Kolder van Boris Johnson kan ontsnapping uit Brexit patstelling bieden

Wat zegt het over landen als ze als leider een clown als Boris Johnson benoemen? Een grappenmaker die niet echt serieus genomen wordt. De VS hebben de spits afgebeten met Donald Trump. Maar deze amateur-politicus is eerder een leugenaar dan een clown. De hoop voor het Verenigd Koninkrijk is gelegen in het De Gaulle-scenario. Nadat hij in 1958 tot president van Frankrijk gekozen werd ging Charles de Gaulle succesvol onderhandelingen aan met de Algerijnse rebellen. In 1962 werd Algerije zelfstandig. De Franse Algerijnen die hem hadden gesteund voelden zich verraden. Is het ontworstelen aan zijn eigen schaduw Johnsons scenario voor de Brexit? Als hij constateert dat de situatie hopeloos is omdat een No Deal-vertrek uit de EU niets oplost en dat vertrek het VK eenzijdig overlevert aan de grillen van de VS van Trump zonder dekking van de EU, dan kan Johnson zijn outsider-status verzilveren door af te wijken van wat van hem verwacht wordt. We zullen de komende maanden zien of stoethaspel en kwibus Boris Johnson zichzelf weet uit te vinden als staatsman.

Oekraïne gaat naar de stembus om een president te kiezen. Wat kan de rol van Zelensky zijn?

Vandaag gaan de Oekraïeners naar de stembus om een president te kiezen. Als niemand meer dan 50% haalt, dan is er op 21 april een tweede ronde. De vooruitzichten zijn somber. Koplopers zijn de ‘oude’ kandidaten Julia Timosjenko en de huidige president Petro Porosjenko. Een ‘dark horse’ is acteur Volodymyr Zelensky die hoe dan ook lijkt door te gaan naar de tweede ronde. Is hij een stroman van oligarch Igor Kolomoyski?

Als het een tweestrijd Zelensky-Porosjenko wordt waar het op dit moment naar uitziet, zou het zo maar kunnen dat een kleine meerderheid met de pest in het lichaam toch voor de zittende president kiest omdat het de Rusland-agenda van Zelensky niet vertrouwt. Als velen in West-Oekraïne thuisblijven omdat ze de kandidaten tweemaal niks vinden, dan kan het dubbeltje de andere kant uitrollen. Kortom, super spannend. Maar hoe lastig is het kiezen tussen drie koplopers die niet aanspreken en elk specifieke nadelen vertonen?

Oekraïne worstelt met haar verleden. En met de oorlog met de Russische Federatie die nu al meer dan vijf jaar duurt en nog dagelijks slachtoffers vergt. Maar Oekraïne worstelt vooral met corruptie, een haperende economie en uitblijvende, krachtige hervormingen. Hoewel er wel wat beweging is in dat immense land.

Vraag is of Zelensky het in zich heeft om een vergelijkbare rol te spelen die president De Gaulle vanaf 1958 op zich kon nemen. Zelensky’s politieke kwaliteiten én onafhankelijkheid lijken niet erg ontwikkeld. De generaal werd met de steun van de kolonisten (colons) gekozen, maar begon vervolgens onderhandelingen met de rebellen die resulteerde in Algerijnse onafhankelijkheid in 1961. Hij werd door de hardliners als verrader bestempeld. Komt er ooit een deal waarin het Russische leger en de speciale troepen zich terugtrekken uit het oorlogsgebied Oost-Oekraïne en het Kremlin de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne voortaan ondubbelzinnig erkent en van zijn kant Oekraïne de Krim met pijn in het hart aan de Russische Federatie laat? Ook in dat geval zullen hardliners moord en brand schreeuwen en Zelensky én Putin als verrader bestempelen.

Vliegende Merkel als voorbeeld voor Nederlandse politici

Op Angela Merkel is de verzuchting ‘vroeger waren er staatslieden zoals Adenauer, Churchill of De Gaulle, nu niet meer’ niet van toepassing. Zij neemt haar land bij de hand en leidt het naar de toekomst. Voorzichtig en weloverwogen. Deze vrouw wordt steeds meer als staatsman gezien. In een richting die de burgers mogelijk op het eerste gezicht niet voor ogen hadden, maar waar ze zich achteraf best mee kunnen identificeren.

Nederland heeft geen leider van het kaliber Merkel. Nederland heeft de flexibele Rutte, de onbuigzame Buma, de handige Pechtold, de tobberige Asscher, de rancuneuze Wilders, de koddige Roemer of de communicatieve Klaver. Nederland krijgt de leiding die het verdient, zo wordt gezegd. Het is makkelijk om kritiek te hebben op de huidige generatie Nederlandse politici. Maar het is nog moeilijker om er geen kritiek op te hebben.

Van A naar Beter, heet het in overheidsbeïnvloeding die Nederlanders op de weg een duwtje wil geven om de beste route te kiezen. Soms is de kortste weg niet de snelste weg. Of de beste weg. Politici beseffen dat, maar ze handelen er op dit moment niet naar. Ze geven de indruk te veel belang te hechten aan hun eigen positie en die van hun partij of hun favoriete onderwerpen die de eigen achterban bedient. Ze overstijgen de tijd en partijgrenzen niet. Hun voorzichtigheid en bedachtzaamheid slaat om in bangigheid en blikvernauwing.

Zo tikt tijd die gevuld wordt met details weg terwijl belangrijke vragen wegens ontbrekend besef van urgentie blijven liggen. Hoe Nederland toekomstbestendig te maken? Hoe het politieke bestel te moderniseren? Hoe de welvaart beter verdelen? Welke geopolitieke positie moet Nederland in de EU kiezen nu de Britten door de Brexit en de VS door het onberekenbare gedrag van president Trump gedeeltelijk dreigen weg te vallen? Zoekt Nederland aansluiting bij de Duits-Franse as? Nederlandse politici sleutelen aan het Binnenhof met elkaar, verwijten elkaar niet te bewegen, maar blijven zelf stilstaan. Buiten de landsgrenzen is er de vliegende Merkel.

Foto: ‘The flying Merkel … J.P. Schantin crossing the great American desert on his flying Merkel motorcycle’, 1913. Collectie Library of Congress.

Bernie Sanders daagt het establishment uit. Net als Corbyn, Trump, Wilders en Tsipras

Donald Trump, Jeremy Corbyn, Geert Wilders, Alexis Tsipras en Bernie Sanders hebben veel gemeen. Naast het feit dat hun standpunten als dag en nacht verschillen. Verbaasd hen daar samen te vinden. Deze politici dagen het establishment uit, worden onderschat, hebben de gevestigde media tegen, zetten zich in hun partij of binnen het politieke spectrum van hun land af tegen de gevestigde politiek, zijn niet bang zich fel en radicaal uit te spreken, zijn vasthoudend en vinden waardering bij de kiezers. Hoewel Tsipras links gepasseerd wordt door een afscheiding van radicalen die Syriza verlaten hebben is zijn stellingname nog steeds relatief extreem.

Deels gaat het om outsiders die anders aan het eind van hun politieke loopbaan zouden staan: Corbyn is 66, Sanders 74 en Trump 69 jaar. Bij Wilders met 52 en Tsipras met 41 jaar is dat anders. Corbyn, Sanders en Trump voeren behalve een strijd tegen hun tegenstanders ook een strijd tegen hun eigen sterfelijkheid. Het is eerder voorgekomen. Konrad Adenauer was in 1949 al 73 jaar oud was toen hij Duits kanselier werd. Charles de Gaulle was in 1959 68 jaar toen hij president van Frankrijk werd. Winston Churchill werd in 1940 Brits premier op z’n 65ste. Ze hebben minder te verliezen en kunnen het zich veroorloven compromisloos te zijn.

Het is niet de vraag of Bernie Sanders een betere presidentskandidaat namens de Democratische partij is dan Hillary Clinton. Het gaat erom dat Sanders zich een weg naar binnen vecht en een kandidaat uitdaagt die de kandidatuur al in haar zak meende te hebben. Met steun van het partij-establishment en de media. Niet dus. Zo werkt het niet overal meer in de westerse politiek. Hoewel het met Trump, Corbyn en Trump slechts om enkelen gaat kan dit een begin van een ontwikkeling worden als anderen er een navolgbaar voorbeeld in zien.