De gemeente Nijmegen is vooralsnog niet bereid de portemonnee te trekken voor het in nood verkerende Museum Het Valkhof. Cultuurwethouder Bert Velthuis (SP) houdt zich op de vlakte en houdt alle opties open.
De petitie ‘Pleidooi voor een uitdagend en goed Museum Het Valkhof in Nijmegen’ vraagt precies dat: een uitdagend en goed museum dat zich verheft boven het niveau van streekmuseum. Of een geminimaliseerd stadsmuseum. Petitionaris Jan-Wieger van den Berg spreekt over ‘een verstikkende deken over de organisatie’ waarin alle energie lijkt te worden gesmoord en ‘een bureaucratische mist’ waarin een zware strijd [wordt] uitgevochten. De oplossing is om ‘zuurstof in het museale vacuüm te blazen’. De petitie schuwt de beeldspraak niet die in een weerbericht thuishoort. Er is wat voor te zeggen dat bij de tiende gemeente van Nederland met 172.322 inwoners een voorzieningenniveau past dat een goed en uitdagend museum omvat.
Hoe het gemeentebestuur en de Raad van Toezicht van Museum Het Valkhof zich gaan onttrekken aan de ‘bureaucratie‘ en ‘de verstikkende deken die over de organisatie ligt‘ is de hamvraag. Tekenen kan hier.
Foto: Schermafbeelding van deel petitie ‘Pleidooi voor een uitdagend en goed Museum Het Valkhof in Nijmegen’.
Bij deze petitie staat onderaan: ‘Deze petitie is satire. Je hoeft dus niet te tekenen. Bedankt voor het lezen, hopelijk vind je het een leuke grap..’ Die vermelding neemt een deel van de grap weg. Want goede satire hoeft zichzelf niet uit te leggen of te excuseren. Bij satire ontstaat de twijfel of het toch niet serieus bedoeld is. Tegenwoordig wordt satire gemarginaliseerd door nepnieuws dat het nieuws dat zich baseert op de feiten binnendringt. In een mediawerkelijkheid waar complotdenkers niet uitgaan van de feiten, maar van hun deelwaarheid die gelegitimeerd wordt door een beroep op een moreel gelijk. De satiricus is niet veel anders.
De maatschappijkritiek van de petitie kiest het instrument van de parodie. Het bootst op een herkenbare manier de werkelijkheid na, maar wijkt net genoeg af om te belanden in het domein van de humor. De herkenbaarheid zit ‘m in het debat dat ook in steden als Amsterdam wordt gevoerd en een stop aan de grenzeloze groei van het toerisme wil. Waarbij spanning ontstaat tussen middenstand, horeca, verhuurders van accomodaties en reisorganisaties tegenover lokale bewoners die last ondervinden van het toerisme.
In Zeeland en op de Zuid-Hollandse eilanden is het perspectief van ‘De Overkant’ geworteld in het taalgebruik. Elk eiland of deel van de provincie beziet de ander met het perspectief van de verrekijker. Toch is toerisme broodnodig voor Zeeland. Een provincie waar nu gepensioneerden vertrekken om bij hun kinderen elders in Nederland te wonen. Er vertrekken meer ouderen dan dat er komen. Toegangscontrole op bruggen en dammen naar de eilanden zou uitgebreid kunnen worden met toegangscontrole op bruggen en dammen vanaf de eilanden. Om de krimp van de Zeeuwse bevolking te stoppen. En het provinciebestuur tot een samenhangend beleid te verplichten dat niet alle opties openhoudt en naar de toekomst doorschuift, maar een duidelijk profiel voor Zeeland kiest. Aan wanbeleid kan satire niet tippen. Dat is de les van deze petitie.
Foto: Schermafbeelding van deel petitie ‘Eilandvisum voor overkanters’.
Journalist Hans de Vreij wordt kotsmisselijk van columnisten met hun goedkope PVV-praatjes die de EU afspiegelen als een elitair wangedrocht. Hij verwijst naar Leon de Winter en Nausicaa Marbe in De Telegraaf en Özcan Akyol in Nieuwe Revu. De Vreij heeft gelijk, de rechtse praatjes zijn aardig voor politieke doeleinden, maar hebben weinig met de realiteit te maken. Dat dringt echter onvoldoende door tot de publieke opinie.
De EU heeft het ook aan zichzelf te wijten dat deze rechtse praatjesmakers zoveel aandacht krijgen. Hier kunnen nog elitaire praatjesmakers als Thierry Baudet en Jort Kelder aan toegevoegd worden die het in een omkering van alle waarden opnemen voor de massa. Zoals Eton-boy Boris Johnson die met een zilveren lepel in de mond geboren is zich het liefst door het werkvolk liet toejuichen. Als hoogste graad van camp.
Er bestaan twee misverstanden over de EU die rechtgezet moeten worden. Namelijk dat het ondoelmatiger en stroperiger is dan andere overheidsinstellingen en een bureaucratisch monster zou zijn. Dat is de EU niet. Inclusief nationale ambtenaren die voor de EU werken heeft het 170.000 ambtenaren. Ze bedienen meer dan 508 miljoen inwoners en 28 lidstaten. Ter vergelijking, de gemeente Amsterdam telt 1,5 miljoen inwoners en heeft 13.770 ambtenaren. De EU is 28 maal slanker dan het ambtenarenapparaat van Amsterdam.
Daarnaast is het niet de bureaucratie van de EU die bepaalt wat de nationale staten moeten doen, maar is het andersom. De regeringsleiders bepalen de ruimte die de EU kan nemen. Als het fout gaat bij de bewaking van de buitengrenzen dan komt dat niet omdat de EU er een potje van gemaakt heeft, maar omdat de nationale staten ondanks herhaalde waarschuwingen en smeekbeden van de EU onvoldoende middelen aan de uitvoerende dienst Frontex beschikbaar hebben gesteld om de buitengrenzen te bewaken. De logica van de relatie van de EU en de natiestaat is dat vervolgens de EU de schuld krijgt. En omdat de publieke opinies per land functioneren schuiven de regeringsleiders de Zwarte Piet onterecht naar het abstracte Brussel door.
Wat te doen? De EU moet per land een publicitair agentschap opzetten dat actief deelneemt aan het publieke debat. Dat gaat dus verder dan monitoren alleen. Dat kost dan een paar honderd ambtenaren extra. Ze dienen de fabels van de politieke partijen en hun volgelingen die een loopje met de waarheid nemen door te prikken em te corrigeren. Maar ook de onzinverhalen van de nationale regeringsleiders die hun eigen onvermogen en gebrek aan inspanning zo graag afschuiven op de EU. Dat moet door het sec geven van feiten en context.
Het bestaan van de publicitaire agentschappen krijgt zo een preventief karakter. Het gaat er niet om dat ze het beter weten en zich verliezen in eindeloze discussies. Ze moeten zich liefst verre houden van de nationale politieke discussie. De EU wordt door alle economische tegenwind en de slechte voorlichting niet meer vanzelf geaccepteerd en dient zichzelf schrap te zetten tegen aanvallen die misleidend zijn omdat ze bewust de feiten verkeerd voorstellen. Met als doel de EU uiteen te laten vallen. Een democratie die zichzelf serieus neemt is weerbaar en moet zich daarom ferm en zelfbewust gedragen. Weerloosheid is voor de EU niet langer de optie.
Foto: Tweet van Hans de Vreij, 1 juli 2016.
Schrijft nooit aan kwaadwilligheid toe, wat verklaard kan worden door domheid. Aldus Napoleon Bonaparte: ‘N’attribuez jamais à la malveillance ce qui peut s’expliquer par la stupidité‘. De uitspraak lijkt gemaakt voor het kabinet Rutte-Asscher dat zegt terug te treden, maar de burgers wantrouwt en met steeds meer regels opzadelt, de burgerrechten inperkt en zich onderhand gedraagt als een bemoeial die zich met alle facetten van het leven wil bemoeien. Ik karakteriseerde dat in mei 2013 in een posting als intelligente domheid.
Da’s anders dan pure domheid waarvan de drager niet intelligent genoeg is om die te verbergen. Intelligente domheid is halfslachtigheid die de wereld in geholpen wordt vanwege het schijnbaar bestaan van een kantelpunt waarachter het verbloemen van de eigen domheid mogelijk wordt. Intelligente dommeriken laten zich die kans niet ontnemen. Bij intelligente domheid neemt het succesvol verhullen van de domheid de plaats in van het aanspreken van de domheid of de intelligentie. Naargelang de specifieke achtergrond. Positionering en marketing nemen het over in een continu proces dat nooit meer ergens voet op vaste bodem zet.
De crisissfeer die deze week in Den Haag hangt over de bed-bad-en-broodregeling en de uitgeprocedeerde asielzoekers heeft alles te maken met de intelligente domheid van de kabinetsleden. Bram van Ojik (Groen Links) denkt te weten hoe het zit: ‘Ik snap heus wel dat het ingewikkeld is, maar zo ingewikkeld kan het ook weer niet zijn om te zeggen: we gaan humanitaire hulp bieden.’ Maar is dat niet te simpel gedacht? Want het gaat de bewindslieden niet zozeer om het vinden van een oplossing voor een concreet beleidspunt, maar om het tijdens het zoeken ernaar verbloemen van eigen domheid. Extra gevaarlijk omdat door de crisissfeer juist de aandacht op de domheid gevestigd wordt doordat een oplossing uitblijft. Kabinetsleden van VVD en PvdA vliegen zonder vangnet door de lucht en kennen een noodgreep: de ander van kwaadwilligheid betichten.
Internetvrijheid. Is er een minder sexy onderwerp denkbaar dat weinigen aanspreekt? Evenals privacy. In de vijfde Kousbroeklezing meent Tommy Wieringa dat burgers zonder morren hun individuele vrijheid inleveren voor welvaart en veiligheid. Zodat er voor bedrijven en overheden geen beletsel bestaat om nog verder op te dringen. Ongenoemd laat Wieringa dat de ultieme consequentie de controlestaat is. Het 1984 van een mak gebeukte kudde burgers. Is er nog een ontsnappen mogelijk aan de almacht van bedrijven en overheden?
Wieringa: ‘Het is verleidelijk om de westerse geschiedenis voor te stellen als een lange, vaak gefrustreerde maar toch min of meer ononderbroken beweging in de richting van de grootst mogelijke individuele vrijheid, en het is beslist een opluchting dat we aan de onderdrukking van priesters en koningen ontkomen zijn, maar daarvoor in de plaats heeft zich de staat tot in de fijnste vertakkingen van ons bestaan genesteld. In de materiële wereld, waar je kinderen een paar dagen langer mee op vakantie wilt nemen of een schuurtje wilt bouwen, en in de digitale wereld, waar bijna al je bewegingen worden gevolgd en geïnterpreteerd.’
Bureaucratie disciplineert de burger die zich uitstrekt tot een opvoeding die handelen aanleert dat niet alleen in lijn is met de staat, maar zelfs met de zittende macht. Dat omvat de aanvaarding van politieke partijen, de concessies en eigendomsverhoudingen, een in 1815 ontstaan koningshuis dat zichzelf benoemde en op de troon plaatste en nu verafgood dient te worden, gevestigde religieuze organisaties die een streepje voor hebben en een politiek-culturele Leitkultur dat onderscheid oplegt tussen wat leidend en wat volgend is.
Het individu kan niet anders dan zorgen zo min mogelijk afhankelijk van staat en zittende macht te zijn. Meer zit er niet in. Financiële onafhankelijkheid, een kritische geest die tracht grijstinten in een duister landschap te blijven zien en vooral: benoemen of een onafhankelijke, licht-anarchistische houding die zich niet schaart achter vaandels, partijprogramma’s, leiders of het ergste van alles: bijzaken helpen staande te blijven onder de oprukkende controlestaat. Wat in Turkije sneller gaat dan in Nederland. Vrijheid, een snoezig onderwerp voor beschouwingen die in het reservaat van de weldenkende burgers de status quo mogen ondersteunen. Tommy Wieringa heeft er werkelijk behartenswaardige uitspraken over. Maar een lezing is geen realiteit.
Foto: Krijttekening op lei van Tacita Dean op Documenta (13) 2012 in voormalige kapel van een voormalig belastingkantoor in Kassel. Bergen gebaseerd op de omgeving van Kabul in Afghanistan. Eigen foto.
De samenbindende sleutelzin van de notitie ‘Met vertrouwen linksom!’ van verontruste PvdA-ers luidt: ‘Echter, als wij blijven hangen in het naar rechts opgeschoven politieke centrum, zullen de extreem-rechtse, conservatief-nationalistische en xenofobe bewegingen zoals PVV, Front National, de Liga Nord, De Gouden Dageraad en vele anderen aan de macht komen.’ Dat wordt uitgewerkt in het laatste van de aandachtspunten ‘Vijf over Links’: ‘Het assertief uitdragen en verdedigen van onze Europese waarden uit de Verlichting’:
‘Wij pleiten ook voor meer aandacht voor het uitdragen van en de verdediging van onze Europese waarden die zijn oorsprong vinden in de Verlichting, zoals tolerantie, pluriformiteit, vrijheid, democratie, mensen- en burgerrechten, non-discriminatie, rechtstaat en scheiding van kerk en staat. Ze worden aan onze buitengrenzen openlijk aangevallen door jihadisten en autoritair- islamitische regeringen als ook door de conservatief-nationalistische autoritaire regimes in Rusland en China. De soft-power van Europa moet geloofwaardiger worden met een Europees geïntegreerd buitenlands beleid, een humaner en effectiever asielbeleid, meer hulp aan vluchtelingen en meer en effectievere ontwikkelingssamenwerking, en worden versterkt met hard-power van een moderne, effectieve Europese defensie.’
In drie zinnen wordt een helder perspectief voor de Nederlandse- en Europese buitenlandpolitiek geschetst die erop neerkomt dat om de EU te redden de EU moet veranderen door terug te gaan naar de eigen waarden. Dit is ook richtinggevend voor de binnenlandse politiek. Hier valt weinig op af te dingen, hoewel het de vraag is of de beschikbare middelen deze principes kunnen dragen. Maar de richting tussen aantasting van waarden door externe (Rusland) en interne krachten (‘neoliberalisme’) is een geloofwaardige en realistische koers.
Deze principiële stellingname stelt de vergezichten over een linkse meerderheid in de schaduw die klinken als een uitgevonden traditie die nooit was en zelfbedrog is als gevolg van groepsdynamiek. Het schetst het tekort van de PvdA dat romantisch blijft terug-verlangen naar een linkse meerderheid die Nederland nooit gekend heeft. Als de PvdA van dat denken en die retoriek afstand kan doen en beseft dat het beter een sterke linkse eigenheid en standvastigheid kan combineren met een soepele en niet rigide toenadering tot partijen in het politiek midden (D66, CDA) dan kan de PvdA weer relevant worden en in zichzelf gaan geloven. Uitgevonden traditie en symboliek met rozen zit de PvdA in de weg. Dat moet slijten om de PvdA bij de tijd te brengen.
PvdA-denker René Cuperus zag Nederland voor drie vuurproeven staan: de uitweg uit de financiële crisis, het antwoord op het politieke onbehagen, en herstel en rehabilitatie van het publieke ethos van overheid en publieke sector. Het accent op de Europese waarden verbindt in de notitie deze drie vuurproeven en voorziet ze van een positief stempel. Weg van het verwijt van jaloezie. Bovenop de alarmtoestand die alle sociaal-democratische partijen treft en niet typisch PvdA is. Nu de praktijk nog. In de PvdA wordt goed nagedacht, maar verkeerd gekozen. Leiders zijn te pragmatisch (Kok), te weinig tactisch (Bos), te weinig operationeel (Cohen), te weinig strategisch (Samsom) of te wendbaar (Asscher). Welke leider past bij het nieuwe profiel?
Foto: Anya Gallaccio ‘The Beautiful Life and Death of 10,000 Roses’.
In Rusland wordt een moeder van zeven kinderen van hoogverraad beschuldigd. Dat kan haar 20 jaar gevangenisstraf kosten. Ze wordt sinds 21 januari in detentie gehouden. Svetlana Davydova belde in april 2014 de Oekraïense ambassade in Moskou om troepenbewegingen van het Russische leger door te geven. Ze meent dat het openbare informatie was en geen gevaar voor de nationale veiligheid. Davydova zegt uit zorg voor escalatie van het conflict in Oost-Oekraïne te hebben gehandeld. Ze is tegen die oorlog. Ondanks bewijzen van het tegendeel is het officiële standpunt van het Kremlin dat het Russische leger niet in Oekraïne opereert. Zodat het absurd is dat Svetlana Davydova iets zou hebben verraden dat officieel wordt ontkend.
De irrationaliteit die deze moeder treft lijkt ontleend aan het werk van Franz Kafka. Het individu wordt vermalen door hogere machten –bureaucratie– die achter de schermen opereren zonder dat er een logica is. Weliswaar lijkt het zich af te spelen in een realistische setting, maar wie beter kijkt ziet dat het plaatsvindt in een nachtmerrieachtige, onheilspellende omgeving waar geen rationaliteit bestaat. En de mens lijdt. Recht wordt onbegrijpelijk zoals in de verfilming The Trial (1962) door Orson Welles van Kafka’s Der Process:
Kyiv Post bericht dat Oekraïners gefrustreerd raken omdat ze zien dat er geen recht wordt gedaan. Een grote schoonmaak en vooruitgang ontbreken. Niemand is nog veroordeeld of ‘geplukt’. Ondanks voorbeelden van omkoping en corruptie. De aanklager heeft zaken gesloten zonder iemand te veroordelen. De regering lijkt geen grip te krijgen op de oude macht die nog overal in de bureaucratie aan de touwtjes trekt. Om geloofwaardig te worden dient de fysieke bedreiging en intimidatie van politieke tegenstanders te stoppen. Dat past geen democratie die zich meent op Europa te oriënteren. De rechterlijke macht moet snel hervormd worden om de dieven en boeven hun gerechte straf te geven. Oekraïne wacht vele uitdagingen. President Porosjenko heeft afgelopen week de strijd tegen de corruptie de eerste prioriteit genoemd. Nu de aanpak nog.
U weet wel, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) waar klokkenluider Arthur Gotlieb zelfmoord pleegde. NRC had een indrukwekkende reeks artikelen over deze toezichthouder op de Nederlandse zorgmarkt, zowel op zorgaanbieders als verzekeraars. Lees hier het dossier. Conclusie is dat er wanorde heerst bij de NZa. Dat uitte zich in een onverantwoorde automatiseringspraktijk. De vertrouwelijkheid van patiënten, personeel en ziekenhuizen werd op grote schaal geschonden door de NZa. Daarnaast zouden sommige ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid niet onafhankelijk zijn vanwege hun banden met de farmaceutische industrie. Het is de oude klacht, toezicht op de toezichthouder ontbreekt zodat de vraag is wat het toezicht waard is. Dat alles aangescherpt door autoritaire leiding en een sfeer van verzakelijking die opbouwende kritiek uitsluit.
Tegen die achtergrond van een defensieve zorgsector die op de kleintjes let maar de hoofdlijn uit het oog verliest moet de oproep door de VvAA begrepen worden om de petitie te tekenen die aan de Tweede Kamer wordt aangeboden. Op donderdag 5 juni bespreekt de Tweede Kamer het besluit om artikel 13 uit de Zorgverzekeringswet te schrappen: ‘Het afschaffen van het recht van burgers om zelf een zorgverlener te kiezen‘. Doel is ‘effectievere en doelmatigere zorg’ door ‘een betere organisatie‘ en het ‘voorkomen van verspilling’, zoals PvdA-kamerlid Lea Bouwmeester het omschrijft. Het fundamentele recht van burgers om bij een zogenaamde natura polis hun zorgverlener te kunnen kiezen gooien VVD en PvdA de prullenbak in.
De verzakelijking die inzet op lagere kosten gaat gepaard met neveneffecten. Het legt een hoop bureaucratie op het bordje van de zorgverlener over onder meer de polis-check zoals Edwin Brugman opmerkt. Het is nog onduidelijk of de vrije keuze voor alle zorgverleners wordt afgeschaft. Waarschijnlijk blijft de vrije keuze voor een huisarts bestaan. Als onderdeel van onderhandelingen met de constructieve oppositiepartijen CU en SGP.
Het streven om de kosten in de zorg in de hand te houden is een prima voornemen. Onbegrijpelijk is echter dat dit ten koste moet gaan van de vrije artsenkeuze. Zoals tandarts, psycholoog, medisch specialist of behandelcentrum. Daarnaast kan gezien de wanorde bij de NZa de claim van deze toezichthouder dat de vrije artsenkeuze voor verzekerden een financieel voordeel van € 100,- per jaar oplevert niet zonder meer geloofd worden. De NZa onderbouwt dit volgens de VvAA niet. Er zijn dus diverse bezwaren tegen het afschaffen van de vrije artsenkeuze. Het is vooral merkwaardig dat niet de professionals uit de gezondheidszorg maar de zorgverzekeraars voor Nederlandse burgers voortaan gaan bepalen door wie en waar zij behandeld worden.
Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Red de vrije artsenkeuze’. Tekenen kan hier. Zie voor verder actienieuws de Facebook-pagina Red de patiënt.
George Knight 