitengewoon minderwaardig mens. Weet u dat? Door deze emotionele uitbarsting verliest Van Dam het debat.

Daarna ontkent Van Dam dit gezegd te hebben en worden door de VARA beelden jarenlang niet vrijgegeven. In terugblikken moet Van Dam alsnog door het stof. Het voedt de mythe van de linkse kerk. De uitspraak wint aan belang wanneer Fortuyn in 2001 de politiek ingaat. Eerst voor Leefbaar Nederland en daarna voor de LPF. De uitspraak ondersteunt de claim van Pim Fortuyn dat-ie gedemoniseerd wordt door de gevestigde politiek.

Vandaag is het 10 jaar geleden dat het debat na afloop van de gemeenteraadsverkiezingen van 6 maart 2002 werd uitgezonden. Op 7 maart kort na middernacht. Paarse regenten Ad Melkert (PvdA) en Hans Dijkstal (VVD) begrijpen Fortuyn niet, hebben geen antwoord op hem en vergooien hun politieke toekomst. Balkenende opereert handiger en wordt minister-president. De landelijke verkiezingen van 15 mei 2002 komen eraan.

In de media wordt 10 jaar later terugblikt op het debat tussen een vrolijke Fortuyn die voor het eerst aan de tafel van de macht mag plaatsnemen met een zure, wrokkige Melkert en een geïrriteerde Dijkstal. Ik herinner me goed het met stijgende verbazing te hebben bekeken in de wetenschap dat hier iets historisch gebeurde. Toch had ik vaak op Hans van Mierlo (D66) gestemd en was fan van Paars. Maar de claim op het pluche van deze leiders oogde potsierlijk omdat ze hun eigen tijd niet begrepen en hun eigen rol overschatten.

Wat is de oogst van Fortuyn? Da’s een kwestie van perspectief. Sommigen zeggen dat-ie de weg voor Geert Wilders heeft gebaand. Om Wilders te demoniseren wordt Fortuyn met terugwerkende kracht opgehemeld. Politieke omgangsvormen zijn door Fortuyn losser geworden, maar het politieke systeem is nog even gesloten als 10 jaar geleden. Functies in het openbaar bestuur gaan nog steeds door de trechter van de partijpolitiek. Nog slechts 2% van de bevolking is partijlid en 98% mag niet op eigen kracht meedoen. Erg minderwaardig.