Sluitend bewijs dat Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne door Kremlin zijn georkestreerd

Schermafbeelding van deel voorpagina van NRC, 6 april 2022.

Op 7 april 2022 kwam Der Spiegel met het bericht dat de Duitse inlichtingendienst BND (Bundesnachrichtendienst) berichten van Russische militairen in Oekraïne heeft onderschept die zoals het zelf zegt ‘gruwelijke nieuwe inzichten in de wreedheden begaan door Russische strijdkrachten’ verwerven.

Ali Velshi die waarneemt voor Rachel Maddow in de gelijknamige show spreekt met duo-hoofdredacteur Melanie Amann van Der Spiegel over de nieuwe berichtgeving. Dus de door de Duitse inlichtingendienst onderschepte Russische kortegolf radio-uitzendingen waarin Russische soldaten vrijuit spreken over de moord op burgers en andere wreedheden die zij in Oekraïne hebben begaan.

Van belang is of het om een ontsporing gaat van individuele militairen of groepen militairen of een strategie van de Russische legerleiding. Deze onderschepte berichten zijn er een ondersteuning voor dat het om een van bovenaf bepaalde strategie gaat. Dat wordt steeds duidelijker.

Nog op woensdag 6 april 2022 zette NRC een kop bij een artikel én op de voorpagina over de moorden in Bucha die luidde: ‘Was dit een ontsporing of strategie?‘. Zelfs met de kennis van 6 april 2022 was de kop achterhaald, wat trouwens ook uit het artikel zelf bleek. Het is strategie. Dit geeft de trage bewustwording bij media aan om te wennen aan het idee dat oorlogsmisdaden in de op het oog nette kantoren van het Russische regeringscentrum kunnen zijn beraamd.

De strategie past in de retoriek van Poetin en zijn woordvoerders dat Oekraïne geen autonome staat is, geen bestaansrecht heeft en alle middelen geoorloofd zijn om het te ‘denazificeren’. De tragiek is dat het leiderschap in het Kremlin daar door emoties overmand zo in opgaat dat het zich tot de nieuwe nazi’s verklaart. Het vermeende anti-fascisme van Poetin is het nieuwe fascisme.

Veelzeggend zijn de opmerkingen van Oekraïense overlevenden uit de Tweede Wereldoorlog in Kharkiv die een vergelijking maakten met de recente Russische invasie die ze als gewelddadiger en meedogenlozer typeren als het optreden van het Duitse leger toen.

De Russische propaganda die de wandaden van Russische militairen ontkent wordt er steeds potsierlijker op. Terwijl deze Ausradierung van Oekraïne notabene door het Russische leiderschap zelf is georkestreerd. Doet dat niet denken aan de Holocaust en de Wannsee-conferentie van 1942?

De opzet verklaart tegelijk de reden voor de ontkenning door het Kremlin. De propaganda is alleen bedoeld voor binnenlands gebruik. De Russische bevolking blijft volgens opiniepeilingen de Russische invasie van Oekraïne in grote meerderheid steunen. Met knip-en-plakwerk uit dit soort ontkenningen wordt de binnenlandse propaganda gevoed.

Interessant is dat de Russische propaganda in het Westen steeds minder voet aan de grond krijgt. Daar verliest het de informatie-oorlog. Tekenend is dat de rechts-radicale bondgenoten die de afgelopen jaren Poetins ondermijning van de EU steunden nu bijna allemaal afstand van hem nemen. Steun voor Poetin in Europa brokkelt af.

Wat is de les die de westerse landen moeten trekken uit deze door het Kremlin georkestreerde oorlogsmisdaden tegen Oekraïne en de Oekraïense bevolking? De les is vierledig:

1. Het Westen moet Oekraïne maximaal en zo snel mogelijk voorzien van zwaar en snel inzetbaar militair materieel zodat het zich kan verdedigen tegen de Russische agressie die bedoeld is om Oekraïne te onderwerpen, zo niet te vernietigen.
2. Het Westen moet per omgaande de strengste sancties doorvoeren inclusief een invoerverbod van alle Russische energie die de Russische economie zodanig beschadigen dat het de oorlog in Oekraïne niet kan financieren.
3. De internationale gemeenschap en NGO’s moeten de Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne documenteren en na de oorlog de daders in het Kremlin ter verantwoording roepen.
4. De Russische Federatie dient gedekoloniseerd te worden zodat de volkeren ervan autonomie krijgen. Als dat kan door afsplitsing of een werkelijke federalisering waarbij de deelstaten soevereiniteit hebben. De Russische Federatie dient haar vetorecht in de Veiligheidsraad te verliezen en zo ingericht te worden dat het vreedzaam omgaat met haar buren.

Glenn Greenwald toont aan dat beschuldigingen tegen Snowden bedrog zijn. Maar hiermee is de kwestie nog niet afdoend beslist

De vraag of Edward Snowden een Russische spion is valt vooralsnog niet te beantwoorden. Op 25 januari 2017 stelde ik dat in een commentaar aan de orde aan de hand van een boekbespreking door Charlie Savage van‘How America Lost Its Secrets: Edward Snowden, the Man and the Theft’ van Jay Epstein. Mijn conclusie: ‘Het blijft vooral speculatie of Edward Snowden een Russische spion is. Harde bewijzen ontbreken, maar ook ondersteunend bewijs. Van de andere kant valt evenmin te bewijzen dat Snowden geen Russische spion is. Maar zolang er geen harde bewijzen zijn is het onterecht om Snowden een Russische spion te noemen.’

Ik vervolgde: ‘Tekenend voor de makkelijke manier van argumenteren van de Snowden-bashers is de gezaghebbende informatie-analist John Schindler die op z’n site ‘The XX Committee’ de erkenning door de hoge spion Franz Klintsevich als bewijs geeft.

Schindler verwijst ook steeds naar het hoofd van de Duitse BND Gerhard Schindler als bewijs dat Snowden een spion is die gerund zou worden door het Kremlin. Maar Gerhard Schindler komt helemaal niet met hard bewijs. Hij noemt Snowden een verrader. Dat is een mening of observatie, geen bewijsvoering.’

Glenn Greenwald die in 2013 samen met Laura Poitras de onthullingen van Edward Snowden de wereld in bracht komt nu met aanvullend ontlastend bewijs in een artikel voor The Intercept. Theorieën die de schuld van Snowden zouden moeten aantonen beweerden dat hij eind mei 2013 11 dagen niet traceerbaar zou zijn geweest en in die tijd geheime informatie aan de Chinese of Russische inlichtingendiensten zou hebben gegeven. Die theorie werd gretig in de pers gedeeld. Greenwald toont aan de hand van notarieel vastgestelde documenten aan dat Snowden niet onvindbaar was, maar gewoon zijn intrek had genomen in het Mira Hotel in Hong Kong waar Greeenwald, Poitras en Guardian-journalist Ewen MacAskill dagenlang met hem spraken.

Snowden is een middel geworden. Snowden is een lakmoesproef voor politieke correctheid. Snowden is een richtpunt voor kritiek op het autoritaire bewind van Putin en ondersteuning voor bestedingen van de Amerikaanse veiligheidsindustrie. Of juist het tegenovergesteld om het Amerikaanse neoconservatisme in de beklaagdenbank te zetten. Zo wordt ‘Snowden’ een valkuil van politieke meningen die nog weinig met het handelen van de historische persoon Edward Snowden te maken hebben. In Nederland is journalist Hans de Vreij iemand die de theorie van Schindler volgt en zo zijdelings de Amerikaanse veiligheidsindustrie steunt.

In een update bij genoemd Intercept-artikel zegt Greenwald dat Schindler hem op Twitter heeft geblokkeerd : ‘former NSA employee Schindler, who responded by blocking me on Twitter and then suggesting that both myself and the Intercept are controlled by Putin’. De beschuldigingen over en weer vliegen in het rond zonder te landen. Ik ben het eens met Greenwald dat er geen bewijs is dat aantoont dat Snowden een Russische spion is, maar ik acht het mogelijk dat dat bewijst nog ooit aan de oppervlakte komt. Alleen aan de hand van de openbare bronnen is dat naar mijn idee op dit moment niet vast te stellen. Op de achtergrond speelt ook het probleem dat gespecialiseerde, geprofileerde journalisten als Schindler of Greenwald in hun eigen bubbel zitten en vanuit hun invalshoek gelijk hebben, maar toch het overkoepelende beeld niet goed weergeven.

Mijn reactie bij het artikel van Greenwald: ‘You are right about John Schindler who is spreading allegations without proof about Snowden who should be in the pocket of the Kremlin. The only references he gives are 1) Franz Klintsevitch, Russian senior and deputy chairman of the defense and security committee who is part of the Russian security industry and therefore by definition not impartial and 2) Former head of the German BND Gerhard Schindler who calls Snowden a traitor, but not a Russian agent (‘Ich habe gesagt, dass Snowden ein Verräter ist und sich in die Hand der russischen Geheimdienste begeben hat. Dabei ist er zu ihrem Handlanger geworden’). http://www.berliner-zeitung.de/25148756‘. Het laatste woord over Snowden is nog niet gevallen.

Foto: The Mira Hotel, Hong Kong.

Slagveld Internet: digitale oorlogsvoering heeft de toekomst

Gisterenavond werd op het Duitse eerste net ARD in de reeks ‘Die Story im Ersten’ de reportage ‘Schlachtfeld Internet’ uitgezonden. Het stelt de vraag in hoeverre het internet nu al het nieuwe slagveld van de oorlog is. En internet het nieuwe wapen om anderen te treffen. Edward Snowden wordt geïnterviewd en dringt aan op bewustwording over deze nieuwe manier van oorlogvoeren. Ook ziekenhuizen en electriciteitscentrales kunnen in die oorlog afgesloten worden als gevolg van oorlogshandelingen door oorlogsvoerende partijen.

Onthullend is dat indringers in de digitale infrastructuur van een land niet in alle gevallen ‘vijanden’ zijn, maar vaak zogenaamde ‘vrienden’. Wat het er nog onoverzichtelijker op maakt wat die oorlog inhoudt. Snowden geeft het voorbeeld van Iran dat via Duitse infrastructuur de New Yorkse beurs aanviel. Omdat de Amerikanen aan een reactie in real time werken zou in de toekomst het Duitse netwerk platgelegd kunnen worden. Dat treft ziekenhuizen en electriciteitscentrales die water uit de kraan en stroom uit het stopcontact laten komen.

Nog onthullender door het uitblijven van een onthulling is de inbraak in 2013 door een buitenlandse veiligheidsdienst in het informatiesysteem van het Belgische Belgacom. Waarmee het netwerk van NAVO en EU kon worden bespioneerd. Mede aan de hand van zogenaamde NSA-documenten ligt de sterke verdenking bij het Britse GCHQ, volgens Der Spiegel in 2013. Maar anderhalf jaar later lijkt de zaak doodgebloed. Stilzwijgen. Een doofpot of komt werkelijk het bewijs niet rond? Politiek ondergraaft zelfs de verdenking tegen de Britten de eenheid binnen de EU. Want hoe kunnen de Britten de EU bespioneren waar ze zelf deel van uitmaken?

De reportage gaat in op de internetveiligheid van Duitsland. Volgens critici is Duitsland met een kwetsbare maakindustrie onvoldoende beveiligd tegen vriend en vijand. Van de ene kant vertrouwt Duitsland te veel op Amerikaanse bescherming -die tot een knellende omarming is geworden- en van de andere kant onderschat het de bedreiging door vijanden. Binnen twee jaar moet de veiligheid van de digitale infrastructuur op peil zijn zegt een Duitse minister, maar of dat geheel los is van de Amerikaanse inmenging blijft de vraag.

Dezelfde vragen gelden voor Nederland. Hoe beveiligt is het tegen aanvallen op de digitale infrastructuur door vriend en vijand? Hoe urgent acht de regering-Rutte deze veiligheid? Welk deltaprogramma en investeringen zet het op de rails om de digitale veiligheid van Nederland oorlogsbestendig te maken? Gaan straks onze ziekenhuizen, transportnetwerk en electriciteitscentrales op zwart door een gerichte cyberaanval van buiten of als onbedoeld neveneffect van zo’n daad die naar Nederland uitstraalt? De nieuwe oorlog brengt het dichtbij.

Onjuiste berichten over MH17 houden misverstanden in de lucht

Er is verwarring over het neerschieten van de MH17. Op 19 oktober lekte een lid van het Parlamentarische Kontrollgremium (PKGr) van het Duitse parlement het bericht dat pro-Russische separatisten met een buitgemaakt Oekraïens BUK-systeem de MH17 zouden hebben neergehaald. Wat de Russen zou vrijpleiten.

Der Spiegel bracht het naar buiten en sprak zelfs van een gedetailleerde analyse door de Duitse geheime dienst BND. Andere media namen klakkeloos het bericht over. Maar het klopte niet. Was het lek trouwens André Hahn van Die Linke die in de DDR ooit lid was van de SED? In de briefing van de PKGr had BND-voorzitter Gerhard Schindler geen sluitend bewijs overlegd. PkGr-lid namens de CDU/CSU Armin Schuster licht toe in een radiogesprek met de MDR en ontkracht de conclusies die Schindler in de mond gelegd worden.

In de op hol geslagen media werd de desinformatie tot waarheid. In Nederland aangedikt door de vraag waarom het Nederlandse parlement informatie onthouden werd die het Duitse parlement wel kreeg. De leden van de Tweede Kamer bleven achter verkeerde aanwijzingen en veronderstellingen aanhollen. Onaangenaam om te zien hoe zowel het Duitse als het Nederlandse parlement het eigen functioneren zo weinig serieus neemt. En de gevestigde media hebben zich ook niet van hun beste kant laten zien in de nieuwsvoorziening over de MH17. Der Spiegel Online heeft het bericht tot nu toe nog niet gecorrigeerd of aangevuld.

Foto: Trapeze in Dreamland Coney Island New York, 1904.

Duitse president Gauck kwaad op spionage VS. Wat doet Merkel?

Duitsland lijkt in rep en roer door een spionage-affaire. De Amerikaanse overheid heeft een medewerker van de Duitse geheime dienst BND geworven en geheime informatie van hem gekocht. Het is tussen bevriende landen taboe om informanten bij elkaars geheime diensten te plaatsen. De Duitse Bundespresident Joachim Gauck reageert verontwaardigd in een interview voor het ZDF. Hij vindt dat nu de maat vol is: ’jetzt reicht’s’.

De gevestigde politieke partijen reageerden het afgelopen jaar herhaaldelijk verontwaardigd op de spionage van kanselier Merkel en mensen in haar omgeving door de Amerikanen. Zie hier, hier, hier en hier. Maar ze beten op geen enkel moment door. Klokkenluider Thomas Drake noemde afgelopen week voor een onderzoekscommissie van de Bundestag de Duitse geheime dienst BND een aanhangsel, (‘Wurmfortsatz’) van de NSA. De video zegt dat allen wachten op een reactie uit Washington. Maar de reactie van de Duitse regering lijkt belangrijker. Kanselier Merkel moet zich langzamerhand zorgen gaan maken over de beeldvorming. Vraag is of ze het zich om binnenlandse redenen nogmaals kan veroorloven zo afwachtend en vriendelijk tegenover de VS te reageren als afgelopen jaar. Ze wordt er zelfs van beticht een NSA-spion (‘Spitzel’) te zijn.

NRC interviewt Greenwald. Wordt het nu kritischer op de macht?

Dit weekend pakt NRC uit met een interview van Floor Boon met Glenn Greenwald. Toevallig twee dagen voor de lancering van De Correspondent. Maar zoals thruthdigger in een tweet opmerkt, het heeft wel verdomd lang geduurd voordat NRC Greenwald ontdekte. Een jaar geleden vroeg ik me in alle verbijstering af waarom een krant die pretendeert de nuance te zoeken in praktijk precies het tegenovergestelde doet. Hoe kon een krant zo inflexibel en log als een mammoettanker zijn dat het niet meer het vermogen had om snel te schakelen bij het optreden van nieuwe ontwikkelingen? Waarom volgde het met open ogen zo lang de praatjes van president Obama en het establishment dat-ie vertegenwoordigt? Hadden de hoofd- en buitenlandredactie niet met enig logisch nadenken tijdig de steven kunnen wenden richting kritische journalistiek? Blijkbaar niet.

Hoe komt dat? Is dat omdat het dagbladbedrijf tegenwoordig grossiert in fun en showbizz, het goede leven met goede wijnen, psychologisering van alles en nog wat en de persoonlijke impressies van columnisten dat het niet meer verder kijkt? Ik denk het niet. Lichte rubrieken zijn er altijd geweest en hebben bestaansrecht. De kneep zit ‘m erin dat bij de ‘zware’ rubrieken politieke journalisten de verkeerde focus hebben. En een hoofdredactie dat niet weet te corrigeren. Politieke journalisten werken nauwgezet en vakkundig, maar nemen te weinig afstand en worden onderdeel van de macht. Ze willen het spel doorgronden, maar verinnerlijken zo juist de uitgangspunten van het spel. Terwijl ze de macht ter discussie moeten blijven stellen. Zo nemen ze te veel voor vanzelfsprekend aan dat het helemaal niet is. Ze identificeren zich met de zeepbel van de macht.

Ik vind de NRC Handelsblad een redelijke krant. Hoewel politiek wat weinig progressief. Al voor de fusie met de Rotterdamse NRC las ik bij m’n grootvader aan tafel het Amsterdamse Algemeen Handelsblad. Een krant die hilarisch anarchistisch en tegendraads kon uitpakken. Toen schokken nog kon. In die gouden tijd van de geschreven pers toen opinieleiders als Trino Flothuis, Anton Constandse, W.L. Brugsma,  Joop van Tijn, Henri Faas, Laurens ten Cate en al die andere scherpe geesten op de golven van de maatschappelijke veranderingen autoriteit genoten. Het onderscheid met de huidige NRC is dat in de roerige jaren ’60 en ’70 het bevragen van de macht vanzelfsprekend was. Niet de overgave eraan. Al die kritische journalisten verbonden dat aan de noodzakelijke herinrichting van de samenleving. Daar namen ze actief aan deel. Niet aan de macht zelf.

De kritiek van Greenwald kan opgevat worden als directe kritiek op de NRC: ‘De Amerikaanse journalistiek is bijna ingekapseld door de overheid. (..) Journalisten worden gelauwerd, schrijven een boek, verdienen geld. Maar in essentie veranderen ze niets.‘ NRC moet de macht uitdagen en zich niet zelf als economische macht opstellen. Dwars tegen politieke partijen en bedrijfsbelangen ingaan. Tot op straffe van ex-communicatie toe. Te simpel om de meeste pijlen te richten op Pim Fortuyn, Geert Wilders of radicalen. Dat zijn te makkelijke doelwitten die de krant een idee van relevantie en heldenmoed geeft dat het door deze afleiding juist verliest. Het laat echte macht van grote partijen, multinationals en partners buiten schot. Het interview van Greenwald was ’n late reflectie op inmiddels oude ontwikkelingen. Nu nog de herwaardering van de journalistiek. Doen. 

Foto: Tweet van thruthdigger, 28 september 2013.

Greenwald kondigt onthullingen over spionage in Duitsland aan

De moderator van ARD’s Ochtendmagazine moma geeft bijzonderheden over de veiligheidssituatie van Glenn Greenwald. Opvallend. Uit voorzorg gaat deze in Rio de Janeiro wonende Guardian-journalist ’s avonds niet meer de straat op. In het gesprek kondigt Greenwald onthullingen aan die nog voor de Bondsdagverkiezingen op 22 september gepubliceerd worden. Redacteuren van Der Spiegel en de tegenwoordig in Berlijn residerende professionele partner van Greenwald Laura Poitras werken aan nieuwe verhalen. Wat kunnen we nog verwachten? Onder meer spionageactiviteiten van de Britse en Amerikaanse veiligheidsdiensten tegen Duitsland, en spionage van de Duitse BND samen met de Britse GCHQ en de Amerikaanse NSA.

Greenwald en Poitras richten zich naast de Angelsaksische wereld in hun berichtgeving op Latijns-Amerika en Duitsland. Daar menen ze met invloed een verschil te kunnen maken. In Duitsland wordt het  wantrouwen tegen grootschalige overheidsspionage gevoed door de 20ste eeuwse vaderlandse geschiedenis. Vele landen in Latijns-Amerika hebben zich de afgelopen jaren aan de invloed van de VS onttrokken en voelen zich nu politiek vrij om tegen de Amerikaanse spionage en de claim op de wereldhegemonie  te protesteren.

Foto: Duitse Rijksdag in Berlijn.