Paglen praat over geheimzinnigheid. En decodeert met z’n kunst

Kunstenaar en de Amerikaanse burgerrechtenactivist Trevor Paglen is good fun. Hij is vergelijkbaar met kunstenaars als Jonas Staal, de Zwitserse Mediengruppe Bitnik! of het Tsjechische Ztohoven die vol kritiek op vanzelfsprekendheden en met gezonde nieuwsgierigheid naar systemen en structuren op het raakvlak van beeldende kunst, onderzoeksjournalistiek, maatschappij- en mediakritiek, activisme en politiek opereren.

Trevor Paglen verbeeldt in een toespraak op de onlangs in Hamburg gehouden ‘hackers’-conferentie 30C3 de opbouw van de controlestaat door overheden en plaatst kritische noten bij geheime programma’s die voor burgers verborgen moeten blijven. Hij tracht aan de hand van niet-geclassificeerde gegevens de tegenstrijdigheden van geheime diensten aan te tonen en aan het licht te brengen. Z’n opzet is om er met z’n kunst voor te zorgen dat burgers ‘als nieuw’ en fris tegen de geheimzinnigheid van overheden aankijken.

In het Van Abbemuseum is nog tot 6 januari de presentatie Code Names van Paglen te zien. De Frankfurter Allgemeine besteedde vorige week in een artikel dat schetst hoe 1000 ogen naar ons kijken aandacht aan z’n foto’s van NSA-afluisterstations. Trevor Paglen toont aan hoe relevant en onmisbaar beeldende kunst kan zijn.

Foto: Afluisterstation van de NSA in West-Virginia. Credits: Courtesy Metro Pictures, Siegel.

Delivery for Mr. Rajab. Mediengruppe Bitnik! test de marges

Verzenden van een pakket met camera over de post is een kunst. Of kunst? In elk geval een project op het raakvlak van mediakunst, toeval, transport, politiek en activisme. Via een gat wordt de reis gedocumenteerd. De naar de Ecuadoriaanse ambassade in Londen gevluchte Julian Assange is de afzender. De Bahreinse mensenrechtenactivist Nabeel Rajab de geadresseerde. Rajab werd naar aanleiding van zijn optreden in het vierde deel van Assange’s The World Tomorrow door de Bahreinse autoriteiten in de cel gegooid. Voelt Assange zich daar schuldig aan? Het Zwitserse kunstcollectief !Mediengruppe Bitnik voert het project uit. Een eerste pakketje strandde bij de douane in Dubai. Een tweede is inmiddels op reis gestuurd. Hoe ver komt het?

Social-sound.nl omschrijft wat Bitnik doet: ‘(..) !Mediengruppe Bitnik onderzoekt de potentie van micromedia in een wereld van masssamedia. Het collectief is gespecialiseerd in hacking. Echter niet alleen in technologische zin, maar ook in culturele en sociale zin. Ze gebruiken media- en communicatietechnologieën op manieren waarop ze niet bedoeld zijn en stellen daarmee sociale kwesties aan de kaak.’ Deze specifieke ontregeling van het algemene levert onverwachte vragen en antwoorden op. Hoe wordt een pakketje over de wereld vervoerd? Hoe zien de locaties eruit waar het pakketje passeert? Hoe werkt de post? En in dit geval: bereikt het pakketje Nabeel Rajab? The medium is the message. Zie hier voor een eerder project van Bitnik.

Live webcam en twitter live feed zie hier.

Foto 1: ‘Day 28 | 16:10:55 GMT | Label is being scanned by postal officer‘.

Foto 2: ‘Day 28 | 16:08:25 GMT | Will post office accept the parcel?‘

LIVE Mail Art Piece by !Mediengruppe Bitnik featuring Julian Assange

Verzenden van een pakket met camera via Royal Mail is een kunst. Via een gat wordt de reis gedocumenteerd. Gericht aan de naar de Ecuadoriaanse ambassade in Londen gevluchte Julian Assange. Afzender het Zwitserse kunstcollectief !Mediengruppe Bitnik. Maar ook een test om te zien of het arriveert. Social-sound.nl omschrijft wat Bitnik doet: ‘(..) !Mediengruppe Bitnik onderzoekt de potentie van micromedia in een wereld van masssamedia. Het collectief is gespecialiseerd in hacking. Echter niet alleen in technologische zin, maar ook in culturele en sociale zin. Ze gebruiken media- en communicatietechnologieën op manieren waarop ze niet bedoeld zijn en stellen daarmee sociale kwesties aan de kaak.’ Dus specifieke ontregeling van het algemene.

Wat !Mediengruppe Bitnik beoogt valt te begrijpen uit het project ‘Surveillance Chess‘. In de aanloop naar de Olympisch Spelen van Londen in 2012 hackte het een geïntegreerd camerasysteem (CCTV) en nodigde passanten voor een potje schaak uit. Via sms of telefoon kon een zet worden doorgegeven. Schaken wordt zo een uiting van individuele expressie die haaks staat op een bewakingssysteem in de openbare ruimte waar de expressie ondergeschikt is gemaakt aan controle van individuen. Het is ook een vriendelijke en speelse manier van interactief communiceren die aantoont dat het mogelijk is om overheidscontrole om te keren in expressie.

Via Twitter en videostream met stills was de reis van het pakket door het postsysteem te volgen. Looptijd van 16 januari 2013 12:38 tot 17 januari 2013 19:37. Het project kan opgevat worden als een verre echo van de klassieke documentaire Night Mail (1936) met tekst van de dichter W.H. Auden (‘Set on the dark plain like gigantic chessmen‘) van Harry Watt en Basil Wright dat onder supervisie van John Grierson tot stand kwam. De ontleding in bestanddelen geeft inzicht. En op hun tocht winnen de elementen afzonderlijk aan schoonheid.

Foto 1: Still uit Surveillance Chess. Londen, 2012.

Foto 2 en 3: Stills uit Delivery for Mr. Assange met Julian Assange door !Mediengruppe Bitnik. Londen, 16 en 17 januari 2013.