Is de afstand tot God afwijkend bij de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster?

Als religie de belangrijkste bijzaak in het leven is (na voetbal uiteraard), dan maakt het niet uit hoe dat vervolgens wordt aangekleed. Dat kan met jurken, leuke hoedjes, lange baarden, stippen op het voorhoofd, mattenkloppers, pastavergieten of lichaamsbedekkende tenten. Het maakt niet uit. Dat is het uiterlijk.

Religie is booming business. Daar valt betrekkelijk makkelijk een snelle euro te halen en het kan dienen als machtscentrum voor expansie. Daarom zijn er tienduizenden religies, religieuze stromingen en groeperingen die gelovigen aan zich binden. Daaronder vele instellingen met predikers die niet zouden misstaan bij een multinational. Maar omdat prediker geen beschermd beroep is en iedereen namens een religie kan spreken, kan iedereen een religieuze groep beginnen. Iedereen kan zich vestigen, een internetverbinding maakt al een snelle start mogelijk. Religie drijft op vasthouden van gelovigen, expansie en het verslaan van concurrenten. De reactie van de zelfbenoemde prediker Shabir Burhani valt goed te begrijpen. Hij vreest voor z’n eigen toko.

Daarbij komt dat mensen zoals Burhani beweren namens God te spreken. Maar dat valt niet objectief na te gaan. Precies daar begint het probleem om toetreders te weren en buiten de profijtelijke godsdienstsector te houden. Want wie bepaalt dat als God daarover niet zelf beslist? Iedereen kan immers zeggen namens God te spreken. Dat doen miljoenen en miljoenen predikers die hun brood verdienen in religies. En dat is best zo.

Vanwege deze kenmerken is de bewering dat religies door mensen gemaakt zijn ook het meest waarschijnlijk. Dat religies door mensen zijn gemaakt is in elk geval de verklaring zonder de minste ingewikkeldheden. Google maar eens op ‘Ockhams scheermes’ en lees wat daar staat over hoe mensen tot kennis komen. Met hun verklaringen en de verkettering van elkaar maken predikers het nodeloos ingewikkeld. Dat is ook logisch omdat ze het niet alleen afkunnen en de omweg via God nodig hebben om de gelovigen geloofwaardig aan zich te binden. Wat geeft meer legitimiteit dan te zeggen namens een hogere macht te spreken? Voor Shabir Buhani zullen niet veel mensen warm lopen. Dat ligt ingewikkelder als hij suggereert namens God te spreken.

Kritiek op de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster (KVS) is best, zoals kritiek op elke religie, vereniging  of levensovertuiging best is. Maar de bewering dat de KVS het minder serieus bedoelt en daarom minder serieus genomen dient te worden slaat de plank mis. De KVS is exact zo serieus als elk ander kerkgenootschap omdat het evenveel afstand tot God bewaart als elk ander kerkgenootschap. Hoe groot dat ook precies is. Dat kan immens groot of nihilistisch klein zijn. In welke verschijningsvorm dat gepresenteerd wordt is bijzaak.

Foto: Schermafbeelding van tweet van Shabir Burhani. Geciteerd in het artikel ‘De Kerk van het Vliegend Spaghettimonster heeft miljoenen, zo niet duizenden leden’ op retecool.com.

Kerk van het Vliegend Spaghettimonster tegenover de Kamer van Koophandel. Bij Pauw

Op 22 oktober 2015 liet de Kamer van Koophandel weten dat de ‘Kerk van het Vliegend Spaghettimonster’ (KVS) niet ingeschreven wordt in het handelsregister. De reden gaf het in een brief: ‘Voor registratie in het handelsregister van een kerkgenootschap gaan wij uit van een organisatie van aangeslotenen die zich de gemeenschappelijke godsverering van de aangeslotenen op de grondslag van gemeenschappelijke godsdienstige opvattingen ten doel stelt. Hierbij die de organisatie niet enkel naar het inzicht van de aangeslotenen, maar ook naar de huidige maatschappelijke opvattingen een religieus karakter te hebben. Bij uw organisatie ontbreekt dit religieuze karakter en is eerder sprake van een persiflage op religie. Uw organisatie registreren in het handelsregister als kerkgenootschap weigeren we om die reden’.

De KVS gaat hiertegen in beroep en zegt op de eigen site bezwaar aan te tekenen tegen de beslissing. Sinds 1 juli 2008 is de Handelsregisterwet 2007 in werking getreden. Dat verplicht ondernemingen en rechtspersonen zoals kerkgenootschappen zich in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Het Handelsregister is een basisregistratie die moet voldoen aan de eisen die de overheid stelt aan alle basisregistraties. Artikel 2 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat kerkgenootschappen worden geregeerd door hun eigen statuut voor zover dat niet in strijd is met de wet.

Volgens artikel 6 van de Grondwet kan iedereen ‘zijn eigen godsdienst of levensovertuiging kiezen en zich op zijn eigen manier daarnaar gedragen, mits dit past binnen de wettelijke regels’. Het valt niet in te zien welke wettelijke regels en artikelen van de Grondwet door de KVS worden overtreden. Door de scheiding van kerk en staat mogen staat en de kerk ieder hun eigen zaken regelen en zich niet met elkaar bemoeien of elkaar de regels voorschrijven. Gelijke behandeling van godsdiensten wordt als een vertrekpunt van het Nederlands beleid ten aanzien van godsdiensten gezien. Er is geen reden voor de overheid of een instantie die overheidsbeleid uitvoert om een organisatie die zich als kerkgenootschap aanmeldt de toegang te weigeren.

De discussie bij Pauw voegt weinig toe, behalve het feit dat de KVS voor het eerst goed in de publiciteit komt. De reactie van de oudere programmamaaksters leert dat religie een kwestie van conformisme is. Wat de boerin niet kent dat vreet ze niet. Waarom het dragen van een pastavergiet dwazer of minder serieus zou zijn dan het dragen van een jurk door mannen, een hoofddeksel als een mijter, ‘bedekkende kleding die niet lijkt op die van ongelovigen’ of andere religieuze kleding is een vraag die alleen normatief beantwoord kan worden. De Kamer van Koophandel neemt de ruimte om te beoordelen hoe het ‘religieus karakter’ van een rechtspersoon getoetst moet worden. Omdat het die ruimte volgens de wet niet heeft dient de beslissing over de KVS teruggedraaid te worden. Niet door het bezwaar ertegen, maar door ingrijpen van de regering die dit niet zou moeten laten gebeuren. Maar de ontsporing door de Kamer van Koophandel afwachtend aanziet.