Lachen op de Century of Progress World’s Fair, 1933-34

Kaufmann & Fabry Co, ‘One of three finalists in a national charm smile contest sits in an old colonial stock in Colonial Village’, 1933-34. Collectie: Century of Progress World’s Fair, 1933-1934 (University of Illinois Chicago).

De Wereldtentoonstelling van Chicago uit 1933 werd wegens succes geprolongeerd in 1934. Het werd gekoppeld aan het 100-jarig bestaan van Chicago. Het thema was tweeledig: ‘A Century of Progress‘. Voortschrijdende ontwikkeling van technische innovatie, wetenschap en industrie en een eerbetoon aan de stad Chicago.

Vooruitgang valt niet af te meten aan het publiciteitsmateriaal. Voor wie het vergelijkt met het heden. Vrouwen worden volgens die plaatjes geacht hun uiterlijk te benadrukken. ‘Sois belle et tais–toi‘ ofwel ‘Wees mooi en houd je mond’. Zo hoort het. Dat gaat blijkbaar per drie. De Drie Gratiën. Is twee te weinig en vier te veel?

Glimlachen is het parool. Niet te uitbundig en niet te ingehouden. Glimlachen is een kunst. Het komt erop aan omdat het goed gedoseerd dient te worden. Dat leidt op de bovenste foto zelfs tot de ‘nationale charme-glimlachwedstrijd’.

Het valt niet te verzinnen. Een land dat net uit de depressie komt heeft een verzetje nodig. Richting vooruitgang. Of wat daar voor doorgaat.

Ach, wat is er mis met lachen? Sla ook nu nog een tijdschrift open dat iets wil verkopen, van waterbed tot zorgverzekering, en bestudeer de gezichten: ze staan in de lachstand. Is dat normaal? Nee, maar wel volgens de regel van het afgedwongen positivisme. Dat bewijst zich in de glimlach.

Het beeld kan niet meer zonder lach. Zo denken de makelaars van de lach die het in scene zetten. Iets kan alleen nog riant in beeld gebracht worden omdat het anders niet hoopvol, aanlokkelijk of royaal zou zijn. Dan wacht de afgrond. Vandaar het slot en grondel op de lach waarachter de leegte gaapt.

Kaufmann & Fabry Co, ‘Three girls with Venetian urn at glass making art of the ancients exhibit‘, 1933-34. Collectie: Century of Progress World’s Fair, 1933-1934 (University of Illinois Chicago)

Advertentie

Geldzucht en juridische strijd over nalatenschap Henry Darger beschadigen naam van de Lerners die zich sterk voor zijn kunst maakten

Schermafbeelding van deel artikel ‘Juridische strijd om nalatenschap outsider-kunstenaar Henry Darger‘ van Arjen Ribbens in NRC, 8 februari 2021.

Arjan Ribbens besteedt voor NRC in een artikel aandacht aan outsider-kunstenaar Henry Darger en zijn nalatenschap waarover een juridische strijd wordt uitgevochten. Mede omdat diens werk op veilingen tegenwoordig voor veel geld wordt gekocht.

Aanleiding is een artikel in The New York Times van Robin Pogrebin waarin Dargers toenmalige huisbaas Nathan Lerner en zijn vrouw Kyoko in een kwaad daglicht worden gezet. Ze zouden Dargers kunst weliswaar van de vergetelheid hebben gered, maar zich die ook hebben toegeëigend. Dat is de aantijging van Dargers verre familieleden die bijna 50 jaar na zijn dood in beeld komen dankzij de inspanningen van Ron Slattery, een kunstverzamelaar uit Chicago. De nog in leven zijnde Kyoko reageert er via haar advocaat niet op.

In een commentaar over een foto van Lerner schreef ik in november 2021: ‘Lerner is ook bekend om zijn betrokkenheid bij de zeer katholieke outsider kunstenaar Henry Darger die in een huis van hem naast zijn eigen huis woonde. Ze zagen elkaar dagelijks. Hilarisch en melancholisch is wat Lerners weduwe Kiyoko daarover vertelt. Zelfs de zo in China geïnteresseerde kunstenaar Pedro Bakker schreef een artikel over Darger door wie hij zich liet inspireren.’

Ribbens zet niet alle feiten goed op een rijtje. Dat doet afbreuk aan dit interessante verhaal van een diep-religieus en getroebleerd individu in Chicago die aan de zelfkant van de maatschappij terechtkwam en postuum wordt gewaardeerd als kunstenaar. Zijn werk en nalatenschap zijn in het spervuur van het grote geld terechtgekomen.

Ribbens zegt: ‘Bij zijn leven maalde niemand om Henry Darger’. Bedoelt hij hier nou de persoon of zijn kunst? Hier dan ook is dit in tegenspraak met wat ontwerper, fotograaf en Dargers huisbaas Nathan Lerner en diens echtgenote Kyoko daarover zeggen in hun herinneringen aan Henry Darger. Maar het lijkt ook in tegenspraak met wat Ribbens in zijn artikel schrijft als hij zegt: ‘De Lerners hebben in het verleden herhaaldelijk aangegeven Darger in het verpleeghuis te hebben opgezocht‘. Feit is dat de lastige Darger zich mogelijk liet helpen.

Suggereert Ribbens dat de Lerners achteraf hun rol in de zorg voor Darhers groter hebben gemaakt dan die werkelijk was? Dat is mogelijk, maar dat moet dan wel hard worden gemaakt. Dat doet het artikel in The New York Times niet en Ribbens evenmin. In hun herinneringen geven de Lerners veel feiten over hun betrokkenheid bij Darger die tot nu toe niet zijn weersproken.

Kyoko eindigt haar herinnering aan Henry Darger zo: ‘As far as storage and conservation are concerned, Henry’s paintings remained in the room until around 1990 when Nathan put the paintings into protective sleeves. Now the majority of the works are stored in Mylar sleeves so they can be handled without causing damage. Henry’s paintings are spread throughout museums around the world, mostly through donations. Much of Henry’s work is at the American Folk Art Museum in New York. They have writings, source materials, and the collection of books from his room as well as many paintings. There are also many paintings in private collections. As in the past, I am not making any efforts to promote the paintings to the public, but I always help when people come to me with ideas for projects. The exposure to Henry’s life’s work has inspired many other artists to create visual art, music, theater, and dance‘.

Wat er waar is van de aantijging dat de Lerners financieel hebben geprofiteerd van de verkoop van Dargers kunst valt te bezien. Dat moet nog maar bewezen worden. Michael Bonesteel neemt het op voor de Lerners en krijgt het laatste woord. Maar dan nog, als ze zich niet sterk hadden gemaakt voor Dargers kunst dan hadden The New York Times en Ribbens er nooit van gehoord. Dan was het werk van Darger die wordt beschouwd als de belangrijkste outsider- kunstenaar van de VS nooit op veilingen voor veel geld verkocht en nooit onderwerp van een juridische strijd over de nalatenschap geworden.

Dit verhaal over de tragische Henry Darger lijkt van de daken te schreeuwen dat men meer heeft aan een goede buur dan aan een verre vriend of ver familielid. Die laatsten worden opgetrommeld en laten zich voor een karretje spannen omdat verderop het grote geld wacht. Dat is tragiek zonder ziel.

Tweemaal de foto ‘Two Nuns’ (1943) van Nathan Lerner

Nathan Lerner, ‘Nuns 1943‘.

Twee foto’s van two nonnen van Nathan Lerner (1913-1997). Deze industriële ontwerper en fotograaf kwam van oorsprong uit een Joods-Oekraïense familie. Hij was vooral verbonden aan Chicago.

Lerner is ook bekend om zijn betrokkenheid bij de zeer katholieke outsider kunstenaar Henry Darger die in een huis van hem naast zijn eigen huis woonde. Ze zagen elkaar dagelijks. Hilarisch en melancholisch is wat Lerners weduwe Kiyoko daarover vertelt. Zelfs de zo in China geïnteresseerde kunstenaar Pedro Bakker schreef een artikel over Darger door wie hij zich liet inspireren.

Hoe zit het met de foto van de twee nonnen die Lerner in 1943 in New York maakte toen hij daar in opdracht van de regering gestationeerd was en werkte aan camouflage en verlichting voor de marine? Ze zijn verschillend afgedrukt.

De bovenste foto kan als officiële versie beschouwd worden omdat die gepubliceerd is op de site Nathan Lerner waaraan Kiyoko Lerner verbonden is. De onderste foto is in 2009 door haar geschonken aan het Parijse Musée d’art et d’histoire du Judaïsme (mahJ) en sinds kort digitaal oproepbaar.

De onderste foto kent meer contrast in de lichte en minder in de donkere vlakken dan de bovenste foto. De onderste foto is warmer. Daarnaast is de uitsnede anders. Op de onderste foto is links, rechts en aan de bovenkant een deel van de afbeelding afgesneden. Daarom staan we bij de onderste foto dichter bij het onderwerp. Is het zinvol om te vragen wat de betere en meer geautoriseerde versie van Two Nuns is? Ze bestaan naast elkaar. De omgeving van de bovenste foto is ingewisseld voor de versterking van het thema van de twee nonnen. Wordt de foto in de collectie van het mahJ er ‘krachtiger’ op?

Wie de foto voor het eerst ziet zal wellicht op het eerste gezicht denken dat het een beeld uit Irak is van twee islamitische vrouwen die gehuld zijn in een boerka. Bij nader inzien blijkt uit de details dat die inschatting niet klopt. Deze illusie en dit dwaalspoor geeft extra lading aan deze foto die Nathan Lerner zich in 1943 niet had kunnen voorstellen.

Nathan Lerner, Two Nuns, 1943. Schenking van Kiyoko Lerner aan het Musée d’art et d’histoire du Judaïsme te Parijs.

Een zware strijd voor Trump-aanhangers om voor diens falende aanpak van het coronavirus geloofwaardige misleiding te vinden

Het is tekenend hoe radicaal-rechts zelfs op het moment dat president Trumps handelen in de aanpak van het coronavirus zo duidelijk faalt de eigen achterban nog probeert te misleiden. Dat is zo ver verwijderd van de realiteit dat zo’n poging zelfs de schijn van journalistiek niet meer heeft. De conclusie is dat de medestanders van Trump zo radeloos, maar ook zo verdwaasd zijn in hun aanbidding als leden van de Trump-sekte dat ze niet meer goed beseffen wat ze doen. Zelfs hun afleiding helpt niet meer. Mijn reactie op DDS bij het artikel ‘Democraten ruziën over corona-aanpak Donald Trump. Joe Biden vergeet de naam van het coronavirus’:

Trumps bestrijding van het coronavirus is een ramp. Dat is zelfs zijn aanhangers duidelijk. Tekenend was de chaos op het O’Hare vliegveld in Chicago. Door een maatregel van Trump om de vluchten uit Europa te blokkeren keerden afgelopen weekend tienduizenden Amerikanen overhaast naar huis terug. Het was de verantwoordelijkheid van de federale overheid om dat in goede banen te leiden. Maar Trump had niets laten regelen en mensen stonden urenlang dicht op elkaar gepakt. Tegen de adviezen van de deskundigen in.

Trump is met zijn onvoldoende antwoord op de coronacrisis duidelijk door het ijs gezakt. Trump is een gevaar voor de volksgezondheid. Hij heeft vooral de oudere Amerikanen nodeloos in gevaar gebracht. Trump heeft enkele maanden terug de tests van de WHO geweigerd met als gevolg dat Amerikanen niet getest konden worden en de overheden nu niet weten hoe wijd het virus verspreid is. Zodat het ook niet ingeperkt kan worden. Trump gaat elke keer weer voor de medische deskundigen staan en geeft het publiek slechte of onvolledige adviezen die in tegenspraak zijn met de adviezen van de medische experts.

Wellicht kan het disfunctioneren van Trump zijn achterban niet schelen. Die 42% van de Amerikaanse kiezers die Trump door dik en dun steunen. Wellicht totdat hun ouders of grootouders onnodig overlijden door het onbekwaam handelen van Trump. Maar het zijn de onafhankelijk geregistreerde kiezers die de grootste groep vormen die door dit geknoei afstand zullen nemen van de regering Trump. De president heeft de afgelopen weken voortdurend zijn incompetentie getoond. De paradox is dat de beurzen ondanks het pompen van extra geld in de economie negatief reageren op Trump en het vertrouwen in hem zijn verloren.

Wat Bart Reijmerink zegt over Sanders en Biden is onzin. Een verspreking acht Reijmerink belangrijker dan het onnodig in gevaar brengen van miljoenen Amerikanen zoals Trump doet. Dat zegt vooral iets over het slechte oordeel van Reijmerink. Het zij hem vergeven omdat hij een student is. Hij moet blijkbaar nog tot het inzicht komen wat belangrijk is in het leven en hoe feiten geduid moeten worden. Want Reijmerink laat de feiten uit zijn mening volgen. Als er een voorbeeld is waar dat genadeloos doorgeprikt wordt, dan is dat in het onbekwaam handelen van Trump inzake de bestrijding van het coronavirus.

Trump kan het coronavirus niet met een tweet of een ontslag intimideren. Het virus kost onnodige levens in een uitbraak die mogelijk zes maanden gaat duren en het maatschappelijke en economische leven van de VS totaal ontwricht. Bij goed beleid had dat voorkomen kunnen worden. Beide Democratische kandidaten vallen in het niet bij Trumps incompetentie en gebrek aan leiderschap.

Overigens is Trump niet te vertrouwen dat hij de grondwet respecteert. Er bevangt me steeds meer een onaangenaam gevoel dat Trump de chaos vergroot om het electorale proces te verstoren. Dat heeft hij niet bewust in gang gezet, maar hij ruikt nu zijn kansen en maakt er bewust gebruik van. Nu al zijn de voorverkiezingen in Louisiana en Georgia uitgesteld waar Biden naar verwachting hoog zou scoren. Als we virtueel doorspoelen naar de verkiezingen van november 2020, dan zal Trump alles aanwenden om de chaos van een land dat lijdt voor eigen politiek en economisch profijt verder te vergroten.

Als zijn partij hem niet terugfluit, dan moeten we niet vreemd opkijken dat Trump de verkiezingen verliest, maar in januari 2021 met verwijzing naar de noodsituatie geen afstand van zijn functie doet. Zodat op de gezondheidscrisis een grondwettelijke crisis volgt. Het Kremlin waar Trumps poppenspeler huist ziet de chaos, de implosie van het politieke bestel en het maatschappelijk leven goedkeurend aan.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Democraten ruziën over corona-aanpak Donald Trump. Joe Biden vergeet de naam van het coronavirus’ van Bert Reijmerink op DDS, 16 maart 2020.

Bij twee foto’s staat de tijd niet stil: ‘Clock on wall, lobby. Chicago Federal Center, Chicago, Illinois’

Deze twee foto’s bij elkaar roepen een raadsel op. Zijn ze het spiegelbeeld van elkaar? Loopt de houten balie van de bovenste foto naar links door en verschijnt op de onderste foto opnieuw een deur, met een gesloten, metalen loket? De klok geeft de aanwijzing dat het twee afzonderlijke foto’s zijn. Want op de bovenste foto is het 8.50 en op de onderste 8.55 uur. Kostte het fotograaf Carol Highsmith vijf minuten om de foto te nemen?

Het onderschrift bij deze foto’s uit de collectie van het Library of Congress zegt: ‘Chicago Federal Center, designed by Ludwig Mies van der Rohe, is a monument to the architect’s maxim, “Less is more.” Simplified, modern and efficient, the steel and glass buildings embody the Miesian vocabulary.’ De titel luidt: ‘Clock on wall, lobby. Chicago Federal Center, Chicago, Illinois.

De serie van twee foto’s werkt bezwerend. Ze wekken door de bijna identiek uitsnede de suggestie dat ze het spiegelbeeld van elkaar zijn. Wat ze niet zijn. Fotograaf Highsmith volgt architect Mies van der Rohe in zijn vormenspel. Of minder meer is, is de volgende vraag die zich aandient. Daar zijn kanttekeningen bij te plaatsen. Want minder kan ook minder zijn. Het heeft ermee te maken waar het op reageert en wat eruit volgt. Aan deze twee foto’s van 27 juli 2017 valt van alles af te lezen omdat ze weinig tonen. Voor een foto die moet documenteren wordt minder onhandig. Ontstaat daarom de indruk dat de foto buiten het kader doorloopt?

Foto 1: Carol M. Highsmith, ‘Clock on wall, lobby. Chicago Federal Center, Chicago, Illinois’. 2017. Collectie: Library of Congress.

Foto 2: Carol M. Highsmith, ‘Clock on wall, lobby. Chicago Federal Center, Chicago, Illinois’. 2017. Collectie: Library of Congress.

Voorlopig verslag: Rooms-Katholieke kerk van Illinois stopte 500 gevallen van kindermisbruik door priesters in de doofpot. Dus?

Er is een verband tussen godsdienst en bedrog, zoals een nieuw doofpotschandaal in Illinois aantoont. Volgens een voorlopig verslag van minister van Justitie Lisa Madigan hield de leiding van de katholieke kerk meer dan 500 gevallen van seksueel misbruik van minderjarigen door priesters van de Rooms-Katholieke kerk jarenlang geheim. Dat is obstructie van het recht. Een artikel van de New York Times geeft de details.

Dit ontwijken van verantwoordelijkheid maakt duidelijk dat de Rooms-Katholieke kerk niet bij machte is om de eigen organisatie door te lichten en ‘de crisis van geestelijken en seksueel misbruik alleen op te lossen’. Dit geval staat niet op zichzelf. Er zijn wereldwijd meer van dit soort gevallen van misbruik van minderjarigen door priesters die door de kerkleiding geheel of gedeeltelijk in de doofpot zijn gestopt. Slachtoffers worden geïntimideerd om te zwijgen. Dit is onaanvaardbaar. Het zelfregulerend vermogen van de katholieke kerk schiet tekort om zelf orde op zaken te stellen. De autonomie van religieuze organisaties maakt ingrijpen door de overheid lastig. Van de andere kant kan dit ontlopen van verantwoordelijkheid door een kerk niet worden getolereerd. Mede vanwege de vele jeugdige slachtoffers die geen genoegdoening krijgen. Dit betreft een religieuze organisatie die notabene claimt om gelovigen geestelijke leiding en richting te geven. Maar die in eigen huis het verkeerde voorbeeld geeft. Hoe hol klinkt zo’n claim van de katholiek kerk die niet alleen een dekmantel biedt voor misbruikplegers, maar dat misbruik vervolgens op een georganiseerde wijze toedekt?

Vraag is hoe religieuze instellingen als de Rooms-Katholieke kerk vanuit zowel de inhoudelijke dogmatiek als de machtspolitieke opstelling beoordeeld moeten worden. Het is onderhand duidelijk door vele gevallen die in de doofpot gestopt werden en daar door juridische autoriteiten of klokkenluiders weer uit zijn gehaald dat religieuze instellingen niet op hun mooie woorden geloofd kunnen worden. Ze kunnen vanwege de rechten die de rechtsstaat biedt evenmin generiek verboden worden. Er zijn steekhoudende overwegingen om een religieuze organisatie als de Rooms-Katholieke kerk aan te merken als criminele organisatie, maar uiteindelijk is dat een te grof middel dat juridisch niet standhoudt. Duidelijk evenwel is dat zelfregulering door de Rooms-Katholieke kerk of een ‘onafhankelijke’ klachtencommissie die door de kerk zelf is ingesteld niet werkt en het probleem van kindermisbruik door priesters niet goed in kaart brengt en evenmin oplost voor de toekomst.

Filmgeweld is ondergeschikt aan oorlogsgeweld: The Dark Knight Rises

Moord in de bioscoop. De trailer van Gangster Squad van Ruben Fleischer toont het. Vanachter het doek, als een Dark Rose of Cairo loert de dood uit machinegeweren. De overstap van de film naar de echte wereld is snel gemaakt. Zoals vandaag gebeurde in Aurora, Colorado tijdens een voorstelling van de Batmanfilm van Christopher Nolan The Dark Knight Rises. Met twaalf doden. How come? Roept geweld geweld op?

Prikkelen impulsen zwakke geesten om zich te voegen in het geweld? Waarom wordt altijd de bioscoop, het stripboek of een game focus van aandacht als het weer misgaat? Waarom dan kijken naar het filmgeweld in de bioscoop, en niet naar wat er in Afghanistan, Syrië, Irak of Chicago gebeurt? En waarom niet naar president Obama die drones naar Pakistan stuurt om mensen zonder proces te doden? Of naar alle synchrone en asynchrone legers die zich tot de tanden wapenen om elkaar voor rot te schieten? Film volgt oorlogsgeweld.