D66 Rotterdam probeert Jos Verveen uit fractie te zetten. Heeft coalitie nog een meerderheid?

Een soap met grote gevolgen. Het Rotterdamse raadslid voor D66 Jos Verveen is door vijf fractiegenoten uit de fractie gezet. Maar Verveen accepteert dit niet en laat zich niet uit D66 zetten. Hij gaat in de tegenaanval en meent dat zijn fractiegenoten onzorgvuldig de procedures hebben gevolgd en zichzelf uit de fractie hebben gezet. Omdat elke stem telt in een coalitie van Leefbaar Rotterdam (14), D66 (6) en CDA (3) met 23 van de 45 zetels dreigt als het aan de fractieleiding van D66 ligt de coalitie haar meerderheid te verliezen. Op 21 maart 2018 zijn de volgende gemeenteraadsverkiezingen. Verveen is eerder op plek 12 van de lijst van D66 gezet.

Hoe het zover heeft kunnen komen is de vraag. In een interview met RTV Rijnmond van 24 november wijst Verveen op een verschil in stijl. Het interview in AD dat door de fractieleiding nu tegen hem wordt gebruikt heeft de veelzeggende kop ‘Fractie van D66 is te volgzaam’. Er lijken twee ontwikkelingen in deze kwestie samen te komen. D66 is licht elitair en op sociaal-economisch terrein als een VVD-light opgeschoven naar rechts. Daarnaast geeft het geen prioriteit meer aan de kroonjuwelen van de staatshervorming. Ooit de reden waarom de partij is opgericht. Wat is dan nog de bestaansrecht van deze partij? Die weggezakte profilering trekt kandidaat-raadsleden die de politiek als spel zien en te weinig de verbinding met de realiteit leggen. Iets wat Verveen wel zegt te doen. Verder is er de coalitiediscipline en fractiedwang die de hele politiek in haar greep heeft. Individualisten die een eigenzinnig geluid laten horen hebben in de Nederlandse politiek steeds minder te zoeken. Verveen maakt om dit toe te lichten een verschil tussen coalitieafspraken waaraan hij zich altijd zegt te hebben gehouden en de vrije ruimte die hij benut om zijn eigen standpunten weer te geven.

Het lijkt erop dat de Rotterdamse D66 in de coalitie met Leefbaar Rotterdam naar rechts is getrokken en Jos Verveen die lijn niet heeft gevolgd. Of dat een kwestie van volgzaamheid, verschil in stijl, beleid of gebrek aan transparantie is valt te bezien. De wetmatigheid is dat kleinere partijen altijd het onderspit delven. Dat is een spanningsveld dat geldt voor alle colleges. Maar als dat niet alleen ten koste gaat van het eigen beleid, maar ook van eigen durf, ambitie en zelfvertrouwen, dan gaat machtspolitiek versluierd over in pathologie.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Fractie van D66 is te volgzaam’ van Monica Beek en Antti Liukku in AD, 22 november 2017.

Wereldmuseum na succesvolle publieksactie gered met behoud van ‘Rotterdams karakter’. Wat zegt dat over het kunstklimaat?

Gisteren nam de Rotterdamse gemeenteraad een motie aan van PvdD, SP, PvdA, NIDA, GroenLinks en D66 over het Wereldmuseum. Dat gebeurde binnen het kader van het Cultuurplan 2017-2020. Hiermee spreekt de raad zich uit voor een zelfstandige positie van het Wereldmuseum binnen de samenwerking met het Nationaal Museum voor Wereldculturen. Door toedoen van de vorige directeur Stanley Bremer was het museum door vercommercialisering in een negatieve spiraal terechtgekomen. Onder druk van raad en toenmalig wethouder Adriaan Visser (D66) trad Bremer in april 2015 terug. Met het aannemen van deze motie is de actie afgerond om het Wereldmuseum te redden als autonoom museum ‘met een Rotterdams karakter’. Als sluitstuk omarmt wethouder Pex Langenberg (D66) de motie. Zodat voor de komende vier jaar de financiering, het Rotterdams profiel, tentoonstellingsprogramma, beheer van de collectie en monitoring door de RRKC zijn gegarandeerd.

Sinds 2012 verschenen hier meer dan 30 stukken over het Wereldmuseum. Ze volgden de ontwikkelingen op de voet door onder meer de weergave van bronnen binnen het Wereldmuseum die zich op straffe van ontslag publiekelijk niet konden uiten. En gaven er commentaar op. Door de jaren heen verschoof het accent van de aandacht voor het ontzamelbeleid naar kritiek op de aanpak van Bremer en de afwachtende houding van de opeenvolgende Rotterdamse gemeentebesturen. Na enkele kleinere publieksacties (met onder andere Boris van Berkum) kreeg in de zomer van 2014 een grotere publieksactie smoel met kunstenaar Olphaert den Otter die zich grotendeels op Facebook afspeelde. In de politiek was het Ruud van der Velden (PvdD) die initiatief nam, maar ook anderen als Jos Verveen (D66), Sun van Dijk (SP), Co Engberts (PvdA) toonden zich betrokken.

Het waren echter betrokkenen uit museumsector, partijpolitiek en openbaar bestuur die achter de schermen het verschil maakten. Reden voor die krachtenbundeling kan niet los worden gezien van een verslechterend kunstklimaat. Teken daarvan was de bovenproportionele korting op de landelijke cultuurbegroting die door het afbraakbeleid van toenmalig staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD) vanaf 2011 in gang werd gezet. Vooral Zijlstra’s minachting voor kunst en gepoch geen affiniteit met de kunstsector te hebben maakte velen die de kunst een warm hart toedroegen ziedend en machteloos. Het was patjepeeër Zijlstra tegenover een bovenlaag van kunstminnenden die zich aan de kant gezet voelden. Niet zozeer persoonlijk, maar eerder waar het de waarden betrof die ze belangrijk vonden. Het Wereldmuseum werd zo een streep in het zand die velen voor en achter de schermen konden trekken om de dikdoener Stanley Bremer en al die andere populisten die de kunst wilden uitverkopen een halt toe te roepen. Het cultuurbeleid is echter nog steeds niet gerepareerd zoals het voor Zijlstra was. Evenmin is het verder afgebroken. Het blijft halfslachtig hangen tussen hoop en vrees.

Een commentaar van december 2012 vatte die mentaliteit van de patjepeeërs en kunsthaters samen: ‘Het goede leven van wijnen, spijzen, gesprekken en ons soort mensen zet alle neuzen een kant op. Soms feestneuzen als er feest te vieren valt, soms wijsneuzen die het samen beter weten dan de professionals uit politiek of museumwereld. Weldenkende burgers zijn tevreden met zichzelf. En elkaar. Als individuen vinden ze elkaar in een groepsgevoel dat afkeer voor regelzucht uitstraalt. In het oprekken van de grenzen voelen ze zich weer de provo’s die ze nooit waren. Hun tweede jeugd neemt hen de kans niet af het alsnog te worden. In het schoppen tegen het establishment dat ze zelf vormen. Vanuit de luxe. Zo werkt kunst als glijmiddel.

Via emotie mobiliseert directeur Bremer steun voor zijn plan om de Afrikacollectie te verkopen. Zijn museum loopt uit de pas met de museumsector in het oprekken van de LAMO-richtlijn, en de gemeente Rotterdam doet hetzelfde door de deur voor de verkoop van topstukken open te zetten. Maar kritiek werkt niet, omdat dat daar aan dat gebouw aan de Maas alleen maar opgevat wordt als een bevestiging van het eigen gelijk.

Oprekken van grenzen is in lijn met de handel in Afrikaanse etnografica die is geconcentreerd in Brussel en Parijs. Deze handel met grote winstmarges vertoont de trekken van de Roomse kerk en de maffia. Uiterlijk vertoon, ex-communicatie, strenge hiërarchie, witwassen van valse objecten en omerta zijn de kenmerken. Verkoop van de Afrikacollectie speelt zich af in dit schemergebied waar handelaren zich opdringen omdat ze winst ruiken. Liefst via onderhandse verkoop. Raadgevers en clandestiene handelaren wisselen elkaar af. De directeur die kennis mist vaart blind op anderen. Hij zet de Afrikacollectie in de etalage om als een Robin Hood aan de Maas te nemen van de gemeenschap en te geven aan z’n medestanders.’

Dat het Wereldmuseum voor de poorten van de hel uit de handen van de praatjesmakers en de kunsthaters is gered heeft grote symbolische waarde. Maar het feit dat het kon slagen door de inzet van enkelen is ook wrang. Dit soort publieksacties komt immers door toevalligheden tot stand. Niet voor elke bedreigde culturele instelling die het waard is om gered te worden wordt zo’n actie op touw gezet. Als deze succesvolle actie een incident is, dan houdt dat nog lang geen structurele verbetering van het kunstklimaat in. De golf van rechts-populisme die delen van de politiek en bevolking overrompelt maakt somber. Overschatting ervan lijkt echter nog de grootste bedreiging van het democratisch proces. Vooral media en partijpolitiek moeten niet meegaan in projecties en angstdenken, maar gewoon de traditionele waarden beschermen. Daar is kunst er één van. De les van het Wereldmuseum is daarom uiteindelijk positief. Samenwerking van politici en burgers met een beroep op deskundigen en met mobilisatie van sociale en gevestigde media kan het verschil maken. QED.

Foto: BaHuana-Beeld uit de collectie van het Wereldmuseum, Beneden Congo.

Verkoop ateliers Rotterdam: Heeft D66 een cultureel geheugen?

‘D66! Dit zijn de momenten om nog eens terug te denken aan de schwung van Van Mierlo. Aan Jan Terlouw. Aan Els Borst. Aan het belang dat ooit werd gehecht aan cultuur, onderwijs, et cetera. Waar is dat in hemelsnaam gebleven?’ Aldus de Rotterdamse beeldende kunstenaar en activist tegen wil en dank met liefde voor het Wereldmuseum Olphaert den Otter op zijn FB-pagina. Aanleiding voor deze vraag is het bestaande beleid van het Rotterdamse college (nu: Leefbaar Rotterdam, CDA, D66) om Stadsontwikkeling opdracht te geven om rendement te maken op het vastgoed. Ravage-webzine zet het uiteen in een bericht.

De kwestie spitst zich toe op atelierpanden in de Rotterdamse wijk Delfshaven die volgens het Rotterdamse college plaats moeten maken voor zogenaamde kluswoningen in een voormalig schoolgebouw in de Osseweistraat. Voor 50 duizend euro kunnen belangstellenden een casco kopen dat ze dienen op te knappen. Het gaat dus uitdrukkelijke niet om leegstaande of verwaarloosde panden. De kunstenaars die in de ateliers werken lieten het er niet bij zitten en begonnen een petitie samen met kunstenaars in een ander gebouw, de Schonebergerweg. Daarop kwamen de fracties van PvdA, de SP en de Partij voor de Dieren op 12 januari 2016 met een motie waarin ze vroegen om te bekijken of de kunstenaars de panden konden verwerven. Later ondertekende ook GroenLinks de motie. De motie werd in de raadsvergadering van 28 januari 2016 niet aangenomen. Alle oppositiepartijen inclusief VVD, NIDA en SGP/CU stemden voor de motie.

Culturele kopstukken, zoals directeuren van culturele instellingen stuurden de raad een burgerbrief waarin ze verzochten ‘de kunstenaars niet te laten zakken’. Ze zeiden de kunstenaars ‘voor de stad van groot belang te vinden‘ omdat ze ‘mede aan de basis van een bloeiend cultureel klimaat staan‘. Kunstenaars (of: culturele ondernemers) kunnen een meerwaarde zijn voor de stad en het vestigingsklimaat verbeteren. Ook directeur Sjarel Ex van museum Boijmans stuurde een brief aan wethouder Ronald Schneider (Leefbaar Rotterdam) met de oproep om het besluit te heroverwegen om ateliers te verkopen: ‘Voor de stad is het van belang dat er voor kunstenaars een gunstig klimaat is om zich in de stad te vestigen (..) Het zou een aderlating zijn voor het Rotterdamse kunstklimaat als deze ateliers (..) verdwijnen uit het centrum van de stad’.

D66 kan het verschil maken, zoals de HavenloodsNoord in een bericht stelt waar het een van de kunstenaars Nelis Oosterwijk van de Schonebergerstraat citeert: ‘Coalitiepartner D66 heeft aangegeven toch nog over het bestemmingsplan te willen nadenken voor er in september dit jaar over wordt gesproken. Op dit moment hebben de gebouwen namelijk nog geen woonbestemming. Dus we hebben onze hoop gevestigd op deze kleine kier (..)’ Dit geldt dan niet de vier panden in de Osseweistraat waarvan het huurcontract is opgezegd, maar wel andere ateliers in Rotterdam die dreigen vermarkt te worden door Stadsontwikkeling. De houding van wethouder Schneider die onder verwijzing van vastgoedbeleid dat al sinds 2009 bestaat zich beroept op het volgen van de correcte procedure laat weinig ruimte voor beleidsbijstelling. Het is aan D66 met een cultureel geheugen dat het gelijk hebben van het college gewijzigd kan worden in beleid dat de stad dient.

Foto: Schermafbeelding van deel pagina ‘Stadsontwikkeling‘ van de gemeente Rotterdam, 30 januari 2016.

Rotterdamse raad omarmt langzaam collectiegebouw van Boijmans

De Rotterdamse gemeenteraad bestaat uit 45 leden. De vermoedelijke voorstanders D66, VVD, CDA en CU/SGP hebben samen 13 zetels. Om het plan door te laten gaan zijn 23 stemmen nodig. Die zijn te vinden bij de strategische twijfelaars Leefbaar Rotterdam (14 zetels), PvdA (8), GroenLinks en Nida Rotterdam (elk 2). Het is opvallend dat coalitiepartij Leefbaar en oppositiepartij PvdA die geconditioneerd zijn om zich tegenover elkaar op te stellen nu schijnbaar in hetzelfde kamp te vinden zijn. Maar hun invalshoek is verschillend.

Leefbaar gebruikt steun voor het collectiegebouw waarschijnlijk als wisselgeld binnen de coalitie. Plat gezegd om een D66-standpunt elders in het programma weg te onderhandelen. Van de PvdA dat zich graag uitspreekt als kunstvriendelijk valt niet te verwachten dat het het collectiegebouw principieel afwijst. Daartoe opereert woordvoerder cultuur Co Engberts te genuanceerd. Hij wil de garantie dat bij financiële tegenslag de cultuurbegroting niet wordt geschaad.  In maart 2014 voerde kunsthandelaar Klaas de Geus voor de PvdA een solocampagne met de leus ‘Kies Kunst Kies Klaas‘. In de gelederen van de tegenstanders is trouwens bij de PvdD kunsthandelaar Ruud van der Velden te vinden. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat PvdA en Leefbaar niet te lang moeten wachten met het geven van steun omdat anders de ander er met de deal vandoor gaat.

Commissievergadering Rotterdam kritisch op Wereldmuseum

Vanmiddag was er in het Rotterdamse stadhuis een openbare vergadering van de Commissie Zorg, Onderwijs, Cultuur en Sport. Er werd ruim drie uur over het Wereldmuseum gesproken zonder dat oppositiepartijen PvdD, PvdA, SP en GroenLinks tevreden leken te zijn gesteld. Het was online te volgen. De sfeer was collegeaal. Jos Verveen (D66) en Danielle Knieriem (CDA) probeerden vergeefs de vaart uit het debat te halen. Onnodig omdat wethouder Adriaan Visser vaardig genoeg handelde. Duidelijk was wel dat-ie bepaalde vragen bleef ontwijken. Namens de Publieksactie Wereldmuseum zette inspreker Olphaert den Otter de knelpunten op een rijtje.

Wethouder Visser (D66) lag onder druk omdat als een duiveltje uit een doosje was gebleken dat er geen Raad van Toezicht (RvT) bij het Wereldmuseum meer was. Met een brief van 18 november van B&W was de raad daarover geïnformeerd. Dit gaf het debat een opzetje en voedde het ongenoegen bij de oppositie dat door Visser niet meer weggenomen kon worden. Maar ook invaller Michel van Elck (Leefbaar) stelde zich kritisch op. Ruud van der Velden (PvdD) leidde kritisch de schermutselingen in die Co Engberts (PvdA) van vervolgvragen voorzag. Sun van Dijk (SP) liep met detailvragen vooruit op het feitenrelaas dat Visser de raad toezegde.

Conclusie van het debat van zowel de meeste commissieleden als de wethouder was dat de RvT onzorgvuldig en niet volgens de statuten heeft gehandeld. De vraag waarom dat is gebeurd en waarom de RvT het precies heeft laten liggen -en of directeur Bremer hierin een rol heeft gespeeld- werd niet gesteld. Voorzitter RvT Rein Breeman was in december 2013 aan het eind van zijn tweede termijn gekomen en heeft nagelaten opvolging te regelen. Of tijdig de gemeente hierin te betrekken. Zijn nonchalance is groot en roept vragen op over het RvT-model. Zelfs 11 maanden na zijn aftreden staat op zijn LinkedIn-pagina: ‘Voorzitter Wereldmuseum’.

Visser legde uit dat volgens de statuten van de RvT besluiten kunnen genomen worden als nog twee leden in functie zijn. Die situatie bestond tot maart 2014. In augustus 2014 trad het laatste lid periodiek af zonder voor een tweede termijn te gaan. Uit onderzoek bleek er nog een in Afrika verblijvend vierde lid te zijn dat in 2012 was aangetreden -en van commissievoorzitter Judith Bokhove niet bij naam genoemd mocht worden door Visser- maar tussentijds was afgetreden. Visser verraste de vergadering met dit feit en maakte de verwarring er niet kleiner op. De wethouder zei de vergadering toe uit te laten zoeken welke besluiten van de RvT onrechtmatig zijn genomen. Mogelijk is het jaarverslag 2013 van het Wereldmuseum niet rechtsgeldig, wat onder meer bij VVD’er Maarten van de Donk vragen opriep over de goedkeuring door accountant Borrie.

Wat beklijft is chaos bij het Wereldmuseum. De RvT handelt niet volgens de eigen statuten en geeft geen sturing aan of controle op de bedrijfsvoering. Dit disfunctioneren valt niet los te zien van het handelen van de directie van het Wereldmuseum die steeds weer de grenzen van het onmogelijke opzoekt. En formeel niet afgeremd kan worden. Visser stelde de commissieleden gerust dat-ie formeel de ontzamelplannen opgeschort heeft. Maar wat er informeel gebeurt is de vraag. Commissieleden en wethouder spraken hun zorgen uit over de negatieve uitstraling die het handelen van de directie van het Wereldmuseum voor Rotterdam oplevert.

Foto: Buango, krachtbeeld. Sankuru, 19de eeuw. Collectie Wereldmuseum, Rotterdam. Inventarisnummer 18944.

Vervreemding door partijpolitiek: Co Engberts, PvdA Rotterdam

Wat iemand als Geert Wilders is voor de PVV, is Co Engberts (PvdA Rotterdam) voor de PvdA. Namelijk iemand in de partijpolitiek die los staat van de werkelijkheid. En uit wanhoop de vlucht vooruit zoekt. Er valt te vrezen dat er in het land in alle partijen vele Engbertsen zijn. Zeker niet alleen in PVV of PvdA. Door de praktijk van de partijpolitiek zijn ze doorgedraaid en vervreemd van de echte wereld. Onder het mom van vrienden zijn ze vijanden van het kiezersvolk geworden omdat ze voor zichzelf en hun groepering gaan. Ze worden op het eigen gelijk teruggeworpen. Ze verpesten de politiek omdat ze het algemeen belang niet meer weten te zien.

Op verkiezingsavond 19 maart was er op NOS-televisie een debat waar onder meer Job Cohen (PvdA), Boris van der Ham (D66), Ed Nijpels (VVD) en Marco Pastors (LR) aan deelnamen. Eerstgenoemden prijsden Joost Eerdmans en Leefbaar Rotterdam omdat deze de Rotterdamse lokale partij op een evenwichtige koers hield. En het onvergelijkbaar anders aanpakte dan Wilders. Maar ook die werkelijkheid waarin Job Cohen fungeert was blijkbaar niet tot Co Engberts doorgedrongen. Hij stelt Leefbaar Rotterdam de vraag om expliciet afstand te nemen van de ‘Marokkanen-uitspraak’ van Wilders. Engberts blijft de oproep als een contactgestoorde de dagen daarop in tweets herhalen. Maar LR heeft evenveel met Wilders te maken als de PvdA Rotterdam.

Lijsttrekker van de PvdA Rotterdam Hamit Karakus heeft vandaag zijn vertrek aangekondigd als partijleider en wethouder. De hoogste op de lijst om Karakus’ plek in te nemen is nummer 8 op de lijst: Co Engberts. Als dat maar goed gaat. Hij kan laten zien waar-ie staat door expliciet afstand te nemen van bovengenoemde tweet.

Foto: Schermafbeelding van tweet van 20 maart 2014 van Co Engberts.