Kritiek met Lubach op besluitvorming over CETA, TTIP en ISDS

Arjen Lubach overdrijft. Niet over de werking van de handelsverdragen van de EU met respectievelijk Canada (CETA) of de VS (TTIP), maar over zijn eigen rol in het debat daarover. Die is minder groot dan hij beweert. Mogelijk probeert Lubach zijn eigen gewichtigheid te relativeren door deze ongerijmde claim. CETA en TTIP dreigen de burger buitenspel te zetten. Er is al jaren veel politieke en buitenparlementaire weerstand tegen.

Een constante in de strategie van degenen die regels als obstructie beschouwen en niet als bescherming is dat ze de weg met de minste weerstand kiezen om hun doel te bereiken. In die zin dat de voorstanders van vrijhandel die de regelgeving maximaal willen beperken een verdrag dat te veel politieke en publicitaire tegenstand krijgt opgeven om het via een achterdeur via een ander verdrag te realiseren. Michael Geist wees er in 2012 op dat ACTA dat tegenstand kreeg werd omgekat tot CETA. En nu dreigt CETA een zijdeurtje voor TTIP te worden omdat het Amerikaanse bedrijven via Canada op zachte voorwaarden toegang tot de EU geeft.

De opstelling van het Nederlandse kabinet geeft weinig reden tot optimisme zoals blijkt uit de beantwoording van kamervragen van Jan Vos en John Kerstens (PvdA) aan minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel. Het gaat om de gewraakte investeringsbescherming ISDS binnen CETA waarvan Ploumen instemmend zegt dat de Zweedse Eurocommissaris Cecilia Malmström daarover de onderhandelingen met Canada niet heropent.

Haar antwoord wordt er onbegrijpelijk op als ze zegt dat ‘de voorstellen die Nederland met een aantal EU-lidstaten hebben (sic) gedaan voor vernieuwing van het mechanisme voor investeringsbescherming in TTIP van belang zijn voor alle verdragen die afspraken over investeringsbescherming bevatten, dus ook voor CETA’. Ploumen vermengt onderhandelingsrondes met uiteenlopende looptijden die blijkbaar terugwerkende kracht naar andere verdragen hebben, verdragsteksten en technische aanpassingen op zo’n complexe manier dat de vraag gerechtvaardigd is of ze binnen het kabinet werkelijk mandaat heeft om voor de burger op te komen.

Wenst VVD rol Timmermans als bemiddelaar in zaak-Assange?

De Tweede Kamer komt moeizaam in beweging om een bemiddelende rol te spelen in de zaak-Assange. Eerste aanleiding was het voorstel Hewson. SP-Kamerlid Harry van Bommel stelde kamervragen, maar werd door toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal met een kluitje in het riet gestuurd. Deze minister wilde geen initiatief nemen en sprak aantoonbaar niet de waarheid over garanties die de Zweedse regering zou kunnen geven om de zaak vlot te trekken. Moeilijkheid is dat zijn opvolger Frans Timmermans gebonden is aan deze antwoorden. Hoe dan ook ligt de sleutel bij de beide regeringspartijen VVD en PvdA. Minister Timmermans moet in staat worden geacht om Nederland een actieve, positieve rol te laten spelen.

Uit antwoorden via e-mails van kamerleden of hun medewerkers blijkt dat de VVD moeite heeft om de finesses van de zaak-Assange goed weer te geven. Of het moet bewust haar mening verhullen, maar dat valt moeilijk te geloven. De PvdA houdt zich op de vlakte en de VVD lijkt eerlijk over haar beweegreden. Vandaag antwoordde ik de medewerker van VVD-kamerlid Mark Verheijen. Onder meer lid van de commissies Europese Zaken en Buitenlandse Zaken. Kern van het bezwaar van de VVD is niet makkelijk terug te vinden. Mij gaat het niet om de verdediging van Assange, maar de promotie van een liberaal Nederland dat open de wereld inkijkt. Dat niet afwacht, maar in zichzelf gelooft door ambitie en zelfvertrouwen te tonen. En zo zichzelf terugvindt:

“Van uw antwoord begrijp ik weinig. Julian Assange is in juridische zin geen verdachte in een verkrachtingszaak. Hij is noch in Zweden noch elders aangeklaagd. Julian Assange is een persoon die door diverse leden van de Zweedse sociaal-democratische partij tot onderdeel gemaakt is in een Zweeds onderzoek door de politie. Daarop is vervolgens een beeld gebouwd van iemand die verdachte zou zijn. Juist dat zou naar mijn idee de nieuwsgierigheid van de VVD naar de ware toedracht moeten prikkelen.

Het is correct dat er door WikiLeaks informatie uit Amerikaanse regeringsdocumenten (‘Cablegate’) is gepubliceerd. Andere journalistieke bronnen zoals de New York Times of The Guardian hebben dezelfde informatie geopenbaard. Als er dus al diplomaten of informanten in gevaar zijn gekomen door deze informatie, dan is dat in commissie gebeurd. Dit rechtvaardigt niet waarom alleen WikiLeaks met de publicatie geassocieerd wordt. Uw idee dat er ‘mogelijk’ diplomaten in gevaar zijn gekomen door publicatie is een aanname die tot nu toe niet aangetoond is.

Of Zweden een stabiele rechtsstaat is staat ter discussie. De reputatie van Zweden is niet zo brandschoon als u suggereert. Zoals u wellicht weet heeft The European Convention for the Prevention of Torture in rapportages herhaaldelijk kritiek geuit op de zogenaamde ‘pre-trial detentie’ (‘Häktning’) in Zweden. Precies het regime dat het mogelijk zou maken om Julian Assange zonder mogelijkheden tot communicatie weg te stoppen in detentie.

Zowel Julian Assange, vertegenwoordigers van de Ecuadoriaanse regering, advocaten en juridische adviseurs van Assange hebben sinds herfst 2010 de Zweedse overheid meermalen laten weten bereid te zijn mee te werken aan het Zweedse politie-onderzoek. Zij streven de transparantie na die u noemt. In de publiciteit valt na te gaan dat het de Zweedse aanklager Marianne Ny is die elke samenwerking en zoeken naar een oplossing blokkeert. Over die weigering heeft zij in het openbaar tot nu toe geen verantwoording afgelegd. De Zweedse regering-Reinfeldt die formeel het laatste woord heeft weigert Assange garanties over zijn komst naar Zweden te geven.

Gezien het bovenstaande vraag ik u daarom om uw antwoord te heroverwegen. En de zaak met dhr. Verheijen te bespreken. Assange en Zweden hebben zich ingegraven en zitten vast in hun loopgraven. Een geloofwaardige buitenstaander als Nederland kan behulpzaam zijn om de impasse te doorbreken. Ons land moet naar mijn idee in staat worden geacht om met beide partijen, en de VS, een voldoende verstandhouding hierover op te kunnen bouwen. Ik vermoed dat de regering Rutte-Asscher met een bemiddelingspoging veel te winnen heeft voor Nederland. En het profiel van minister Timmermans lijkt passend om een bemiddelende rol te spelen.

Als u meent dat een neutrale positie als bemiddelaar Nederland vanwege de betrekkingen met het Verenigd Koninkrijk en de VS niet uitkomt, dan begrijp ik dat. Dan moet Nederland om bondgenootschappelijke redenen passen. Maar dan kunt u dat beter zeggen dan de zaak-Assange anders voor te stellen dan deze is.”

Foto: L.M. Cordonnier en J.A.G. van der Steur ‘Centrale hal van het Vredespaleis Den Haag‘.

Nederland wacht nog steeds rol als bemiddelaar in zaak Assange

De Zweedse, liberale EU-commissaris voor Binnenlandse Zaken Cecilia Malmström was van 2006 tot 2010 minister in de conservatieve regering-Reinfeldt. Die nog steeds regeert. In de marge van een ontmoeting met journalisten werd haar gevraagd naar de zaak-Assange. De voorman van WikiLeaks tegen wie op initiatief van Zweden in 2010 een Europees arrestatiebevel is uitgevaardigd zonder formele Zweedse aanklacht.

Malmström zegt dat Julian Assange gewoon naar Zweden moet gaan, ‘just go‘ om vragen te beantwoorden. De zorgen van Assange dat-ie vanuit Zweden uitgewezen wordt naar de VS wimpelt ze af als theoretisch: ‘I don’t think that would happen. That’s purely theoretical.’ Ze gelooft geen minuut dat-ie door de Zweden zal worden uitgeleverd naar de VS. Het tegendeel kan ze evenmin garanderen. Daarom zijn haar woorden vrijblijvend.

Australische diplomaten worden in een opinie-artikel in de Sydney Morning Herald geciteerd en geven een andere lezing van het vervolg. Ze zien evenals Malmström slechts een uitkomst, namelijk uitwijzing naar Zweden, maar een andere afloop. In tegenstelling tot haar achten ze uitwijzing naar de VS niet  theoretisch, maar goed mogelijk. Ze schetsen hoe WikiLeaks om die reden economisch wordt gewurgd door de VS.

Opmerkelijk genoeg zegt Cecilia Malmström niet dat de regering-Reinfeldt aan Assange de garantie zal geven dat-ie niet uitgeleverd wordt aan de VS als-ie naar Zweden komt. Aangetoond is dat de regering daarover het laatste woord heeft. Nog onlangs publiceerde ze samen met de Amerikaanse minister van Justitie Eric Holder een stuk over pedofilie. Als oud-minister moet ze goede contacten hebben in de regering Reinfeldt.

De VS hebben de langste adem en winnen de strijd als Europese landen het niet opnemen voor Assange. Zoiets verloopt volgens het boekje hoe een machtige speler met oneindige financiële middelen de publiciteit koopt en een kleine speler verplettert. Gevestigde media die eerst positief tegenover WikiLeaks stonden zijn stuk voor stuk overstag gegaan richting Amerikaanse regering. De VS hebben Assange gecriminaliseerd met een drieledig doel. Zijn verdediging tegen vage beschuldigingen die nooit geformaliseerd zijn kost hem al zijn middelen en energie, zijn inkomstenbronnen via Amerikaanse bedrijven zijn geblokkeerd en dat alles leidt weer de aandacht af van de mensenrechtenschendingen door de VS die WikiLeaks aan de orde heeft gesteld.

Wat doet Nederland met Den Haag als hoofdstad van het internationaal recht? Ons land laat kansen liggen om te bemiddelen. Niet om stelling te nemen in het geschil tussen Assange en de VS, maar om toe te zien op een eerlijke rechtsgang. Op 28 september stelde SP-kamerlid Harry van Bommel kamervragen over Assange en de positie van Nederland om te bemiddelen aan toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal. Op 25 oktober antwoordde de minister. Zijn antwoorden waren teleurstellend omdat-ie elk initiatief afhield en zelfs een verkeerde voorstelling van zaken gaf op een essentieel aspect, namelijk de garantie die de regering-Reinfeldt aan Assange kan geven. Frans Timmermans is opvolger van minister Rosenthal. De nieuwe minister en Nederland kunnen aan ambitie en geloofwaardigheid winnen als ze Nederland aanbieden als bemiddelaar.

Foto: Internationaal Gerechtshof. Tijdens een bezoek aan het Vredespaleis, de zetel van het Internationale Hof van Justitie, vertelt een moeder haar dochter over ‘Justicia’-een standbeeld van Justitie. Den Haag, 1950. Credits: UN Photo.