Petitie: Amnesty vraagt stop op massale surveillance van burgers

Amnesty International is de campagne ‘UnfollowMe’ gestart die zich richt op de overheden van de Five Eyes die hecht samenwerken op het gebied van spionage: de VS, het Verenigd Koninkrijk, Australië, Canada en Nieuw-Zeeland. Het gaat om een stop op het massaal spioneren van burgers, de ‘mass surveillance’. Amnesty International roept deze overheden in een petitie op om het willekeurige massale toezicht (het ’sleepnet’) vandaag nog te stoppen en in regelgeving vast te leggen hoe de nationale veiligheid wel gegarandeerd moet worden inclusief het parlementaire en juridische toezicht daarop. Tekenen van de petitie kan hier.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘UnfollowMe – Tell governments to ban mass surveillance’ van Amnesty International, 5 juni 2015.

Advertentie

‘Geld voor toegang’, zo opereren onze politici. Straw en Rifkind

Waarom moet een parlementariër zakelijke belangen hebben naast zijn of haar parlementair werk? Bindt die combinatie van financieel gewin en toegang tot de besluitvorming niet juist de kat op het spek? De voormalige Britse ministers Jack Straw en Malcolm Rifkind konden de verleiding niet weerstaan. Ze gingen in gesprek met een bedrijf over betaling voor hun diensten. Het meest bizar is dat ze gewoon volgens de regels opereerden.

Dat geeft aan dat de regels van het politieke bedrijf niet kloppen. Iets wat al lang bekend is. Zie bijvoorbeeld de constatering van Joris Luyendijk uit zijn nieuwste boek Dit kan niet waar zijn dat de banken structureel niet aangepakt worden door politici. In Nederland zal het niet anders zijn dan in Groot-Brittannië. Maar zolang de politieke partijen hun eigen regels mogen blijven stellen zal het politieke bedrijf niet hervormd worden.

Opnieuw niet neutrale oproep bij stempas. Richtlijn voor burgemeesters gevraagd

Het is makkelijk scoren voor de PVV met burgemeesters die de neutraliteit uit het oog verliezen en gekleurde oproepen verzenden bij de stempas voor de komende Europese verkiezingen. Vorige week meende burgemeester Sjraar Cox van Sittard-Geleen de burger al bij de hand te moeten nemen: ‘Buiten kijf staat dat de samenwerking op Europees niveau ons de afgelopen jaren geen windeieren heeft gelegd’.  Nu weer in Bergen, NH waar burgemeester Hetty Hafkamp (GroenLinks) opmerkt dat een gevolg van de regelgeving van de EU is dat ‘we goedkoper kunnen bellen als we in een ander land op vakantie zijn’. Opnieuw stelt de PVV kamervragen aan minister Plasterk. De partij vindt dat hier sprake is van beïnvloeding van het stemgedrag.

Opmerkingen over de voordelen van Europese samenwerking of goedkoper bellen lijken onschuldig, maar zijn het niet. In een brief die de stempas vergezelt horen uitsluitend zakelijke mededelingen over de wijze van stemmen te staan. Stel voor dat het omgekeerde gebeurt en een eurosceptische burgemeester in een brief opmerkt dat het nadeel van de EU is dat ‘in Europa bijna geen enkel land verantwoording wil afleggen over de rechtmatige besteding van geld dat ze uit Brussel hebben gekregen’. Zoals woordvoerder van de Nederlandse Rekenkamer Kees Vendrik afgelopen week opmerkte. Ook dat zou ongepast zijn en de stemkeuze sturen.

Het is de hoogste tijd dat minister Plasterk in overleg gaat met de Tweede Kamer en strikte richtlijnen opstelt over de procedure rond het versturen van de stempas, inclusief de inhoud van de begeleidende brief. Uitgesloten moet worden dat goedbedoelende, maar naïeve burgemeesters nog langer hun partijkleur laten doorklinken in een schrijven aan de burgers die deze betutteling niet nodig hebben. Het effect ervan is trouwens onduidelijk, mogelijk werkt het averechts. Deze burgemeesters vergeten dat ze terughoudend moeten zijn en niet mogen treden in de plaats van de burger die zelf kan beoordelen wat-ie van de EU vindt.

Foto: Tweet van Bart Nijman met begeleidende brief bij stempas voor de Europese verkiezingen aan de bewoners van Bergen.

Burgemeesters fluisteren domme burger hun eigen waarheid in

Burgemeesters zijn niet altijd onpartijdig en weten niet altijd hun politieke kleur te verbergen. Neem nou wat Bert Cremers (PvdA) van Waddinxveen in een toespraak voor de herdenking op 4 mei zei: ‘Welke boodschap geven we aan diegenen die met het oog op de Europese verkiezingen spreken over de tirannie van de EU en de noodzaak het Europese bouwwerk af te breken?‘ Of wat Sjraar Cox (PvdA) van Sittard-Geleen zegt in een begeleidende brief bij de stempassen voor de Europese verkiezingen: ‘Buiten kijf staat dat de samenwerking op Europees niveau ons de afgelopen jaren geen windeieren heeft gelegd.’ Cox rekent op uw stem. 

De PVV heeft kamervragen aan minister Plasterk gesteld over wat het omschrijft als een ‘verkapt stemadvies‘ van burgemeester Cox. De partij mist de kans om het te verbinden met de uitspraak van Cremers die notabene de dodenherdenking gebruikt en in z’n uitspraak nog verder gaat dan Cox en overduidelijk op de PVV hint. Het is ronduit onaanvaardbaar en betuttelend wat Cox en Cremers doen. Ze vergeten dat ze terughoudend moeten zijn en treden in de plaats van de burger die zelf dient te beslissen of-ie wel of niet gaat stemmen. Daarmee nemen ze de burger niet serieus. Onder het mom van de democratische plicht ontnemen ze de burger de vrijheid om niet te gaan stemmen. Of op een eurosceptische partij te stemmen.

Taalkundige Wim Daniëls ontleedde gisteren in NRC de kwade reuk van burgemeesters: ‘Geregeld zijn burgemeesters of oud-burgemeesters negatief in het nieuws vanwege onjuist handelen of vermeend onjuist handelen. Het Nederlands had daar lange tijd ook een uitdrukking voor: eens burgemeester, blijft burgemeester, met als betekenisverklaring: wie eenmaal een slechte naam heeft, behoudt die altijd.‘ Cremers en Cox identificeren zich volledig met de slechte naam die burgemeesters nu eenmaal hebben. Daarom maken ze er een potje van. Van dit type burgemeesters heeft de betrokken burger niks te verwachten. 

Foto: Burgemeester Willem Hoekzema

Stewart, Obama en de NSA: de president heeft geen kleren aan

Humorist Jon Stewart fileert president Obama die afgelopen vrijdag met beleid kwam over de NSA, maar er zoveel uitvluchten (‘loopholes‘) inbouwde dat het er nog vager op werd dan nodig was. Obama’s mooie woorden werden niet concreet. Stewart ziet die uitvluchten als de essentie van Obama’s toespraak: ‘we will totally follow the rules until we determine such time when we will no longer follow the rules‘. En dat stond nog los van alle spionageprogramma’s zoals encryptie die dankzij Edward Snowden onthuld zijn die Obama niet eens noemde. Dat deze president geen kleren aanheeft, was al bekend. Jon Stewart zegt het ook. Lachend.

Wachten op Obama. Muilkorft hij de NSA? Of toch niet?

Journalist en geharnast tegenstander van de inperking van privacy Glenn Greenwald geeft voor Al Jazeera z’n analyse over het toezicht van president Obama op de NSA. Komt de president met tandeloze maatregelen die niet bijten en hij met veel publicitair geweld in de etalage legt of komt-ie met een beleidswijziging die de NSA aan banden legt? Dat laatste achten critici onwaarschijnlijk. Ook gezien de machtsverhoudingen in de politiek, en tussen politiek en bedrijfsleven. Hoe dan ook lijkt de veiligheidsindustrie in het defensief gedrongen. Maar de macht die het bezit is immens. Een sector waarin honderden miljarden dollars omgaat. Daarom gaat het terugdringen van de staat in de staat NSA langzaam. Kleine stapjes in het terugdringen van die macht door hervormingen zijn het hoogst haalbare. Greenwald beseft dat als geen ander, maar weet ook dat om in het midden uit te komen kritiek fel moet zijn. Die rol als advocaat voor de goede zaak speelt-ie met verve.

Rob de Wijk dient het doel van de veiligheidsindustrie

Update 1 november 2014: In zijn column in Trouw meent De Wijk dat Assange en Snowden voor niets hun vrijheid ingeleverd hebben. In zijn analyse leidt De Wijk hun belang vooral af aan de Nederlandse situatie. Daardoor blijft veel buiten zicht. De Nederlandse politieke klasse slaapt waar het om privacy en burgerrechten gaat. Die worden weggegeven. Dat ziet De Wijk correct. Maar is hiermee gezegd dat Assange en Snowden niks bereikt hebben? Wie de toegenomen bewustwording over massale spionage in diverse landen niet wenst te zien als een verdienste van Assange en Snowden heeft het grootste gelijk van zijn wereld. Voor anderen is het een gekleurde analyse met als ondertoon dissidenten als nutteloos af te schilderen. Wie is nu echt nutteloos?  

Historicus en commentator Rob de Wijk is voorzitter van de Denktank Nationale Veiligheid en directeur van The Hague Center for Strategic Studies. De organisaties waar De Wijk bij betrokken is ontvangen rijkssubsidie. De Denktank zo’n 700.000 euro per jaar [restbedrag 20% over 2012 is 140.000 euro]. Rob de Wijk en de organisaties waarvoor-ie werkt zijn dus niet geheel onafhankelijk van de overheid en het kabinet.

De Wijk is columnist in Trouw. Opvallend neemt-ie steevast standpunten in die de overheid goed uitkomen. Dat doet-ie slim door voort te borduren op tegenargumenten, maar in de afweging -met een ‘toch‘- altijd voor de status quo te kiezen. Neem als voorbeeld de column ‘Onnodig tappen dient inderdaad geen doel‘.

De Wijk begint ermee de voorstanders van Edward Snowden te reduceren tot mensen die niet met hun emoties kunnen omgaan. Ze regeerden op Van Wijks column van 1 november die zo eindigde: ‘Toch deugt Snowdens actie niet. Als iedereen die voor geheimhouding heeft getekend, toch geheimen openbaart, kunnen wij onze landen net zo goed meteen aan internationale syndicaten van misdadigers en terroristen overleveren. Of aan Chinezen en Russen. Als wij al onze economische en militaire geheimen gewoon in de krant zetten, kunnen zij zich hun spionageactiviteiten besparen.‘ Deze passage maakt inzichtelijk dat Rob de Wijk de overdrijving niet schuwt, maar de volledigheid wel. In een stap verlaat De Wijk het hele middengebied van de argumentatie.

Hij veegt onder tafel dat Snowden zoals elke burger die verantwoording neemt een morele plicht heeft, vanaf het begin heeft beklemtoond dat de onthullingen dienen om het publieke debat te voeden en de journalisten die hij van informatie voorzag op het hart drukte om er zorgvuldig mee om te gaan. Met de strikte voorwaarde om de belangen van de VS niet te beschadigen en geen personen in gevaar te brengen. Wir haben es nicht gewußt, zeiden veel Duitsers na de Tweede Wereldoorlog. Snowden kon en wilde niet meer zwijgen voor wat hij als de opbouw van de Amerikaanse controlestaat ziet waarbij de democratie wordt uitgekleed en het parlement herhaaldelijk wordt gepasseerd. De Wijk hoeft het met dat standpunt niet eens te zijn, maar hij zou het als columnist kunnen signaleren, of op z’n minst kunnen respecteren. Dat alles laat De Wijk na.

Daarbij komt dat De Wijk stelt dat Snowden -en via hem de journalisten die de publicaties in de media verzorgen- geheimen heeft geopenbaard: ‘De reden is dat het openbaren van geheimen de democratische rechtsorde ondermijnt.‘ Dit zuigt De Wijk uit z’n duim. Tot nu toe is nergens uit gebleken dat de onthullingen de rechtsorde of de nationale veiligheid van de VS in gevaar hebben gebracht. Onthullingen hebben de machthebbers in verlegenheid gebracht, maar niet in gevaar. De Wijk laat onvoldoende meewegen dat de massale spionage door de NSA zich voornamelijk richt op onschuldige burgers binnen en buiten de VS, en niet op terroristen. Conclusie is dat de argumentatie van De Wijk niet dwingend is en simpelweg omgedraaid kan worden. Het openbaren van de Snowden-documenten heeft de democratische rechtsorde juist gediend.

Volgens De Wijk blijkt nergens uit dat ‘er geen hard bewijs [is] dat inlichtingendiensten in verschillende landen collectief op grove wijze de wet hebben overschreden of hun macht hebben misbruikt‘. De overtredingen door de NSA zouden ‘incidenten‘ zijn. Zijn observatie dat president Obama en minister Plasterk duidelijk maken dat de veiligheids- en inlichtingendiensten de wet niet bewust hebben overtreden verheft De Wijk tot het feit dat de diensten de wet niet structureel hebben overschreden. Waarbij hij voorbijgaat aan de mogelijkheid dat de bestuurders het publiek voorliegen of door hun geheime diensten niet volledig op de hoogte zijn gebracht. De praktijk van de afgelopen vijf maanden toont aan dat president Obama, generaal Keith Alexander en directeur James Clapper meermalen gelogen hebben in het parlement of de media. Door de onthulling van nieuwe feiten moesten ze hun als geruststelling bedoelde uitspraken dat alles binnen de wet gebeurde telkens corrigeren. In het Amerikaanse Congres bestaan nu initiatieven om de macht van de veiligheids- en inlichtingendiensten in te perken en het toezicht uit te breiden. Dat gebeurt niet omdat de wet niet op grove wijze overtreden is.

De Wijk buigt telkens de feiten in eigen richting bij. Hij verliest zo z’n geloofwaardigheid als wetenschapper. Neem nou de passage over metadata waarmee De Wijk de onder vuur liggende minister Ronald Plasterk in bescherming neemt: ‘Het verzamelen van die data is iets anders dan afluisteren. De data geven slechts inzicht wie met wie, wanneer heeft gecommuniceerd. Pas als opvallende patronen nader worden onderzocht, wordt de privacy geschaad.’ Vergelijk dat eens met een NSA-cursus Materials (p.3): ‘This metadata is highly sensitive which is why we have this specialized training.‘ De mening van De Wijk dat metadata de privacy niet schaden is onjuist. Dat doen ze wel degelijk. Daarom hecht de NSA er ook zoveel belang aan. Niet om er statistieken mee te vullen, maar om netwerken van personen in kaart te brengen. Dat kan zeer gevoelige informatie zijn die direct de privacy schaadt. Ook van ‘onschuldigen‘ die in het sleepnet als bijvangst meegenomen worden.

In de westerse veiligheidsindustrie gaan jaarlijks vele honderden miljarden dollars om. Deze industrie van veiligheids- en inlichtingendiensten, krijgsmachtsonderdelen, particuliere bedrijven die als onderaannemer optreden, hightechbedrijven, gevestigde media en instituten op het gebied van strategie en veiligheid klontert samen en is onderling sterk verbonden. De veiligheidsindustrie heeft als legitimatie de dreiging die door ‘wetenschappers‘ en ‘journalisten‘ in de lucht wordt gehouden. Daartoe worden vijandbeelden gecreëerd om het belastinggeld te verantwoorden. Vanuit deze industrie worden door ‘deskundigen‘ in de publieke opinie breed analyses verspreid die als overeenkomst hebben dat ze de noodzaak voor het bestaan ervan ‘neutraal’ onderstrepen. Rob de Wijk maakt onderdeel uit van deze industrie. Het is zijn goed recht, maar het zou gewenst zijn als er voortaan een disclaimer bij z’n opinies verschijnt: ‘Beperkt houdbaar door eigenbelang‘.

Foto: Rob de Wijk op een Navo-seminar in Luxemburg, 2009.