Wat te verwachten van hoorzittingen van de 6 januari commissie die op 9 juni 2022 beginnen?

Donderdag 9 juni 2022 om 20.00 uur EST (02.00 Nederlandse tijd vrijdagochtend) begint de reeks hoorzittingen van de Select January 6th Committee van het Huis. Ze worden door de belangrijkste nationale omroepen integraal uitgezonden, behalve Fox News.

De speculaties zijn niet van de lucht van wat de in totaal zes hoorzittingen teweeg gaan brengen in de VS. Dat varieert van de inschatting dat er niks verandert tot een omslag van de publieke opinie die de poging van Trump veroordeelt om de verkiezingen van november 2020 te stelen. Dat laatste zal de patstelling doorbreken van een welles-nietes debat over de bestorming van het Capitool en de pogingen van oud-president Trump om de verkiezingen te stelen.

De fanatieke pro-Trump aanhang die ongeveer de heft van de Republikeinse partij uitmaakt zal naar verwachting door de hoorzittingen niet van mening veranderen, als ze al kennis van neemt, maar dat kan anders zijn bij gematigde Republikeinen en Onafhankelijken die zich mogelijk zullen laten overtuigen door de bewijsvoering.

Belangrijk is om te bedenken dat een meerderheid van Amerikanen het verhaal over opstand en samenzwering tegen de Republiek voor het eerst in een samenhangend geheel zal horen.

Dat aantal van zes hoorzittingen is bekritiseerd omdat het te laag zou zijn. Bijvoorbeeld in vergelijking met de Watergate-hoorzittingen in 1973 die 51 dagen duurden en gedurende 237 uur getuigen toonden. Maar zo’n 50 jaar later zijn zowel het media- en politieke landschap en de Amerikaanse samenleving ingrijpend veranderd als de mogelijkheid om op slimme en smeuïge wijze met gebruikmaking van technische middelen een verhaal te vertellen dat ook cynici overtuigt.

Het is sinds 2016 al vaak gezegd wat in 1974 president Richard Nixon tot aftreden dwong. Dat waren niet direct de hoorzittingen, maar de mededeling van de conservatieve senator Barry Goldwater en enkele Republikeinse collega’s dat de Republikeinen Nixon niet zouden steunen. De volgende dag kondigde Nixon zijn ontslag aan. Dit wordt vooral gememoreerd omdat het nu anders is.

Bijna 50 jaar later is de sfeer in de Republikeinse partij minder rechtsstatelijk dan in 1974. De afstand tot de Democratische partij is gegroeid. Oud-president Trump houdt tot nu toe de Republikeinse partij in gijzeling, hoewel die greep allengs minder wordt. Dat valt af te lezen aan het feit dat steeds meer kandidaten die Trump aanbeveelt hun verkiezingen verliezen. Maar nu nog voegt de meerderheid van Republikeinse congresleden zich uit angst naar de luimen van Trump.

Dat is een betovering die ook de Democraten gijzelt. Want zij hebben in de radicale Trump de beste garantie om bij de tussentijdse verkiezingen van november 2022 hun meerderheid in Senaat of Huis te behouden. Zolang die betovering niet verbroken wordt hebben hoorzittingen weinig invloed op de parallelle wereld waarin de meerderheid van de Republikeinse partij leeft.

De paradox is dat voor de korte termijn de Democraten electoraal gebaat zijn bij een wild om zich heen slaande revanchistische Trump. Neemt hij het in een bizarre omkering van waarden niet op voor de Democratische gouverneurskandidaat in Georgia Stacey Abrams en tegen zijn partijgenoot Brian Kemp omdat deze Trumps ‘Big Lie’ niet steunt? Het is van belang voor de Democraten dat in 2022 Trump als verstorende factor van betekenis blijft en zijn partij hem niet definitief op een zijspoor zet.

Voor de lange termijn blijven Trump en zijn aanhangers een bom onder de Amerikaanse democratie die ontmanteld moet worden. Overigens door actie van het ministerie van Justitie (DoJ) en minister Merrick Garland die afgelopen jaar kritiek kreeg voor vermeend gebrek aan actie om de organisatoren van de bestorming van het Capitool aan te klagen. Maar dat is sinds kort veranderd. Ook Trump lijkt zich voor de rechter te moeten gaan verantwoorden.

Wat het publiek voorgeschoteld krijgt is de sandwich van hoorzittingen in het Huis en het DoJ dat daarin lijkt te volgen, maar bij nader inzien dat allang onderbouwd heeft in een samenhangend verhaal over opstand en poging tot omverwerping van de democratie.

Advertentie

Meidas Touch zegt ‘Trump Cult Kills’ en roept mensen op om te gaan stemmen. Hoe realistisch is dat?

De video van het progressieve PAC (political action committee dat privé geld inzamelt om verkiezingen of wetgeving te beïnvloeden) Meidas Touch is onweerlegbaar waar, maar toch klopt het niet.

De Republikeinse partij onder Trump is een onmiskenbaar een cult omdat het alle kenmerken ervan vertoont, zoals godsdienstwetenschapper Reza Aslan al in 2017 in de LA Times beweerde. In een commentaar van april 2018 verwees ik daarnaar. Vooral sinds Trumps verkiezingsnederlaag in november 2020 is de Republikeinse partij geradicaliseerd en verschanst het zich in apartheid, leugens, misleiding en obstructie van de politiek. De waarheid is het slachtoffer. Met deze tactiek van de verschroeide aarde beschadigt het overigens niet alleen het beoogde doelwit, namelijk de Democraten en president Joe Biden, maar ook de VS, de gevestigde religie en de politieke wil tot samenwerking en verbinding.

De video klopt in het opsommen van de feiten, maar niet in het middel om daar een eind aan te maken: ‘We must vote them out!‘. Als er in de Senaat niet tijdig een brede, veelomvattende stemrecht of Voting Rights wet wordt aangenomen, dan is dat een loze oproep. Het geheel of gedeeltelijk afschaffen van de zogenaamde filibuster zodat in de praktijk geen 60, maar 50 stemmen nodig zijn voor een meerderheid is een eerste voorwaarde om de obstructie van de Republikeinen passend te beantwoorden.

De oproep gaat voorbij aan wat er op dit moment gebeurt in de staten waar de Republikeinen de bestuurlijke macht hebben. Ze hebben het in een kleine meerderheid van de staten voor het zeggen. Het stemrecht wordt niet alleen in staten als Texas zo aangepast dat in de toekomst zwarte en gekleurde minderheden ontmoedigd worden om te gaan stemmen door het opwerpen van praktische belemmeringen. Wat veel belangrijker is, nu maken de Republikeinse bestuurders nieuwe kieswetten die hun de bestuurlijk-administratieve middelen in handen geeft om los van de werkelijke uitkomst van verkiezingen een winnaar aan te wijzen. Het is zoals Stalin zei: ‘Het gaat er niet om hoe de mensen stemmen, maar wie de stemmen telt’.

‘Stem ze weg’, is daarom een onderschatting van de politieke situatie op staatsniveau van dit moment. Het enige wat helpt is het voor dit specifieke doel buiten werking zetten van de filibuster om in de Senaat de For the People Act aan een meerderheid te helpen. Dan kunnen op federaal niveau de recente Republikeinse aanpassingen teruggedraaid worden, inclusief het mandaat voor Republikeinse bestuurders om de uitslag van verkiezingen te overrulen.

Daarmee zijn nog lang niet alle onregelmatigheden in de kieswet verdwenen zodat de bevolking niet correct vertegenwoordigd is in de uitslagen van verkiezingen. Ook als ze wel gaan stemmen. Het is onverklaarbaar dat dunbevolkte gebieden even zwaar tellen als dichtbevolkte gebieden waar Democraten in de meerderheid zijn. Evenmin is het logisch dat gebieden als Washington DC en Puerto Rico niet vertegenwoordigd zijn in de Senaat, terwijl dat laatste unincorporated territory meer dan vijfmaal zoveel inwoners heeft dan de Republikeinse staat Wyoming. Een 18de eeuwse anomalie is het Kiescollege (Electoral College) waardoor swingstates een relatief groot gewicht hebben en de campagnes daar geconcentreerd worden. Het hertekenen van kiesdistricten (gerrymandering) bevoordeelt de Republikeinen in het Huis en is een tendens die alleen maar sterker wordt. Het geeft hun een voordeel van tientallen zetels dat het verschil kan uitmaken tussen winst en verlies. Met als gevolg dat Republikeinen driekwart van de zetels in een staat binnenslepen waar ze nog geen 60% van de stemmen behalen.

Ook als de For the People Act wordt aangenomen is het nog maar de vraag of bij de tussentijdse verkiezingen van 8 november 2022 de Democraten hun kleine meerderheden in Huis en Senaat behouden. Zeker wat het Huis betreft is de verwachting dat de Democraten daar hun meerderheid gaan verliezen. Waardoor de rode loper voor obstructie van de Republikeinen wordt uitgerold en de regering Biden in haar laatste twee jaar machteloos wordt gemaakt.

Het ligt aan twee aspecten of het de komende jaren ook zo zal gaan. Het eerste is de vraag of er een volledige oorlog binnen de Republikeinse partij uitbreekt waarbij de Trumpianen tegenover degenen komen te staan die Trumps macht willen breken. Onduidelijk is of Trump meedoet aan de verkiezingen van 2024. Opvallend was afgelopen week dat Trump in een bijeenkomst in Georgia de Democrate Stacey Abrams als kandidaat-gouverneur verkoos boven de Republikeinse gouverneur Brian Kemp die volgens Trump hem onvoldoende had gesteund in de Big Lie. Het andere aspect is het succes van de regering Biden en de volharding en het succes om op te treden tegen de obstructie van de Republikeinen in. Tot nu toe lijkt de regering Biden in deze strijd aan de verliezende hand. Het treedt niet hard op tegen de Trumpianen die op 6 januari 2021 de Amerikaanse democratie omver wilden werpen.

Het gaat er niet om of de mensen gaan stemmen en door progressieve lobbyisten gemotiveerd worden om dat te gaan doen, maar dat op federaal niveau wordt gegarandeerd dat de voorwaarden om te stemmen eerlijk en transparant zijn en de stemmen geteld worden zoals het bedoeld is. Dan nog is het de vraag of de onregelmatigheden in het kiessysteem (vertegenwoordiging in de Senaat, Electoral College, gerrymandering) onderhand niet zo groot zijn geworden dat er nog wel van eerlijke verkiezingen gesproken kan worden. Een fundamentele hervorming is nodig, maar kan niet van de grond komen omdat het samengaat met Republikeins machtsverlies. Deze partij weet dat het verkiezingen alleen nog kan winnen door obstructie en zich te beroepen op oude rechten uit een ver verleden. Die patstelling is geen gelijk spel, maar verlies voor de Amerikaanse democratie.

Gouverneur Kemp tekent wet in Georgia. Republikeinse partij slaat doodlopende weg in van kiezersonderdrukking en racisme

De Republikeinse gouverneur Brian Kemp van de staat Georgia tekende gisteren een wet die twee componenten heeft. Het beperkt vooral Democratische en jongere kiezers om te stemmen en het geeft Republikeinse bestuurders de mogelijkheid om voor hen ongewenste resultaten te overrulen. De wet die kiezers onderdrukt en de Amerikaanse democratie inperkt maakt mogelijk wat de vorige president Trump probeerde, namelijk het stelen van verkiezingen. Maar dat lukte hem uiteindelijk niet. Als deze wet van kracht was geweest, dan was het Trump in Georgia echter wel gelukt.

Gouverneur Kemp kon in 2018 trouwens uitsluitend nipt winnen van de Democratische kandidate Stacey Abrams omdat hij in 2017 560.000 kiezers had uitgesloten om deel te nemen aan de verkiezingen. Dat wordt alom als ongrondwettelijk gezien, maar Kemp kwam er mee weg.

De logica van de Republikeinen is dat ze weten dat ze op een eerlijke manier geen landelijke verkiezingen kunnen winnen. Dat geven ze zelfs publiekelijk toe. De demografische ontwikkelingen wijzen namelijk de andere kant op. Democratische en Onafhankelijke keizers zijn ruim in de meerderheid. Samen met manipulaties als gerrymandering, het hertekenen van de grenzen van kiesdistricten, het oneerlijke Electoral College dat het platteland overwaardeert en Democratische territoria als DC en Puerto Rico geen plek in de Senaat geeft dient de onderdrukking van de Democratische kiezer en de mogelijkheid om op bestuurlijk niveau verkiezingsresultaten te overrulen enkel en alleen om aan de macht vast te houden die de Republikeinen welbeschouwd niet toekomt.

Daarbovenop komt de Big Lie van Trump en zijn medestanders dat de Democraten de verkiezingen gestolen zouden hebben. Maar het omgekeerde is waar. Het zijn juist de Republikeinen die de laatste verkiezingen probeerden te stelen. Dat dat mislukte was een dubbeltje op zijn kant. Veel is nog onduidelijk. Er lopen nog talloze onderzoeken naar wat er gebeurd is tussen november 2020 en 20 januari 2021 toen Biden werd geïnaugureerd. De bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 was militair georganiseerd en de extreem-rechtse milities stonden in direct contact met medestanders van Trump, zoals Roger Stone.

Wat in Georgia gebeurt staat niet op zichzelf. In allerlei staten waar de Republikeinen het bestuurlijk voor het zeggen hebben ontspruiten nu dit soort initiatieven van kiezersonderdrukking. Dat is geen toeval en past in een patroon. De vroegere president Trump heeft nog steeds veel macht in de Republikeinse partij, zet lokale bestuurders onder druk en meet zijn steun die hij geeft af aan hun loyaliteit voor hem. Daar passen dit soort initiatieven bij. De Trumpiaanse Republikeinen hebben blijkbaar de hoop opgegeven dat ze op eigen kracht met een programma op een eerlijke manier voldoende kiezers kunnen trekken om landelijke verkiezingen te winnen. In 2020 kreeg Joe Biden meer dan 7 miljoen meer stemmen dan Donald Trump.

Men kan binnen de logica van deze Trumpiaanse Republikeinen zich alleen maar afvragen wat ze hiermee denken te kunnen bereiken. Doen ze dit uitsluitend uit angst voor Trump zonder dat ze geloven dat dit gaat werken? De publieke opinie keert zich tegen dit soort vormen van kiezersonderdrukking. Alom wordt opgemerkt dat dit ingaat tegen het idee van de Amerikaanse democratie. Het is opvallend dat de vormgeving van de wet in Georgia tegen de Republikeinen inwerkt. Veel aandacht is er voor het verbod om iemand die in de rij staat om te stemmen water te geven. Dat kan erin gezet zijn als afleiding om de meer structurele maatregelen van manipulatie op bestuurlijk niveau te verhullen, maar schaadt de Republikeinen tegelijk enorm in de beeldvorming.

Er zijn vier effecten die negatief uit kunnen pakken voor Trump en zijn kornuiten. De positie van de twee conservatieve Democratische senatoren Joe Manchin en Kyrsten Sinema die zich verzetten tegen het afschaffen van de filibuster waarmee Republikeinen wetgeving kunnen blokkeren verzwakt hiermee. Want ze kunnen de kiezersonderdrukking die de Republikeinen in allerlei staten willen uitbreiden binnen hun eigen caucus niet verdedigen. Daarmee neemt de kans toe dat de filibuster hervormd of zelfs volledig afgeschaft wordt. Dat geeft de Democraten in de Senaat de mogelijkheid om wetgeving op landelijk niveau in te voeren. Op 3 maart 2021 werd in het Huis als de ‘For the People Act of 2021’ aangenomen. Die wacht nu op behandeling in de Senaat. President Biden heeft aangegeven dat hij prioriteit geeft aan deze voting rights wetten. Er is ook nog de John Lewis Voting Rights Advancement Act die beoogt om wetsteksten die resulteren in de discriminatie van kiezers uit deze wetten te halen.

Een tweede effect van de publieke pogingen van kiezersonderdrukking en racisme van de Republikeinen is dat het de kiezers die het betreft alleen maar meer gemotiveerd worden om te gaan stemmen. De bestuurlijke manipulatie die in deze wetten zit wordt daar echter niet mee tegengegaan. In de VS hebben staten betrekkelijk veel bestuurlijk-juridische autonomie.

Het derde effect is dat er een beweging van onderop per staat op gang komt die het bedrijfsleven onder druk zet en oproept om afstand te nemen van Trump en dit soort wetten om kiezers te onderdrukken. Een gevolg kan zijn dat ze publiekelijk afstand nemen van Trump en zijn medestanders en de geldkraan dichtdraaien om deze Republikeinen nog langer te steunen.

Het vierde effect kan zijn dat het Republikeinen die hiertegen zijn een steun in de rug geeft om uit de Republikeinse partij te stappen en een derde partij op te richten. Want deze brede beweging van kiezersonderdrukking door Republikeinen op staatsniveau maakt duidelijk dat er voor gematigde of traditioneel-conservatieve Republikeinen voor de komende jaren geen toekomst binnen de Republikeinse partij is. Ze kunnen zichzelf nu niet meer voorhouden dat het tijdperk Trump voorbij is en hun partij snel gerepareerd kan worden.

De wet die gouverneur Kemp in Georgia ondertekende is de aangekondigde dood van de Republikeinse partij. Deze tactiek van de verschroeide aarde is defensief en kan tijdelijk werken, maar is op termijn onhoudbaar. Het zet door zelfbeschadiging de Republikeinen publiekelijk in de hoek van de anti-democraten die zonder compassie en respect voor de Amerikaanse grondwet uiteindelijk duidelijk maakt dat ze geen geloof in eigen kracht hebben. Daarnaast roept het tegenkrachten op bij de meerderheid van de bevolking en de Democraten die met president Biden die met zijn kennis van en netwerk in de Senaat als geen ander kent weet hoe hij dit in zijn voordeel kan ombuigen.

Pleidooi voor oprichting van het ‘United Nations International Committee on the Weighted Election Process’

Zou aan de hand van data en gewogen omstandigheden een wiskundig instrument kunnen worden ontwikkeld om onregelmatigheden in de uitslag van verkiezingen of referenda te corrigeren, bij te stellen en tot een nieuwe uitslag te laten leiden? De zin om een uitslag van een controversieel electoraal proces tegen het licht te houden is tweeledig. Het ondermijnt de geloofwaardigheid van sjoemelende staten die nu weg komen met hun schijn van democratie. Die beeldvorming kan worden doorgeprikt. Dit kan een preventieve werking hebben omdat sjoemelende staten uit vrees voor de slechte beeldvorming hun electorale proces eerlijker inrichten. Het omgekeerde kan ook het geval zijn, namelijk dat gewaarschuwde landen nog gewiekster worden om de publieke opinie te misleiden. Maar een goed instrument neemt ook dat in de weging mee.

Er zijn globaal opererende NGO’s die de democratie willen bevorderen. Zoals de Open Society Foundations van George Soros. Die stichting formuleert in de beleidsnota ‘Towards Elections with Integrity’ uit 2018 zes hervormingsaspecten die van toepassing zouden moeten zijn op het houden van verkiezingen en referenda. Dat loopt van monitoren van het politieke proces tot de voorwaarden waaronder waarnemingsmissies opereren. Opvallend genoeg stopt het bij de verkiezingsuitslag. Dat moet anders kunnen. De omstandigheden waaronder verkiezingen worden gehouden kunnen als invoer voor de weging van het electorale proces dienen.

Aan deze zes aspecten zou een zevende toegevoegd kunnen worden: aanpassing en herberekening van de uitslag. De opzet is om het democratiseringsproces hiermee tanden te geven en vooruit te helpen. Want bestaande aanbevelingen over de begeleiding van het electorale proces zijn weliswaar zinvol, maar ook tamelijk vrijblijvend en braaf als ze geen vervolg krijgen. Ze jagen degenen die een loopje nemen met het electorale proces weinig schrik aan. Daarom moet er een instrument ontwikkeld worden dat dat wel doet.

Voorwaarde is dat zo’n instrument wordt ontwikkeld door en ondergebracht bij een globale, onpartijdige organisatie. Zo is de Open Society Foundations geen optie omdat die in het spervuur van de cultuurstrijd is terechtgekomen en door een deel van de publieke opinie ter discussie wordt gesteld als partijdig. Dat leidt af van het doel. Logisch en wenselijk zou zijn dat het instrument wordt ondergebracht bij een onafhankelijke, nog op te richten VN-organisatie die toezicht houdt op het electorale proces. Noem het UNICWEP: United Nations International Committee on the Weighted Election Process. De grootste uitdaging zal zijn om het niet te beperken tot de westerse democratieën in een idee dat democratie en universele rechten uitsluitend gelden voor westerse landen, maar voor alle landen wereldwijd, inclusief falende staten of autoritaire regimes.

Twee voorbeelden maken duidelijk hoe zo’n instrument kan werken. In Polen won volgens de officiële cijfers gisteren de zittende president Andrzej Duda (PiS) in de tweede ronde de presidentsverkiezingen met 51,2% van uitdager Rafał Trzaskowski van het Burgerplatform met 48,8% van de stemmen. Vraag is of er voldoende onregelmatigheden zijn om deze uitslag aan te passen en opnieuw te berekenen. Dat lijkt inderdaad het geval. De Special Election Assessment Mission (SEAM) van de OVSE die deze verkiezingen heeft gemonitord was kritisch over de toegang van de oppositie tot de publieke media die onder controle van de regerende partij staan. De publieke omroep werd zo tot een campagnetool voor de zittende president. Het eindverslag van de SEAM over Polen verschijnt naar verwachting over twee maanden. Welnu, stel dat een instrument dat aan de hand van een procedurelijst de ernst van de onregelmatigheid weegt als een afwijking in de uitslag van 2%, dan zou uitdager Trzaskowski hebben gewonnen met 50,8%. Feitelijk zou het aan de uitslag niks veranderen, maar in de beeldvorming zou door deze herberekening  een smet aan Duda’s verkiezing kleven.

Een ander voorbeeld is de gouverneursverkiezing van 2018 in de Amerikaanse staat Georgia. Volgens de officiële cijfers won de Republikein Brian Kemp de verkiezing met 50,2% van de Democratische kandidaat Stacey Abrams met 49,8%. Na 10 dagen erkende Abrams vanwege de wet dat Kemp gouverneur werd, maar ze erkende niet (‘concede’) dat ze een nederlaag had geleden vanwege de talloze onregelmatigheden die volgens haar in haar nadeel waren. Zoals kiezersonderdrukking en ontbrekende toegang tot de stembus. Onder meer in de counties Fulton en DeKalb werd een deel van Abrams achterban het stemmen onmogelijk gemaakt. Stel dat een instrument de ernst en moedwilligheid door het Republikeinse staatsbestuur van de onregelmatigheid weegt als een afwijking in de uitslag van 1%, dan zou Abrams hebben gewonnen. Dit is een actueel voorbeeld omdat in de aanstaande presidentsverkiezingen van 3 november 2020 hetzelfde soort rechteloosheid en ontmoediging van Democratische kiezers door Republikeinse lokale besturen op grote schaal wordt verwacht.

Er is nog geen organisatie als de UNICWEP en evenmin een wiskundig instrument dat het electorale proces weegt en grove onregelmatigheden ervan corrigeert en herberekent. Het is een gevoelig onderwerp omdat staten graag de schijn van democratie ophouden, zelfs als van ver duidelijk is dat het niet meer dan een façade is. Staten laten niet graag in de keuken kijken. Denk aan Turkije, de Russische Federatie, Hongarije, Polen, de Filipijnen, Egypte of de VS. Staten als Noord-Korea of China lijken zelfs al te ver gevorderd in de misleiding en onderdrukking van de eigen bevolking om vanuit een idee van burgerparticipatie nog naar het pad richting een regelmatig electoraal proces geleid te kunnen worden. Voor staten die nog voor rede vatbaar zijn zou de stok achter de deur van de UNICWEP het verschil kunnen maken. Wie pakt de uitdaging op?

Foto 1: ‘Een TV-ploeg verscheen voor het stembureau in de woonwijk Paderewski in Katowice. De cameraman had een sticker “Duda 2020” op de camera. De politie kwam tussenbeide’ In: Wyborcza.pl, 12 juli 2020.

Foto 2: De uitslagen van de eerste naoorlogse verkiezingen worden groot getoond op de gevel van de Beurs van Berlage aan het Damrak. 16 mei 1946. Credits: ANP Photo.