BTW-verhoging van 15% voor galeries, theaters en boekwinkels?

Spin van de regeringspartijen VVD en PvdA is in volle gang over de effecten van nieuwe belastingplannen. Er komt een herziening van het belastingstelsel aan. En als het woord hervorming klinkt, dan is attentie gewenst omdat dit woord besmet is vanwege misbruik. Media roepen het galmend na: 5 miljard lastenverlichting. Uit uitgelekte plannen blijkt dat er ook een BTW-verhoging van het lage tarief aankomt, van 6 naar 21%. Hoewel wordt gezegd dat het de politieke keuze van de oppositiepartijen is om dat door te voeren. Ze zijn onmisbaar om de voostellen door de Eerste Kamer te krijgen. Daar hebben de coalitiepartijen slechts 21 van de 75 zetels.

Die BTW-verhoging met 15% betreft de kappers en de fietsenmakers, maar ook de boekverkopers en de kunstgaleries. Het gaat om dat laatste. Om de kunst. Als deze plannen met medewerking van D66, CU, SGP, CDA of GL doorgaan dan wordt vier jaar na Halbe Zijlstra opnieuw de cultuur geschoffeerd. En wordt de bedrijfsvoering van de boekhandel en het galeriewezen die het erg slecht gaat verder bemoeilijkt. Van de belastingplannen van de Griekse regering die onder heel wat lastigere omstandigheden opereert dan de Nederlandse regering kan men zeggen dat die onrealistisch is, maar de regering-Tsipras houdt wel voet bij stuk om medicijnen, boeken en theaters in het lage BTW-tarief van 6 of 6,5 % te houden.

Kom daar eens om in Nederland. Met een kabinet dat niet eens beseft dat kunst en kunsthandel beschermd moeten worden. Wellicht komt er na een lobby van culturele ondernemers, kunstenaars en kunstliefhebbers en een eenzame politicus die nog een restje heilig vuur voor de kunst heeft branden een actie tot reparatie op gang om de theaterkaartjes, de boeken en de schilderijen  in een laag BTW-tarief te houden. Maar dat de regering dit van plan is geeft aan dat de geest van Zijlstra nog steeds in het kabinet van VVD en PvdA regeert.

Foto: Schermafbeelding van ‘Kunst, verzamelvoorwerpen en antiek’ van de Belastingdienst.

Cartoontekenen bij Donner afgelast. Bij voorbaat regeert de vrees

Boekhandel Donner in Rotterdam verdedigt de vrijheid van meningsuiting door een cursus cartoontekenen over de vrijheid van meningsuiting af te gelasten. Nieuwerwetse logica die directeur Leo van de Wetering in het AD verklaart: ‘Maar na de aanslag in Kopenhagen, die ook werd gepleegd in een openbare ruimte, moesten we ons de vraag stellen: willen we beveiligen? Dat laatste willen we pertinent niet. Je doet het óf wel en dan zonder beveiliging, met alle risico’s van dien, of helemaal niet.’ Wat je dualistisch denken noemt.

Van de Wetering stelt vragen waarop hij een verkeerd antwoord geeft. Zo’n directeur van een boekhandel die de weg kwijt is past stilte. Gewijde stilte. In aanloop naar de sluiting van weer één van die boekhandels die ooit een bastion van culturele vrijheid en sociale status in een van onze binnensteden was. Cursussen kunnen voortaan via internet gegeven worden. Donner zal gedacht hebben als de consument met de hand op de knip, de internetwinkels en de stagnerende binnensteden niet al definitief de poten onder onze stoel wegzagen, dan doen we het zelf wel. Van de Wetering zet eigenhandig de hand aan de zaag. En zaagt.

Waar Donner de dreiging op baseert is onduidelijk. Waren er bedreigingen binnengekomen, hebben politie en veiligheidsdiensten gewaarschuwd voor een aanslag? Da’s mogelijk, omdat in de aankondiging stond dat het extremisme te lijf zou worden gegaan met ‘HB-potlood, puntenslijper en papier’ . Da’s tamelijk extreem allemaal. Daarom wordt een spoedcursus cartoontekenen over de vrijheid van meningsuiting afgelast. Omdat de vrijheid van meningsuiting het risico niet waard is. In Rotterdam winnen de extremisten zonder dat ze in actie hoeven te komen. Donner is een voorbeeld van zelfterrorisme. Het spaart beveiligers en politie-inzet.

Het is een cliché, maar van toepassing op deze situatie: ‘De democratie is niet een staatsvorm voor bange mensen …’, aldus de liberale minister van Justitie Carel Polak in 1968 in de Tweede Kamer. Hij vervolgde: ‘… niet voor mensen die voor elke politieke beweging of elke politieke verandering angstig zijn. Wij mogen niet de orde en rust bij voorbaat stellen boven de vrijheid van het woord en de vrijheid van meningsuiting. Ook de vrijheid van degenen, die er prijs op stellen, dergelijke mensen te horen, moeten wij zoveel mogelijk eerbiedigen. In dit geval hebben wij die gesteld boven bij voorbaat een vrees voor het verstoren van de orde.’ Dat waren andere tijden. Bij velen in politiek en samenleving regeert bijna 50 jaar later bij voorbaat de vrees.

Foto: Schermafbeelding van verklaring ‘Spoedcursus cartoontekenen afgelast’ van boekhandel Donner in Rotterdam.

Sluiting boekhandel Schiedam. Binnensteden ‘ontwinkelen’. Dus?

In Schiedam wordt boekhandel Van Leeuwen gesloten die 99 jaar bestaan heeft. Reden? In de eerste plaats de economische crisis waardoor mensen minder te besteden hebben, de internetwinkels die steeds meer marktaandeel voor hun rekening nemen en de binnenstad van Schiedam die niet meer aantrekkelijk zou zijn om er te winkelen. ‘Straks is het ongezellig in de binnensteden omdat alle winkels vertrokken zijn‘, zegt eigenaar Jenske van der Linden-Dijkerman. Mogelijk geldt dat niet de binnenstad van steden als Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag die juist aan aantrekkelijkheid winnen, maar wel de kleinere steden. En in dorpen verdwijnt vaak de laatste kruidenier. Bedrijvigheid is altijd in beweging, maar het is opvallend dat de landelijke en lokale overheden het verdwijnen van winkels tamelijk schouderophalend laten passeren. Dom? 

Boekhandel in Leek failliet. Economie zit tegen

Boekhandel Bronsema-Bosman in Leek heeft het niet gered. Grote klanten vielen weg. Het is afkicken voor eigenaar Gerard Bosman. Zoals voor alle middenstanders bij wie die de economische ontwikkeling tegenzit.

Debuut van een schrijver: Verspreide Opklaringen

Zomaar een boekpresentatie in Bilthoven. Locatie is de Bilthovense Boekhandel voorheen Jongerius die sinds 1 september 2010 wordt gerund door Ike Bekking. Moedig om in een krimpende markt een boekhandel over te nemen. Want deze boekhandel heeft een goed assortiment en is geen veredelde kiosk.

Het boek dat gepresenteerd wordt is Verspreide Opklaringen van Peter van Ardenne. Ook al weer zo’n ongerijmdheid. Een oudere debutant die in eigen beheer een roman uitgeeft. Hoe haalt iemand het in zijn hoofd om tegen de keer een boek te schrijven en op de markt te brengen? Over drankzucht, mensenhaat, types in de marge, geestelijke armoede, melancholie en vrije wil. Het moet niet gekker worden.

De derde ongerijmdheid is dat ik als blogger een inleiding mag houden. De spreekwoordelijke stem achter het scherm treedt naar voren. Maar Peter ken ik al jaren en vanaf februari las ik mee aan het manuscript. Een feestelijke presentatie van een boek is de kers op de appelmoes. De kaars op de taart. We snoepen wat af.

Waar komt iemands prikkel vandaan om een boek te schrijven? Om iets uit niets te maken zonder concessies te doen aan eigen strenge voorwaarden? Zo schat ik het in gezien de ontstaansgeschiedenis. Ik stel me voor dat deze schrijver graag achter de dingen kijkt. Dat in alles zoekt. Die basishouding zet de rest in gang.

Verspreide Opklaringen gaat over de keuze van mensen. Ze zijn wat ze zijn en scheppen vreugde of ellende. Dat leidt tot de tweede verklaring, Van Ardenne overdenkt zijn keuzes in het leven. De beproeving is nodig om ergens te arriveren. Niet om verbinding met het hogere te leggen, maar om de zoektocht naar binnen goed af te ronden. En dat werkt blijkbaar prima in de vorm van een voltooide roman.

Derde verklaring is dat verbannen uit de comfort zone marginale figuren hun complexe leven leiden. Achter dat motto van de vrije wil verstopt-ie nog iets anders. Da’s de ontevredenheid met de wereld en de geestelijke armoede ervan. Zeg maar, een ernstig geval van melancholie. Da’s de vierde en laatste verklaring.

In de vorm wordt dat proces stap voor stap verbeeld. Alles draait om de onheldere geest van hoofdpersoon Rudolf die zwaar aan de drank is. De helletocht waaraan Van Ardenne zijn hoofdpersoon overlevert is trouwens niet kinderachtig. Het Griekse eiland Lesbos is voor Rudolf de plek om naar toe te vluchten. Om zijn lot te ontlopen. Tragischer en klassieker kan het bijna niet.

Terloops schetst de schrijver een tijdsbeeld dat zich uitstrekt van 1970 tot 1980. De titel Verspreide Opklaringen roept de vraag op of het glas halfvol of halfleeg is. Da’s de dubbele bodem onder een in mijn ogen prikkelend debuut. Geloof me gerust, ik ben een vriend. Peter van Ardenne schrijft fictie, maar gebruikt zijn eigen verleden als basismateriaal. Meer zoeken we er niet achter. Nu is er een roman als eindproduct.

Hoe nu verder? Het boek van debuterende schrijvers wacht soms een vreselijk lot. De kelders van De Slegte of de handel in oud papier. Over die afloop kan ik geen zinnig woord zeggen. Maar ik hoop het beste.

Foto: San Galgano Abdij in Nostalghia van Andrei Tarkovsky, 1983